le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
“Aisling ghéar do dhearcas féin”
Minic mé ag maíomh sa cholún seo, nach bhfuil fís ar bith ag an nglún atá suas anois, leis an ród seo romainn a shoilsiú dóibh, nó mura bhfuil fís agat, conas is féidir leat an ród céanna sin a fheiceáil, gan trácht in aonchor ar é a leanúint? Ná ceap anois, gur chomhartha físe é, go bhfuil tromlach phobail áirithe sásta a dtacaíocht a thabhairt do dhuine áirithe, le margántaíocht pholaitíochta a dhéanamh ar a son i bParlaimint na tíre. Feictear a leithéid, go minic, aimsir toghchánaíochta, nuair a thoghann toghlaigh áirithe daoine le bheith ina dTeachtaí acu sa Dáil agus a fhios go maith ag madraí an bhaile, nár chóir daoine dá leithéid a chur i gceannas ar éanlann fhéin, fiú. Ní hé anois go roghnaíonn an pobal na daoine seo don ghnó sin, nó is amhlaidh a chuireann na daoine sin, nó a bPáirtí Polaitíochta, a n-ainmneacha os comhair an phobail, agus é d’aidhm acu, polasaí áirithe a chur i gcrích, polasaí a thabharfadh buntáiste faoi leith don toghlach áirithe sin. Ní gá a rá, nach dtógtar fís ar shocrú dá leithéid. Uaireanta, ní bhíonn i gceist ag a leithéid ach ospidéal a choinneáil oscailte sa toghlach sin, agus uaireanta eile, is é a bhíonn idirt chamáin acu nó monarcha a choinneáil sa tsiúl, sa cheantar sin, uaireanta eile fós, toghann siad an giolla áirithe sin mar Teachta, toisc go mbeidh ar a chumas na milliúin a chur á chaitheamh, ar mhaithe lena dtoghlach dilis fhéin. Anois, nach mbeadh sé deacair a rá leis na vótóirí sin, nár cheart dóibh a leithéid a dhéanamh, nó nach é sin bun agus barr an daonlathais? sé sin, go dtoghann na vótóirí Teachtaí lena gcás a phlé os comhair na Dála, le Cothrom na Féinne a fháil dá muintir?
Cothrom na Féinne?
D’aontódh duine macánta ar bith le dearcadh dá leithéid, ach, nuair a theastaíonn ó thoghlach amháin buntáiste a bhreith ar thoghlaigh eile, trí chleas, nó trí chamailéireacht eicínt eile, cuma sa tsioc faoi Chothrom na Féinne, ansin, ba chóir don chóras polaitíochta, frí chéile, cur i gcoinne leagan amach dá leithéid. Ní gá dom samplaí a thabhairt anseo, nó daoine a ainmniú ach oiread, nó nach bhfuil aithne ag chuile dhuine againn ar pholaiteoirí dá leithéid, agus nach feidir linn dul isteach i ngort eile freisin, mar a bhfuil cleasaíocht den tsaghas céanna faoi lán tseol, sé sin, i ngort na bancaeireachta, agus in oifigí na dtionsclóirí. Má tá caoirigh lomracha amuigh ansin, nár chóir iad a lomadh, agus cead a lomtha ag an té a bhfuil an deimheas is géire aige? Ach ní hé an cluiche sin atá i gceist agam sa phíosa seo. Is é atá idir chamáin agam nó gur chóir do na Teachtaí, frí chéile, tús áite a thabhairt, i gcónaí, do leas an phobail uilig, agus sin déanta acu, bhuel, ansin cead acu bealach an chait a leanúint, sé sin, feidhmiú ar mhaithe lena bpobail fhéin. Sin an cineál polasaí a thógfaidh an tír seo as puiteach na scraithe ghlugair ina bhfuil muid sáinnithe i láthair na huaire seo. Leas an Phobail! Sea. Sin an mana a shaothróidh ár saoirse eacnamaíochta dúinn, amach anseo, nó an té nach bhfuil fís aige, ní bhíonn ar siúl aige ach dalladh púicín, nó an dall ag giollacht an daill.
Oiriúnach?
Déarfadh duine liom, b’fhéidir, nár ró–mhaith an teideal a roghnaigh mé don phíosa seo, sé sin, an chéad líne as ‘Mac an Cheannaí’, “Aisling ghéar do dhearcas fhéin”, nó go bhfágtar Éire fhéin gan fís, gan dóchas, gan anam fiú, i véarsa deiridh an dáin chéanna úd. Ach, nuair a smaoiníonn tú air, feictear duit, go dtuigeann an file go bhfuil athrú físe ag teastáil, má theastaíonn ón dtír s’againne a bealach a dhéanamh feasta sa saol corrach, cráite, seo.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
Saolta ag athrú
Peadar Bairéad
.
Nuair a thosaigh mise ag freastal ar sheirbhísí eaglasta, i dtriochaidí na haoise seo caite, glacadh leis ag an am sin, go mbeadh chuile dhuine ar an mbaile ar an bhfód in éineacht leat, ar ócáidí dá leithéid. Ó cinnte, bheadh an corrsheanduine fanta sa bhaile, de bharr tinnis nó a leithéid, agus bheadh ar dhuine as chuile theach, b’fhéidir, agus ar a sheal, fanacht sa mbaile freisin, le haire a thabhairt do na rudaí beaga, ach thairis sin, d’fhéadfá cnaipe a chur le duine ar bith, go mbeadh an chuid eile den daonra i láthair sa tSéipéal do na seirbhísí céanna sin. Ba é cúis a bhí le sin nó go raibh chuile dhuine acu gafa faoi chuing na hEaglaise, agus é umhal dá rialacha. Dá bharr sin, bhíodh chuile shéipéal acu ag cur thar maoil, chuile bhabhta, agus minic go leor d’fheicfeá scuaine fiú, taobh amuigh den doras, toisc, de ghnáth, nach raibh spás dóibh ar an dtaobh eile den doras céanna sin.
Céard ba chúis leis na hathruithe uilig
D’imigh sin áfach, is tháinig seo, agus sa lá atá inniu ann, is beag an baol atá ann go mbeadh séipéal ar bith acu sin ag cur thar maoil, nó mórán thar leath-lán fhéin fiú. Is cuimhin liom fhéin, nuair a tháinig mé go Cill Chainnigh den chéad uair, i lár na seascaidí, bhíodh na séipéil lán go scóig ag na hAifrinntí, chuile Dhomhnach. Sa lá atá inniu ann, is annamh a d’fheicfeá a leithéid, taobh amuigh de na Féilte móra Eaglasta, cosúil leis an gCáisc agus an Nollaig. Nílim ag rá anois go bhfuil titim uafásach tagtha ar líon na ndaoine a théann ar Aifreann chuile Dhomhnach anseo sa Chathair s’againne, mar nil, agus tá aithne agam ar bhailte móra, thíos faoin tír, agus tá an scéal i bhfad Éireann níos measa iontusan, ó thaobh freastal ar Aifrinntí. Níl fúm baile mór ar bith acusan a lua anseo, ach tá cuid de na bailte sin i gcuid den tír, ina mbeifeá ag súil lena mhalairt uathu.
Cúlú mall
Céard a tharla in aon chor, má sea? nó céard ba chúis leis an dtitim tubaisteach sin i bhfreastal ar Aifreann sa lá atá inniu ann? Is dócha nach bhfuil freagra cruinn ag duine ar bith ar an gceist chéanna sin, ach nach féidir linn uilig, buille faoi thuairim a thabhairt?
Ar an gcéad dul síos, ní fás, nó meath, aon oíche atá i gceist anseo. Ní hea, mh’anam, ach cosúil le meirg, is amhlaidh a thosaigh sé, de réir a chéile, agus d’fhás go mall réidh, sa chaoi gur tháinig sé aniar aduaidh orainn uilig, nó bhíomar ag ceapadh go n-athródh cúrsaí, agus go dtosódh daoine ag filleadh ar na séipéil arís, ach ba é “Súil Uí Dhubhda le hArd na Rí” againn é.
Bhí fórsaí ollmhóra ag obair inár measc, mar phobail, faoin am sin, fórsaí cosúil le teilifís, raidió, nuachtáin, agus irisí, cumarsáid ar an toirt, mar a déarfá, rud a d’fhág gurbh iad na guthanna ba challánaí, agus ba bhagraí, a chuaigh i gcionn ar an slua, agus go hiondúil, ba dhaoine iad sin freisin, a raibh greim docht daingean acu ar na modhanna nua-aoiseacha cumarsáide. Níor leor a rá le daoine feasta, go raibh daoine oilte, léannta, naofa, cosúil le Tomás Aquinas, nó Albertus Magnus, nó Aibhistín, nó Treasa Naofa fiú, den tuairim, go raibh bealach cinnte slánaithe le fáil san Eaglais s’againne. Sea, ach déarfaidís leat, nár aontaigh an láithreoir teilifíse seo, nó an t-iriseoir úd, leis an gcineál sin réasúnaíochta. Diaidh ar ndiaidh, tharla gur lagaíodh údarás múinte na hEaglaise, agus de réir mar a fuair chuile dhuine sláimín eicínt den oideachas, tháinig daoine den tuairim, go raibh níos mó ná bóithrín amháin go Dún Dé. Bhí fórsa eile ag dul i gcionn ar an bpobal freisin, agus b’in an sparán teann, nó nuair a bhreathnaíonn tú air, tabharfaidh tú faoi deara, go maolaítear ar chleachtadh an chreidimh, de réir mar a mhéadaítear ar fháltas na muintire.
.
Athbhaisteadh !
Ach ní haon mhaith bheith ag caoineadh agus an anachain déanta. Tharla a leithéid. Ní féidir linn cúl a chur ar na blianta. Tá muid mar a bhfuil muid, faoi láthair, agus níl le déanamh againn feasta, ach ár mbealach a dhéanamh, fan bhóithrín an oilithrigh. Ach an méid sin ráite agam, is féidir a rá freisin, go bhfuil na mílte is na mílte oilithreach amuigh ansin, agus gan uathu ach gaoth an fhocail, le filleadh ar chleachtadh a gcreidimh.
Bhreathnaigh na caoirigh ocracha suas
Ach níor beathaíodh iad.
Sea, ach céard is féidir a dhéanamh leis an dtréad sin a mhealladh ar ais?
Bhuel, is é an chéad rud atá le déanamh againn nó breathnú ar na daoine atá ag freastal ar na hAifrinntí, faoi láthair, agus chuile iarracht a dhéanamh, a fháil amach, céard é go díreach a mheallann chun na hEaglaise iad, Domhnach i ndiaidh Domhnaigh.
Tosaigh arís
Dá mbeinnse fhéin im Shagart Pobail anois, dhéanfainn mar a rinne an tAthair Ó Conaola linne, blianta fada ó shoin, ag Misean i bParóiste na Cille Móire, in Iorras, agus b’in chuile bheart a dhéantar le linn an Aifrinn a mhíniú don phobal, agus chomh maith le sin, a chur i dtuiscint dóibh, céard ba cheart dóibhsean a dhéanamh, le tairbhe iomlán a bhaint as ceiliúradh an Aifrinn.
An dara rud a dhéanfainn nó, uimhir áirithe iomainn a chur á gcanadh, le linn an Aifrinn. Ní roghnóinn ach trí, nó ceithre cinn, agus bhainfinn úsáid as na hiomainn chéanna sin, chuile bhabhta, ar feadh bliana, nó mar sin. Bheadh iomann áirithe againn á chanadh agus an sagart ar a bhealach chun na haltóra. Dhéanfadh véarsa nó dhó cúis. ansin, bheadh iomann eile againn i ndiaidh an Choisricthe, ag fáiltiú roimh an Tiarna in ár measc, agus bheadh ceann eile againn, a chanfaí agus an sagart ar a bhealach chun an éardaimh, i ndiaidh an Aifrinn. Taobh amuigh de sin, d’fhéadfaí iomann eile a chanadh le linn na Comaoineach, nó fiú, d’fhéadfaí ceol oiriúnach a sheinm, in áit iomainn, ag an am sin.
Ní dóigh liom, go gcabhraíonn sé le héinne, rás a dhéanamh den cheiliúradh, ach oiread, nó thuigfeadh an pobal óna leithéid, nár ró-dháiríreach an ceiliúradh a bhí ar siúl agam, agus chaillfinn cuid acu dá bharr, b’fhéidir.
Gafa i gCumhacht arís
Agus sa tríú háit, chuirfinn an pobal i mbun gnímh, chuile Dhomhnach. Dhéanfadh cuid acu fáilte a chur roimh an bpobal, bhaileodh cuid eile acu na bailiúcháin, léifeadh na léitheoirí na ceachtanna, agus thabharfadh Ministrí na hEochairiste an Chomaoineach don phobal, agus ghlacfadh siadsan uilig páirt sa mhórshiúl chun na hAltóra, agus chaithfidís éide faoi leith, sa chaoi go mbeadh a fhios ag cuile dhuine cén gnó a bhí le déanamh acu le linn an cheiliúrtha, agus nach teaspántas faisin a bhí ar siúl acu.
Agus le críoch a chur leis an mbeartas seo, dhéanfainn rud amháin eile, agus sin cuairt a thabhairt ar chuile theach sa pharáiste, ar a sheal, ach chomh minic is a d’fhéadfainn, ar mhisean soiscéalaithe. D’fhágfainn cúrsaí airgid faoi ghrúpa faoi leith, agus mar an gcéanna le tógáil, le hathnuachan, agus le maisiu séipéil agus scoileanna, nó is graithí iad sin don phobal frí chéile, mar nach leosan an paráiste? agus ní bheadh ionnamsa ach seirbhíseach, le buanna agus beannachtaí na hEaglaise a bhronnadh agus a dháileadh orthu. Sa tslí sin, bheinn ag súil go dtiocfadh méadú ar ghrásta Dé i measc an phobail, agus dá dtarlódh a leithéid, níl dabht ar domhan ach go dtiocfadh fás agus bisiú ar phobal an pharáiste freisin. Fiannaíocht, nó Fianaise? Cur i gcéill, nó croí na dáiríreachta? Caithfimid rogha a dhéanamh feasta, nó tá an iomarca daoine sásta fanacht ar an gclaí, sa lá atá inniu ann. Fútsa atá sé feasta a Chríostaí……………
.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
The Storyteller
by
Jodi Picoult
—————————————————————————–
Scéal Sage Singer
Peadar Bairéad
Ní hé seo an chéad úrscéal a shil ó pheann an údair sciliúil seo, Jodi Picoult, nó tá clú agus cáil idirnáisiúnta bainte amach aice cheana lena saothar liteartha, agus glactar leis anois, go bhfuil sí ar dhuine de bhanúdair cháiliúla na glúine seo. Sa leabhar spéisiúil seo, díríonn sí tóirse a taighde, agus a pinn, ar Champa Géibhinn Auschwitz i rith an dara Cogadh Domhanda, ar a mhodh oibre, agus ar a modh rialaithe, chomh fada is a bhain siad sin le daonra, agus le ceannairí an Champa scannrúil, mhídhaonna, céanna sin. Ach le díriú ar an scéal fhéin….
In aois a cúig bliana fichead, casadh Sage Singer agus Josef Weber ar a chéile, tráth raibh an bheirt acu ag freastal ar ghasra, a raibh sé d’aidhm acu cúl a chur ar a mbuairt, is ar a mbrón, iar bhás carad, nó gaoil. Cailleadh máthair Sage go gairid roimhe sin agus b’in an chúis gur tharraing sí ar an ngasra céanna sin. D’éirigh an péire sin mór le chéile, bíodh go raibh bearna de sheachtó bliain eatarthu, nó bhí Josef cúig bliana is nócha faoi’n am sin. Ó tharla go mba de shliocht Giúdach í Sage, agus ó tharla gur chaith Josef go huafásach le Giúdaigh i gCampa Géibhinn Auschwitz, mar ba dhuine de cheannairí an Champa sin é, i rith an Dara Cogadh Domhanda. Shocraigh Josef ina aigne, go n-iarrfadh sé ar Sage lámh chúnta ina bhás fhéin a thabhairt dó, nó bhí ag teip air ualach a chiontachta a iompar feasta, agus tuigeadh dó, go bhféadfadh Sage maithiúnas thar cheann na nGiúdach sin a thabhairt dó, ach is amhlaidh a thug sí cuairt ar Leo Stein, dlíodóir, fear a chaith a laethe ar thóir na Naitsithe úd a chealaigh cearta daonna na nGiúdach i gCampa Géibhinn Auschwitz. Ón bpointe ama sin amach, rinne Sage ‘chuile iarracht ar fhianaise a chrochta a bhailiú faoi Josef. Fuair sí amach, nárbh é Josef Weber a ainm in aon chor, ach gurbh é Reiner Hartmann a ainm ceart, agus go raibh sé i gceannas ar Roinn na mBan de Champa Auschwitz i rith an chogaidh, agus go raibh a dheartháir, Franz, mar cheannaire ansin freisin.
Minka agus Darija
Tarraingítear seanmháthair Sage isteach sa scéal freisin, nó nuair a bhí an tseanmháthair Ghiúdach sin, arbh ainm di Minka, ina cailín óg, ó tharla go mba de shliocht Giúdach í, seoladh í fhéin agus cara lei, Darija, go Campa Géibhinn Auschwitz. Tugann an eachtra sin deis don údar cur sios mion cúramach a dhéanamh ar mhodh oibre agus ar mhod rialaithe an Champa sin. Léiríonn sí chomh mí-dhaonna, chomh cruálach, agus chomh mór faoi smacht na gceannairí Gearmánacha, a bhí daonra an Champa chéanna sin. Ar ball, d’éirigh le Minka éaló ón gCampa, agus ar deireadh thiar, chuir sí fúithi sna Stáit Aontaithe, áit ar éirigh lei saol nua a bhunú di fhéin ansin. Rinne sise Reiner Hartmann a aithint i ngrianghraf a thaispeáin Leo Stein di, bíodh nach raibh deis aice é sin a dhearbhú os comhair chúirt dlí, nó fuair sí bás sula raibh an deis sin aice.
“Maith dhúinn ár gcionta”
Ag an bpointe sin, éiríonn ceist morálta do Sage. Theastaigh ó Josef go gcabhródh Sage leis é a chur chun báis, mar mhodh le maithiúnas a fháil ina dhrochbhearta i gcoinne na nGiúdach, ach ansin scrúdaíonn an t-údar an dearcadh sin. Tuigtear don údar nach bhféadfaí maithiúnas a thabhairt ach do dhuine a chiontódh i do choinne fhéin, agus iompaíonn sí ar an ‘Ár nAthair’ leis an dearcadh sin a chruthú, nó sa Phaidir sin, guíonn duine go maithfeadh Dia a pheacaí dó, faoi mar a mhaitheann seisean dóibh siúd a pheacaíonn ina choinne fhéin.
Ar thug Sage an chabhair sin do Josef lámh a chur ina bhás fhéin? nó ar dhiúltaigh sí dó? Ar tógadh Josef os comhair cúirte lena chiontacht a chur sa mheá agus breith chóir a thabhairt air?
Le freagra na gceisteanna sin a fháil, caithfidh tú an leabhar spéisiúil sin a fháil, is a léamh. Bheadh sé deacair locht a fháil ar stíl nó ar chur chuige an údair sciliúil sa scéal seo, agus caithfidh mé a admháil, gur chuir mé fhéin speis, agus dhá spéis, sa leabhar céanna sin, ach b’fhéidir, dá mbeinn macánta amach is amuigh, nach mó ná sásta a bhí mé leis an gcríoch a chuir an t-údar leis an scéal corraitheach seo. Céard fútsa?
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
Misean Santa Ynez agus an tAthair Albert
.
An Chéadaoin, an 20ú Lúnasa, 2003
Ar ár gcois le giolc an ghealbhain an mhaidin álainn seo, agus tar éis dúinn ár mbricfeasta a chaitheamh, ba ghearr an mhoill orainn bóthar a bhualadh, nó bhí chuile shórt pacáilte againn, ón oíche roimh ré. D’fhágamar an tÓstán, thart ar a haondhéag ar maidin, agus thugamar aghaidh, ar dtús, ar Solvang. Mura mbeifeá san airdeall, b’fhurasta dul thar Solvang, gan é a thabhairt faoi deara, fiú! Ach b’fhiú do dhuine ar bith bualadh isteach ann, nó is cosúil é le baile a d’fheicfeá ar chárta poist. Ba é an chéad rud a chuaigh i gcionn orainn, nó an Muileann breá Gaoithe, gona sheolta agus eile, atá ina sheasamh, go cosantach, os cionn an bhaile, agus ansin, chuirfeadh leagan amach na dtithe fhéin ionadh ort, toisc nach den dúiche seo ó dhúchas iad, ar aon tsaghas cuma. Is baile Damhnairgeach é Solvang, tógtha le grá ag Danmhairgigh, ar bhruach an Ynez i gCalafóirnia.
Ar ball, chuamar isteach i mBialann taitneamhach, i lár an bhaile. “The Little Mermaid” a bhí mar ainm air, agus ó tharla gur chaith siad go fial linn, agus muid ar chuairt ansin i Meán Fómhair na bliana 1988, tuigeadh dúinn gur chóir dul sa tseans leo arís. Rinneamar sin, agus ní raibh a chathú orainn.
Ní raibh orainn dul ró-fhada ó Solvang, nuair a thángamar ar Mhisean Santa Ynez. Ionann Ynez, agus Úna, nó Agnes i mBéarla. Bunaíodh an Misean seo dhá chéad bliain ó shoin, ar an seachtú lá déag de Mheán Fómhair na bliana 1804, an naoú misean déag a bunaíodh fan Chósta Thiar Chalafóirnia, le freastal ar Indiaigh na tíre sin. Ach cibé faoi sin, d’éirigh thar barr leis an Misean nua sin, agus bhí ainm in airde air, ó cheann ceann Chalafóirnia, ar fheabhas a cheardaithe agus a lucht oibre. Rinne na Meicsicigh an Misean a dhíeaglaisiú áfach, sa bhliain 1836. Agus tar éis dó seal a chaitheamh mar ionad oideachais, tugadh ar ais don Eaglais é, sa bhliain 1862. Ní fhéadfá gan suntas a thabhairt do na pictiúir bhreátha atá crochta ar fhallaí an Mhisin seo, agus gan dabht ar domhan, chuir áilleacht a shéipéil sciatháin áthais ar ár gcroí. Ní gá a rá, go ndeachaigh méad agus fairsinge, na háite i gcionn go mór orainn freisin, ach ba ar ár mbealach amach a baineadh an stangadh ba mhó ar fad asainn, nó ansin, crochta ar fhalla, chonaic muid pictiúr den Chaipisíneach cáiliúil sin, an tAthair Albert Bibby. Ní gá a rá, gur bheag nár leag an grianghraf céanna sin as ár seasamh sinn. Bhí alt fada ag gabhail leis an bpictiúr, alt inar cuireadh síos ar an sagart cáiliúil sin a d’fheidhmigh mar chéad “Pastor” Caipisíneach ar Mhisean Santa Ynez, ón mbliain 1924 go dtí an bhliain 1925.. Bhuel, nach fánach an áit ina bhfaighfeá breac, arsa mise liom fhéin, agus nach fada óna bhaile i gCill Chainnigh, a thaisteal an sagart cáiliúil s’againne, le dul i gceannas ar Mhisean Calafóirneach ansin i ngleann álainn Santa Ynez? Tuige, adéarfadh duine, b’fhéidir, nár fhan sé níos faide i mbun a phoist mar Shagart Pobail, ansin i Misean Santa Ynez? Bhuel, tá’s ag fia is ag fiolar anois, go bhfuair an fear bocht bás sa bhliain chinniúnach sin 1925. Bhí tuilleadh le léamh i ngearrthóg eile ansin, ag cur síos ar na searmanais a lean a bhás agus a shocraid ansin, i bhfad ó bhaile, i gCríocha Chalafóirnia. Bhí cur síos ar an óráid bhreá spreagúil a thug Seán T. Ó Ceallaigh uaidh, agus é i láthair ar an bhfód ansin, lá na lice. Mhol sé an tAthair Albert go spéartha nimhe, as a spioradáltacht, as a náisiúntacht, as a dhílseacht dá phobal fhéin, agus as an bpáirt tabhachtach a ghlac sé in Éirí Amach na Cásca i mBaile Atha Cliath, sa bhliain 1916. Ní call dom a rá, gurbh é an Seán T. céanna sin, a bhí mar Uachtarán ar an Stát s’againne, ar ball.
Nuair a bhí ár gcuairt ar an Misean críochnaithe againn, agus muid amuigh i siopa na gcuimhneachán, cheannaigh mé fhéin cupla leabhar, le scéal an Mhisin a athchruthú dhom, nuair a bheadh cúrsaí na cuairte dearmadta, cuid mhaith, agam. Chuir mé ceist ar an mbean a bhí ag freastal orm.
“An bhfuil aon chuimhne fanta in bhur measc ar shagart Eireannach, a chaith seal anseo, thart ar an mbliain 1925?” Arsa mise.
“Cén t-ainm a bhí air?” Ar sise.
“An tAthair Albert,” arsa mé fhéin, á freagairt.
An é “our Father Bibby atá i gceist agat” ? ar sise.
“An fear ceannan céanna,” arsa mé fhéin.
Ag an bpointe sin, chuir bean eile a ladar isteach sa scéal, go múinte, béasach.
“Fuair sé bás anseo sa bhliain 1925,” ar sise, “agus cuireadh anseo é. B’ócáid mhór a shochraid, agus tháinig daoine mór le rá ó Éirinn, le bheith ar an bhfód don adhlacadh. Níor fágadh anseo inár measc é, áfach, nó chomh fada agus is cuimhin liom, tógadh a chorp abhaile go hÉirinn, sa bhliain 1958, lena athchur i measc a Bhráithre fhéin, ansin.”
“Bhuel,” arsa mé fhéin leo,” b’as Cill Chainnigh don Athair Albert, agus tháinig mé fhéin ar chuairt chugaibh ón gCathair chéanna sin, agus is mór an tógáil croí domsa, go bhfanann cuimhne an tsagairt sin beo in bhur measc fós.”
“Thuill sé ár gcuimhne,” ar siadsan, dom fhreagairt.
D’fhágamar Misean Santa Ynez inár ndiaidh, ceann de na Misin is suimiúla, agus is mó a théann i bhfeidhm ar an gcuairteoir fiú, sa lá atá inniu fhéin ann, agus thugamar an bóthar orainn fhéin arís.
.
Peadar Bairéad.
******************
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
Athrú Saolta
.
Peadar Bairéad
Ceirtlín na mBlianta
“Ní chuile lá a bhíonn Dónall ag pósadh, nó caoi aige chuige”, faoi mar adeireadh an seandream fadó, agus iad ag cur síos ar rud eicínt nach dtiteadh amach ach go hannamh. Bhuel, is é an dála céanna agamsa é, nó is féidir liomsa tochrais anois ar cheirtlín, nach mbíodh fonn orm tochrais air, siar thar na blianta.
Agus cén ceirtlín é fhéin, adeir tusa?
Ceirtlín na mblianta, atá i gceist agam, sa phíosa seo.
Le linn na mblianta atá caite, ba mhinic a chuala mé daoine aosta ag cur síos ar na laethe a bhí, iad ag éagaoin a n-óige caillte, iad ina nOisín i ndiaidh na Féinne, iad ag rá, nach mar seo, nó mar siúd, a bhíodh cúrsaí, le linn dóibhsean bheith i mbarr a maitheasa.
Ach nach mar sin a bhíonn i gcónaí ag seandaoine?
Is dócha é, ach tá difir mhór sa scéal anois, chomh fada is a bhaineann sé liomsa.
Agus cén difir mhór atá i gceist agat?
Bhuel, táimse anois im sheanóir, agus dá bharr sin, tá de phribhléid agamsa, bheith ag éagaoin na ré atá imithe lei thrí shúil dhroichead na mblianta.
Agus céard iad na difríochtaí móra a thugann tú fhéin faoi deara a bheith tagtha ar an saol, le linn do ré fhéin?
Glacadh le hÚdarás, an tráth úd
Is dócha, i ndáirire, go dtuigtear dom anois, go bhfuil an saol, mar a bhí, iompaithe bun os cionn, agus í ag ullmhú do ré nua, ré a bheidh difriúil ar fad leis an ré atá thart. Nuair a bhí mise i mo ghasúr, tuigeadh dom go raibh ord agus eagar ar chúrsaí an tsaoil seo. Bhí údarás ag daoine áirithe, agus bhí daoine eile sásta glacadh leis an údarás céanna sin, nó tuigeadh dóibh, gur chun a leasa é, a leithéid a dhéanamh.
Ach céard iad na húdaráis atá i gceist agat ansin?
An Eaglais
Bhail! ar an gcéad dul síos, bhí na daoine úd a bhain leas as údarás na hEaglaise, agus gan dabht ar domhan, bhí cumhacht thar na bearta acusan. Bhí lán-mhuinín ag daoine astu, agus dhéanaidís rud orthu. Ach, faraoir géar! ní mar sin atá cúrsaí, sa lá atá inniu ann. Is dócha gur tuigeadh dúinn, go mba eagraíocht osdaonna a bhí san Eaglais chéanna sin, agus go mba iad na heaglaisigh a bhí ag bronnadh na beatha síoraí orainn, agus rud ba mheasa fós, seans gur cheap cuid áirithe den chléir gur mar sin a bhí. Bhuel, tugadh le fios dúinn, sna laethe deireannacha seo, nach mar sin a bhí, agus scaoileadh muid uilig, idir chléir agus phobal, isteach i bhfásach an amhrais arís, nó ní hí seo an chéad uair arbh éigean don Eaglais a bealach a fháil amach as an bhfásach céanna sin, agus mura gcailltear dóchas, níl dabht ar domhan, ach go dtiocfaidh an dara Earrach, amach anseo.
An Stát
Bhí údarás freisin ag na fórsaí cosanta, ach má sea, tugadh le fios dúinn, ar na mallaibh, go mba dhaonnaithe freisin baill na bhfórsaí sin, agus nach raibh aon chumhacht osnádúrtha acusan, len iad a chosaint ar dhul amú, agus arís, léiríodh dúinn, le déanaí, go mba dhaoine mar chách iad, agus go raibh roinnt áirithe díobh ann, a raibh ar a gcumas dearmad a dhéanamh, agus a n-údarás a úsáid ar mhaith leo fhéin. Agus arís, níl le déanamh againn, mar phobal, ach a thuiscint gur mar sin atá, agus go gcaithfear a bheith níos cúramaí fós, i roghnú, i dtraenáil, agus i mbainsitiú na mball áirithe sin.
Na Scoileanna
Agus céard faoi chúrsaí oideachais? Nach raibh an-mhuinín go deo againn as an lucht múinte? Bhí gan amhras, ach arís, is dócha go raibh ró-mhuinín againn astu, agus bíodh nár theip an chuid ba mhó acu orainn, ag an am gcéanna, bhí roinnt áirithe a chuaigh thar fóir i láimhseáil a n-údaráis, agus arís, ní fál go haer é, nó nuair a bheidh fiacha a mí-úsáid siúd glanta, beidh ar ár gcumas, bóthar a bhualadh arís, agus ceacht tábhachtach foghlamtha againn do na laethe atá romhainn amach.
Tá daoine ann freisin, adéarfadh nár tháinig an dream ba mhó chumhacht ar fad slán ar fad as an gcoimheascar nua-aimseartha seo.
Agus cé hiad fhéin, an ea?
An Chlann fhéin, fiú
Na tuismitheoirí fhéin a lucht gaoil, nó nach iadsan na cosantóirí nádúrtha a bhronnann an nádúr fhéin ar an óige, an dream ar a bhfágtar dualgas cosanta, oideachais, agus riar a gcáis, a sholáthar dóibh. Faraoir géar! arís, ach tá faitíos orm nach i gcónaí a choimhlíon siadsan na dualgaisí sin, a leagann an nádúr orthu. Ar ámharaí an tsaoil seo, ní go ró-mhinic a tharlaíonn a leithéid, ach nuair a tharlaíonn, is coscrach go deo an toradh a bhíonn air, nó ní bheadh a fhios ag na páistí, i gcás dá leithéid, cá bhfaighidís furtacht.
An bhféadfadh a leitheid a tharlú anois? Is dócha nach bhféadfadh duine a rá nach bhféadfadh, ach is féidir linn a rá, go mbeadh sé i bhfad níos deacra sa lá atá inniu ann, nó tá tuiscint i bhfad níos fearr ag an óige fhéin, ar chúrsaí, sa lá atá inniu ann, agus lena chois sin, tá ar a gcumas glaoch ar eagraíochtaí áirithe a bunaíodh go speisialta, le teacht i gcabhair ar ghasúir dá leithéid, in am an ghátair.
AthEarrach chugainn
Mar sin, bíodh go bhfuil ceachtanna crua foghlamtha againn le cupla deichniúr anuas, ag an am gcéanna, tuigtear dúinn go bhfuil ar ár gcumas, na deacrachtaí sin uilig a shárú, sna laethe atá romhainn amach, agus go mbeidh muid in ann bóthar nua a fháil amach as fásach úd an amhrais, agus chuile sheans, nuair a bheidh íoctha againn go hiomlán as ár gcoireanna, ansin seans go mbeidh deis againn bóthar ár n-oilithreachta a bhuaileadh arís, agus b’fhéidir, an babhta seo, nach gcaillfidh muid ár slí chomh héasca sin ar fad, sna laethe atá romhainn amach.
.
********************************************
.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
.
(I mBéal an Phobail this week recalls the Eucharistic Congress Year of 1932.)
Náisiún ag éirí as a shuan
Tá cuimhne mhaith agam fós ar an mbliain 1932. Bhí an Stát s’againne fós ina óige. Bhí corraíl draíochta san aer, agus borradh úr ag teacht in anam, agus in aigne, an náisiúin. Bhí cónaí orm fhéin in Iorras na nIontas, thiar i gContae Mhaigh Eo, ag an am, agus thabharfadh duine ar bith faoi deara, go raibh meisce na saoirse fós ag coipeadh i bhfuil agus i bhfeoil na cosmhuintire. Ná ceap anois, go raibh saol an mhadaidh bháin fós curtha in áirithe dár ndaoine. B’fhada uainn an saol Útóipeach sin fós, nó ní raibh acu ach ón láimh go dtí an béal, agus Conchúr Mór sa chúinne ag a mbunús fós. Ach bhí dóchas ina gcroí istigh acu go raibh an Geimhreadh thart.
Filleann orm freisin, cuimhní ar thoghchán na bliana cinniúnaí céanna sin. Nár mhór an spórt a bhí againne, gasúir, agus muid ag éisteacht le hóráidíocht na n-iarrthóirí, taobh amuigh de Shéipéal an Gheata Mhóir, chuile Dhomhnach, agus muid ag druidim i dtreo Olltoghcháin na bliana sin. Is cuimhin liom freisin an corr-ghluaisteán, maisithe le balúin ildaite, ag déanamh a shlí thar dhrochbhóithre Iorrais, ag an am, agus iad ag scaipeadh billeoga daite fan Bhóithre Iorrais . Sea, gan dabht ar domhan, ba chorraitheach an tráth é don té a bhí óg, agus nár thuig doimhneas, nó deacracht na bhfadhbanna, a raibh an tír seo ag iomrascáil leo, i dtús thriochaidí an ocrais, ach nár chuma linne, gasúir, a raibh spraoi agus cleasaíocht ar ár n-aire againn, na laethe úd.
Ag ceiliúradh theacht na Críostaíochta
Ar scoil dúinn, rinne ar múinteoir, Iníon Ní Choinn, chuile iarracht ar sholúntacht na hócáide a chur i dtuiscint dúinn. Sea, agus thugadh sí sinn ar thurasanna chuig Teach Phobail an Gheata Mhóir, agus mhíníodh sí dúinn, tábhacht an cheiliúrtha a bhí ar siúl i dtír seo na hÉireann, ag an am. Mhínigh sí, go raibh muid ag ceiliúradh theacht na Críostaíochta chun na tíre seo, cúig chéad déag bliain roimhe sin, nó nár tháinig Pádraig Mac Calprainn fhéin chugainn, leis an gCríostaíocht a chraoibhscaoileadh anseo in ár measc, sa bhliain 432 AD. Thuig sí, nach mbeadh a chomhmhaith de cheiliúradh againn sa tír seo arís go dtí an bhliain 2032, agus chuile sheans, dár lei, nach mbeadh sise, nó sinne, páirteach sa cheiliúradh sin.
Bratacha ar foluain
Is cuimhin liom freisin, gur mhol an sagart paráiste dá phobal, gur chóir dóibh bratacha Náisiúnta agus bratacha an Phápa a fháil agus a chur in airde ar shimnéithe a dtithe, leis an ócáid stairiúil sin a cheiliúradh. Sea, agus rinneadar rud air freisin, agus geallaimse dhuit é gur ghalánta, chorraitheach, an radharc é, breathnú ar na bhratach sin, ar foluain le gaoith, os cionn shimnéithe na dtithe aoldaite, seascaire, ceanntuí, a sheol go bródúil ó cheann ceann an bhaile, faoi mar ba chabhlach mara iad. Sin iad na cuimhní a rith liom, an lá cheana, nuair a chuala mé go rabhthas le Comhdháil Eochairisteach a thionól i dtír seo na hÉireann arís, sa bhliain 2012, le cuimhne cheithre scór bliain Chomhdháil 1932, a chomóradh. Ba ansin a tuigeadh dom, go raibh breall ar Iníon Ní Choinn, agus nach mbeadh orainn fanacht céad bliain don chéad cheiliúradh eile.
.
Gaeilge 
English