folúntas oiriúnach, a suitable vacancy; ar an dá luathas, as soon as possible; faiche ghlanbhearrtha, a well-trimmed lawn; dúshraith, foundation; dualgas na slaite, a caning. leadóg, a slap; cinnirí, prefects.
.
Anois nó Riamh !
.
Peadar Bairéad
Faoi mar a mhínigh mé cheana, d’éirigh muid tuirseach de Bhaile Átha Cliath, nó chomh fada is a bhain sé linne, níor chathair mar a tuairisc í, agus i ndáiríre, tuigeadh dúinn, go n-oirfeadh saol taobh amuigh den ardchathair dúnne. Ar aon nós, faoi thús na scoilbliana 1966/’67, thosaigh mé ag scrúdú na bhfógraí arís, féachaint an mbeadh aon fholúntas oiriúnach le fáil. Ar ámharaí an tsaoil, tháinig mé ar fhógra dá leithéid i dtús Dheireadh Fómhair 1966. Fógraíodh go raibh folúntas do mhúinteoir Gaeilge i gColáiste Chiaráin, i gCill Chainnigh, agus gur theastaigh uathu an folúntas sin a líonadh, ar an dá luathas.
Kilkenny interview
Bhuel, chuir mé CV chucu, agus glaodh orm teacht chun cainte leo ar Dhomhnach áirithe. Ní call dom a rá gur thugamarna, an chlann ar fad, aghaidh ar Chill Chainnigh ar an lá spriocáilte. Tús Dheireadh Fómhair 1966 a bhí ann, agus bhí an tír ag breathnú go hálainn, ach níor dhada é sin taobh leis an radharc a leagadh os ár gcomhair amach, nuair a d’iompaigh muid isteach go Coláiste Chiaráin trí Gheata Bhóthar Challainn. Blianta ina dhiaidh sin, scríobh mé píosa, ag cur síos ar an ócáid sin. B’fhéidir nárbh olc an smaoineamh é giota de, a shníomh isteach anseo……..
Visit remembered
“I bhFómhar na bliana 1966, a chéad leag mé fhéin súil ar Choláiste Chiaráin. Chuaigh mé isteach ar Gheata Chalainn, agus ba bheag nár bhain a bhfaca mé radharc na súl díom, mar ansin, os mo chomhair amach, bhí foirgneamh álainn, gotach, chloch-aoil, suite ar fhaiche ghlan-bhearrtha. Leagadh dúshraith an Fhoirgnimh sin ar an 24ú Deireadh Fómhair 1836, agus leanadh leis an obair tógala sin thrí bhlianta cráite céasta an Ghorta.
Bunaíodh Coláiste Chiaráin blianta fada roimhe sin áfach. Maolaíodh roinnt, ar na péindlithe, sa bhliain 1782, agus roimh dheireadh na bliana sin, bhí Coláiste Caitliceach bunaithe anseo in Osraí, faoi phátrúntacht an Easpaig Troy. Is amhlaidh a thóg sé Halla ar chíos, in áit Coláiste nua a thógáil. Coláiste Chiaráin a baisteadh ar an scoil nua sin. I dtús an chéid seo, chaith Tomás Mac Donncha agus Sheehy Skeffington tréimhse mar mhúinteoirí ar Fhoireann Choláiste Chiaráin. Fuair mé fhéin post ar Fhoireann an Choláiste sin sa bhliain 1966.”
Bhuel, b’in mar a scríobh mé faoi Choláiste Chiaráin roinnt blianta sula ndeachaigh mé ar scor.
History and Tradition
Chuaigh an Coláiste i gcionn go mór orm, nó bhí stair agus traidisiún le léamh ar chuile phóirse agus cúinne den bhfoirgneamh uasal ársa sin. Sea, agus chomh maith le sin, chuir nósanna agus traidisiúin na scoile sin duine i dteangmháil leis na glúnta a bhí imithe romhainn, go háirithe leis na mic léinn Osraíocha úd a suigh ina Hallaí, a chodail ina shuainliosanna, agus a d’imir ar a fhaichí imeartha.
Cén cineál nósanna agus tradisiúin atá i gceist agam, an ea?
Bhuel, bhí “baisteadh na ndaltaí” ar a ndul isteach a chéaduair chun na scoile sin, sea, agus baisteadh leasainm orthu ar an ócáid sin freisin, leasainm a lean iad, go minic, gur leagadh na hordóga orthu. Bhí nós an “Visitation”, nó an “Viz” mar a thugtaí air de ghnáth.
Céard a bhí i gceist sa “Visitation” céanna sin, an ea?
Bhuel, chuirtí daltaí na scoile sin faoi scrúdú ceithre huaire sa bhliain, um Shamhain, um Nollaig, um Cháisc, agus ansin ag deireadh na scoilbhliana. Nuair a bhíodh torthaí na scrúduithe sin réidh, thagadh an tUachtarán, agus duine de na Déain, ar chuairt, (b’in an “Visitation,”) chuig chuile Halla. Thagadh siad isteach an doras, agus chloisfeá biorán ag titim ar an urlár, nó ní bhíodh gíog nó míog as duine ar bith sa rang, mar tuigeadh dóibh, go bhfaigheadh roinnt mhaith díobh dualgas na slaite sara mbeadh an searmanas thart. Thosaíodh an tUachtarán ar na torthaí a léamh amach, agus bhí chuile dhalta i mbaol, nó ba chuma cé acu tháinig sé sa chéad áit, nó san áit deiridh, murar éirigh leis níos fearr sa scrúdú sin, ná mar a dhein sé sa scrúdú roimhe sin, bhronnfaí na leadóga air go fial, flaithiúil. Níorbh é an tUachtarán fhéin a dhéanadh na leadóga sin a thabhairt, ach an Déan, fear na slaite.
Spare the Rod…….
Sea, mh’anam, níor chreid údaráis Choláistí, nó Scoileanna, an tráth úd, gur choir an tslat a spáráil ar eagla go millfí a ndaltaí! I ndáiríre, d’fhéadfá a rá, nach raibh aon ghanntanas leathair, nó slaite, ag cur as do mhúinteoirí, faoin am áirithe sin. sheans, go mba lú seans fós ar a leithéid a thitim amach, thar na blianta roimhe sin
Ó tharla go raibh Cliarscoil ar an gCampus céanna leis an Meánscoil i gColáiste Chiaráin, bhíodh áit an-tábhachtach ag na hÁbhair Sagairt i saol na scoile sin. Dheineadh siad An Teagasc Críostaí, agus ábhair dá leithéid, a mhúineadh sa Mheánscoil, rud a thugadh an-chabhair do mhúinteoirí na Meánscoile, agus chomh maith le sin, bhíodh na “Ecclesiastics”, nó na “Cleezies” mar a thugadh na daltaí meánscoile orthu, ina gcinnirí orthu freisin.
Bhí Halla mór fada, faoina dhíon gloine, “an Glass Hall”, ag síneadh díreach os comhair na Hallaí Ranga amach, rud a thug fairsinge spáis do na daltaí le cluichí faoi dhíon, agus caithimh aimsire eile, a chleachtadh, nuair a bhíodh an aimsir go dona, taobh amuigh.
Give us a K !
Anois, Coláiste mór iomána, ab ea, agus is ea Coláiste Chiaráin, agus nuair a bhídís ag ullmhú do chluiche, an tráth úd, bhailíodh na daltaí cónaithe uilig istigh sa “Glass Hall” agus dheineadh siad a nglaonna a chleachtadh, istigh ansin. Ba bheag nach dtógaidís an díon gloine den Halla sin lena ….
Give us a K, give us an I, give us an E, give us an R, give us an A, give us an N, give us an S…..
K I E R A N S ! K I E R A N S ! K I E R A N S ! .
Sea, b’iontach go deo bheith ag éisteacht leo. Thógaidís do chroí lena bhfuinneamh, lena ndúthracht, lena n-óige. Ach ní gá dhom a rá, nach mbaileoidh Scoláirí Cónaithe ansin a thuilleadh, nó Coláiste lae, amach is amuigh, atá ann faoin am seo. Ach beidh tuilleadh le rá agam faoi nósanna aite ársa sin Choláiste Chiaráin, agus déanfaimid trácht ar ábhair cosúil le, Red Dickey, agus Brown Larry, amach anseo.
Gaeilge 
English