O I L E Á I N I N I S G É I D H E 2
.
“T h e I n i s h k e a s” … by… B r i a n D o r n a n”
(Ar leanúint ón tseachtain seo caite)
Naomhóg Inis Géidhe
Chríochnaigh muid an tseachtain seo caite agus tagairt á dhéanamh againn do Naomhóg Inis Gé, agus don chumhacht uilig a tuigeadh a bheith ag an ndeailbhín naofa sin, agus dúisíonn caint dá leithéid an cheist…má bhí an chumhacht sin uilig ag “Naomhóg” sin Inis Géidhe, tuige nár baineadh úsáid aisti, le linn na stoirme uafásaí úd 1927? Bhuel, tá cúis mhaith le sin, nó tharla sa dara leath den naoú haois déag, gur ghabh an sagart paráiste an “Naomhóg”, agus ar bhealach amháin, nó ar bhealach eile, gur chuir sé cos i bpoll lei. Ba é cúis a bhí leis an ionsaí sin ar an ndealbh, nó go raibh daoine áirithe ag maíomh go raibh dia bréige á adhradh ag muintir Inis Géidhe. Féach mar a chuir an t-údar é…
“Some years later the Rev T.A. Armstrong, who was ordained in Ballina in 1846 wrote …– ‘still more gross superstition in the neighbouring island of Inishkea where a stone idol was invoked for the protection of the inhabitants and vengeance on their enemies. This image was carefully clothed in flannel and when taken out for any special purpose was dressed in a new suit on return to the house in which it had been lodged. It was warmed by the fire and put into the comfortable bed that was alotted for it.”
Is dócha gur spreag altanna dá leithéid na sagairt chun gnímh, agus ba é deireadh an scéil é nó gur báitheadh an “Naomhóg” i ndoimhneas na Farraige Móire.
Ní gá dhom a rá, go bhfuil an leabhar seo, “THE INISHKEAS,” lomlán d’eolas de chuile shaghas, faoi phobail na n-oileán, agus faoin gcineál saoil a chaith siad, le linn dóibh bheith ag cur fúthu ar Inis Géidhe, ach le críoch a chur leis an bpíosa seo faoin leabhar iontach seo, b’fhéidir gur chóir dom tagairt a dhéanamh d’ábhar amháin eile.
Cén t-ábhar é sin, an ea?
Foghail Mhara
Bhuel, an gcreidfeá é, dá ndéarfainn “foghail mhara” leat?
Ach conas a d’fhéadfaidís an cheird sin a chleachtadh agus gan acu ach curacha agus clocha?
Bhuel, féach mar a chuireann an t-údar síos ar na cúrsai céanna sin….
“The sea as a provider of less honest earnings through piracy developed in the 1830s and reached a peak in the 1840s. By this time, being becalmed in the waters around Inishkea was dangerous for any boat. The means whereby the currach crews subdued the sailing craft was described as follows. “The boats carried no arms but each carries a quantity of stones which they shower on the deck and that drove the crew below.”
Ag an bpointe sin, théadh lucht na gcurach ar bord, agus ghlacaidís seilbh ar an mbád, agus d’ardaídís leo pe last a bhí ar bord. Le linn an Ghorta Mhóir, bhí plúr a ndóthain acu, tar éis dóibh last plúir a ardú leo, ó bhád seoil dá leithéid, féach mar a chuirtear síos ar eachtra dá leithéid.
The efficiency of the plunder can be guaged by the action on the Maris, already mentioned. Two boats came alongside, threw a shower of stones at the crew, men landed and took over the helm, unbattened the hatches and offloaded ten tons of flour. A short time later two more boats came alongside. In all, the captain estimated that fifty men were involved.
Má tá na huimhreacha sin intaofa, nár mhór ar fad an méid daoine a d’fhéadfaidís a bhailiú le chéile in achar gearr? Caithfidh go raibh córas éifeachtach comharthaíochta acu, le go bhféadfaidís glaoch ar a chéile, ar áiméar na faille. Bhuel, caithfidh mé an chuid eile den obair a fhágáil fúibh fhéin. Má thagann sibh trasna ar an leabhar seo. “The Inishkeas” léigh é, nó tá mé cinnte go mbainfidh sibh taitneamh as.
Féach mar a chuir Seán Ó Monacháin críoch lena chaoineadh faoin mbáthadh mór sin 1927….
“Bhí Dia ‘ghá sábháil is ag réiteach áit’ dóibh
Ní scathamh gearr é ná lóistín oích’,
Acht do’n anam táraith’ céad míle fáilte
I Ríocht an Áird-Rí aríst a choích’.”
.
Gaeilge 
English