le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
.
E a c h t r a i g h D ú i n n
Caibidil 11
.
I Meán Fómhair na bliana 1945, thug mé aghaidh ar Nóibhíseacht an SMA, i Cloughballymore House, láimh le Cill Colgain, i gContae na Gaillimhe. Mhínigh mé cheana, go mba leis an gCunta Llewellyn Blake an Teach Mór céanna sin, fear a d’éirigh as an tsaighdiúireacht san India agus é na Leifteanantchoirnéal sna Connaught Rangers, reisimint de chuid Arm na Breataine, ag an am. Ar ball, tar éis dá bhean bás d’fháil, agus é fágtha gan chlann, gan oidhre, shocraigh sé ar a Theach Mór a bhronnadh ar an SMA, mar Nóibhíseacht, rud a bhí ag teastáil go géar uathusan, ag an am, tharla go raibh siad ar an míle dícheall, ag iarraidh Cúige neamhspleách den Chumann sin, a bhunú anseo in Éirinn. D’fhan an Cunta fhéin, ar deineadh ball onórach den SMA de, ina chónaí sa Teach Mór sin go dtí gur dáileadh an chré leis. Ní call dom a rá, go raibh chuile eolas againne faoin gCunta céanna sin, nó bhíodh se inár bpaidreacha chuile lá. Ach le filleadh ar mo scéal féin…
Ba bheag feabhas a bhí tagtha ar chúrsaí taistil sa tír seo, ó chéadthaistil mé go Wilton, Chorcaí, trí bliana roimhe sin, agus dá bhrí sin, b’éigean dom dhá lá a chaitheamh ag taisteal ó bhaile na Druime, go Teach Cloughballymore. Ní call dom a rá, go mba mhall, tuirsiúil, leadránach, an turas é, ach i ndeireadh na feide, shroich mé cathair na Gaillimhe, agus ceart go leor, bhí duine ansin, ag fanacht orm, le mo thabhairt ó stáisiún na traenach ansin, go dtí an Nóibhíseacht. Ni capall agus jaunt, nó carr cliathánach, a bhí aige seo, faoi mar a bhíodh i mBéal an Átha Fhada, i gContae Mhaigh Eo. Níorbh ea mh’anam, ach carr breá galánta. Tharla go raibh beirt, nó triúr eile, ag dul ar an aistear céanna liom, agus bhailigh an tAthair Harrington muid leis ina charr breá, galánta. Fear íseal, tanaí, greannmhar, ba an sagart seo, agus bhí stad ann, ach taobh amuigh de sin, b’fhear lách, geanúil, cairdiúil, é, agus ollamh cliste, léannta, eolgaiseach, freisin.
Ní call dom a rá, nach raibh seomraí dár gcuid fhéin le fáil againn sa Nóibhíseacht sin, ní raibh, muis! Ní raibh againn ach suainliosanna móra, fuara, folamha. Tugadh a leaba fhéin do chuile dhuine againn, agus chuireamar pe acairí, agus éadaí, a bhí againn, isteach i gcóifrín a bhí ag taobh na leapan, ag chuile dhuine againn. Nuair a bhí an gnó sin déanta againn, tugadh ar chuairt na Nóibhíseachta sinn. Bhí ansin, in éineacht leis na suanliosanna, bhí Aireagal breá, fairsing, galánta; agus seomraí ranga, maraon le halla ollmhór staidéir. Teaspáineadh an Bhialann mhór, fhairsing, dúinn freisin, agus diabhal locht ar bith a fuaireamar ar an Halla mór céanna sin! Ní lampaí pearaifín a bhí á n-úsáid sa bhfoirgneamh seo, níorbh ea mh’anam, ach soilse gléigeala leictreacha. Tugadh spléachadh dúinn freisin, ar chuid den Teach Mór fhéin, mar a raibh parlúis, seomraí feithimh, agus seomraí na sagart, suite. Samhlaíodh domsa, ach go háirithe, go mba neamhaí an t-ionad é an Nóibhíseacht álainn seo, i Cloughballymore House.
B’álainn go deo an suíomh a bhí ag an bhfoirgneamh álainn seo. Sea, agus nárbh iad na boic mhóra a bhí in ann suíomh feiliúnach, feiceálach, a fháil dá dtithe? Páircaeanna agus bóithríní spéisiúla tríothu, a bhí thart ar an gColáiste seo. Coláiste a bhí againn anseo, cinnte, ach ag an am gcéanna, ba Nóibhíseacht é, agus b’in é príomhghnó an ionaid seo. Dhéanfaí chuile iarracht ar bhealach an Spioraid a léiriú, agus a mhúineadh, do chuile Nóibhíseach, le linn an ama a chaitheadh sé ansin. Cinnte, mar adúirt mé, ba Choláiste é, agus mhúinfí Fealsúnacht dúinn freisin, agus dár ndóigh, nach breá a raghadh an péire sin, an Fhealsúnacht, agus an Nóibhíseacht, le chéile, i múnlú spioradálta na Mac Léinn, san institiúid sin.
Bhí rainse mór ag dul leis an bhfoirgneamh sin, ach i ndáiríre, níor thalamh maith é an chuid ba mhó de, nó ba chosúil le tírdhreach boireannach é. Ag an am gcéanna, bhí páirceanna breátha, goirt mhéithe, agus cimíní mealltacha, le fáil anseo is ansiúd sa rainse sin. Bhí an chosúlacht air, go raibh na céadta agus na céadta acra sa rainse céanna sin, agus anois is arís, nuair a bhíodh lá saoire nó a leithéid d’ócáid againn, théimis ag fánaíocht tríd an rainse céanna sin, agus nach orainn a bhíodh an t-áthas, agus an t-ionadh, nuair a thagaimis ar fhoireann bhreá mhór de chapaillíní Chonamara, ag réabadh leo thar na carraigreacha, nó bhí seansagart ag cur faoi sa Nóibhíseacht sin, sparánaí na hinstitiúide, a raibh spéis an domhain aige sna capaillíní céanna sin, agus dhéanadh seisean iad a phórú agus a thógáil ar fheirm an Choláiste. Nach minic a chuireamar ceist orainn fhéin faoin chaoi ar éirigh leis na beithigh sin teacht i dtír ar thalamh chomh bocht, neamhthorthúil, nó ba bheag fásra a bhí le fáil acu sa timpeallacht fhiáin sin, ní raibh le fáil acu, ach cibé a bhí ag fás idir, agus i measc, na gcarraigreacha.
Ach, ní raibh na cúrsaí sin ag cur as dúinne, an lá breá sin i bhFómhar na bliana 1945, an lá úd ar chéadleag muid spág ar thalamh Cloughballymore, in aice le Cill Colgain, i gContae na Gaillimhe.
Ní raibh an oiread sin difríochta idir an Nóibhíseacht seo, agus na Coláistí úd, ar dhein mé freastal orthu, sna blianta roimhe sin. Ba é an leagan amach céanna a bhí ar chúrsaí ansin. D’éirímis ar a sé a chlog ar maidin, chuile mhaidin, ach amháin, nuair a bhíodh saoire de chineál eicínt againn, nuair a d’fhágtaí sa leabha sinn, go dtí an seacht! Ansin, bhíodh paidreacha, Aifreann, glanadh, snasadh, agus a leithéid, ar chlár na maidine dúinn, roimh an mbricfeasta. Seal gairid ansin ag siúl timpeall, ag déanamh caitheamh aimsire dúinn fhéin, agus ina dhiaidh sin, bhíodh ranganna, agus cúrsaí spioradálta idir chamáin againn go ham lóin. Ba chosúla le léachtaí Ollscoile ár ranganna, faoin am seo áfach, nó bhí cead faighte againn ó Ollscoil na Gaillimhe, cuid mhaith dár léachtaí a fhreastal, istigh ansin sa Nóibhíseacht s’againne, ar choiníoll go ndéanfaimis freastal ar léacht, nó dhó, sa tseachtain, istigh san Ollscoil fhéin. Ba é an sárscoláire, agus an fealsamh aithnidiúil, ildánach, an tAthair Félim Ó Briain, a bhí mar Ollamh, agus mar threoir, againn, istigh san Ollscoil. I ngluaisteáin a théimis chun na hOllscoile, i nGaillimh, ar na hócáidí sin, chuile sheachtain, agus bhainimis toit agus spraoi as na hócáidí céanna, nó bhíodh deis againn cuairt a thabhairt ar shiopaí, le rudaí ar nós milseán agus brioscaí a cheannacht, agus geallaimse dhuit é, gur géar a bhí na hearraí céanna sin ag teastáil uainn, ag an am, nó bíodh go raibh muid thart ar scór bliain d’aois, ag an am, ní raibh muid chomh haibí, glic, is a bheadh daoine dár gcomhaois, a mbeadh cónaí orthu, amuigh sa saol mór. Ar an dtaobh eile den scéal, thaitin an staidéar agus na léachtaí thar barr liom fhéin, agus ní call dom a rá, gur ar Onóracha sa Chéim a bhí m’aire fhéin dírithe. Is dócha go bhféadfá a rá freisin, gur chuir mé suim, agus dhá shuim, i gcúrsaí spioradálta na Nóibhíseachta. Níorbh aon ionadh sin, ar bhealach, nó nár fáisceadh mé fhéin as pobal spioradálta? Agus nach raibh an creideamh go beo, láidir, i measc na muintire ar díobh me?
Bhí rud amháin áfach, nach raibh ró-éasca a dhéanamh, agus b’in comhairle na n-uachtarán a leanúint, gan cheist, i gcónaí, gan eisceacht ar bith, cuma cé acu cheap tú fhéin go mba amadán críochnaithe é an t-uachtarán céanna sin! Is cuimhin liom go mbíodh leabhar faoi chúrsaí spioradálta ar an gcúrsa againn, leabhar le fear, dárb ainm Rodriguez, ba ea é, mura bhfuil dul amú orm, agus bhí samplaí den umhlaíocht ghaisciúil sin le fáil ann. Seo mar a bhí i gceann acu… Tharla uair amháin, gur tháinig fear óg isteach i mainistir, le bheith ina mhanach. Glacadh leis, agus choinnigh an tAbb súil ghéar air, ar feadh roinnt laethanta. Anois, ba fheirmeoir an fear óg, sular thainig sé chun na mainistreach, agus le humhlaíocht chróga a mhúineadh dó, ba é an cleachtadh a thug an tAbb dó, nó plandaí cabaiste a chur sa cheap cabáiste, ach in ionad iad a chur mar a chuirfeadh feirmeoir iad, dúirt an tAbb leis, iad a phlandail bun os cionn, sa chaoi go mbeadh na fréamhacha in airde san aer aige. Mura mbeadh sé sásta sin a dhéanamh, thabharfaí bata agus bóthar dó, nó ní bheadh sé umhal dá uachtarán, agus sin bunchloch, agus cloch phreachain, shaol na mainistreach. Bhí scéal eile le léamh sa chuid chéanna den leabhar sin, faoi Abb eile, a raibh cleas difriúil aige, le humhlaíocht a mhúineadh dá nóibhísigh. Bhíodh manach óg eile ag obair sa gharraí arís, ach an babhta seo, is amhlaidh a thug an tAbb a mhaide siúil dó, agus d’iarr air, é a phlandáil sa chré, agus ansin, teacht ar ais, chuile lá, á uisciú, faoi mar ba phlada beo é. Bhuel, i gcás an nóibhísigh óig seo, rinne sé mar adúradh leis, agus thagadh sé, chuile lá, leis an mbata siúil a uisciú, agus tar éis míosa, nó mar sin, i mbun na ceirde sin, is amhlaidh a chuir an bata siúil fréamhacha uaidh agus d’fhás ina phlanda álainn sa gharraí dó. Ba chomhartha é sin, go raibh Dia sásta le leibhéal umhlaíochta an nóibhísigh sin. Anois, ní raibh sna samplaí sin ach scéalta, ach múineadh dúinne go naomhódh umhlaíocht dá leithéid sinn, agus moladh dúinn, aithris a dhéanamh ar an gcineál sin iompair. Ag an am, tá mé cinnte, gur ghlac mé fhéin leis, chomh maith le duine, gur chóir dom an chonair sin a leanúint. Agus tá mé cinnte freisin, go mba ghnáth mhúineadh é sin, i gCliarscoileanna na tíre, ag an am. Ní hé mo thuairim áfach, go leanfadh nóibhísigh an lae inniu an chonair chéanna sin, agus b’fhéidir nár mhiste dóibh sin.
Anois, bíodh go mbíodh an-chuid ama le caitheamh againn, ag guí, ag staidéar, agus ag obair, ní hionann sin is a rá gur deineadh dearmad ar chluichí, nó ar chaitheamh aimsire. Níor deineadh, muis! agus bhíodh cluichí againn cupla uair sa tseachtain. Bhíodh peil, iomáint, sacar, agus rugar corr uair, againn. Déarfainn go raibh caighdeán réasúnta ard sroichte againn sna cluichí céanna sin, go háirithe sna cluichí Gaelacha, nó bhí beirt dár nóibhísigh ag imirt ar fhoireann Mhaigh Eo, ag an am sin. Sea, mh’anam, beirt Iorrasach, agus beirt dearthár de mhuintir Mhic Aindriú, agus nach bhfuil fhios ag an saol mór, go mba Bhairéadaigh iad muintir Mhic Aindriú, leis na cianta! Ach nár chuma faoin gcaighdeán. Bhainimis spórt agus spraoi as na cluichí céanna sin, agus bíodh gur chrua a d’imríomar chuile chluiche, ba chrua i bhfad Éireann fós, a d’imríomar na Cluichí Cúige a bhíodh againn ar chuile Lá ‘le Pádraig. Mar a mhínigh mé cheana, bhíodh mic léinn againn ó chuile chearn den tír, agus ó chuile chúige de chúigí Éireann, agus ansin, uair amháin sa bhliain, d’imrímis cluichí idirchúigíocha, agus geallaimse dhuit é, go mbíodh fuil agus feannadh ag gabháil leis na cluichí céanna sin, chuile bhliain! Ach, bíodh gur mar sin a bhí, níor chuir na húdaráis ina gcoinne riamh, is dócha gur cheap siad, nárbh olc an rud é, uair amháin sa bhliain, deis a thabhairt dúinne, ár racht a ligean amach, leis na spéartha a ghlanadh, faoi mar adéarfadh duine!
Níl fhios agam, conas a dheintear Nóibhíseachtaí a stiúradh, na laethe seo, ach nuair a smaoiníonn tú air, nárbh ait an traenáil a thugtaí d’fhir óga, an tráth úd, le saol an tsagairt a chaitheamh. Thógtaí isteach san institiúid sin é, ar feadh dhá bhliain, geall leis, agus i rith an ama sin uilig, choinnítí glan scartha é ón saol mór thart air. Ní ligtí dó nuachtáin a léamh, nó eisteacht leis an raidió. Choinnítí uaidh amach chuile thionchar ón dtaobh amuigh, sa chaoi go bhféadfadh sé a anam a mhúnlú ar bhealach spioradálta, ar bhealach a bheadh neamhspleách ar fhórsaí truaillitheacha an tsaoil truaillithe seo. Anois nílim ag maíomh anseo, go bhfuil bealach níos fearr ná sin le moladh agamsa, nó níl, ach, ag an am gcéanna, nach gcuirfeadh a leithéid de leagan amach duine ag smaoineamh? B’fhéidir go gcuirfeadh, ach, níor chuir sé sinne ag smaoineamh fan an bhealaigh sin, an tráth úd. Ghlacamar go huile is go hiomlán leis an gcóras sin, faoi mar a bhí. Mholamar an t-áth mar a fuaireamar. Tuige nach ndéanfadh? Nár mhínigh mé dhuit thuas, faoin umhlaíocht úd a dhéanfadh bata siúil a uisciú, chuile lá, go dtí go bhfásfadh sé! Nuair a bhreathnaím ar na cúrsaí sin anois, feictear dom go raibh a gciall fhéin acu siúd a dhréacht na bealaí sin le léann an tsagairt a chur ar dhuine, ach ag an am gcéanna, ní féidir liom éaló ó na laigí a bhí de dhlúth agus d’inneach, sa chóras céanna sin. Cuimhnigh anois, go ndeachaigh mise isteach i Cloughballymore House, i Meán Fómhair na bliana, 1945, agus an scór sáraithe agam ag an am, agus coinníodh istigh ansin mé, go dtí Meitheamh na bliana 1947. I rith an ama sin go léir, níor ligeadh abhaile ar saoire nó tada dá leithéid mé. Geallaimse dhuit é, go mba fhada an t-achar é sin, d’fhear óg ar bith, a bheith scartha óna phobal, agus óna mhuintir. Ag breathnú siar arís, feictear dhom anois, go n-oirfeadh an cineál sin oiliúna don té a mbeifí á ullmhú lena shaol a chaitheamh i mainistir, mar bhall dOrd Crábhaidh, ach ar ullmhaigh sé duine lena shaol a chaitheamh ar na misin choigríche? Bhuel, sin sceal eile ar fad, agus b’fhéidir gur chóir dul siar arís go fréamhacha an Chúige Éireannaigh den SMA, agus an tionchar a bhí ag baill na Fraince den Chumann sin, ar bhunú an SMA anseo in Éirinn, agus ar a gcur chuige siúd, i gcúrsaí oiliúna, agus traenála dá misinéirí. Ach tá faitíos orm, go bhfuil scéal mhadra na n-ocht gcos déanta agam de scéal seo na nóibhíseachta, ach b’fhéidir, ar an dtaobh eile den scéal, gur thug sé deis dom, cuid de mo smaointe ar an ábhar seo a léiriú anseo dhuit! Ach arís, sin scéal eile, do lá eicínt eile. Bí liom arís sa chéad chaibidil eile, nuair a bheidh mé ag cur síos ar chuid de na heachtraí a bhain dom, le linn dom bheith im nóibhíseach i Cloughballymore House, i gContae na Gaillimhe. Ach ar chraiceann do chluaise, ná déan dearmad ar sin a dhéanamh , nó tá ualach asail de scéalta agam, faoin dá bhliain sin, a chaith mé san institiúid chéanna sin.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad,
(This week we review ÉALÚ by Áine Uí Fhoghlú)
Céadchló sa bhliain 2013…..….. €8.00
.
Leabhar Spéisiúil
Anois, bíodh gur foilsÍodh an leabhar seo sa bhliain 2013, caithfidh mé a admháil, nár léigh mé fhéin é go dtí le déanaí, agus cé nach bhfuil sa leabhar ar fad ach thart ar chéad leathanach ó thús deireadh, caithfidh mé a rá leat anseo, gur bhain mé an-taitneamh as. D’éirigh leis an údar réimse leathan de mhothúcháin an duine daonna a chur ag comhcheol go ceolmhar sa scéal seo. Tá grá, fuath, caradas, díoltas, agus uisce faoi thalamh, fite fuaite go healaíonta tríd an scéal seo. Ní haon ionadh, gur bhuaigh an leabhar seo duais Chló- Iarchonnacht sa bhliain 2013, agus ní gá, ach oiread, a rá, nach é seo an chéad leabhar a shil ó pheann líofa an údair sciliúil seo, nó is scríbhneoir déanta próis í, agus file aitheanta, foilsithe, í freisin, as Rinn Bhile i gContae Phort Láirge.
Ach ag tagairt don leabhar seo, is féidir a rá, gurb í, Magda, an príomhcharachtar sa scéal nó fítear an scéal ar fad, d’fhéadfá a rá, thart uirthise.
Scéal Mhagda
Bean óg Pholannach is ea Magda, a tháinig ar imirce go hÉirinn ar thóir oibre, agus í ag súil le saol sona sásta, ar dhroim na muice, a chaitheamh anseo, ach ní mar a shíltear a bítear, go minic, agus níorbh aon eisceacht é scéal Mhagda, ach oiread. D’éirigh lei obair a fháil mar bhean ghlantacháin. Caithfidh sé go mba chailín dathúil í Magda, agus ba ghearr gur leag Matt, fear saibhir gnó, súil uirthi, agus bíodh go raibh Magda ar bheagán Béarla, níorbh aon chonstaic é sin do chúrsaí a gcaradais, nó bhí Polainnis den scoth ag Matt. Lean cúrsaí ar aghaidh go seoigh, agus i ngearraimsir bhí an péire ceangailte faoi chuing an phósta, agus cónaí orthu i dteach galánta ar imeall na cathrach, ach níor chathair mar a tuairisc é an Matt céanna seo, nó in ionad a bheith grámhar cineálta, is amhlaidh a bhí sé éadmhar gránna. Ba ghearr go bhfacthas do Mhagda nár chéile a bhí ag teastáil ó Mhatt ach sclábhaí, a choinneodh teach glan néata dó, agus a chuirfeadh saol compórdach, sómhar ar fáil dó fhéin. Theastaigh uaidh go gcoinneodh sí an teach glan agus go réiteodh sí béilí blasta den scoth dó, agus chomh maith le sin, go gcoinneodh sí chuile shórt sa teach ina áit cheart fhéin. Ba ghearr go bhfuair Magda amach freisin, go mba mhaistín de bhullaí é Matt, a rinne í a bhualadh agus a bhatráil cupla babhta. Ní raibh Magda sásta cur suas le saol dá leithéid, agus thosaigh sí ag ullmhú don lá nuair a gheobhadh sí deis éalaithe. D’fhoghlaim sí Béarla, i ngan fhios do Mhatt, agus thosaigh sí ag pleanáil, agus ag ullmhú, don lá mór sin.
Ar éirigh lei éalú? nó an raibh Matt ábalta cosc a chur lena pleananna?
An-léamh
Anois, níl fúmsa an scéal ar fad a mhilleadh ortsa, ach má theastaíonn uaitse fios fátha gach scéil a fháil amach duit fhéin, níl le déanamh agat ach an leabhar seo a fháil, agus a léamh, agus geallaimse dhuit é, nach mbeidh a chathú ort, nó is deas, spéisiúil, teannasach, an scéal é, ar deacair é a chur uait, agus cuir le sin, gur féidir leat an leabhar a cheannach ar €8.00. Sladmhargadh, gan aon dabht, ar leabhar chomh corraitheach, sásúil, leis. Bhí orm fhéin é a athléamh, le toit agus taitneamh iomlán a bhaint as!
.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
leabhar mór-ráchairte, best-seller; dúshraith, foundation; coirpeacht, criminality; eilimh stairiúla, historic claims; corrbhotún, an occasional blunder; nach deacair an t-oideachas a bhualadh? “it’s hard to beat the education”; criathar, sieve.
.
Fírinne nó Fiannaíocht sa Chód?
“Truth and Fiction in The Da Vinci Code”
by
Bart D. Ehrman
Peadar Bairéad
That Code again!
Níl sé chomh fada sin ó shoin anois, ó scríobh mé píosa anseo faoi’n leabhar mór-ráchairte sin, The Da Vinci Code, agus ag an am sin, caithfidh mé a rá, nach mó ná sásta a bhí mé leis an ndúshraith ar a raibh an scéal ar fad tógtha, nó tuigeadh dom, go raibh sé frithchaitliceach, agus bunaithe ar thuairimí nach bhféadfainn fhéin glacadh leo, sa chaoi nach raibh mé cinnte, arbh fhiannaíocht, nó fírinne, a bhí taobh thiar den úrsceal corraitheach, lán-teannais sin. Féach mar a scríobh mé ag an am…
“Bhuel, níl dabht ar domhan ann, ach go gcuirfeadh leagan amach agus cur chuige an údair isteach go mór orm fhéin, mar Chaitliceach, dá nglacainn leis go raibh sé ag iarraidh a chur ina luí orm, go raibh iomlán na fírinne á léiriú sa scéal seo, nó mar is eol daoibh uilig, faoin am seo, is duine mé ar cuireadh léann an tsagairt air. Ach sin ráite agam, agus má ghlactar leis an scéal ar fad mar fhinnscéal, a shníomhann an t-údar ildánach seo thart ar imeachtaí na hEaglaise Caitlicí, thar thréimhse bhreis is míle bliain, ansin, is féidir le Caitliceach é a léamh, chomh maith le duine ar bith eile. Ach an méid sin ráite agam, tháinig mé fhéin chuig pointe áirithe sa scéal, agus bhí me ar tí an leabhar a chur ar leataobh, agus fáil réidh leis, nó tuigeadh dom, go ndeachaigh sé thar fóir ar fad leis an scéal faoi phósadh ár dTiarna, faoi naofacht Mháire Mhagdalene, agus faoi choirpeacht agus caime na hEaglaise Caitlicí….”
Bhuel, mar is eol daoibh anois, chríochnaigh mé an scéal, agus ansin, scríobh mé píosa faoi anseo i mBéal an Phobail, ach ag an am gcéanna, bhí sé deacair fáil réidh leis na bunphrionsabail ar ar tógadh The Da Vinci Code, frí chéile.
Library to the Rescue
Nach fánach an áit ina bhfaighfeá breac, adúirt mé liom fhéin, tamall ina dhiaidh sin, nuair a tháinig mé ar leabhar, thíos i Leabharlann an Locha Bhuí, agus do bharúil cén teideal a bhí ar an leabhar seo? “Truth an Fiction in The Da Vinci Code” a bhí air, agus ní gá a rá, gur ardaigh mé an leabhar sin abhaile liom, go bhfeicfinn céard a bheadh le rá ann faoin leabhar mór-ráchairte sin. Ba é an fáth a raibh mé chomh tógtha sin leis an leabhar seo, nó go mba shaineolaí i stair na moch-eaglaise, agus i saol an tSlánaitheora, a chuir an leabhar seo i dtoll a chéile. Bart D. Ehrman a scríobh:-
Bart D. Ehrman chairs the Department of Religious Studies at the University of North Carolina at Chapel Hill. An authority on the early Church and the life of Jesus, he has appeared on A&E, the Hisotory Channel, CNN. and other Television and radio shows.
Sin an leabhar domsa, ag an am áirithe seo, arsa mise liom fhéin, agus an leabhar á sheiceáil amach agam. Ba ghearr go raibh mé sáite go dtí an dá chluais sa leabhar suimiúil seo. Mar, bíodh gur cuireadh léann an tsagairt ormsa, agus bíodh go raibh staidéar déanta agam ar chúrsaí creidimh agus scrioptúir, ag an am gcéanna, ní bheadh an oiread sin saineolais agam, le go bhféadfainn mo mhéar a leagan ar na laigí a bhí le fáil ag an saineolaí seo i ndúshraith an Da Vinci Code.
Weaknesses shown up
Ba ghearr áfach, go raibh tuiscint nua ar fad agam ar na bearnaí, agus ar na laigí, a bhí le fáil go héasca ag an saineolaí sna “fíricí” ar ar tógadh úrscéal mór-ráchairte seo Dan Brown. Cuireann Ehrman chun oibre go deas réidh ar an dtionscadal tofa seo. Molann sé an t-úrscéal as a fheabhas mar úrscéal, ach ansin, téann sé go croí an ábhair, nuair adeir sé….
“I knew that the book itself was fictional, of course, but as I read it (and for me, as for many others, it was a real page-turner) I realized that Dan Brown’s characters were actually making historical claims about Jesus, Mary, and the Gospels. In other words, the fiction was being built on a historical foundation that the reader was to accept as factual, not fictitious.
Fact or Fiction!
Ba ghearr áfach, gur thug an saineolaí seo faoi deara, go raibh deacrachtaí ag baint leis na héilimh stairiúla a deineadh sa leabhar seo. Thug sé faoi deara, go raibh dearmaid iomadúla le fáil ann, maraon leis an gcorrbhotún fiú, botúin nár ghá a dhéanamh dá raghfaí i mbun taighde, beagáinín níos cúramaí. Breathnaigh, mar shampla, ar leathanach 143/44, áit a labhraítear faoi Íosa agus Máire Mhagdalene, ag bun an leathanaigh sin léifidh tú :-
As with other statements made in The Da Vinci Code, there is more fictional license in these various claims than historical truth. Some of the statements are simply in error. To take just one obvious example: it is wrong to say that when the Gospel of Philip calls Mary Jesus’ “companion” that the Aramaic word means “spouse”. For one thing, the word that is used is not Aramaic. The Gospel of Philip is in Coptic. And even though the word used there for “companion” actually is a loan word from another language, the language, again is not Aramaic but Greek. In other words, Aramaic has nothing to do with the saying. And to cap it all off, the Greek word that is used (koinónos) in fact means not “spouse” (or “lover”) but “companion” (it is commonly used of friends and associates).
Expertise counts
“Muise! nach deacair an t-oideachas a bhualadh!” mar adeireadh muintir Iorrais fadó.
Agus os ag caint ar Mháire agus Íosa atá muid, dearbhaíonn an saineolaí seo dúinn nach bhfuil bunús stairiúil, dá laghad, ag tacú le teoiric sin an údair, Dan Brown, go raibh an bheirt sin pósta ar a chéile, agus bheadh sin dona go leor mura raibh ann ach teoiric, ach dearbhaíonn an t-údar sin dúinn, nach é amháin go raibh siad pósta, ach go raibh, i ndáiríre, toradh ar an bpósadh céanna sin.
Agus ar chlúdach an leabhair, seo mar a chuireann an t-údar é :-
“How much truth is there in The Da Vinci Code? In some ways the question is raised by The Da Vinci Code itself, as it begins (on p.1. before the Prologue) with a list of items that it labels ‘FACT’, including… the claim: All descriptions of artwork, architecture, documents, and secret rituals in this novel are accurate.’
Dearbhaíonn Dan Brown, mar sin, go bhfuil chuile thagairt a dhéanann sé do dhoiciméid ina úrscéal cruinn ceart. Ní gá a rá, nach n-aontaíonn an t-údar s’againne leis an ráiteas sin, agus b’in, i ndáiríre, a spreag é leis an leabhar seo a chur i dtoll a chéile, nó tháinig an Brúnach thar chlaí isteach ina ghort seisean, áit nach raibh fios a bhealaigh foghlamtha i gceart aige, roimh ré. Dearbhaíonn Dan Brown sa Chód freisin, go raibh baint áirithe ag an Impire Constantine le roghnú leabhair an Tiomna Nua, ach deir Bart Ehrman linn, nach raibh baint dá laghad ag an Impire leis an socrú sin, rud a bhí déanta blianta fada roimh ré Chonstantine.
The Dead Sea Scrolls
Agus ag labhairt dó faoi “The Dead Sea Scrolls” tugann Brown le fios dúinn, go bhfuil eolas eicínt le fáil ansin faoi Íosa, agus faoi chúrsaí a shaoil, ach deir an saineolaí linn nach bhfuil tagairt dá laghad d’Íosa sna Scrolls céanna sin, ach gur dhoiciméid Ghiúdacha iad.
Caithfidh mé a admháil, gur mór an chabhair go deo an leabhar seo, don té a bhfuil amhras air, faoi fhírinne dhúshraith an Da Vinci Code, nó dá mba fhíor a leath fhéin, chuirfeadh sé isteach ar chreideamh Chríostaí ar bith, ach anois, nuair a scrúdaítear a bhfuil dearbhaithe ag an údar i The Da Vinci Code go fuarchúiseach, agus nuair a scagtar é trí chriathar an taighde, agus an tsaineolais, feictear dúinn, go mba chóngaraí d’fhiannaíocht ná don bhfírinne, roinnt mhaith de na “fíricí” ar a bhfuil an úrsceal sin bunaithe.
Mholfainn do dhuine ar bith a léigh an Da Vinci Code, an leabhar seo a fháil agus a léamh nó cuirfidh se ar an eolas é, agus tuigfidh sé, nach bhfuil sa leabhar, i ndeireadh na dála, ach gnáth úrscéal, ina ligtear srian le samhlaíocht docheannsaithe an údair.
.
.
.
.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
.
I bhfad ó bhaile
.
Ní dóigh liom gur inis mé dhaoibh faoin saoire a chaith mé, i bhfad ó bhaile, amuigh i Fuerteventura, ceann de na hOileáin Chanáireacha. Sin an fear de na hOileáin Chanáireacha is cóngaraí do chósta na hAfraice. Tá a shliocht sin air, nó bíodh go bhfuil sé suite roinnt mhaith mílte amach ón gcósta sin, ag an am gcéanna, éiríonn leis na stoirmeacha geimhriúla gaineamh geal ón Sahára a shéideadh trasna na farraige chuige, sa chaoi go bhfuil limistéar fairsing den oileán sin clúdaithe le dumhchanna geala gainimhe, dumhchanna atá chomh geal, d’fhéadfa a rá, leis na dumhchanna a gheofá fan chósta an Mhuirthead, in Iorras, i gContae Mhaigh Eo. Sea, agus féach ar an ainm a baisteadh ar an bhfoirgneamh ina raibh muid lonnaithe fad a bhíomar ag cur fúinn ansin, “Oasis Dunas”, sea, tugann sin le fios do dhuine go raibh na dumhchanna gainimhe sa chuid sin den oileán, agus tá na hÁrasáin sin suite ar imeall an Ionaid Saoire sin Corralejo.
Guided Tour !
Ar ar mbealach, ar bhus, ón Aerfort go Corralejo, bhí deis ag ár dTreoraí ualach asail de scéalta faoin oileán a insint dúinn, agus chomh maith le sin, bhí deis aice ár n-aire a dhíriú ar fhear eile de na hOileáin Chanáireacha, ar Lanzarote, a bhí le feiceáil go taibhsiúil ar thaobh na láimhe deise, agus cuma draíochta air faoi ghrian scaltach róstach an mheánlae. Chuamar thar roinnt bailte poirt, agus míníodh dúinn, go mba thogha ionaid iascaigh iad na bailte céanna sin, ach chuir sí fainic na bhfainic orainn ag rá go raibh de nos ag na dúchasaigh, i gcuid acu, an iascaireacht sin a dhéanamh gan snáithe éadaigh orthu, taobh amuigh de hata agus stocaí, b’fhéidir!
Chonaiceamar freisin sléibhte agus cnoic den uile dhéanamh, cuid acu maol, cuid acu beannach, agus cuid eile fós nach raibh maol nó beannach, ach iad ait, iontach, dodhearmadtha.
Aras Bhecks?
Ar ár mbealach freisin, chuamar thar áras nua a bhí á thógáil ar thaobh an bhóthair, é ollmhór, míofar, neamhghnách, ach míníodh dúinn go raibh sé fágtha sa tslí sin le tamall anois.
Cé a mba leis é, an ea?
Luadh Posh agus Becks leis.
Agus tuige nár críochnaíodh é?
Ní raibh freagra na ceiste sin ag éinne, a dúradh linn, ach go raibh an chuma ar an scéal nach bhféadfadh an bheirt sin teacht ar aon fhocal, faoin chaoi ab fhearr le críoch oiriúnach a chur ar a “gCasa Grande” i bhFuerteventura. Minic a chualamar faoi chaisleáin sa Spáinn a bheith á thógáil ag duine! bhuel, is dócha go bhfuil ceann de na caisleáin sin á thógáil ag an lánú seo i gcúige iargúlta de Ríocht sin na Spáinne, agus má éiríonn leo riamh é a chríochnú, tá mé cinnte go mbeidh “Casa” ar dóigh acu amuigh ansin, é suite in áit chomh halainn is a d’fhéadfá a fháil, agus é feistithe ansin, ag breathnú amach ar an bhfarraige agus ar Oileán álainn Lanzarote.
Moill gan choinne
Ar deireadh thiar, shroicheamar ár gceann scríbe, agus muid tuirseach, traochta. lag leis an ocras. Thugamar aghaidh ar an gcúntar, áit a raibh orainn dul trí na gnáthchúrsaí cláraithe. Ach bhí ceataí sa scéal inár gcásna, áfach. Ní dóigh liom gur mhínigh mé, i dtosach báire, go raibh dhá ghrúpa dínn ann, mé fhéin is mo bhean i dtosach báire,, agus in éineacht linn, bhí ár n-iníon, a céile, agus a mbeirt páistí siúd. Bhuel, ní raibh tásc nó tuairisc fúinne le fáil sna leabhair s’acusan. Bhí orainn fanacht ansin, fad is bhí siad ag cuartú anseo, is ag ransú ansiúd. Chuireadar fios ar an mbainisteoir, agus ba é an scéal céanna aigesan é, ní raibh ar a chumas faisnéis ar bith a fháil go raibh muid cláraithe acusan don tsaoire sin, olc, maith, nó dona. Lean an scéal mar sin ar feadh uair a chloig, ar a laghad, agus ansin, tháinig duine eicínt ar chuntas, i leabhar eicínt, go raibh árasáin curtha in áirithe don dhá ghrúpa dínn.
Míle buíochas do Dhia, arsa sinne, d’aon ghuth, ach ar an droch uair, ní raibh árasáin ar bith réidh le sinn a shacadh isteach iontu. An mbeadh muid sásta fanacht cupla uair a chloig, le deis a thabhairt don bhfoireann glanta, árasáin a ghlanadh agus a ullmhú dúinn? Bhuel, bí ag caint ar rogha an dá dhíogha! Nó ní raibh le déanamh againn, ach fanacht an dá uair a chloig, sin nó bóthar a bhualadh, agus árasán a lorg áit eicínt eile, bíodh go raibh díolta againne as dhá árasán san Ionad sin. Shocraiomar ar fanacht, agus ar ball, tar éis trí huaire a chloig, insíodh dúinn go raibh ár n-árasáin réidh dúinn agus bronnadh na heochracha orainn!
Thar am !
Faoin am sin, ba bheag nach raibh muid gan aithne gan urlabhara. Ach ar aon nós, tar éis dúinn ár málaí taistil a shocrú sna hárasáin, thugamar an baile mór orainn fhéin, agus muid stiúctha leis an ocras agus spalptha leis an tart. Anois, is féidir liom a rá nach raibh ganntanas bia nó dí san Ionad Saoire céanna sin Corralejo, nó bhí Proinntithe agus Óstáin den uile chineál le fáil ina múrtha ó cheann ceann an bhaile poirt álainn céanna sin. Chuireamar chuige sin, le flosc agus le fonn, agus i ndeireadh na dála, chuireamar cúl ar ár n-ocras agus ar ár dtart, agus chaitheamar an chuid eile den tráthnóna sin ag guairdeall timpeall, ag baint taitnimh as chuile shórt a bhí le feiceáil agus le cloisteáil i mbaile mór Corralejo.
Ar thaitin an tsaoire sin i bhFuerteventura linn, an ea?
Tráth Sosa
Bhuel, tríd is tríd, bhaineamar taitneamh agus tairbhe as an tréimhse a chaitheamar ar an oileán neamhaí céanna sin. Is dócha gurb é an bua is mó a bhaineann le saoire dá leithéid nó go mbíonn ar dhuine maireachtáil scathamh, gan ghluaisteán, gan fón, gan teilifís, d’fhéadfá a rá, agus go mbíonn air freisin, saol simplí a chaitheamh, saol a chuireann iachall air, scaití a chaitheamh ag smaoineamh, agus bíonn air freisin a mharana a dhéanamh ar an gcineál saoil atá á chaitheamh aige sa mbaile. Tugann sin uilig sos iontach ó chúramaí an tsaoil chráite, chéasta seo, don duine. Bhuel, b’in mar a mhothaíomarna, ar aon nós, agus ní call dom a rá, gur bhaineamar taitneamh as saol an Oileáin iontaigh, neamhaí sin. Ar an dtaobh eile den scéal, áfach, caithfidh mé a admháil, go raibh an áit beagáinín ró-the domsa, nó déarfainn go raibh cineál brothaill agus tonn teasa ann, le linn dúinne bheith ansin, nó bhí an teocht sna triochaidí, i rith an ama sin. Sea, agus caithfidh mé a admháil, go bhfuil an teocht céanna sin beagáinín ró-the domsa, sea, agus sin gan tagairt ar bith a dhéanamh anseo do na diabhail corrmhíolta, a bhí flúirseach go maith ar an oileán ag an am sin, rud a chuir iachall ar dhaoine, bealadh, nó ungadh, speisialta frithchorrmhíolta a chaitheamh, leis na gadaithe beaga sin a choinneáil i bhfad uait!
Ar aon nós, taobh amuigh de sin ar fad, bhaineamar taitneamh as ár dtréimhse ansin, agus thaitin cuma scéirdiúil, feannta, fásúil an oileáin linn, ach, ag an am gcéanna, níor shil mé deoir ar bith nuair a bhí deireadh leis an tsaoire sin, agus muid ar ár mbealach ar ais abhaile go hÉirinn iathghlas oileánach, nó nach mbeadh sé deacair áit níos taitneamhaí, níos ilchineálaí, níos áille, ní í, a fháil faoi luí na gréine.
An mbeidh mé ag dul ar ais go Fuerteventura ar saoire arís?
N’fheadar, ach tá mé ag ceapadh, go bhféadfainn níos mó taitnimh a bhaint as saoire anseo i measc Bhánchnoic Éireann Ó, agus téadh an aimsir tigh an diabhail!!!
Céard fútsa?
.
.
.
.
.
.
.
.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
Gobán i ngobacháin
Peadar Bairéad
(This week we consider some of The Broadcasting Authority of Ireland’s new rules)
Más maith fhéin, nach mithid?
Is dócha gur chuala tú an scéal, a foilsíodh ar na mallaibh, go bhfuil Údarás Craolacháin Éireann meáite ar chóras nua iompair a chur i bhfeidhm ar a gcuid láithreoirí, agus ar a gcuid iriseoirí, ón gcéad lá d’Iúil 2013, á gcosc feasta ar a dtuairimí fhéin a nochtadh, i gcás cheisteanna chonspóideacha poiblí. Más mall fhéin, nach mithid! adéarfadh daoine áirithe, nó dár leosan, tá siad tinn tuirseach de bheith ag éisteacht le tuairimí láithreoirí áirithe, mar chuile dheis a fhaigheann an dream céanna sin, buaileann siad diallait ar sheantuairim sheasc, sheanchaite, agus le fuip, agus le spoir, marcaíonn leo, ar nós na gaoithe, timpeall an tseanchúrsa chéanna arís agus arís eile. Agus dár leis na daoine céanna seo, ní bhaineann sin dá ngnó, dubh, bán, nó riabhach, mar nach é a ngnó siúd nó deis a thabhairt dá n-aionna a dtuairimí-sean a nochtadh don phobal, rud a thugann le fios don phobal, go bhfuil tuairimí éagsúla ag daoine áirithe ina measc. Sea, agus déarfadh na daoine céanna seo, gur lú go mór fada an ceart a bheadh ag iriseoir a leagan fhéin ar chúrsaí a chur abhaile ar a lucht éisteachta, nó ar a lucht féachana. Cothroime, oibiochtúlacht, agus neamhchlaontacht, na cáilíochtaí inmhianaithe, le post dá leithéid a choimhlíonadh go cuí.
Dár leis na hÚdaráis anois, ní bheidh sé ceadmhach feasta, ag iriseoir, nó ag láithreoir, a thuairimí fhéin a fhí isteach ina chlár, ach amháin i gcás go gcuireann sé in iúl dá lucht éisteachta go bhfuil a dhearcadh pearsanta fhéin, ar ábhar áirithe, á chur chun tosaigh aige.
Dhá thaobh ar an scéal!
Caithfear a admháil, go bhfuil an-difir idir chlár nuachta agus clár díospóireachta. I gcás an chlár nuachta, ní bheifear ag súil go ndéanfadh an léitheoir eagarthóireacht ar bith ar an nuacht a bheadh á léamh aige. Is é a ghnó nó an nuacht a léamh, ach i gcás chlár díospóireachta, bhuel, bheadh cead ag an láithreoir, ar mhaithe le tuairimí an díospóra a shoiléiriú, bheadh sé ceadmhach sa chás sin, cheapfá, dearcadh éagsúil a chur inár láthair, ach fiú i gcás dá leithéid, níor ghá go mba é tuairim phearsanta an láithreora fhéin a bheadh á chur i láthair.
Is dócha gurb é atá á dhéanamh ag an Uúdarás nó go dteastaíonn uathu gobán a chur i láithreoirí, agus in iriseoirí áirithe a chaitheann a ndúthracht, chuile dheis dá bhfaigheann siad, seal eile a chaitheamh ag marcaíocht ar a rogha chapall maide fhéin, cuma sa tsioc faoin lucht éisteachta, nó féachana. Níl ar siúl acu sa chás sin ach ag fáil bolscaireacht, nó fógraíocht, saor in aisce, lena ndearcadh pearsanta a chur chun cinn. Anois, dá mba pholaiteoir mise, ní mó ná sásta a bheinn, dá mbeadh cead ag láithreoir, den dara grád, ceap magaidh a dhéanamh díomsa os comhair an phobail, lá i ndiaidh lae, ina chlár, go háirithe nuair a chuireann tú san áireamh, gur duine tofa a bheadh ionamsa, sa chás sin, agus go mba dhuine an láithreoir nár ghnóthaigh vóta ó chathróir ar bith riamh.
Taobh eile ar an scéal
Agus sin uilig ráite agam, caithfidh mé a admháil, go bhfuil taobh eile ar an scéal freisin, agus dá mbeadh blianta fada caite agamsa ag foghlaim mo cheirde mar láithreoir, nó mar iriseoir, ar na meain, agus dá mbeadh saineolas agam ar chúrsaí polaitíochta, ach go háirithe, cheapfainn gur chóir go mbeadh cead agus ceart agam mo leagan fhéin ar chúrsaí poiblí a fhí isteach im chláracha, le cibe saineolas agus scileanna a bhí bailithe chugam agam, thar na blianta fada, a roinnt ar an bpobal éisteachta nó féachana.
Ach, nuair a scrúdaíonn tú an scéal ó bhonn, déarfainn go n-aontófá go bhfuil gá le rialacha dá leithéid seo, más uainn críoch a chur le béalscaoilteacht agus le bolscaireacht gan chuireadh gan iarraidh, feasta. Leor sin don bhabhta seo.
.
Gaeilge 
English