le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
.
Rúin Athbhliana !
Peadar Bairéad
.
(An tráth sin bliana tagtha arís…New Year Resolutions Time )
.
Scáile na Rún
.
Ag caint ar Rúin Athbhliana, déarfainn go bhfuil mé fhéin beagáinín ró-aosta anois do nós sin na Rúin Athbhliana, ach ní hionann sin is a rá nach raibh mé tugtha don nós céanna sin, blianta ó shoin, nó bhí agus thar a bheith tugtha. Chaithinn seal chuile bhliain ag déanamh mo mharana ar an nós céanna sin, agus mé ag iarraidh teacht ar rúin a bheadh oiriúnach don bhliain úr. Theastaigh uaim seo a dhéanamh, agus theastaigh uaim siúd a dhéanamh, i rith na bliana a bhí romham amach, ach tríd is tríd, shocraíodh mé fáil réidh le droch-nósanna, agus nósanna suáilceacha, nua, a chleachtadh feasta. Ar éirigh liom beart de réir mo bhriathair a chur i ngníomh? Is deacair a bheith cinnte anois, ach tríd is tríd, ba é saol an fhata i mbéal muice a bhí i ndán dá mbunús, ach sin ráite, ní déarfainn go mba am amú, amach is amuigh, é nós na Rún Athbhliana céanna sin, nó bíodh go mbrisinn corr-cheann acu, ag an am gcéanna, chaitheadh siad uilig a scáile thar m’iompar, uaidh sin amach.
An ndearna mé rún ar bith don bhliain atá romhainn amach anois, an ea?
Níor dhein, muis! ach tá nós nua fionnta agam leis an mbearna sin a líonadh dhom, agus in áit Rúin Athbhliana, is amhlaidh a thugaimse Guíonna Athbhliana orthu, nó in áit ualach na rún sin a cheangal aniar orm fhéin, is amhlaidh a phiocaim amach roinnt rudaí, ar mhaith liom go ndéanfaí iad, i rith na bliana úire.
Guíonna Athbhliana
Ar an gcéad dul síos, ba mhaith liom, i rith na bliana seo, go gcuirfí deireadh le marú agus le mugáil, le foréigean agus le héigniú de chuile shaghas, le mí-úsáid agus le hainriail agus le brúidiúlacht de chuile chineál, agus go bhfillfeadh daoine arís ar shíocháin, ar charthannacht, agus ar chomharsunúlacht. Dá ndéanfaí a leithéid, nár mhór go deo an difir a dhéanfhadh sé i saol an ghnáthdhuine? Sea, agus i ndáiríre, nach féidir a rá, nach mbeadh sa mhéid sin fhéin ach filleadh ar na dlíthe atá fite fuaite i smior na gcnámh istigh ionainn uilig go léir?
Leagfaidh mé Gui amháin eile os do chomhair amach anseo agus sin go dtabharfaí aire faoi leith, dóibh siúd atá ar an imeall, sa bhliain seo ár dTiarna 2015. Is é atá i gceist agam anseo, nó na daoine uilig sin, a tháinig chun na tíre seo, ar thóir oibre nó tearmainn, go dtabharfaí spás agus éisteacht dóibh, i rith na bliana seo, sa tslí go mbeadh ar ár gcumas, a mbunús a ghlacadh isteach mar bhaill den phobal s’againne. Is daoine daonna iad, is comharsanna iad, agus is cairde iad, nach bhfuil aithne cheart curtha againn orthu fós. Ba mhaith liom dream amháin eile a chur isteach sa Rún seo freisin, agus sin iad an lucht siúil, a bhfuil a mbunús imeallaithe againn, leis na blianta, sea, agus cá bhfágfá an dream úd a chodlaíonn amuigh, ar thaobh ár sráideanna, nó ar thaobh ár mbóithre?
Diúltachas!
Tá Guí amháin eile agam don bhliain atá romhainn amach agus sin go n-éireodh linn uilig, agus lenár bpolaiteoirí ach go háirithe, guaim eicínt a chur orainn fhéin feasta, agus críoch a chur le diúltachas ar mhaithe le bheith diúltach. Agus ar thug tú faoi deara an nós atá ag lucht an Fhreasúra, bhuel! ag cuid acu ach go háirithe, Páirtithe an Rialtais a cháineadh as a ngeallúintí toghchánaíochta a bhriseadh, ach ag an am gcéanna tá geallúintí do-chomhlíonta á ndéanamh, as éadan, acu fhéin. ‘Ná déan mar a déanaimse, ach déan mar adeirim.’
Athbhliain faoi mhaise agus faoi bhláth dhaoibh go léir, agus ná cuireadh ‘an braon anuas’ isteach nó amach oraibh fhéin, nó ar bhur gcúram, i rith na bliana atá rómhainn amach.
Go mbeirimid beo ar an am seo arís.
.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
I m B é a l a n P h o b a i l .
****************
The August Holiday .
Ó tharla go dtiteann chomóradh lá mo phósta i rith na saoire seo, tá de nós againn, sé sin, mé fhéin is mo bhean, scuabadh linn an tráth seo chuile bhliain, le roinnt laethe a chaitheamh linn fhéin, áit eicínt álainn, i dtír seo na hÉireann, agus i mbliana, shocraigh muid ar na laethe sin a chaitheamh thíos i gCiarraí. Bhuel, tar éis roinnt mhaith ama a chaitheamh ar ár marana, ba é a shocraigh muid, i ndeire na feide, nó aghaidh a thabhairt ar an gCom, i leithinis Chorca Dhuibhne, i mbliana
In time for the Match !
Bhuaileamar bóthar luath go leor ar an Satharn, an 31ú d’Iúil, agus shroicheamar an Com in am don Chluiche idir Chill Chainnigh agus an Clár. Ní gá dhom a rá, gurbh fhiú an tairbhe an trioblóid, ar an ócáid áirithe sin! Ar ais linn ansin go dtí ár dteach lóistín “Suan na Mara”, atá suite tamall gearr amach ón gCom.
An tráthnóna sin, agus idir ocras agus tart orainn, thugamar aghaidh ar Phroinnteach an Aghasaigh, i lár an Choim. Chomh luath is a chuamar thar tairseach isteach, bhí a fhios againn go raibh an rogha ceart déanta againn, nó bhí an áit ag cur thar maoil le daoine. Ba ghearr gur leagadh dinnéar ríoga os ár gcomhair amach. Ní bréag a rá, go sásódh an béilí ceanna sin goile fathaigh, gan trácht in aon chor ar an nduine daonna. Ní call a rá, gur chodlaíomar go sámh an oíche sin, ár gcéad oíche riamh ar an gCom.
The Trip to Dingle .
Ar an nDomhnach, tar éis dúinn Aifreann a éisteacht i séipeal álainn an bhaile, thugamar aghaidh ar an nDaingean, ach in áit dhul amach ar Bhóthar an Daingin, is amhlaidh a chuamar amach thar na sléibhte arda úd, a dtugtar Sliabh Mis orthu. Chuaigh chuile shórt ar aghaidh go breá i dtosach, ach de réir mar a chuamar chun tosaigh, is ea ba mhó a chuaigh sé i bhfeidhm orainn, nárbh aon “Freeway”, nó “Motorway” ach oiread, a bhí sa bhóithrín caol, anacair, casta, a roghnaíomar. Ní raibh ach rud amháin le déanamh áfach, agus b’in treabhadh chun tosaigh, ag súil go sroichfeadh muid áit eicínt, i ndeireadh na dála! Chuamar thar an nDún ársa úd, Cathair Con Rí, agus go gearr ina dhiaidh sin, shroicheamar an pointe is airde ar an mbóthar céanna sin, agus go gearr ina dhiaidh sin, fuaireamar an radharc ab iontaí dá bhfaca mé fhéin le mo shúile cinn, riamh, nó i bhfad, i bhfad, thíos fúinn, agus os ár gcomhair amach díreach, bhí radharc álainn le fáil againn ar Bhá an Daingin agus í ag spréacharnach faoi sholas geal na gréine buí. B’éigean dúinn an gluaisteán a stopadh tamall, leis an radharcra céanna sin a ól isteach, agus a chur i dtaisce i gcóifrín na cuimhne, ionas go mbeadh fáil againn air, amach anseo, nuair a bheadh gruamacht agus gráice an Gheimhridh dár gcrá. Leanamar linn ar aghaidh trí Abhainn na Scáil, Lios Póil, agus ar deireadh thiar, shroicheamar baile dosháraithe an Daingin fhéin. Smaoinigh mé ansin ar Pheig bhocht Sayers, agus í ag cur síos ar thithe móra, arda, an bhaile sin, agus ar Lá an Aonaigh, nuair a bhí na sráideanna dubh le daoine. Céard déarfadh an créatúr dá mbeadh radharc le fáil aice anois ar na sráideanna céanna sin, arsa mise liom fhéin, nó níor bhréag ar bith a rá, go raibh na sráideanna céanna sin plódaithe le daoine ó cheithre hairde an tsaoil mhóir, agus a scéal fhéin, sea mh’anam, agus a theanga fhéin freisin, ag chuile dhuine acu.
On Board the Jeannie Johnston .
Ar deireadh, thugamar faoi deara go raibh an-bhrú daoine thíos bealach na cé. Céard a bhí á dtarraingt uilig sa treo sin? adúramar linn fhéin. Ba gherar go raibh freagra na ceiste sin le fáil againn, nó thíos ansin, feistithe agus ar ancaire, bhí an “Jeannie Johnston”, macasamhail na loinge úd a d’iompar na mílte siar go Meiriceá agus go Ceanada, thart ar aimsir an Ghora Mhóir, sea, agus bhí na céadta ina scuaine mhór, fhada, ruballach, ansin, ag síneadh siar ón long sin, agus iad ag fanacht, ar a seal, le dul ar bord, go bhfeicfidís an cineál loinge a d’iompar na mílte sin uilig. Shocraíomar fhéin gur mhaith linn dul ar bord. Fuaireamar ticeid agus chuamar isteach ag deireadh na scuaine, agus d’fhanamar ar ár seal. Chuamar ar bord, ar ball, agus caithfidh mé a admháil, gur bheag nár bhain an radharc istigh deoir asainn. Chonaiceamar an chúinge agus an doircheacht inar mhair na himircigh bhochta sin, ar feadh breis is sé seachtaine, ar a dturas chun an domhain úir, sea, agus gan mórán acu, i bhfoirm bia nó dí, fan an aistir fhada chéanna sin. Ach, thuigeamar, ag an am gcéanna, nárbh aon “Coffin Ship” í an Jeannie Johnston céanna sin, nó níor cailleadh oiread is duine amháin, ar bord na loinge sin, ar a turasanna fada ó Chiarraí go dtí an domhan úr. Chonaiceamar na leapacha loinge agus daoine bréige iontu, agus a scéal á ríomh dúinn ag gleas taifeadta ar bord. Caithfidh mé a admháil go ndeachaigh an chuairt úd, ar an Jeannie Johnston, i bhfeidhm go mór orainn, agus ní dóigh liom, go ndéanfaimid dearmad uirthi go luath. Ar ball, chuamar abhaile, agus ní gá a rá gur chaitheamar seal an oíche sin ag cur scéal an Jeannie Johnston trí chéile.
***************
Peadar Bairéad.
**************
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
.
Scéal Corraitheach
.
61 Hours……………….Céadchló…………….2010
by
Lee Child………………………………………..€18.85
.
Peadar Bairéad
Céadchló i 2010
Le déanaí a tháinig mé ar an saothar seo le Lee Child, leabhar ar cuireadh an chéadchló air i mbliain seo ár dTiarna, 2010. Bíodh gur chuala mé trácht ar an údar seo cheana, ba é seo an chéad leabhar dá chuid a léigh mé, agus geallaimse dhuit é, gur bhain mé sásamh, agus dhá shásamh as.
Bíodh gur sa Bhreatain a rugadh is a tógadh an t-údar seo, thug sé fhéin, agus a mhuirín, na Stáit Aontaithe orthu fhéin, nuair a chaill sé a phost i dtionscail na teilifíse sa Bhreatain. Faoi láthair, tá cónaí air san Úll Mór fhéin. Téann an carachtar, Jack Reacher, trína chuid úrscéalta uilig, mar shnáithe trí bhraisléad, a gceangal, agus a n-aontú, ina n-aonad taitneamhach, corraitheach, litríochta. Ach, le filleadh ar an scéal……
Tús Maith
Féach ar an dtús iontach a chuireann sé lena scéal, tús a mhúsclaíonn fiosracht diabhalta ionainn le teacht ar fhios fátha gach scéil. Seo mar a chuireann an t-údar fhéin é……..
“Five minutes to three in the afternoon. Exactly sixty one hours before it happened.”
Céard é go díreach a tharlódh i gcionn na haimisre sin? Agus cén fáth a dtugann sé an t-am áirithe sin, cúig neomat chun a trí san iarnóin, dúinn? Bhuel, bhí dlíodóir ar a shlí, ag an am sin, go dtí priosún áirithe, le priosúnach a chur faoi agallamh, nó bhí eolas éigin le bailiú aige ón bpriosúnach céanna sin. Rinne sé a raibh le déanamh aige, agus ansin, agus é ar a bhealach ar ais ón bpriosún, tharla, fan na slí, gur chaill sé smacht ar a ghluaisteán, agus ag an am áirithe sin, bhí bus ag teacht chuige ón dtaobh eile de dhroichead sioctha, agus cé gur éirigh leis an dlíodóir an gluaisteán a shrianadh, agus a thabhairt ar ais faoina smacht arís, ar an drochuair, níor éirigh le tiománaí an bhus an cleas céanna a dhéanamh, agus ba é deireadh an scéil é, nó gur fágadh an bus sáinnithe i ndíg ar thaobh an bhóthair, agus bolg an bhus ina luí ar thaobh shioctha an bhóthair. Theip ar an dtiománaí é a thiomáint chun tosaigh, nó ar gcúl.
Seilg na Seanóirí
Seandaoine ag dul ar thuras a bhí ar bord an bhus, agus lena gcois sin, bhí paisnéir óigeanta ina bhfochair….
“The odd passenger out was a man at least thirty years younger than the youngest of the others. He was sitting alone three rows behind the last of the seniors.”
Tar éis dóibh an cás a scrúdu, tugadh le fios dóibh, nárbh fhéidir leo an bus a chur ar an mbóthar arís, agus tharla, ag an am seo, go raibh siad thart ar scór míle ó Bolton, an baile beag tuaithe ba ghaire dhóibh, i Dakota Theas. Anois, tharla freisin, go raibh foirgneamh ait, scoite, thart ar chúig mhíle níos sia isteach sa bhfásach. Bhí fadhb póilínithe sa treis, sa dúiche sin, ag an am, agus tharla go raibh bean so-ghortaithe faoi gharda, de ló, is d’oíche, sa mbaile tuaithe sin. Tuige? A déarfadh duine, b’fhéidir.
Na mílte fada uatha, míle seacht gcéad míle ó dheas, thíos i gCathair Mheicsiceo, bhí coirpeach déanta i mbun pleananna a bhí dírithe ar Bholton, i Dakota Theas, agus b’eisean a bhí taobh thiar den trioblóid go léir.
Reacher and Driver combine
Bhail, rinne tiománaí an bhus agus an paisnéir óigeanta sin, Reacher, teangmháil leis an saol mór amuigh, agus iad ar thóir cabhrach, nó tuig siad go raibh an tír ar fad thart orthu faoi bhrat sneachta, agus é chomh fuar sin, go mbainfeadh sé an tsrón anuas díot. Ar deireadh thiar, d’éirigh leo síob a eagrú do lucht an bhus, chomh fada le baile Bholton, agus ansin, casadh na póilíní áitiúla leo, agus shocraigh Reacher ar dhul i gcomhar leo, lena bhfadhb póilíneachta a scaoileadh. Ghlac sé air fhéin an bhean úd a bhí faoi gharda a chosaint, nó bhí traenáil chuige sin air, mar bhí blianta fada caite aige i mbun Oifige póilíneachta, rud a d’fhág go raibh chuile eolas riachtanach, ar bharr a mhéire aige, le gnó dá leithéid a dhéanamh.
Agus bíodh go raibh fórsa ollmhór póilíní acu i mBolton, ag an am gcéanna, bhí ar chumas na gcoirpeach an bhearna a bhaint díobh, chuile bhabhta. Bhí sé soiléir do Reacher, go raibh poll ar an teach, agus rinne sé chuile iarracht ar theacht ar an bpóilín a bhí i bpóca an Mheicsicigh úd.
Plean an Mheicsicigh ?
Thart ar an gcreatlach sin a chrochann an t-údar an scéal corraitheach, lán-teannais, seo. Ar éirigh le Reacher cúl a chur le pleananna an Mheicsicigh úd? Céard a bhí folaithe sa bhfoirgneamh sin a bhí thart ar chúig mhíle ó bhaile Bholton? Ar éirigh leis an Meicsiceach a phleananna a chur i gcrích?
Bhail, le teacht ar an eolas sin uilig, caithfidh tú an leabhar seo a fháil, is a léamh, agus más duine thú, a chuireann spéis i scéal dá leithéid, tá mé cinnte go mbainfidh tú taitneamh, is toit, as an leabhar seo le Lee Child.
Ní gá a rá, go bhfuil casadh aisteach in eireaball an scéil seo, ach im thuairimse, is casadh inchreidthe é, agus casadh a chuireann go mór le scleondar an scéil.
Súil agam go mbainfidh tú taitneamh as……..
.
.
.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
Séipéil ag cur thar maoil
Peadar Bairéad
.
(This week we consider the changes in religious practice in a lifetime.)
.
Faoi chuing an Chreidimh
.
Nuair a thosaigh mise ag freastal ar sheirbhísí eaglasta, i dtriochaidí na haoise seo caite, glacadh leis, ag an am sin, go mbeadh chuile dhuine ar an mbaile ar an bhfód in éineacht leat, ar ócáidí dá leithéid. Ó cinnte, bheadh an corrsheanduine fanta sa bhaile, de bharr tinnis nó a leithéid, agus bheadh ar dhuine as chuile theach, b’fhéidir, agus ar a sheal, fanacht sa mbaile freisin, le haire a thabhairt do na rudaí beaga, ach thairis sin, d’fhéadfá a bheith cinnte, go mbeadh an chuid eile den daonra i láthair sa tSéipéal do na seirbhísí sin. Ba é cúis a bhí le sin nó go raibh chuile dhuine acu gafa faoi chuing an Chreidimh, agus é umhal dá rialacha, agus dá bharr sin, bhíodh chuile shéipéal acu ag cur thar maoil, chuile bhabhta.
D’imigh sin is tháinig seo
D’imigh sin áfach, is tháinig seo, agus sa lá atá inniu ann, is beag an baol atá ann go mbeadh séipéal ar bith acu sin ag cur thar maoil, nó mórán thar leath-lán fhéin, fiú. Is cuimhin liom fhéin, nuair a tháinig mé go Cill Chainnigh den chéad uair, i lár sheascaidí na haoise seo caite, go mbíodh na séipéil lán go scóig ag na hAifrinntí, chuile Dhomhnach. Sa lá atá inniu ann áfach, is annamh a d’fheicfeá a leithéid, taobh amuigh de na Féilte móra Eaglasta, cosúil leis an gCáisc agus an Nollaig.
Creideamh ag meathlú ?
Céard a tharla in aon chor, má sea? nó céard ba chúis leis an dtitim tubaisteach sin i bhfreastal ar Aifreann, san Eaglais Chaitliceach, sa lá atá inniu ann? Ar an gcéad dul síos, ní fás, nó meath, aon oíche atá i gceist anseo. Ní hea, mh’anam, ach cosúil le meirg, is amhlaidh a thosaigh sé, de réir a chéile, agus d’fhás go mall, réidh, formhothaithe, sa chaoi gur tháinig sé aniar aduaidh orainn uilig, nó bhíomar ag ceapadh go n-athródh cúrsaí, agus go dtosódh daoine ag filleadh ar na séipéil arís, ach tá faitíos orm go mba “Shúil Uí Dhubhda le hArd na Rí” againn é.
Bhí fórsaí ollmhóra ag obair inár measc, mar phobail, faoin am sin, fórsaí cosúil le teilifís, raidió, nuachtáin, agus irisí, cumarsáid ar an dtoirt, mar a déarfá, Diaidh ar ndiaidh, tharla gur lagaíodh údarás múinte na hEaglaise, agus de réir mar a fuair chuile dhuine sláimín eicínt den oideachas, tháinig daoine den tuairim, go raibh níos mó ná bóithrín amháin go Dún Dé. Bhí fórsa eile ag dul i gcionn ar an bpobal freisin, agus b’in an sparán teann, nó is minic a maolaítear ar chleachtadh an chreidimh nuair a mhéadaítear ar fháltas na muintire.
Deus Providebit
Ach ní haon mhaith bheith ag caoineadh agus an anachain déanta. Ní féidir linn cúl a chur ar na blianta. Tá muid mar a bhfuil muid, faoi láthair, agus níl le déanamh againn feasta, ach ár mbealach a dhéanamh, fan bhóithrín an Oilithrigh, chomh maith agus is féidir linn. Ach an méid sin ráite agam, nach féidir a rá freisin, go bhfuil na mílte is na mílte Oilithreach amuigh ansin, agus gan uathu ach gaoth an fhocail, le filleadh ar chleachtadh a gcreidimh.
Bhreathnaigh na caoirigh ocracha suas
Ach níor beathaíodh iad.
Ach céard is féidir a dhéanamh anois, leis an bpobal sin a mhealladh ar ais?
Sea, b’fhéidir go raibh cuid den cheart ag Séimi an Droichid s’againne, nuair a dúirt sé, an lá cheana, gur chóir dúinn an gnó sin a fhágail i lámha Dé. “Deus providebit” adúirt sé, go mórchúiseach! “Nach mór an focal é sin, a Shéimí.” adúirt mé fhéin leis. “Sea,” ar seisean, go bródúil, “ón Misinéir Mór Ó Confhaola fhéin a chuala mé a chéaduair é, tarraingt ar thrí scór bliain ó shoin anois.”
Sea, fág faoi Dhia é, agus nach maith an chomhairle í sin, lá ar bith?
.
.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
.
Slán le Denis Philpott.
.
A Dhonncha gealgháireach mothóimid uainn thú,
Do chomhairle gaoise, is do chúnamh caoin, Do neart, do dhearcadh, is do chluas le héisteacht,
Bheith ’na n-éaghmais feasta, is buille dian.
.
Dáileadh an chré leat i Mí na Marbh,
Is fágadh do mhuintir i mbuairt ‘s i mbrón ,
Ach duitse, a chara, guím solas na soilse
I dTeaghlach an Rí, anois go deo.
.
Mothóimid uainn thú, inniu is feasta,
Agus sinn i sáinn nó i bhfadhb gan bhrí,
Ach beidh do chuimhne mar mhéar an eolais
Dár stiúradh fós trí bhuairt an tsaoil.
.
Codladh sámh dhuit i dteaghlach Chiaráin,
I bhfad ód’ dhúthaigh ar bhruach na Laoi,
Mar tá d’áit in áirithe ag Bord an Tiarna,
Is fáilteofar romhatsa i measc na Naomh.
.
.
Gaeilge 
English