le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
An Fear ó Bheijing
Peadar Bairéad
.
The Man from Beijing
le
Henning Mankell
.
Leabhar le Mankell
Anuraidh a foilsíodh an leabhar seo, a chéaduair. Ach ní hé seo an chéad leabhar ó pheann líofa an údair Sualannaigh seo, Henning Mankell, nó tá sraith leabhar againn uaidh cheana féin, leabhair lorgaireachta, ina bhfeidhmíonn Kurt Wallander mar laoch iontu, isea a mbunús. Ach, mór eatarthu sin agus seo, nó sa leabhar seo, bíodh go bhfuil páirt ghairmiúil ag póilíní na háite ann, ní hiad, i ndáiríre, a scaoileann fadhbanna iomadula an scéil, ach breitheamh meánaosta ó Dheisceart na Sualainne.
An Breitheamh Birgitta
Ach b’fhéidir gur chóir dom an breitheamh céanna sin a chur in aithne dhaoibh, i dtosach. Birgitta Roslin a bhí uirthi, agus ba bhreitheamh í i gcóras dlí agus cirt na Sualainne. Bhí cónaí uirthi i Helsingborg, sa tír sin, agus tharla gur chuir sí suim, agus dhá shuim, i gcoir uafásch a tharla i mbaile beag iargúlta Hesjovallen, um mheán oíche, ar an 12ú Eanair na bliana 2006. I lár na hoíche sin, rinne an Síneach, Liu Xan, sléacht ar mhuintir an bhaile bhig tuaithe sin, nuair a mharaigh sé, gan trua gan taise, muintir an bhaile sin uilig, cé is moite de thriúr seanduine, a tháinig slán ón mbúistéireacht dothuigthe sin. Níor fágadh fiú fear, nó bean, inste scéil, taobh amuigh den triúr thuasluaite, i ndiaidh an áir a deineadh orthu le Liu Xan, agus níorbh é sin amháin é, nó maraíodh chuile ainmhí, idir chait agus mhadraí, freisin.
Sléacht gan áireamh !
Roinnt laethe ina dhiaidh sin, tharla go raibh Karsten Hoglin ag taisteal tríd an dúthaigh iargúlta sin, agus ó tharla go mba dhuine é a chuir an-spéis i ngrianghrafanna, tuigeadh dó, go bhfeilfeadh sé dá ghnó, pictiúr nó dhó a thógáil de thithe an bhaile chéanna sin, Hesjovallen. Agus é i mbun an ghnó sin, tháinig sé ar radharc a bhain dá chosa é, beagnach, nó ba ghearr gur tuigeadh dó, go raibh muintir an bhaile sin uilig, chomh fada is a chonaic seisean é, sínte i gcosair cró, tar éis do dhuine éigin búistéireacht a dhéanamh orthu.
Amach leis as an mbaile sin le luas lasrach, agus tharla píosa ar shiúl ó Hesjovallen é, nuair a chuaigh a charr ó smacht, agus ba é deireadh an scéil é, nó gur tharla imbhualadh idir a charr agus feithicil eile a bhí ag teacht ina threo, ag an am. Ach sula bhfuair sé bás de thaom croí, d’éirigh leis cupla focal a rá, agus bhí, Hesjovallen, ar cheann de na focail sin.
Cé dhein é?
Bhí go maith. Ba ghearr go raibh na póilíní i mbun oibre sa bhaile iargúlta sin, agus ba ghearr freisin, go ndeachaigh sé i gcionn orthu, nach mbeadh sé éasca in an chor, bonn an dúnmharfóra seo a chur. Ach, má sea fhéin, tuigeadh dóibh, go raibh an cás scaoilte acu nuair a d’admhaigh fear buile eicínt, go mba eisean a rinne an sléacht uilig ar áitreoirí an bhaile sin, Hesjovallen, Ba ghearr freisin gur chuir an Breitheamh Birgitta Roslin spéis sa scéal, nó ba ghaolta dá cuid fhéin iad, cuid de na daoine a maraíodh. Fuair sí Dialann i measc na marbh, dialann a scríobh Jan Andren, gaol dá cuid fhéin, a chuaigh ar imirce go Meiriceá, tarraingt ar chéad go leith bliain roimhe sin, agus a chaith blianta fada i mbun oibre ag tógáil bhóithre iarainn tras-mhór-Roinneacha, sa tír ollmhór sin. Ba leor sin leis an mBreitheamh Birgitta a chur i mbun oibre, agus í ag iarraidh teacht ar fhuascailt na faidhbe ollmhóire a d’fhág ‘fadhb Hesjovallen’ le scaoileadh ag póilíní na Sualainne.
An Fear ó Bheijing
Tá scéal eile le léamh againn sa leabhar seo, faoi thriúr Síneach, a gabhadh, agus a seoladh, ina sclábhaithe, geall leis, go Meiriceá, thart ar an am gcéanna sin, agus níl léamh ná insint scéil ar an gcruatan, nó ar an anró, a d’fhulaing na créatúir sin agus iad i mbun an ghnó sin. Tháinig deartháir amháin acu sin slán, agus chuaigh ar ais chun na Síne, agus a chuntas, nó a Dhialainn fhéin, aigesean, faoin éagóir a rinne saoiste Sualannach orthu, le linn dóibh bheith faoina smacht thall. Ní call a rá, gur theastaigh díoltas ón Síneach cráite céanna sin. Bhuel, ar na táirní sin, éiríonn leis an údar ildánach Sualannach seo úrscéal ar dóigh a chrochadh. Tá mé ag ceapadh, go mbainfeá taitneamh agus toit as an úrscéal neamhghnách seo, nó le linn don údar bheith ag tabhairt an léitheoir leis ar thurasanna iomadúla ar fud an domhain mhóir, tugann sé léargus leathan-intinneach dúinn faoi pholaitíocht agus faoi shocheolaíocht domhanda an lae inniu.
An-scéal, an-láimhseáil. An-aistriúchán le Laurie Thompson.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
An tAifreann I gCalafóirnia
Peadar Bairéad
Aifreann in Oceanside
Ni raibh ach cupla la caite againn thall, ach ó tharla gurbh é an Domhnach a bhí ann, shocraíomar ar dhul chun an Aifrinn in Oceanside, i Halla St Margaret, Halla a bhí thart ar thuras leathuaire a’ chloig uainn. Shroicheamar an Halla sin, in am tráth, agus bíodh go bhfuil an Halla céanna sin breá fairsing, ag an am gcéanna, níl aon chóras aer-oiriúnaithe ann, rud a fhágann go n-éiríonn sé diabhalta te, le linn na searmanas. Ar aon chuma, roghnaíomar fhéin suíocháin, thiar ag cúl an Halla sin, rud a d’fhág, go raibh neart spáis againn, agus nár éirigh sé ró-the ar fad, ag an am gcéanna. D’fhéadfá a rá, go raibh an áit lán go doras, agus ba é an rud ba mhó a chuir ionadh orm fhéin nó an méid sin daoine óga a bhí sa láthair, agus nílim ag caint faoi pháistí anois, ach daoine sna déaga agus sna fichidí, agus cuid mhaith acusan i mbun dualgas mar fháilteoirí, mar léitheoirí, agus mar mhinistrí eochairisteacha, freisin. Mór idir sin agus an chaoi a bhfuil cúrsaí sna séipéil s’againne! Rud eile a thabharfá faoi deara, nó an chaoi a raibh na ciníocha éagsúla measctha ar a chéile san aon phobal aontaithe amháin sin. Canadh iomann. Buaileadh clog. Agus ansin, tháinig an sagart agus a chuid ministrí suas tríd an Halla, ar a mórshiúl chun na hAltóra.
Fuair mé amach, ar ball, gurbh é an tAthair Cávana de Bhailís, an “Pastor”, a bhí mar cheiliúraí againn, an Domhnach sin, nó eisean an Sagart Pobail atá acu sa Pharáiste sin Naomh Mhaighréad. An-sagart go deo isea an Beal Feirsteach seo, agus meas an domhain ag a phobal thall air. Chuaigh cúrsaí chun tosaigh go breá, le linn an Aifrinn, agus ba bheag difir i ndáiríre idir Aifreann thall agus an tAifreann s’againne. Thabharfá faoi deara, b’fhéidir, go bhfuil difir bheag idir Chomhartha na Síochána thall agus an chomhartha a mhalartaítear abhus, nó is minic a bhíonn barróga agus póga i gceist acu thall, áit nach mbíonn sa treis againne ach an craitheadh fuar láimhe. Arís, le linn an “Ár nAthair” beireann gach duine den phobal greim láimhe ar na daoine taobh leis, agus ardaítear na lámha ansin, faoi mar a ardaíonn an sagart a lámha-san, ag guí na Paidre diaga sin. Taobh amuigh de sin, canann an pobal iomainn, rud nach dtarlaíonn anseo go ró-mhinic, agus ní fhéadfá, dár liomsa, a mhilleán sin a leagan ar an bpobal! Tá difir mhór amháin eile idir na hAifrinntí anseo, agus na hAifrinntí thall, agus sin go mbíonn na hAifrinntí s’againne críochnaithe, taobh istigh de leathuair a chloig, fad is a mhaireann na hAifrinntí thall, thart ar uair a’ chloig, ar a laghad.
Cad is cúis le sin? a d’fhiafródh duine, b’fhéidir.
Bhuel, ceart go leor, cuireann na hiomainn le fad na hócáide, ach, sé an rud is mó a chuireann leis an am sin, nó fad na seanmóirí. Maireann an tseanmóir thall, thart ar leathuair a’chloig, áit a mhaireann bunús na seanmóirí abhus, thart ar chúig nóiméad, nó mar sin. Bhuel, b’in mar a tharla an chéad Domhnach a chaitheamar thall, ar aon nós, agus anois, ar eagla go gceapfá, go raibh mé ag lochtú an Athar Cávana, caithfidh mé a rá anseo, gur thug sé seanmóir ar dóigh uaidh. Labhair sé go díreach leis an bpobal, agus thuig sé láithreach, go raibh ag éirí leis dul i gcionn orthu. Sea, mh’anam, agus níorbh éasca in aon chor an t-ábhar a roghnaigh sé don ócáid, an Domhnach céanna sin. Mistéir na hEochairiste a bhí idir chamáin aige, agus an chaoi ar cheangail an Tiarna ithe agus ól, bia agus deoch, arán agus fíon, lena láithreacht fhéin in ár measc, agus díreach mar a thugann bia agus deoch beatha don chorp, don tsaol seo, sa tslí chéanna, tugann fuil agus feoil an Tiarna beatha d’anam an duine, don tsaol atá le teacht.
“Amen, Amen, adeirim libh,
mura n-ithe sibh feoil Mhac an Duine,
agus a chuid fola a ól,
ní bheidh beatha agaibh ionaibh.”
Sea, mh’anam, níor fhág an Tiarna aon amhras ar bith ar a lucht éisteachta, níor chuir sé fiacail ann, mar adéarfá, ach é á rá amach go neamhbhalbh, suas chun a mbéal é! Níl aon éaló ón méid adúirt sé lena lucht éisteachta ansin. Bia agus deoch, fuil agus feoil, lón beatha curtha ar fáil dúinn, sea, bia don aistir, bia don saol nua spioradálta a bhí á gheallúint aige dá lucht éisteachta. Fanfaidh cuimhne na seanmóra sin liom go ceann i bhfad, geallaimse dhuit é, agus sin, cé go raibh mé ag cur allais go tiubh, i dteas neamhghnách an Halla úd Naomh Maighréad.
Caithfidh mé a admháil, go ndeachaigh a sheanmóir i gcionn go mór orm fhéin, ach go háirithe, nó b’fhada an lá ó chuala mé a chomh-mhaith de sheanmóir.
.
.
.
.
.
.
.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
.
A r n a M i s i n . 10 .
********************
In the Visitor’s Centre.
Mar a mhínigh mé dhaoibh, sa ghála deiridh, shroicheamar Ionad Páirceála Chaisleáin Hearst in am agus i dtráth, agus ó tharla go raibh ár dturas curtha in áirithe againne roimh ré, ar chostas ocht nDolar déag an duine, bhí deis againn seal gearr a chaitheamh ag guairdeall timpeall tríd an Ionad Fáiltithe atá suite acu ansin, in aice leis an Ionad Páirceála sin, fad is bhí muid ag fanacht ar ár mbus, nó níl slí ar bith eile leis an turas go dtí an Caisleán a dhéanamh, ach ar bhus speisialta, ceann de bhusanna Chorparáid Hearst Castle. Nuair a bhí an t-am spriocáilte ag druidim linn, thugamar ár n-aghaidh ar stad na mbus, mar a raibh ár mbus ag fanacht orainn. Ba ghearr an mhoill a bhí orainn ansin. Ligeadh ar bord an bhus faoi leith muid, ar a raibh suíocháin curtha in áirithe dúinn, nó bhí bus ag fágáil an Ionaid sin chuile dheich neomat, le dreapadh inairde na cúig mhíle slí, go dtí an Caisleán draíochta sin a bhí suite go péacach ar bharr na binne.
….The climb to the summit begins ….
Díreach ag a fiche neomat chun a haondhéag, d’fhág ár mbusna an stad, agus thosaigh ag dreapadh a bhealaigh leis, go réidh, cúramach, cáirseánach, suas i gcoinne an aird. Bheadh sé deacair cur síos a dhéanamh ar an turas céanna sin, nó bíodh nach raibh sa turas ar fad ach cúig mhíle slí, bheadh sé deacair turas ní b’éagsúlaí a shamhlú, fiú. Anois, bheadh an bus ag sníomh a bhealaigh leis ar imeall faille, agus arís, ag dul thar chainneon diabhalta doimhin; ar ball, bheadh a theanga bheag amuigh aige ag iarraidh barr binne a bhaint amach, agus níos déanaí arís, bheadh muid ag dul siar, faoi mar a bheadh a mhisneach caillte ag an diabhal bus, agus go raibh sé ar a bhealach ar ais go dtí an tIonad Fáiltithe arís, ach ansin, de phlimp, chasfadh sé timpeall, agus thabharfadh ruathar faoi aird eile, a d’fhágfadh muidinne ag greamú taobh ár suíochán, ar eagla go gcaithfí trí fhuinneoga an bhus amach muid. Aerfort le feiceáil píosa thíos uainn, agus in áit eile, ainmhithe allta ag iníor leo go sásta i ngleann féaruaithne, gleoite, doimhin.
….The Castle, at last!…
Ar deireadh thiar áfach, shroicheamar “Hearst Castle” caisleán a tharraingíonn thart ar mhilliún turasóir chuige, in aghaidh na bliana. Bhí beirt treoraí linn ar an mbus, agus chuaigh siadsan i mbun oibre láithreach, bíoidh go raibh a gcion fhéin á dhéanamh acu feadh an turais in airde, nó bhí tráchtaireacht reatha ar siúl acu, feadh an ama sin. Threoraigh siad sinn uilig suas na gcéimeanna iomadúla úd, ar chuala mise a dtásc, agus a dtuairisc, go minic, sular leag mé spág ar bharr an tsléibhe seo Santa Lucia. Ait go leor, ba é an t-ainm a bhaist William Randolph Hearst fhéin ar a áras ar bharr an tsléibhe sin, nó La Cuesta Encantada, sé sin, An Cnoc Draíochta. Clúdaionn an t-eastát sin 137 acra, sa lá atá inniu ann, agus ar an gcnoc draíochta sin, tá ceithre áras ollmhóra, árais a dhear an t-ailtire clúiteach mná sin, Julia Morgan, bean a fuair cuid dá traenáil san Ecole des Beaux Arts i bPáras na Fraince. Chomhoibrigh sí fhéin agus Hearst i ndearadh, agus i dtógáil, an Chaisleáin, agus trí cinn de Thithe Cuairteoiri, thar thréimhse seacht mbliana is fiche! Sa tréimhse sin, d’ordaigh Hearst, agus dhear Morgan, na hárais thuasluaite, maraon le dhá linn snámha, ceann faoi dhíon agus an ceann eile amuigh faoin aer, chomh maith leo sin, bhí garrraithe, cúirteanna leadóige, agus fiú Garraí na nAinmhithe. Is dócha go bhféadfá a rá, nár fíoradh riamh, ina iomláine, fís Hearst, nó i ndeireadh na dála, ba é an bás a chuir lán stad leis an dtionscadal draíochta, samhlaíoch, dochreidte sin, Hearst Castle.
.
….Our tour begins….
Tar éis dúinn sraith amháin céimeanna a dhreapadh, bailíodh i bhfáinne muid, agus chuaigh na treoraithe i mbun oibre. Mhínigh siad dúinn chomh deacair is a bhí sé fís Hearst a fhíoradh, ar bharr sléibhe, ansin i gCalafóirnia. Mhínigh siad freisin, an chaoi a raibh orthu chuile shórt a iompar ó Shan Simeon, thíos ag leibhéal na farraige, suas taobh an tsléibhe, go hionad an Chaisleáin. Ar leoraithe a deineadh an t-éacht oibre sin, agus thógadh sé uair a’ chloig ar chuile leorai acu an turas sin a dhéanamh, agus nuair a smaoiníonn tú ar an méid ollmhór earraí, agus ábhair, a bhí le hiompar acu go barr an tsléibhe sin, leis an bhfís neamhaí seo a réaladh ansin ar an mbinn, is beag nach gcuirfeadh sé meadhrán cinn ort. D’iompaigh sí ansin ar thaobh na ciotóige, agus d’iarr orainn lán súl a bhaint as an linn snámha, a bhí leagtha amach ansin os ár gcomhair amach.
…..A Poll fit for an Emperor!….
Baineadh an chaint dínn uilig, agus ní raibh le clos ó dhuine ar bith againn, ach “Wow!” iontais, agus a chúis sin againn, geallaimse dhuit é.
Nó, ansin os ár gcomhair amach, chonaic muid an linn snámha ab éagsúlaí dár leag duine ar bith againn súil riamh uirthi. Ba é a rith liom fhéin, láithreach bonn, nó nach raibh a leithéid seo de Linn Snámha ag Impire Rómhánach ar bith riamh, Cuma cé chomh saibhir is a bhí sé. As tíleanna marmair a tógadh chuile shórt anseo, idir urlár, taobhanna, agus timpeallacht. Bhí gréas álainn ornáideach le feiceáil ar urlár na linne, agus bhí an t-uisce sa linn sin chomh glé, glan, sin, gurbh ar éigean a chreidfeá go raibh uisce ann in aon chor, ach an gréas álainn ar urlár na linne, le feiceáil go glan, soiléir, thíos ansin. Tíleanna de mharmar geal a bhí timpeall na linne, agus ansin, bhí dealbha áille dea-dheartha, agus uaimheanna maisithe marmair, sa timpeall freisin, uaimheanna a chuirfeadh teampaill phágánacha i gcuimhne dhuit.
….The Neptune Pool….
Ní haon ionadh gur, Linn Neptune, a baisteadh ar an Linn iontach seo. Thart anseo bhí colúin áille marmair, agus díon clasaiceach os a gcionn in airde, thall ansin, bhí líne eile colún agus balastráid leagtha go healaíonta, taitneamhach, os a gcionn. Agus méadaítear ar an ionadh, nuair a chuirtear san áireamh, gur dealbha bunaidh iad na dealbha áille sin uilig, atá feistithe go péacach timpeall na Linne. Sea, mh’anam, dóthain Rí, nó Impire, de Linn Snamha, a bhí le feiceáil againn ansin, amuigh faoin aer, os comhair ceann de na Tithe Cuairteoirí amach, agus b’éigean dúinn seal a chaitheamh ansin, agus muid ag iarraidh roinnt éigin den áilleacht chlasaiceach, chorraitheach, a ól isteach, agus a stóráil, áit eicínt i measc na gcuimhní, a thógfadh muid linn, i ndeireadh an lae seo.
Ach, b’fhéidir gur leor sin do ghála na seachtaine, ach bí liom arís an tseachtain seo chugainn, nuair a leanfaidh muid linn ag breathnú ar iontaisí an Chaisleáin draíochta úd, Hearst Castle.
.
**************
Peadar Bairéad.
**************
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
“ B h u r g C é a d F á i l t e I s t e a c h ” ?
.
*****************************
.
(Tharla gur scríobh mé an léirmheas seo, tamall ó shoin, agus bhí sé coinnithe ar leataobh agam do lá na coise tinne, mar adéarfá, ach ansin, chualamar uilig an scéal faoi na teifigh ón Aifric a bádh, ar mbealach dóibh ó chósta na hAifrice, go dtí an Iodáil, agus tuigeadh dom ansin, go raibh an t-am tagtha, leis an bpíosa seo a chur i mBéal an Phobail, toisc gur bhain se go díreach leis an ábhar sin. Mar sin, seo chugaibh é…………………..)
.
******************************
.
W e l c o m e t o P a r a d i s e …………………(Aistrithe go Béarla)……………2003.
le
M a h i B i n e b i n e ………………………………………………………………………….€12.99.
.
******************************
.
Rugadh an t-údar, Mahi Binebine, i Marakesh sa bhliain 1959, agus tar éis dó seal a chaitheamh ag staidéar i bPáras na Fraince, chuaigh sé le múinteoireacht. Bhain sé cáil amach dó fhéin, mar phéintéir, agus ansin mar úrscéalaí, agus ba ansin a thréig sé an mhúinteoireacht, agus chuaigh go lánaimseartha leis an scríbhneoireacht. Chaith seal i Nua Eabhrac, idir 1994 agus 1998. Faoi láthair, tá cónaí air i Marakesh, mar ar rugadh é, ceithre bliana is dhá scór ó shoin.
Ba í, Lulu Norman, a rinne an leabhar a aistriú go Béarla, bean a bhfuil cáil bainte amach aice mar aistritheoir ón Spáinnis agus ón bhFraincis freisin.
Don té a chuireann spéis i ndream atá go mór i mbéal an phobail, na laethe seo, idir dhídeanaithe agus inimircigh, a thagann thar teorainn isteach chugainn, ar ais, nó ar eigean, ar thóir Thír na n-Óg, anseo in ár meascna, ba mhaith ab fhiú dó an leabhar seo a léamh, nó sin é díreach an t-ábhar ar a ndíríonn an t-údar seo tóirse a scile mar úrscéalaí, san úrscéal corraitheach, croíbhristeach, seo.
Is é Aziz, Maracach, an scéalaí, agus is trína shúile-sean a fheiceann muid gníomhaíocht agus eachtraí an scéil seo, sea, agus is trína a shúile-sean freisin, a fheiceann muid na carachtair eile, a ghlacann páirt sa scéal. In éineacht leis an scéalaí tá a chol ceathrar, Reda, Maracach eile, agus níl ón mbeirt Mharacach sin ach fáil isteach i bparrthas na hEorpa, nó cé nach bhfuil sé éasca, ar aon tsaghas cuma, fáil isteach sa limistéar sin, tuigtear dóibh, ag an am gcéanna, gurbh fhiú an tairbhe an trioblóid, dá mbeadh sé d’ádh orthu fáil isteach inti.
Tá carachtair eile sa scéal freisin aige, carachtair ar nós Kacem Judi, a tháinig trí chogadh na hAilgéire, Nuara, agus a naíonán nuabheirthe, atá ag iarraidh teacht suas lena céile fir, ar éirigh leis fáil isteach sa bhFrainc, míonna roimhe sin, ach nár scríobh chuici, nó tada dá leithéid. Tá freisin, Paladnam agus Varcé, ar éirigh leo beirt, an turas contúirteach ó Mhali a dhéanamh.
Tá na carachtair seo uilig, bailithe le chéile ar chósta Mharacó agus iad ag feitheamh go foidhneach le deis a fháil dul trasna na Meánmhara, go cósta na Spáinne, ar a mbealach isteach i ndúnárus na hEorpa, áit a gcuirfí saol an mhada bháin ar fáil dóibh, dár leo.
Conas a tharla go bhfuilid uilig tagtha ar aon fhód anseo, an ea?
Bhuel, ó tharla gur daoine iad, nach bhfuil in aon ghar do bheith sásta leis an gcineál saoil atá acu, faoi láthair, agus tar éis dóibh scéalta, agus ráflaí iomadúla a chlos, faoi na bealaí éagsúla atá ann, le fáil isteach san Eoraip, rinneadar a slí, ina nduine is ina nduine, nó ina mbeirteanna, fiú, go dtí sa deireadh thiar, shroich siad Café France, i gcathair Tangier, áit ar bhuail siad le Morad, fear a rinne a bhealach isteach san Eoraip roinnt babhtaí, ach ar cuireadh an ruaig as an Eoraip air, i ndeireadh na dála, agus fear freisin, a thuig anois, nach raibh sé sábháilte dó fhéin tabhairt faoi arís, ach thuig sé, go bhféadfadh sé airgead a dhéanamh, as an méid eolais a bhí bailithe aige, faoi na slite ab fhearr, le teacht aniar aduaidh ar ghardaí cósta, agus ar na hoifigigh eile, a raibh sé de chuspóir acu, stop a chur leis na teifigh seo uilig. Dá thoradh sin, bhí ar a chumas, margadh a dhéanamh le bádóirí, agus le hiascairí, a bheadh sásta dul sa tseans, sa trádáil mhídhleathach seo, agus ag an am gcéanna, ar phraghas áirithe, a chuirfeadh áit ar na báid sin in áirithe, dóibh siúd, a bhí sásta an táille chuí a íoc leis-sean.
Bhuel, bhí an margadh déanta ag Morad le bád áirithe, agus bhí an táille chuí ioctha ag an dream áirithe, a luaigh mé thuas, agus ní raibh le déanamah acu anois, ach fanacht ansin, ar imeall na farraige, ag fanacht ar a bhfaill. Bhí ina measc, gníomhaire, nó trafficker, fear ionaid Mhorad, agus b’eisean a dhéanfadh treoir dóibh, ar an mbealach trasna na Meánmhara.
Bhí an oíche sin fuar. Bhí gaineamh biorach á gcealgadh, agus cáthadh farraige á bhfliuchadh, agus iad cuachta ansin ar imeall na trá, ag fanacht go dtabharfadh an gníomhaire sin an leid dóibh, go raibh sé in am bogadh.
Reda’s teeth set to chattering again. His complexion turned green, making me dread another explosion from the gut area.
The sea spray and the sand kept up their attack, whipping our faces at regular intervals. The rock that sheltered us wasn’t very high; I didn’t see why we couldn’t have picked another one.
San idirlinn, baineann an t-údar úsáid as an am sin, le scéal na dteifeach éagsúla a ríomh dúinn, agus bí cinnte, go bhfuil scéal, agus scéal suimiúil, achrannach, cráite, le ríomh faoi chuile dhuine acu. Ní call dom a rá, go raibh an fear inste scéil, ag iarraidh aire a thabhairt dá chol ceathrar, Reda, nó ní raibh an Reda céanna sin chomh miotalach le hAziz fhéin. Ach bhí siad uilig sa mbád céanna, mar aéarfá, iad ag fanacht ansin, go dtabharfadh an gníomhaire gaoth an fhocail dóibh, go raibh an t-am tagtha, lena seolta a ardú, agus an fharraige a thabhairt orthu fhéin. B’fhada an oíche acu é, agus iad fuar, feannta ocrach..
A salty gust of wind shook us. Reda woke with a start. I put my hand on his head and told him to go back to sleep.
He looked up and said, ‘I’m hurgry.’
‘Me too,’ I replied.
‘I’m cold’
‘Go back to sleep then! It’s the best way to escape.’
Sea, b’fhada leo uilig an oíche chinniúnach sin. Thosaigh an leanbh ag caoineadh go géar, dóite, rud a scanraigh agus a chiap chuile dhuine acu. Ar deireadh, chuireadar an bhean, Nuara agus a leanbh, isteach faoi bhád, a bhí in aice láimhe, agus fuair siad beirt faoiseamh ón nóiméad sin amach, agus ní call a rá, go bhfuair an uile dhuine, den chomhluadar ait sin, faoiseamh freisin.
Le fad a bhfeithimh a cur ar ár súile dúinn, caitheann an t-údar an t-am ag ríom scéil chuile dhuine den ghrúpa ait daonna sin, iad cosúil leis an mbruth-fó-thír fhéin, sa mhéid gur chaith a chinniúint fhéin chuile dhuine acu, ar bhealach amháin, nó ar bhealach eile, gur chaith sí ansin iad, ar thrá an anró, ag feitheamh le faoiseamh.
Níl fúm anseo, dul siar ar na scéalta cráite, a ríomh an scéalaí dúinn, faoi na créatúir céasta sin, ach ar deireadh thiar, tháinig nóiméad na fírinne. Fuair an gníomhaire, nó an trafficker, mar a thugtar ar a leithéid i mBéarla, fuair sé an comhartha réamhshocraithe, á chuir in iúl dó, go raibh an bád ullamh, agus ag feitheamh orthu. Bhailíodar timpeall. Lainseáil siad an bád, a bhí ullamh, agus in aice láimhe acu. Ach ag an nóiméad cinniúnach sin, thréig a neart Reda bocht, agus ní raibh Aziz réidh lena chol ceathrar a fhágáil ansin ina dhiaidh ar an trá, agus shocraigh sé ar a chúnamh a thabhairt dó, in am an ghátair, ach lainseáladh an bád chomh tapaidh sin, gur ghearr go raibh an bheirt Mharacach fágtha leo fhéin, ar an trá fholaimh.
There was nothing I could do; leaving him there amounted to letting him die. No, I just couldn’t help myself. I’d hardly gone back three yards when the roller caught me, lifting me high in the sky, swept up my cousin and flung us both with unbelievable violence towards the shore – that cursed shore that had been ours from birth, to which we were forever condemned.
Bhí siad ró-dhéanach anois, nó bhí an bád ar a slí amach go dtí an bád iascaigh, a thabharfad slán, sábháilte, iad, go cósta beannaithe na Spáinne gile. Ach ní mar a shíltear a bhítear, go minic.
Ar aon chuma, d’éirigh le hAziz agus a chol ceathrar, teacht chucu fhéin, ar ball, agus thógadar a seolta leo ar ais chun na hAfraice. B’fhéidir go mbeadh lá eile ag an bPaorach, nó ag an Maracach fiú! Ach ag an bpointe áirithe sin, ba bheag a bhí idir iad agus an bás.
Ar ball, d’éirigh leo béile a fháil istigh sa mbaile mór, d’óladar tae, agus chaitheadar toitíní. Ba bheag a bhí fanta acu anois, taobh amuigh de na balcaisí a bhí a gcaitheamh acu. Shiúladar síos an tsráid. Stop Reda taobh amuigh de shiopa aibhléise, agus ansin, sa bhfuinneog ollmhór, gheal, bhí uimhir áirithe teilifíseáin, agus pictiúir éagsúla á dteaspáint ar chuile cheann acu. Bhí slua bailithe ansin. Cheap Aziz, i dtosach, gur chluiche peile a bhí á léiriú ar scáileán amháin acu, ach níorbh ea. Ansin, rug Reda ar lámh leis, agus thosaigh á brú. B’ansin a chonaic Aziz fhéin fáth a bhuartha…
My eyes stopped on the TV showing a Spanish programme. Policemen were fishing out bloated bodies. There was a man and child, weirdly tied together with a piece of fabric, two black men, one white man and a wonam with her plaits loose. Thier faces were hard to make out, but the trafficker’s green oilskin floating in the distance, as well as Pafadnam’s size, left no doubt about the victims’ identity.
‘Perhaps it’s not them!’ I said.
Reda didn’t answer.
Sea, ní raibh dabht ar domhan, ach gurbh iad a gcairde ón oíche aréir a bhí iontu, agus is dócha freisin, gur thug siad a mbuíochas dAllah, nó do cibé dia, a dtugadar a ndílseacht dó.
Tar éis do dhuine an leabhar seo a léamh, bheadh sé deacair dó feasta, teifigh a fheiceáil ar shráideanna a bhaile, gan smaoineamh ar ualach na scéalta atá á iompar ag chuile dhuine de na teifigh chéanna sin, scéalta uafáis, scéalta scanraitheacha, scéalta corraitheacha, ach go hiondúil, scéalta a chuirfeadh ar ár súile dúinn, gur chóir fáilte agus fiche a chur rompu, isteach i gcríoch seo Naomh is na nOllamh.
An-leabhar, arbh fhiú do chuile dhuine againn é a léamh, nó b’fhearrde sinn uilig, scéal seo na n-imirceach is na dteifeach a thuiscint.
.
*******************
Peadar Bairéad.
******************
.
.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
Athbhliain faoi mhaise dhaoibh
Peadar Bairéad
Nollaig eile imithe uainn isteach trí shúil dhroichead an ama. Agus bíodh gur tráth ceiliúrtha agus spraoi é, tá súil agam, ag an am gcéanna, gur chaith sibh súil uaibh siar thar na blianta atá caite againn, go nuige seo, ag taisteal linn ar oilithreacht mhór achrannach na beatha. Is tráth freisin é le cuimhneamh ar na cairde a cailleadh, fan na slí. Ach, ní chuige sin amháin atá mé, an babhta seo, ach mo shúil romham agam ar an mbliain atá ag síneadh romhainn amach anois, agus í ag fanacht ar thairseach an tí, réidh le bualadh isteach chugainn, agus guím an tseanghuí arís oraibh, uair amháin eile. “Athbhliain faoi shéan is faoi mhaise dhaoibh uilig, agus gura seacht fearr a bheas chuile dhuine againn, bliain ó inniu.” Anois, agus muid ag seasamh ar bhruach na hathbhliana, nár chóir dúinn, i dtosach báire, slán a fhágáil leis an tseanbhliain agus í anois ag saothrú an bháis, lei fhéin, agus í ag snámhaíl lei, ar a ceithre bhonn, isteach i leabhair na staire. Céard is féidir linn a rá fúithi, sul a n-imí sí uainn? Ní féidir linn dul thar fóir á moladh, ach bíodh nárbh í an bhliain ab fhearr a casadh inár líon, ag an am gcéanna, níorbh í ba mheasa! Is fíor nach raibh cúrsaí eacnamaíochta anseeo thar mholadh beirte le linn saolré na bliana atá ar leaba a báis anois, ach ag an am gcéanna nár chóir dúinn a bheith buíoch, beannachach, go bhfuil muid beo fós, agus muid ag treabhadh linn go rábach i ngort guaireach na beatha.
Rúin Athbhliana
Bhíodh sé de nós agamsa, thar na blianta atá caite, rúin athbhliana a dhéanamh, thart ar an am seo, chuile bhliain, agus mé ag ligint orm, go raibh fúm bheith im naomh ar thalamh san athbhliain! Ar éirigh liom beart de réir mo bhriathair a dhéanamh? Ag rámhaillí atá tú! Níor éirigh muis! nó bhíodh na rúin chéanna briste basctha agam gan mórán achair. Nílim ag moladh anois go gcuirfí deireadh le déanamh na rún céanna sin, nó is maith ann iad, do dhaoine áirithe, sé sin, do dhaoine a dteastaíonn uathu siúl feasta i dtreo eile ar fad, agus sa chás sin, go hiondúil, éiríonn le fear déanta na rún sin a leas a dhéanamh. Agus arís, nílimse ag maíomh nach bhfuil fúm fhéin cúrsaí ar bith a athrú, teacht na hathbhliana seo. Níl, muis! Mar, déanta na fírinne, tá socraithe agam in intinn leanúint liom ag scríobh na bpíosaí seo, don Kilkenny People, chomh fada is atá Eagarthóir oilte an tsárnuachtáin seo sásta spás a chur ar fáil dom, agus cuir le sin, go bhfuil mé meáite anois ar labhairt amach níos dána agus níos fórsúla ná mar a dhein mé, go nuige seo. Tá socraithe agam freisin, súil ghéar a choinneáil ar chúrsaí na teanga, agus ar chúrsaí polaitíochta, frí chéile, sa bhliain atá romhainn amach.
Cuimhní ar fán
Ní call dom a rá, go dtéann mo chuimhní ag fánaíocht leo, siar thar na blianta atá imithe uainn isteach trí shúil dhroichead an ama, an tráth seo bliana, siar freisin, ar na nósanna a bhíodh againn le linn domsa bheith ag éirí aníos in Iorras na nIontas, sea agus cuimhním freisin, ar na daoine a raibh aithne agam orthu agus atá anois imithe leo ar Shlí na Fírinne. Leaba i measc na Naomh go raibh acu go léir. Agus ó tharla gur chaith mo Dhaid agus a chompánaigh seal ag sclábhaíocht leo in Albain, thugadar leo abhaile go hÉirinn nósanna Albanacha ar nós na “First Footers”, faoi mar a thugtaí ar an gcéad duine a thiocfadh thar do thairseach isteach, Lá Coille. Sea, agus scéalta an “Haggis” freisin. Minic a shiúl mé leo, ina scéalta, trí shráideanna na “Gorabals” faoi mar a thugaidís ar an dúthaigh cathrach sin i gcathair Ghlascú. Ach leor sin don turas seo. Níl le déanamh agamsa anois ach, Athbhliain faoi shéan is faoi mhaise a ghuí oraibh uilig, agus go mbeirimid beo ar an am seo arís.
.
.
Gaeilge 
English