le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
Fómhar lom liath .
Dathanna Fómhair dom mheisciú,
Lena n-ór, lena ndonn ‘s lena mbuí,
Ach ólaimse áilleacht tírdhreacha
As soitheach lán bua is brí.
.
Crann thall ag baint de go modhúil,
Is a snáitheanna á ligean ar lár,
Deargtha suas leis an náire,
Tráth a lomtar a ghéaga os ard.
.
Crann eile imithe ar an bhfoscadh,
Le folach na mball a choinneáil,
Ach lomann neamhthrua an tseaca
A ghéaga ‘tá slíoctha gan smál.
.
Gáireann síorghlasa gan trua
Faoi chruachás fuinseoige is coill,
Nó ní chailleann siadsan fiú duille,
Is ní lomann siad géag fiú, nó baill.
.
Nochtaítear neadracha préachán,
Is fágtar na colúir gan scáth,
Réabann an ghaoth thrí na géaga
Trí thearmann na snag is na gcág.
Ach tuigtear dúinne, clann Éabha,
Nach buan é lomadh na ngéag,
Mar fásfaidh arís chugainn na duillí,
Is canfaidh arís dúinn na héin.
.
Níl ann ach uainíocht na séasúr,
Ó cheann ceann na bliana go buan,
Mar fillfidh chugainn cibé atá caillte,
Is fásfaidh a bhfuil feoite athuair.
.
***************************
.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
I mBéal an Phobail
.
G l e a n n S c á t h A n B h á i s .
.
“Nár scanrúil, buartha, cráite, an tseachtain í?”
arsa mo sheanchara, Séimí an Droichid, liom, nuair a casadh ar a chéile sinn, agus muid beirt suite ar ár sáimhín só, istigh i bhfaiche an Chaisleáin, an lá cheana.
“D’fhéadfá é a rá, a mhac! ach nach dtarlaíonn seachtain dá leithéid orainn, anois is arís?” arsa mé fhéin á fhreagairt, gan a fhios agam fós, cá léimfeadh cat a chomhrá, ach mé ag iarraidh an dá thrá a fhreastal, mar adéarfá.
“Níl le déanamh agat ach breathnú ar chogadh na Murascaille, atá ag gleáradh leis ina loscadh sléibhe, tríd an Iaráic, i láthair na huaire seo.”
“Ach, a Shéimí, nach bhfuil fhios ag fia is ag fiolair, go mbeidh an cogadh céanna sin thart, taobh istigh d’achar an-ghearr anois, nó níl cumhacht ar domhan a d’fhéadfadh cur i gcoinne oll-chumhacht na Stát Aontaithe, i láthair na huaire seo.” arsa mé fhéin, agus mé ag iarraidh fonn cainte a spreagadh i gcroí mo sheanchara, nó bhí mé ag iarraidh teacht ar ábhar, do cholún na seachtaine seo, le sibhse, a léitheoirí, a shásamh, faoi mar a dheinim, ó sheachtain go seachtain, cé nach bhfuil sé éasca a leithéid a dhéanamh!!
“Óra fuist! Go bhféacha Mac Mhuire anuas ar do chiall, agus nach breá bog a fhásann an clúmh ortsa, bheith ag ceapadh nach mbeadh na hIaráicigh in ann seasamh i gcoinne chumhacht Mheiriceá. Caithfidh tú a thuiscint, go bhfuil arm mór, sciliúil, traenáilte, ag an tír sin, agus ní hé sin amháin é, ach tá cleachtadh faighte ag na saighdiúirí céanna sin, ar chogaíocht a dhéanamh sa timpeallacht sin, i dtimpeallacht na gainimhe.”
“D’fhéadfadh an ceart a bheith agat sa mhéid sin, ach nach raibh sé le léamh ar chuile nuachtán, geall leis, agus le clos ar, idir raidió agus theilifís, le sé mhí roimhe sin, nach mbeadh seans dá laghad ag na hIaráicigh, i gcogadh dá leithéid.”
“Bí cinnte de, go bhfuil an ceart agam, ach tagaim leat sa mhéid go raibh sé ina scéal i mbéal gach éinne, le roinnt míonna roimh thús an chogaidh, nach mbeadh ann ach an t-aon bhuille amháin, agus go mbuailfeadh an Chomhghuallaíocht an buille sin, agus taobh istigh de sheachtain, bheadh an rud ar fad thart. Bheadh an bua ag an gComhghuallaíocht, bheadh cosa Saddam Hussein nite, agus bhunófaí daonlathas san Iaráic, agus bheadh chuile dhuine buíoch den gComhghuallaíocht chéanna sin! Sea, mh’anam, b’in an scéal a bhí i mbéal gach éinne, gan aon agó, ach ní hionann sin is a rá, gurbh é sin an scéal a chuir Rialtas agus Arm Mheiriceá amach, le haghaidh na meán. Is soiléir anois, gurbh iad na meáin fhéin a leath an finscéal sin imeasc an phobail, nó nárbh é an Nollaig i lár an tSamhraidh acusan é, scéal dá leithéid a leathadh, agus ag an am gcéanna, d’fhéadfaidís cur síos a dhéanamh ar na hairm dhraíochta a bhí forbartha ag na Meiriceánaigh, airm a bhí chomh cliste sin, go bhféadfaidís dhul isteach i seomra, agus fear a thógáil, agus fear eile a fhágáil! Conas a d’fhéadfadh slua Arabach seasamh i gcoinne fórsa dá leithéid?”
“Ach nach raibh an ceart ag na meáin chéanna sin, nuair a chuir siad síos ar arm agus ar airm Mheiriceá, ach go háirithe, agus chomh nua-aoiseach is atá siad, agus gan ag na hIaráicigh ach airm athláimhe, d’fhéadfá a rá, airm nach seasfadh i bhfad i gcoinne na bPuncán.”
“Is dócha go raibh cuid eicínt den cheart acu, sa mhéid go bhfuil airm dá leithéid ag an gComhghuallaíocht, ach tá dearmad beag amháin á dhéanamh anseo, ag lucht na meán, ach go háirithe. Sé sin, nach bhfuil na hairm smeartáilte sin uilig in-úsáidthe, i ngráscar lámh, ar shráideanna na gcathracha móra.”
B’in mar a chuaigh an comhra idir me fhein is mo Sheimi bhrea ag an am airithe sin, ach, ag breathnu siar duinn go fuarchuiseach anois, i ndiaidh an ghrascair, feictear duinn car luigh an fhirinne, agus ca raibh an fhinscealaiocht. Nil dabht ar domhan ach gur eirigh leis an gComhghuallaiocht bua a fhail ar arm na hIraice, ach ar failtiodh rompu, i ndeireadh na feide? No ar eirigh leo siochain agus daonlathas a leathadh i measc mhuintir na tire sin? Gan dabht ar domhan d’eirigh leo cos i bpoll a chur le Saddam agus a reimeas, ach ni fheadfadh duine ar bith a mhaoimh go bhfuil smacht eifeachtach acu ar phobail na tire sin. Ceard ta i ndan dArm na Comhghuallaiochta san Iaraic, ma sea? Da luaithe a eirionn leo sleamhnu i ngan fhios amach thar chriocha na tire sin is ea is fearr don Chomhghuallaiocht cheanna sin, agus don Iaraic fhein freisin, is docha.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
“Ach cheap mise gur chuala mé tráchtaire eicínt, ar an teilifís, ag maíomh nach raibh tada ag na hIaráicigh len iad fhéin a chosaint ar na hairm iontacha cliste sin.”
“Is dócha gur chuala, nó nach bhfuil na saineolaithe uilig le fáil i measc lucht na meán, na laethe seo! Nach ar an gComhghuallaíocht a bhí an breall, nuair nár tháinig siad chucu, a chéaduair, le comhairle a fháil uathu! Ach is cuma faoi lucht na meán, i ndáiríre, is féidir a bheith cinnte de rud amháin, agus sin, nach ngéillfidh na hIaráicigh go héasca, sa choimheascar seo. Agus tá buntáistí iomadúla acusan sa chogaíocht seo. Ar an gcéad dul síos, tá mioneolas acusan ar chuile orlach dá dtír fhein. Tá cleachtadh acu ar an dtimpeallacht agus ar an aeráid, agus lena chois sin, tá cleachtadh acu freisin ar theacht i dtír i dtimpeallacht dá leithéid.”
“Ach a Shéimí, cheap mise nach mbeadh ach toradh amháin ar an gcogadh seo, agus sin go mbeadh an bua ag an gComhghuallaíocht taobh istigh d’achar gearr. An amhlaidh atá tusa á rá anois, nach mar sin a tharlóidh in aon chor, ach gurb amhlaidh a bheidh an bua ag na hIaráicigh?”
“Ní hé sin ata a rá agam, in aon chor, ach is e atá á mhaíomh agam, nó nach mbeidh sé chomh héasca sin ar fad bua a fháil ar na hIaráicigh.”
“Ach nach bhfuil sé á rá anois, ag na meáin, go raibh breall, amach is amuigh, ar an gComhghuallaíocht, agus go mbeidh a ndóthain mór le déanamh ag saighdiúirí na Comhghuallaíochta bua a bhaint sa chogadh seo. Agus ní hé sin amháin é, ach nach bhfuil na Ceannairí Míleata ag rá freisin, agus ag admháil, go mbeidh tuilleadh saighdiúirí ag teastáil uathu, leis an mbeart a chur i gcrích, toisc go bhfuil na hIaráicigh ag cur chomh tréan sin ina gcoinne.”
“Tá dhá rud le rá agam faoin méid sin. Ar an gcéad dul síos, nach tapaidh a athraíonn na meáin a bport? Tá faitíos orm, go bhfuil siad cosúil leis an gcat, ina lán slite, agus is féidir a bheith cinnte, gur ar mhaithe leo fhéin a dhéanann siad crónán, nó ar mhaithe le nuachtáin a dhíol, agus más gá dóibh port a athrú, le sin a dhéanamh, bhuel! ansin athróidh siad a bport. Ar an dara dul síos, nach raibh sé deacair a chreidiúint, go ndéarfadh Ginearál Meiriceánach, gurbh é a chuir an mhoill ar dhul chun cinn a bhfórsaí-sean, nó go raibh na hIaráicigh ag cur go tréan ina gcoinne!”
“Ach a Shéimí, an gceapann tú go mbéarfaidh an Chomhghuallaíocht bua, i ndeireadh na dála?”
“Sea, tá mé cinnte go mbéarfaidh siad bua, luath nó mall, ach ag an am gcéanna, tá an oiread sin rudaí le déanamh ag an gComhghuallaíocht leis an mbua sin a chinntiú, agus tá an oireadh sin rudaí eile, a d’fheadfadh teacht salach ar a bpleananna, cosúil le gníomhartha thíortha eile, agus meon an phobail, fiú, gan trácht in aon chor ar óglaigh Mhuslamacha ó thíortha Arabacha eile”
“An é atá á rá agat, go bhfuil ar chumas an phobail stop a chur leis an gcogaíocht, fiú ag an nóimead deireannach seo?”
“Óra! Bíodh trí splaideog céille agat! Is beag aird a thugtar ar mheon an phobail, faoin am seo, ach amháin go mbaineann siad úsáid as chuile chleas, ar a gcumas, a bport fhéin a sheinnt ar an meon céanna sin. Tabhair faoi deara freisin, go bhfuil meon an phobail tagtha isteach ar thaobh an Rialtais, faoin am seo, i Sasana agus sna Stáit freisin, nó chomh luath is a thosaíonn a gcuid saighdiúirí siúd ag troid is ag cogaíocht, ansin, feictear don phobal, go mbeadh sé mídhílis acu, gan a dtacaíocht a thabhairt dóibh. Caithfear a chur san áireamh freisin, go bhfuil an cleas céanna á imirt ag Saddam Hussein, nó tá seisean ag iarraidh seinnt ar théada an tírghrá i dtír na hIaráice, agus chuile chosúlacht ar an scéal, go bhfuil ag éirí thar cinn leis, sa bhfiontar céanna sin.”
“Ach céard faoi na léirsithe atá ar siúl ag pobail an domhain i gcoinne an chogaidh Iaráicigh sin, i láthair na huaire seo, agus fiú, nach bhfuil léirsithe dá leithéid ar siúl anseo i dtír na hÉireann freisin?”
“Bhuel, táid ann adéarfadh, go bhfuil tráth na leirsithe thart, nó tá an cogadh tosaithe, cheana féin, agus ní hé mo thuairimse, go bhfuil seans dá laghad ann anois, go ndéanfaidh fórsaí na Comhghuallaíochta a n-aigne a athrú, faoin am seo. Cé gur chuala mé duine de pholaiteoirí na tíre seo ag maíomh, go gcaithfear críoch a chur leis an gcogadh seo, ar an dá luathas!”
“Ach nach bhfuil an ceart acu, bheith ag iarraidh ar an gComhghuallaíocht, éirí as an gcogaíocht, láithreach bonn.”
“Táid ann adéarfadh, go bhfuil, ach, im thuairimse, tá a lán daoine, i láthair na huaire seo, ag iarraidh dul sa diallait ar chapall na poiblíochta, agus na polaitíochta, ag súil go bhfuil a lán daoine amuigh ansin i gcoinne an chogaidh, agus ar son na síochana. Anois, tá cuid áirithe de na daoine sin, agus gan ar a n-aird acu, ach báidh an phobail a mhealladh ina dtreo fhéin, sa tslí go mbeidh vótaí le baint as acusan, sa chéad toghchán eile, amach anseo. Mar sin, caithfidh daoine bheith san airdeall, féachaint cén cineál daoine atá ag lorg a gcuid tacaíochta, sa bhfeachtas frithchogaíochta atá á bheartú acu, i láthair na huaire seo. Níl i gceist ag roinnt áirithe acu, ach polaitíocht sráide, agus iad ag iarraidh a chur ina luí ar gach éinne, go bhfuil an-tacaíocht acu i measc an phobail, nuair is amhlaidh atá slua á fháil ar iasacht acu, go sealadach, do ghníomh áirithe polaitíochta. Ach caithfear a chur san áireamh, gur dream sciliúil iad i mbun feachtais dá leithéid”
“Ach céard faoin gcampa síochána úd, a bunaíodh thíos in aice le hAerfort na Sionainne? agus céard faoin chaoi ar ionsaigh siadsan ceann d’eitleáin Mheiriceá le tua, thíos ansin?”
“Bhuel, im thuairimse, ní raibh ann ach iarracht eile ag mionlach, meon an mhóraimh a athrú, sa chaoi go gcuirfí laincisí ar chumhacht an Rialtais s’againne, agus sa chaoi freisin, go gcuirfí iachall orthu, cearta turilingte, ag Aerfort na Sionainne a dhiúltú d’eitleáin Mheiriceá. Tabhair faoi deara freisin, gur ardghlórach, neamhghéilliúil, aontreoch iad, cuid de na daoine, a mholann a leithéid de chúrsa.
Ach, féach, tá sé thar am agamsa bheith ag bogadh liom abhaile, nó beidh imní ar Naipí s’againne, agus í ag ceapadh, an créatúr, gur deineadh mé a mhugáil, nó a robáil, ar shráideanna macánta na cathrach áille seo; Slán tamall, mar sin.”
“Go dtuga Dia slán abhaile thú,” arsa mé fhéin á fhreagairt, ach chuile sheans nár chuala sé focal den bheannacht sin, nó bhí se glanta leis as mo radharc, faoi mar ba chaor thine é. Ach má d’imigh fhéin, d’fhág sé ábhar machtnaimh agamsa, agus ábhar d’alt na seachtaine seo freisin, dá ndéarfainn é.
.
“P e a i c í D a” a r l á r .
Nuair a iarradh orainn guí ar anam Patrick Jordan, thíos anseo in Eaglais Fhiachra, ar na mallaibh, caithfidh mé a admháil dhuit, nár cheap mé go raibh aithne nó eolas agam fhéin ar an bhfear céanna sin, ach ansin, nuair a mhínigh an sagart dúinn, go mb’fhéidir gurbh fhearr a bheadh aithne againn air, mar “Pheaicí Da”, tuigeadh dom láithreach, go raibh crann ard eile i gcoill na gCainneach leagtha, agus go mba bhoiche ár n-oidhreacht dhá uireasa. Is beag duine sa chathair seo, nó is beag duine a thug cuairt ar an gcathair seo le roinnt mhaith blianta anuas anois, nach raibh aithne súl, ar a laghad aige, ar an bhfear breá ard céanna sin. Minic a d’fheicfeá é thíos i lár na cathrach, agus súil ghéar á choinneáil aige, ar a raibh ar siúl ag daoine thíos ansin. Minic freisin, a d’fheicfeá é ar shochraidí, sa chathair álainn seo. Sea, ba dhuine é “Peaicí Da” a raibh aithne air, i bhfad agus i ngearr.
Nuair a bhí Dónall Mac Amhlaigh ag cur síos ar an gCathair s’againne, ina úrscéal, “Deoraithe,” chuir sé síos ar dhream daoine, a bhíodh le fáil, go rialta, thart ar lár na Cathraach seo, daoine nach raibh ró-thugtha don obair, d’fhéadfá a rá. Anois, n’fheadar an raibh Dónall cóir ag smaoineamh ar “Pheaicí” s’againne, nuair a chuir sé síos ar na daoine macánta sin, daoine a chaith roinnt áirithe ama, agus a ndroim le balla, ag cúinne na Paráide….. Féach mar a shníomhann sé iad isteach i mbrat ár n-oidhreachta….
“Bhíodar seo ag a bpost cheana féin, Khyber Ó Braonáin, Maidhcó Lionáin, an Smaoiseach Deniffe, Moscó de Barra agus spreanglachán caol ard dárb ainm Peaicí Pugh.”
Ní bheadh fhios agat, ach nach bhfuil an chosúlacht ar an scéal, gur leag Dónall a shúil ar an ndream sin, am eicínt, agus gur tuigeadh dó, go mb’fhiú dhó áit bhuan a bhronnadh orthu, taobh istigh de chlúdaigh leabhair, nó is dócha gur tuigeadh dó, go mba chuid d’anam agus de chorp na cathrach seo iad na carachtair chéanna sin, agus ba charachtair iad, gan aon agó. Ba gheall le chuid do-dhearmadta de throscán na cathrach seo iad. Agus guímid go raibh áit bhuan ag Bord an Tiarna acu, anois agus i dtólamh.
.
****************
Peadar Bairéad.
****************
.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
Gualainn gan Bhráthair
Peadar Bairéad
.
Séimí an Droichid agus na gardaí cúnta
“Sea, mh’anam! nach minic a chualamar uilig an nath, i mbéal daoine, gur maol gualainn gan bhráthair, agus cé déarfadh go raibh dul amú ar bith ar an té a chéadchum an leagan cainte céanna sin? Mar nach breá linn uilig comrádaí lenár n-ais, agus muid ar ár mbealach isteach i mbearna an bhaoil?”
B’in mar adúirt ár seanchara, Séimí an Droichid, liom an oíche cheana, agus muid beirt sáite, ar ár sáimhín só, thíos sa Smugairle Róin, agus Póilí mór groí, duine de cheannairí cheardchumann na ngardaí ag labhairt linn amach as an mbosca sa chúinne, agus é ag tabhairt íde na muc is na madraí dóibh siúd, a bheadh toilteanach seasamh taobh leo, ina n-iarrachtaí le dlí na tíre seo a chur i bhfeidhm. Agus ní hé sin amháin é, ach dhearbhaigh sé freisin, nach mbeadh baint nó páirt ar bith acusan le daoine dá leithéid, i mbun póilínteachta, sa todhchaí. Ní gá a rá, go raibh fonn cainte ar mo Shéimí breá, agus thuig mé ar an bpointe boise, go raibh rud eicínt ag dó na geirbe ag an bhfear bocht, agus go raibh fonn air an scéal sin a chur i mbéal an phobail.
Right call?
“Ach a Shéimí,” arsa mé fhéin, “b’fhéidir go bhfuil an ceart ag an bPóilí mór céanna sin, nuair a chuireann sé in iúl don Aire, nach mbeadh siadsan sásta glacadh le socrú dá leithéid.”
“Is dócha go bhfuil fhios ag madraí an bhaile fhéin, faoin am seo, faoin socrú atá déanta ag an Aire Dlí agus Cirt, glacadh le daoine tofa mar chúntóirí don Gharda Síochána. Daoine measúla, creidiúnacha, a bheadh toilteanach roinnt áirithe ama a chaitheamh, chuile sheachtain, i mbun na hoibre sin, ar bhonn deonach, dár ndóigh. Ní bheadh ar na daoine seo traenáil iomlán an Gharda a fháil, ach bheadh orthu roinnt áirithe ama a chaitheamh ag foghlaim conas na dualgaisi a bheadh le déanamh acusan a choimhlíonadh, mar ní gardaí déanta, amach is amuigh, a bheadh iontu, ach daoine a bheadh sásta dul amach ag cabhrú leis na gardaí, nuair a bheadh gá lena gcúnamh.”
“Ach, a Shéimí, mar adeir tú, ní gardaí déanta a bheadh iontu, agus ar an ábhar sin, b’fhéidir go mbeadh siad ag teacht sa mbealach ar na gardaí gairmiúla, agus iadsan i mbun a ndualgaisí casta, reachtúla, deacra.”
Not acceptable?
“Im thuairimse,” arsa Seimi, “bheadh buíon gairmiúil ar bith thar a bheith sásta cúntóirí dá leithéid a fháil, le gnéithe áirithe dá ndualgaisí a dhéanamh dóibh. Nach bhfuil sé deacair, mar sin, dearcadh cheardchumann na ngardaí a thuiscint, nuair a dhiúltaíonn siad, scun scan, do chúntóirí dá leithéid, go háirithe nuair nach bhfuil baol ar bith ann, go dtosódh na cúntóirí céanna seo ag déanamh obair dhílis an Gharda. Ní bheadh baol ar bith ann, go ndéanfadh na cúntóirí seo praiseach den obair ghairmiúil is dual don gharda a dhéanamh. Sea, agus smaoinigh ar na buntáistí a d’fhéadfadh buíon dá leithéid a chur ar fáil don nGarda Síochána? Bheadh na daoine seo ag obair, agus ina gcónaí, i measc an phobail, agus bheadh siad i dteangmháil laethúil le baill an phobail chéanna sin, agus dá bhrí sin, bheadh tuiscint agus fios acusan, nach mbeadh teacht ag an nGarda orthu, de ghnáth.”
“Ach tuigtear do cheannairí sin cheardchumann na ngardaí, go mbeadh sé i bhfad níos fearr, dá gcuirfeadh an tAire tuilleadh gardaí oilte, traenáilte, ar fáil dóibh, sa chaoi go mbeadh ar a gcumas ansin, seirbhís sásúil, gairmiúil, éifeachtach, a chur ar fáil do phobal na tíre seo, mar, dár leosan, tá dul amú ar an Aire, agus tuigtear dóibh gur chóir dóibhsean a chur ina luí ar an aire go raibh an dlí sin ar leathsciathán”
.
Who Rules ?
“Ach, nach bhfuil a fhios ag madraí an bhaile fhéin nach é dualgas na ngardaí polasaí póilínteachta a dhréachtadh, is é an dualgas a leagann an Stát daonlathach, go reachtúil, orthusan, agus an dualgas a bhfuil siadsan faoi mhóid a chur i bhfeidhm, nó an dlí a dhréachtann an Rialtas tofa, a choimhlíonadh, agus a chur i bhfeidhm, gan eagla gan fábhar. Ní fhéadfadh Stát ar bith cumhacht dréachtadh dlithe a thabhairt dá bPóilíní, nó dá dtabharfadh, ní Stát daonlathach a bheadh acu a thuilleadh. Sea, agus in áit iad Póilíní Cúntacha a mhealladh isteach sa bhFórsa, mar thaca dóibh, cad a dhéanann ceannairí Cheardchumann na ngardaí? Is amhlaidh a thugann siad íde na muc is na madraí dóibh, tri mhasla de chuile shaghas a thabhairt dóibh. Ní bheifeá ag súil go nglaofadh na ceannairí thuasluaite ainmneacha ar nós, nosey parkers, do-gooders, vigilantes, nó busybodies, ar dhaoine a bheadh sásta teacht i gcabhair orthu, nó an amhlaidh nach dteastaíonn cúnamh an phobail uathu in aon chor?”
“Déarfainn nach é sin atá i gceist acu, in aon chor, a Shéimí, cinnte bheadh cúnamh an phobail uathu, ach, theastódh uathu go dtabharfadh baill an phobail an cúnamh sin dóibh mar shaoránaigh stuama, freagracha, agus ní mar bhaill chúntacha den Gharda Síochána, nó mar ghardaí cúntacha, mar a thabharfar orthu feasta.”
“Bhuel, tar éis na céapair sin uilig, ní chuirfeadh sé lá iontais ormsa, dá socródh na daoine sin, a bhí sásta cabhrú leo, iad a fhágail san fhaopach, gan chabhair, gan chúnamh, gan chomhoibriú dá laghad a thairscint dóibh feasta. I bhfianaise dhearcadh na gceannairí sin, cé thógfadh orthu é, a gcúnamh a dhiúltú dóibh feasta? Ach, anois, d’fhéadfadh dul amú a bheith ormsa, agus d’fhéadfadh sé go gcuireann, agus go gcuirfeadh an Garda Síochána fáilte is fiche roimh bhaill an phobail a bheadh sásta a gcabhair is a gcúnamh a chur ar fáil, saor in aisce, dóibh. Agus nuair a smaoiníonn tú air, d’fhéadfadh siad thart ar cheithre mhíle garda cúntach a fháil do ghnó dá leithéid.
“Gardaí Cúnta”
Nach iomaí gar a d’fhéadfadh uimhir dá leithéid a dhéanamh dóibh, agus lena chois sin, bheadh ar chumas an Gharda Síochána, feasta, bheith ag brath ar chomhoibriú an phobail agus iad i mbun smacht a choinneáil ar na sluaite, a bheadhh páirteach i léirsithe, nó i láthair ag cluichí, nó seónna, nó fiú ag na mórshiúlta a thionóltar ar fhéilte áirithe, ó cheann ceann na bliana.”
Ag an bpointe sin, scaoil Séimí siar a raibh fanta ina ghloine, chimil a mhainchille dá phus, d’fhág slán deirfeach agam, agus thug an doras amach air fhéin, ar nós chait scolta.
Ach cathfidh mé a admháil, gur fhág sé ábhar smaointe agam fhéin, agus ní fhéadfainn a rá, nach raibh sláimín eicínt den bhfírinne ag an bhfear buile bocht céanna sin!!!
Iarscríbhinn…..
Fuair mé glaoch telefóin, anois díreach, ó mo Shéimí buile, ag cur ar mo shúile dom, gur chuala sé ar an Wireless, anois beag, go raibh Ceannfoirt na ngardaí tar éis a dtacaíocht siúd a thabhairt do chóras na ngardaí cúnta. Féach anois, ar seisean, go n-aontaíonn na Ceannfoirt fhéin liom, sa scéal seo!
“Fair Play” dhuit a Shéimí !
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
Faraoir! Tá an ‘Ryan Line’ dúnta
Dá ndéarfadh duine ar bith liom, le tamall de bhlianta anuas, go mbeinn ag scríobh dréacht molta anseo i mBéal an Phobail, inniu, faoi Gerry Ryan, ní chreidfinn é.
Ar an gcéad dul síos, ní chreidfinn é, toisc go mba fhear óg scafánta é Gerry, agus chuile chosúlacht air go mairfeadh sé i bhfad níos faide ná mar a mhairfinnse, agus sa tslí sin, ní bheadh deis ar bith agam méaróg mar seo a leagan ar a charn.
Agus sa dara háit, ní áireoinn Gerry i measc na gcairde úd a spreagfadh mé le dréacht molta a scríobh fúthu!
‘Tuige sin, an ea?
Bhail! Ba chraoltóir é an Rianach, a chuireadh le báiní mé, go rialta, lena dhearcadh ar chúrsaí náisiúnta, ar chúrsaí creidimh, agus ar chúrsaí polaitíochta, fiú. B’fhear é, cheapfá, nár chaith mórán ama ag gaibhniú a smaointe, nó ag snasú a thuairimí, nó ba dhuine é, a scaoilfeadh lena racht, agus a ligfeadh srian lena theanga, tráth a cheapfainnse gur chóir dó bheith i bhfad níos cúramaí, níos leochaillí, agus níos srianta, ina ráite. Dá ndéarfadh an craoltóir go raibh an t-am tagtha le héirí amach i gcoinne an chóras rialaithe a bhí againn, i láthair na huaire seo, ní fhéadfainnse teacht leis sa dearcadh sin, nó dár liomsa, ba shaghdadh chun éirí amach é sin, rud nár chóir a dhéanamh, agus rud freisin, a bheadh i gcoinne leas an phobail.
Athsmaoineamh
Ach, nuair a dhéanfá athsmaoineamh ar a ndúirt sé, thuigfeá nár shaghdadh a bhí i gceist aige, ach é ar buile le botúin lucht rialaithe. Am eile, dhéanfadh sé tagairt do ‘Catholic mumbo jumbo’ agus arís, chuirfeadh caint dá leithéid fonn fola ormsa, toisc go gceapfainnse nár chóir a leithéid de mhasla a thabhairt d’eagraíocht ar bith, nó d’eaglais ar bith, ach nuair a dhéanfá do mharana ar an scéal, thuigfeá gurbh é a bhí a dhéanamh ag an gcraoltóir nó é a bheith ag ionsaí eaglaiseach éigin, a bhí ag iarraidh dallamullóg a chur ar a lucht éisteachta. Ach ag an am, ní dhéanfainnse an t-athsmaoineamh sin, agus dá bharr sin, ní mó ná sásta a bhínn le Gerry bocht, corruair. Agus nach é an rud a tharlalíonn nó gurb iad na rudaí a chuireann le báiní thú a fhanann leat, agus a dhathaíonn do dhearcadh ar dhuine, nó ar rud. B’in mar a bhí agamsa.
Drochscéal
Ach, ansin, chuala mé an drochscéal.
Cailleadh Gerry Ryan aréir, adúradh linn, agus thángthas ar a chorp ina arasán, i lár an lae ghil, agus ba í a leannán an chéad duine a tháinig ar an gcorp sin. Tá’s ag an saol go raibh an craoltóir scartha lena chéile le cupla bliain anuas, ach má bhí fhéin, bhí an bheirt acu cairdiúil, carthannach, lena chéile, agus iad ag comhoibriú lena chéile freisin i dtógáil clainne.
Caithfidh mé a admháil, gur bhain a bhás stangadh asam. Sea, faigheann daoine bás. Ní mhaireann éinne go deo, ach mar sin fhéin, cuireann tarlúint dá leithéid, go háirithe nuair is duine óg scafánta atá i gceist, a bhásmhaireacht fhéin i dtuiscint do dhuine, agus tugann sé deis dó freisin, athsmaoineamh a dhéanamh, agus b’fhéidir athbhreithniú a dhéanamh ar charachtar, agus ar iompar, an té atá imithe ar Shlí na Fírinne. B’in mar a tharla sa chás seo freisin. Rinne mé athsmaoineamh, athsmaoineamh a chuir d’fhiacha orm athbhreithniú a dhéanamh freisin. Tar éis dom éisteacht le daoine, a raibh aithne acu air, á mholadh, agus á mhóradh, as a dháiríreacht, as a chomharsanúlacht, agus as a chomhbhá, tuigeadh dom ansin, go mba dhuine é a mhothaigh cruachás a chomharsan, agus a lig a racht orthu siúd, a rinne éagóir ar an gcosmhuintir. Nach minic a chuala muid é ag sciolladh ar bhligeaird eicínt, a rinne leatrom orthu siúd nach raibh ar a gcumas iad fhéin a chosaint, nó ag feannadh orthu siúd a bhris isteach i dtithe na sean, len iad a robáil is a bhatráil. Ní gá a rá, gur chuir eachtraí dá leithéid masmas agus déistean air, agus chuir sé an masmas agus an déistean sin, in iúl dá éisteoirí.
Fuascailt faidhbe
Ar an dtaobh eile den scéal, bheadh Gerry sásta roinnt mhaith ama a chaitheamh, ag plé le duine a raibh fadhb eicínt ag dó na geirbe aige, ag an am. Thugadh sé comhairle don duine sin, as a stuaim fhéin, dá dtuigfí dó, go raibh sé cáilithe chuige, ach dá gceapfadh sé go raibh an fhadhb sin thar a chumas fhéin, raghadh sé ar thóir chomhairle ó údar eicínt eile, agus dhéanfadh sé chuile dhícheall le fuascailt na faidhbe a chur ar fáil don té sin a bhí ina ghátar.
Ba é an scéal céanna é i gcás daoine, a raibh cúrsaí airgid, nó cúrsaí dlí, nó cúrsaí pósta, ag cur as dóibh. Bheadh an Rianach sásta chuile iarracht a dhéanamh le cabhair agus cúnamh a chur ar fáil dóibh, fiú dá mbeadh air dul i dteangmháil le polaiteoirí, le dlíodóirí, nó le daoine gairmiúla eile, leis an gcúnamh sin a chur ar fáil dóibh.
Craoltóir gan sárú!
Sea, níl dabht ar domhan, ach go mothófar uainn é sna laethe atá romhainn amach, ach nár chóir ár gcomhbhrón a chur in iúl dá chlann is dá bhean, nó nár mhinic a chuir Gerry chuile dhuine acu sin in aithne dá lucht éisteachta. Ghlac sé leis an éisteoir mar dhuine dá chlann, agus d’inis dó faoi chúrsaí baile, agus faoi chúrsaí clainne. Nach raibh aithne ag chuile dhuine sa tír ar Mrs Ryan, agus ar chuile dhuine den ál? le críoch a chur leis an bpíosa seo, nach féidir linn a dhearbhú, nach cosúil go mbeidh a leithéid arís ann.
Sólás na bhFlaitheas, agus solas na soilse, dá anam comharsanúil, anois agus i dtólamh.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
Cuimhní ar Chamchuairt in Albain
.
Ag dul siar ar altanna a scríobh mé anseo i mBéal an Phobail, dhá bhliain is fiche ó shoin, tháinig mé ar shraith a scríobh mé faoi na laethe aoibhne, glórmhara, a chaith mé, mar bhall de “Chuairt na bhFilí Éireannacha ar Albain”, sa bhliain, 1992, agus mhúscail na haltanna céanna sin cuimhní chomh glé, glan, glinn, ionnam, gur tuigeadh dom, nárbh olc an smaoineamh é, iad a athléamh anois, le blas agus boladh na Cuairte sin a thabhairt chun cuimhne athuair.
Scéal gan choinne
13 Mean Fomhair 1992
Fuair mé cuireadh bheith páirteach sa Chuairt ghradamach sin, – ‘Cuairt na bhFilí Éireannacha ar Albain’- mar Fhile, ón gCornal Eoghan Ó Néill, i Meitheamh na bliana sin, agus d’ardaíomar ár seolta chun an hAlban, ar an 13ú, Meán Fómhair. Bhí ar an gCuairt chéanna sin, Máire Holmes, File; Nollaig Mac Carthaigh, Píobaire; agus Brian Ó Dónaill, Amhránaí. Casadh ar a chéile an ceathrar againn ag Aerfort Átha Cliath, áit a raibh muid le bualadh leis an gCornal, ach, ar an drochuair, cailleadh deartháir an Chornail an mhaidin sin, agus ní raibh ar a chumas bheith ar an turas in éindigh linn, ach bhí socraithe aige bualadh linn thall, ar an gCéadaoin.
Ar Eite
Chuamar ar bord an eitleáin, agus muid cineál buartha, agus ba ghearr an mhoill orainn Cathair álainn Dhún Éideann a bhaint amach. Ag an Aerfort sin, ag fanacht linn, bhí Morag MacLeod agus Shonagh Irvine, thar cheann Chomhairle Ealaíon na hAlban. Agus seo thíos, faoi mar a chuir mé síos ar eachtraí an lae sin, i mBéal an Phobail, sa Kilkenny People, go gairid ina dhiaidh sin….
Cuimhní ar chuairt
Bhí mionbhus galánta, fairsing, compordach, ag Morag agus Shonagh, le sinn a thiomáint ó cheann ceann na tíre, le linn na Cuairte. Ba ghearr go rabhamar ar ár slí trí shráideanna glana, néata, Dhún Éideann, agus ba ghearr an mhoill ar Mhorag sinn a thabhairt go Christopher North House Hotel, Gloucester Place. Chuirfeadh muid an-aithne ar Mhorag, ar Shonagh, agus ar an mionbhus céanna sin, i rith na laethe a bhí romhainn amach, ach ag an nóiméad sin, thug mé mo sheomra orm fhéin, nó bhí tuirse bóthair orm, Tar éis chithfholchta, agus scathaimh ag breathnú ar an teilifís, bhí mé breá sásta liom fhéin, agus leis an saol mór, athuair.
Ón Óstán go dtí an tÁras
Ag a 6.30 pm, thiomáin Morag ón Óstán go hÁras na Comhairle Ealíon sinn. Lean daoine ag teacht isteach go dtí go raibh slua mór sa láthair. Bhí Gaeil Alban agus Gaeil Éireann i bhfochair a chéile ann, iad lách, cairdiúil, líofa.
Bhí lucht Ollscoile agus lucht nuachtán ann, mar aon le craitheadh maith de mhuintir na dúiche sin. Chuamarna timpeall, ag seanchas, ag comhrá, ag caint, ag seanchas. Ar ball, cuireadh ‘Fear an Tí’ in aithne don lucht éisteachta. Rinne sé píosa breá cainte, agus d’fhear fíorchaoin fáilte romhainn. Rinne mé fhéin mar a mhol an Cornal Ó Néill dom a dhéanamh, agus labhair mé thar cheann an Chornail, agus thug mé fios fátha gach scéil don lucht éisteachta. Go gairid ina dhiaidh sin, seoladh i dtreo an bhia muid, nó bhí bianna de gach uile chineál leagtha ar chlár dúinn, agus gan le déanamh againne ach ár rogha a bhaint astu. Eagarthóir, agus Iriseoir, a bhí mar chéilí boird agamsa agus bhain mé taitneamh agus sásamh as a gcomhrá.
Tús maith leath na hoibre
Nuair a bhí ite, ólta, againn, cuireadh tús neamhfhoirmiúil le hobair na seachtaine. Píobaire Albanach a chuir tús leis na himeachtaí, agus caithfidh mé a admháil os ard anseo, gur thaitin ceol na bpíob, faoi mar a sheinn Séamas MacLean iad, thar barr, ar fad, liom. Ina dhiaidh sin, chuir gach uile dhuine againn, ar a sheal, leis an agallamh. Bhí ceoltóirí amhránaithe agus filí Albanacha ansin freisin. Ba den chéad scoth iad uile, ach chuir mé spéis, agus dhá spéis, i saothar na nÉireannach.
Comráduithe den scoth
Cuireadh ar mo shúile dom, go raibh comrádaithe den scoth agam, don turas Albanach sin, agus b’in tuairim a chuaigh i bhfeidhm orm, oíche i ndiaidh oíche, i rith na Cuairte ar fad. D’aithris mé fhéin dhá dhán ar an ócáid sin. Ba bhreá liom iad a thabhairt duit anseo, ach, mar is eol duit fhéin, is duine cúthaileach, amach is amuigh mé! Nach orm a bhí an bród, ag deireadh na hoíche sin, nuair a tháinig an sárfhile, agus an rí-éigeas úd, Somhairle Mac Gill-Eain chun cainte liom. Ba mhór ar fad an onóir domsa é fáilte Shomhairle.
Cuireadh críoch leis na himeachtaí, thart ar a haon dhéag, ach nach raibh cuireadh chun a thí faighte againn ón bPíobaire Albanach. Ghlacamar go fonnmhar lena chuireadh, agus ar ball, chuir Séamas agus a bhean Betty, cóir mhaith orainn ina n-árasán. Chuireamar cúrsaí an tsaoil mhóir trí chéile, agus ar ball, chuamar ar ais to dtí ár nÓstán, i nGloucester Place.
Tuilleadh
Bhuel, ní raibh ansin ach an tús. Bí liom an chéad bhabhta eile agus inseoidh mé dhuit faoi eachtraí an Luain, ar Oileán Thíríodh, agus faoin bhfáilte chaoin a cuireadh roimh na hÉireannaigh san oileán mara sin, amuigh ó chósta na hAlban.
(Tuilleadh le teacht….)
.
Gaeilge 
English