le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
Leabhar Spéisiúil
Peadar Bairéad
(This week we review “Between Shades of Gray” by Ruta Sepetys)
Between Shades of Gray…..by….. Ruta Sepetys
Céadchló le Penguin…..………….…………….2011
.
Díbeartha thar Tír amach
Seo an chéad úrscéal ó pheann an údair seo. Rugadh an t-údar, Ruta, ar de bhunadh Liotuánach í, i Michigan Mheiriceá, agus tá cónaí uirthi fhéin agus a clann anois i dTennessee. Scéal gruama go leor atá le léamh againn i gcéadsaothar seo Ruta, ach tugann sé léargus dúinn ar chumas an daonnaí breathnú ar na réalta, bíodh go bhfuil sé fhéin sáite go feirc sa phuiteach. Díríonn an t-údar tóirse a taighde ar ghné den mhídhaonnacht a cleachtaíodh le linn an dara cogadh domhanda. Chuala chuile dhuine faoi léirscrios Hitler ar Giúdaigh, agus ar léirscrios Stalin ar Rúisigh agus ar Ghearmánaigh frí chéile, ach ní chucu sin a sheolann Ruta Sepetys aird an léitheora, ach díríonn sí a n-aire ar an slad a deineadh ar phobail na Stát Bailteach, nuair a ghabh fórsaí Stalin seilbh ar na Stáit chéanna sin.
Sa bhliain 1939, i dtús an Dara Cogadh Domhanda, ghlac an Rúis, faoi Josef Stalin, seilbh ar na Stáit Bhailteacha, agus go gairid ina dhiaidh sin, chuir an Kremlin liosta de mhuintir frithRúiseach na dtíortha sin le chéile, agus é ar intinn acu, iad a dhíothú, nó iad a chur i bpriosún, nó a dhíbirt mar sclábhaithe go Campaí Saothair sa tSibéir. Ghabh siad ceannairí agus smaointeoirí na tíre agus sa chaoi sin, bheadh sé i bhfad níos éasca smacht a chur i bhfeidhm ar a raibh fágtha, agus lena chois sin, bheadh áit ansin le Rúisigh dílse a ligint isteach leis na bearnaí úd sna pobail sin a líonadh. Tá sé ráite, gur díothaíodh thart ar fiche milliún duine, le linn don Stalin céanna sin bheith i gcumhacht san Aontas Sóivéideach!
Bhailigh an t-údar chuile eolas faoin chaoi ar éirigh le dream amháin ón liosta Liotuánach sin, a roghnaíodh le díbirt, na mílte míle ó bhaile, go Campa Saothair taobh istigh den Chiorcal Artach fhéin. Díríonn an t-údar fócas a scéil ansin ar dhream amháin, ach go háirithe ar chlann amháin sa dream sin, ar mhuintir Vilkas, ar an iníon óg, Lina, ar a máthair, Elena, ar a hathair, Kostas, agus ar a deartháir óg, Jonas. Is í Lina príomhcharactar an scéil. I dtús an scéil, tugann an t-údar le fios, go raibh an chlann sin ag smaoineamh ar éaló leo as an tír ar fad, ach, ní bhfuair siad an deis chuige sin, nó tháinig na Rúisigh aniar aduaidh orthu, sula raibh na hullmhúcháin críochnaithe acu. Gabhadh an t-athair, agus ansin tháinig baill an NKVD de rúid orthu agus tugadh fiche neomat dóibh le fáil réidh don díbirt.
Go dtí an Ciorcal Artach
Bailiodh iad ag deireadh an ama sin, agus thosaigh siad, maraon le roinnt mhaith daoine eile, ar an aistear fada go dtí oirthear na Sibéire, mar a raibh Campaí Saothair. Bh lucht an NKVD i mbun na gcampaí sin, agus gan meas madra acu ar na Liotuánaigh bhocha, nó ní raibh iontu, dár leis na Rúisigh sin, ach ciaróga lofa, agus ba é a bhí scríofa ar na carráistí traenach inar deineadh iad a dhíbirt as a dtír fhéin nó.. “Gadaithe agus Striapacha”... Fuair roinnt áirithe de na Liotuánaigh sin bás fan na slí agus sna Campaí Saothair freisin, ach lean siad orthu ag misniú a chéile tríd an uafás sin uilig, agus bí ag caint ar chéasadh! Ach ó tharla go mba ealaíontóir agus údar í Lina, lean sise uirthi ag scríobh agus ag péinteáil, nó bhí talann iontach aice chuige sin, agus is dócha gur thug sin an misneach di leanacht lei, agus í ag misniú na ndaoine thart uirthi.
Ar deireadh thiar, tar éis dóibh blianta fada a chaitheamh ar deoraíocht mar sin, agus tar éis dóibh chruatan ifreanda a fhulaingt, tháinig cuid acu slán abhaile, ach ar feadh tréimhse ansin, níor ceadaíodh dóibh labhairt, nó scríobh, faoinar fhulaigh siad faoi bhois na Rúiseach.
Ach, féach! níl fúmsa an scéal iontach seo a mhilleadh ort, ach má theastaíonn uait an scéal a léamh duit fhéin, geallaimse dhuit é, go mbainfidh tú taitneamh agus tairbhe as, nó is leabhar é, ar deacair é a chur uait go dtí go mbeidh chuile dheoir den scéal slogtha siar agat. Anois an t-am le do dheis chuige sin a thapú!
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
Scéal Corraitheach
.
Change of Heart……………………..£16.99
by
Jodi Picoult….……………céad chló… 2008
.
Ní hé seo an chéad uair ag Jodi Picoult peann a leagan ar phár, nó is scríbhneoir aithnidiúil í, a bhfuil thart ar cheithre húrscéal déag leagtha aici os ár gcomhair, cheana féin. Bean í a bhfuil a rian leagtha uirthi ag Princeton agus Harvard, nó ba sna hIonaid cháiliúla Léinn sin, a chuir sí faobhar ar lann a cumas cruthaíochta. Tá cónaí uirthi fhéin, a céile, agus a dtriúr clainne, i New Hampshire, sna Stáit Aontaithe, faoi láthair.
Leabhar den scoth atá anseo againn, agus caithfidh mé a admháil, gur leabhar é, a chuaigh i gcionn go mór orm fhéin. Corruair, tríd an leabhar, cheap mé go raibh sé ag dul chun leadráin, ach, go gairid ina dhiaidh sin, bhainfeadh an t-údar casadh as an scéal a mhusclódh mo shuim agus m’ fhiosracht, athuair, agus ansin, de réir mar a bhí an scéal ag druidim chun chríche, is amhlaidh a méadaíodh ar thionchar, ar theannas, agus ar dhaonnacht amh na hinste, sa chaoi go raibh fonn orm, anois is arís, sa chuid deiridh sin den scéal, an leabhar a leagan ar leataobh, nó bhí corraitheacht agus teannas an scéil ag dul go smior na gcnámh ionnam. Ach, le filleadh ar an teideal…
Teideal Oiriúnach
Change of Heart, a bhaist an t-údar ar an úrscéal seo, agus is é is cúis leis an ainm sin nó go bhfuil Nódú Croí de dhlúth is d’inneach, sa scéal neamhghnách, corraitheach, seo.
Shay Bourne an t-ainm atá ar an bpríomhcharactar sa scéal seo. Dúnmharfóir, a bhfuarthas ciontach e, i marú athair agus a iníon, agus a bhfuil aon bhliain déag caite anois aige i gcillín an bháis, fad is a bhí an lucht Dlí ag baint úsáide as chuile chleas dá gcuid, ag iarraidh é a shaoradh ón ndán cinniúnach a bhi ag smeideadh air, faoin am sin.
Póilí ba ea Kurt Nealon a léirigh a dhaonnacht, agus a charthannacht, trí shúil a choinneáil ar June, tar éis di a céad chéile a chailliúint i dtimpiste bóthair. Ba é deireadh an scéil sin, nó gur phós an bheirt sin. Ar ball, d’fhostaigh siad fear oibre, le graithí beaga a dhéanamh dóibh timpeall an tí. D’éirigh go maith leis an socrú sin, ar feadh tréimhse, ach thit an tóin as domhan June, nuair a mharaigh Shay a fear céile agus a hiníon, d’aon iarracht amháin, agus leis an scéal a dhéanamh níos measa, a gus nios truamhéilí fós, bhí June ag iompar, ag an am.
Gabháil agus Triail
Gabhadh Shay, agus cuireadh ar a thriail é, agus ba deireadh an scéil sin, nó go bhfuarthas ciontach i ndúnmharú na beirte é, agus daoradh chun bháis é. Tharla sin thart ar aon bhliain déag roimh am an scéil, agus anois, bhí an té a bhí á iompar aice, nuair a maraíodh a céile fir, bhí sí anois ag fás aníos, ach, ar an ndrochuair, bhí galar croí ag cur as di, agus gan slánú i ndán di, mura bhfaigheadh sí croí nua.
Nuair a chuala Shay an scéal sin faoi Claire, iníon June, agus an chaoi a raibh nódú croí ag teastáil go géar uaithi, shocraigh sé ina intinn, go mbronnfadh seisean a chroí fhéin uirthi, tar éis don Stát é a chur chun bháis, nó ní bheadh gá aige fhéin leis feasta. Bhí go maith is ní raibh go holc, ach chuige sin, bhí lán a’ mhála d’fhadhbanna le sárú ag a chairde. Ní gá dhom a rá, gur éirigh leo na fadhbanna céanna sin a shárú, ach níor gan dua é, agus san idirlinn, d’inis Shay do chomhairleoir dá chuid, gurbh é an fáth ar mharaigh sé Kurt, nó gur tháinig sé air, agus é ag baint mí-úsáid as a leasiníon. Ní inseodh sé sin do na húdaráis áfach, nó chuirfeadh sin isteach an iomarca ar June agus ar Claire.
Críoch gan rath
Brónach go leor atá críoch an scéil, agus is beag nach mbainfeadh sé deoir as croí cloiche fhéin, ach gan dabht ar domhan, is suimiúil an scéal é, tógtha ar chreatlach lom, míthrócaireach, na dlí. Thaitin an bealach a roghnaigh an t-údar, leis an scéal a leagan os ár gcomhair. Is amhlaidh a bhaineann sí úsáid as na carachtair éagsúla, a bhfuil baint faoi leith acu leis an ndúnmharfóir, agus cuireann siadsan a mbreith fhéin air, inár láthair, éiríonn leosan freisin Shay a cheistiú, agus sa tslí sin, is féidir leis an údar carachtar Shay a líonadh, a leathnú, agus a fhorbairt, ó chaibidil go caibidil.
Carachtair an scéil
Is iad na carachtair a dtugtar an deis sin dóibh, nó June, an bhaintreach, agus máthair Claire; Michael, an sagart caitliceach, a dhéanann iarracht ar chomhairle a leasa a chur ar Shay, bíodh go bhfásann driseacha áirithe ar an gcasán céanna sin, lena ghnó a dhéanamh níos deacra; Lucius, príosúnach a bhí ag cur faoi, ag an am sin, i gcillín bhéal dorais Shay; Maggie, an dlíodóir, nár dhein aon dá leath dá dícheall, agus í ag iarraidh chuile chabhair a chur ar fáil do Shay, le linn dó bheith ina phríosúnach, i gcillín an bháis; Agus leis an scéal a chríochnú, tagann Claire fhéin isteach le Epilogue an scéil a leagan os ár gcomhair.
Tríd is tríd, mar sin, is scéal den scoth é an scéal seo. B’fhéidir go bhfuil a clár fhéin ag Jodi Picault, lena dearcadh ar phionós an bháis a leagan os comhair an phobail, ach má tá fhéin, éiríonn lei é a dhéanamh go formhothaithe, d’fhéadfá a rá.
An-scéal, an-chur-chuige, an-stíl, agus bealach taitneamhach, réidh, éasca, inste scéil, á chleachtadh agus á fhorbairt ag an údar ildánach, clúiteach, cáiliúil, seo.
B’fhéidir gur mhaith leat fhéin triail a bhaint as!
.
.
.
.
.
.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
New Year Resolutions….
Tá an tráth sin bliana an doras isteach chugainn arís! Gearróga Dubha an Gheimhridh curtha dínn againn, agus muid ag druidim linn go réidh, cúramach, i dtreo na Féile Bríde. Fad ag teacht sna laethe, agus tugann chuile dhuine againn faoi deara an fad choiscéim choiligh sin tagtha sna laethanta, cheana féin; lusa an chromcinn, lena gcorn ardaithe, ag adhaint dóchais i gcroí an dúlra, anam ag tíocht i gceol na spideoige is an loin. Sea, seo an t-am le rúin athbhliana a dhéanamh.
Seolta á ardú
Seo an t-am le seolta a ardú arís, le dúshlán na mara móire moingscaoilte a thabhairt. Seo an tráth den bhliain le soithigh ár mbeatha a thabhairt i dtír, len iad a ghlanadh, is a sciúradh, agus díon a chur orthu in aghaidh doineann na dúluachra. Gan dabht ar domhan, seo an t-am le claíocha bearnaiathe na beatha a dheisiú, agus le gortghlanadh éifeachtach a dhéanamah ar fhiaile shantach, bharrphlúchtach ár laethe. Seo an tráth den bhliain, nuair a dhírím fhéin ar alt a scríobh faoain ábhar thuasluaite.
Ba bhliain faoi leith í an bhliain seo caite, an bhliain úd 2009, nó tharla go raibh a thriochadú bliain á cheiliúradh ag an gcolúinín bocht s’againne, agus le bliain anuas, bhí de nós agam, geábh a thabhairt siar thar na haltanna uilig a scríobh mé le triocha bliain anuas, agus an corrcheann acu sin a roghnú, le cur os bhur gcomhair arís. Bhuel, anois, ó tharla go bhfuil an colún seo ag seoladh isteach san aonú bliain triochad, tá socraithe agam leanúint den nós céanna sin, agus an corrphíosa, anseo is ansiúd, a roghnú le hathchló a chur air. Tuigtear dom nach ró-olc an tseift í sin, do cholún cosúil le…I mBéal an Phobail…
Triocha bliain i mbun pinn
Nach fada an t-achar é triocha bliain? Sea, agus i rith na mblianta fada sin uilig, bhí alt réidh agam le cur i gcló sa pháipéar seo, sa Kilkenny People s’againne, chuile sheachtain. Nach iomaí focal a ghaibhnigh mé ar inneoin na haigne i rith an achair sin? Is dócha gur chuir mé thart ar mhilliún go leith focal ar phár don nuachtán seo i rith an ama sin. Ba chóir dom mo bhuíochas a ghabháil le heagarthóirí an pháipéir seo, i rith an ama sin, daoine a bhí sásta glacadh, gan cheist, gan trioblóid, lem shaothar. Caithfidh mé a rá, go raibh cupla babhta, san idirlinn, nuair a cheap mé go gcuirfí deireadh leis an gcolún seo, ach ar chúis amháin, nó ar chúis eile, tháinig sé slán, agus tá sé le léamh, beo, beathaíoch, ar leathanaigh an nuachtáin cháiliúil seo fós. Agus chomh maith leis na heagarthóirí sin, níor chóir dom dearmad a dhéanamh ar mo léitheoirí dílse, ach oiread, nó fanann siadsan dílis dom, ó sheachtain go seachtain, agus ó bhliain go bliain, cuid acu i ngar don bhaile anseo, agus cuid acu freisin i bhfad i gcéin. Guím rath Dé, agus cosaint na Maighdine, ar chuile dhuine acu, agus gura seacht fearr a bheas siad bliain ó inniu.
Ach le filleadh ar an ábhar ar ar tharraing mé an scéal, an tseachtain seo, sé sin, ceist na Rúin Athbhliana. Tuigfidh tú fhéin, go bhfuil sé beagnach tar am agamsa éirí as an nós seo anois, nó mura bhfuil mo leas déanta agam faoin am seo, tá sé ag éirí déanach do na rúin athbhliana, ach, mar sin fhéin, faoi mar adeir lucht an Bhéarla, “Hope springs eternal in the human breast.” Sea, is deacair tine an dóchais a mhúchadh i gcroí an daonnaí, agus mar sin, seo chugaibh mé arís le mo chupla rún….
Geallaim dhaoibh!
Ar an gcéad dul síos, geallaim dhaoibh, go bhfuil fúm colún suimiúil, spreagúil, tairbheach, a chur ar fáil dom léitheoirí, chuile sheachtain, agus a bhuíochas sin freisin don Eagarthóir, nach ndéanann dearmad ar “I mBéal an Phobail” a chur i gcló, chuile sheachtain.
Ar an dara dul síos, tá mé meáite ar mhisneach a mhúscailt sa chroí istigh ionnam, i rith na bliana úire seo, agus glacadh leis, go dtiocfaidh an tír s’againne i dtír, agus go mbéarfaidh sí bua ar na deacrachtaí iomadúla, atá ag bagairt go géar orainn, na laethe seo. Agus go mba láidre, agus go mba dhílse an pobal seo, tar éis dó an Cúlú Eacnamaíochta a shárú.
Mar bhuille scoir, tá socraithe agam freisin, súil an tseabhaic a choinneáil ar an saol thart orm, sea, agus ar dhaoine freisin, go háirithe orthu siúd a bhfuil greim acu ar roth stiúrtha na cumhachta, le bheith cinnte de, go bhfuil siad ag saothrú na cumhachta céanna sin ar mhaithe le leas an phobail, nó tá súil agam, go mbeidh chuile dhuine againn san airdeall feasta, le féachaint chuige, nach n-úsáidfear cumhacht, faoi mar a úsáideann an cat a chrónán! Agus chomh maith le sin, tá fúm tabhairt faoi ábhar ar bith a bheidh i mbéal an phobail ag an am, Cuma faoi cheart na polaitíochta, nó cúis ar bith eile, ach oiread! An bhfuil rúin athbhliana déanta agat fhéin? B’fhéidir nárbh olc an smaoineamh é cupla ceann acu a dhéanamh!
Athbhliain faoi mhaise dhaoibh uilig!
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
.
Smaointe Athbhliana
.
Im Naomh ar thalamh!
Tá mé ag ceapadh anois, go bhfuil sé thar am agamsa éirí as na rúin athbhliana, nó le fírinne, dá mbeadh maitheas ar bith iontu domsa, bheinn im naomh ar thalamh, faoin am seo! Tá sé soiléir, mar sin, gur bheag tionchar a bhí ag na rúin athbhliana chéanna sin ormsa, i rith mo shaoil. Ach, bíodh sin mar atá, níl dabht ar domhan, ach go mbuaileann fonn chuile dhuine, an tráth seo bliana, seal a chaitheamh ag dul siar bóithrín na smaointe. N’fheadar cén fáth? Ach is dócha go bhfeictear dúinn, go bhfuil muid ag tús bliana nua, agus nach bhfuil sé nádúrtha go maith, breathnú siar ar na blianta atá caite againn cheana, féachaint an bhfuil ceacht ar bith le foghlaim againn, ón chaoi ar éirigh linn, i rith na mblianta céanna sin?
Saol Athraithe
Ceann de na rudaí is mó a chuireann ionadh orm fhéin, nó na hathruithe ar fad atá tagtha ar an saol, ón tráth ar saolaíodh mé fhéin. Athruithe, adeir tú! Nach bhfuil an saol ar fad iompaithe bun os cionn ón tráth úd. Breathnaigh ar chleachtadh an Chreidimh i measc an phobail. Nuair a bhí mise i mo ghasúr, théadh chuile dhuine ar an mbaile ar Aifreann, chuile Dhomhnach, ach amháin an té a d’fhanadh sa bhaile i mbun na rudaí beaga, nó ní thógtaí an daoine beaga chun an tséipéil, an tráth úd, go dtí go mbeadh siad fadcheannach go leor le fanacht breá ciúin, le linn an tsearmanais.
Síocháin
B’annamh freisin a tharlaíodh troid nó scliúchas i measc comharsan, an tráth úd. Níl dabht ar bith ach go dtarlaíodh easaontas, corruair, nó níor naoimh ar thalamh iad na daoine a mhair an t-am sin, ach fiú, nuair a tharlaíodh a leithéid, troid a bhíodh i gceist acu de ghnáth, agus ní leadradh nó mugáil, nó ionsaí gan chúis, a bhíodh i gceist acu, níorbh ea muis, drochfhuil, díoltas, nó mioscais de chineál eicínt a bhíodh taobh thiar de na troideanna céanna sin, bunús an ama. Ní bhíonn cúis ar bith ag teastáil na laethe seo, le tabhairt faoi dhuine eile agus é a leadradh agus a leonadh! Sea, agus b’annamh a d’fheicfeá buille fill á bhualadh ag duine, an t-am sin.
Na Meáin Chumarsáide
Rud eile atá athraithe go mór isea na nuachtáin a leagtar os comhair daoine, sa lá atá inniu ann! Anois, ar an gcéad dul síos, ba bheag nuachtán a bhí á fhoilsiú sa tír s’againne, an tráth sin, agus bíodh nach raibh orthu ach pingin, nó leathphingin fiú, ag an am gcéanna, bhíodh ganntanas airgid ag cur as don chosmhuintir, ach go háirithe, agus ní chaitheadh daoine pingneacha uathu go fánach, an t-am sin.
Ach ní chuige sin atá mé. Na nuachtáin a bhíodh ar díol, ba bheag rud i bhfoirm scanaill a bhíodh le léamh iontu, agus cúrsaí pictiúr, bhuel! ní raibh seans dá laghad go mbeadh stuaire ina peilt le feiceáil agat ar leathanach a trí! murab ionann is an lá atá inniu ann! Diabhal pictiúr dá leithéid a d’fheicfeá ar nuachtán an tráth úd, dá dtitfeadh an dá shúil as do cheann amach, mura bhfaighfeá spléachadh ar phictiúr dá leithéid, áit a mbeidís ag fógairt fo-éadaí ban! sin, nó mura bhfaighfeá ceann de nuachtáin bhuí Shasana ar iasacht ó dhuine eicínt a mhair sna bailte móra! Annamh, amach is amuigh, a bhíodh cur síos ar dhúnmharú nó a leithéid, mar b’annamh a tharlaíodh a leithéid, na laethe sin.
Inimirce
Ní call dom a rá, nach mbíodh trácht ar bith ar eachtrannaigh ag teacht chun na tíre seo, ar thóir oibre nó a leithéid. A mhalairt glan a bhíodh ag tarlú anseo, an tráth úd. Daoine ina mílte, agus ina mílte, ag fágáil na tíre seo, chuile bhliain, nó ní bhíodh saothrú ar bith le fáil acu anseo. D’imigh sin is tháinig seo áfach, agus sa lá atá inniu ann, is minic a bhíonn trácht ar na mílte, agus na mílte, a tháinig thar theorainn isteach chugainn, ar thóir oibre, nó dídine, sea, agus trácht freisin ar na milliúin a chaithear, in aghaidh na bliana, ag freastal orthu. Agus nach maith an scéal é sin, ag tír a bhí chomh bocht is a bhí an tír s’againne, scór bliain ó shoin, nó níos lú.
Seachain an Gabhar sin!
Ach ó tharla go bhfuil muid ag trácht ar smaointe athbhliana, an tseachtain seo, céard faoin ngabhar sa phárlús, adéarfá, b’fhéidir?
Cén gabhar, arsa tusa?
An Lucht Taistil s’againne! cé eile a bheadh i gceist agam? Nach bhfuil a fhios ag chuile mhadra sa bhaile, go bhfuil na milliúin á gcaitheamh againn, ag cabhrú leo siúd atá ar an ngannchuid, cuma cén cúinne den chruinne ina gcónaíonn siad, ach céard faoin Lucht Taistil s’againne? Nach bhfuil a fhios ag chuile dhuine againn, go bhfuil ár gcúnamh ag teastáil uathusan, agus ní hé sin amháin é, ach go bhfuil an cúnamh sin dlite dóibh, nó nach cuid den chine s’againne iad?
Anois an tAm!
Anois, agus muid ag bualadh bóthar isteach i ngort na bliana úire seo, nach bhfuil se thar am againn uilig, brú eicínt a chur ar an Rialtas s’againne, an cúnamh cuí a chur ar fáil dóibh, i rith na bliana reatha seo. Sea, agus in ionad na milliúin a gealladh do chiníocha i bhfad i gcéin, bíodh gur maith an beart é sin freisin, ach cuirimis mám airgid ar fáil dár Lucht Taistil fhéin, nó is náire shaolta dúinn uilig, sea, do chuile dhuine againn, go mbeadh ar bhaill dár gcine fhéin, cónaí a dhéanamh amuigh ar thaobh na mbóithre nuair atá ciste an Stáit ag cur thar maoil le hairgead! Sea, agus chuile dhuine ag iarraidh iad a chur píosa eile óna ndoras fhéin.
Nach bhfuil sé thar am againn, mar phobal, agus mar Stát, bliain faoi leith a chur in áirithe don Lucht Taistil. Sea, agus céard faoi sin a dhéanamh i mbliana?
Sin cuid de na smaointe athbhliana atá ag eitilt leo thart sa chroí istigh ionnam, ó thosaigh an bhliain úr seo, ’08. B’fhéidir go bhfuil na smaointe athbhliana céanna do do chrá fhéin, freisin? Tá súil agam go bhfuil !!!
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
Was it worth it?
Comhartha aoise é, is dócha, nuair a thosaíonn duine ag dul siar bóithrín na smaointe, agus é ag cur cúrsaí an lae inniu i gcomórtas le cúrsaí, faoi mar a bhí siad, sna seanlaethe. Más fíor an ráiteas céanna sin, bhuel, caithfidh mé a admháil, go bhfuil an nós sin á chleachtadh agam fhéin, le tamall fada anois. Is dócha go bhfuil leithscéal eicínt eile agam fhéin, faoi nós sin na hathchuimhne a bheith de dhlúth is d’inneach ionnam, faoi seo.
Cén leithscéal é fhéin, an ea?
Bhuel, nár mhínigh mé dhaoibh go minic cheana, gur cuireadh léann an tsagairt ormsa le linn m’óige, agus ar bhealach amháin, nó ar bhealach eile, mhúnlaigh an léann sin mo dhearcadh, is mo thuiscint, ar chúrsaí an tsaoil mhóir mhilltigh seo. Mar sin, nuair a théim fhéin siar ar bhóithrín na smaointe, bím ag smaoineamh ar an saol mar a chonaic mé fhéin é, trí shúile beannaithe na hóige, agus ag an am gcéanna, ar an saol mar a chonaic mé é, trí shúile coisricthe na cráifeachta. Nuair a chuireann tú an dá dhearcadh sin ar aon urlár, tuigtear duit láithreach, nach ró-shásta a bheadh duine le saol ábhartha, íditheach, leithleach, an lae inniu.
Satisfied or otherwise
Bíodh sin amhlaidh, nó ná bíodh, caithfimid uilig a admháil nach mó ná sásta a bhímid, nuair a bhreathnaímid ar shaol an lae inniu, agus nuair a chuireann muid ceist orainn fhéin faoi oiriúnacht an tsaoil sin do phobal Éireannach seo an aonú haois fichead.
Céard iad na gnéithe den saol sin nach mbímid sásta leo, an ea?
An gá ceist mar sin a chur?
Bhuel, má theastaíonn uainn cúrsaí a thuiscint, is gá ceist dá leithéid a chur. I ndáiríre, ba liosta le háireamh é cuntas iomlán dá leithéid a thabhairt, ach, caithfidh muid roinnt gnéithe a phiocadh amach, le blas den chineál ruda atá i gceist agam, a thuiscint.
Life, Name, and Property
B’fhéidir, i dtosach báire, gur chóir dúinn tagairt a dhéanamh dár stair, agus don troid, don anró, agus don bhfulaingt, arbh éigean dár muintir cur suas leo, le réimeas a bhunú anseo, a chuirfeadh cearta bunúsacha in áirithe dá saoránaigh uilig, sna blianta a bhí rompu amach.
• Breathnaigh i dtosach ar chearta bunúsacha an duine, dá bheatha, dá cháil, agus dá sheilbh. An gcuirtear na cearta sin in áirithe do chuile shaoránach, faoi mar a gheall Forógra na Poblachta, agus faoi mar a gheallann Bunreacht na hÉireann, do chuile dhuine de chlann an Stáit s’againne? Ag magadh fúm atá tú, an ea? Níl le déanamh agat ach súil amháin fiú, a dhíriú ar na meáin chumarsáide, le spior spear a dhéanamh den gheallúint sin. Nach beag lá dá dtagann, nach mbíonn cuntas le léamh, nó le clos againn, faoi dhuine eile ar cuireadh críoch obann, mídhlisteanach, lena laethe ar an saol seo. Agus i gcás a cháil, nó a sheilbh! Bhuel, breathnigh ar na cuntais uilig, faoi na robálacha, faoi na fuadaigh, faoin bhfianaise bhréige, agus tuigfidh tú láithreach, na gnéithe dár saol, a thagann idir mé fhéin agus codladh na hoíche. B’fhéidir gurb é léann úd an tsagairt is cúis leis, im chás-sa, nó b’fhéidir gurb amhlaidh a theastaíonn Útóipe ar thalamh uaimse, agus nach sásaíonn an saol a chuireann ár Stát, agus ár gCóras Rialaithe, ar fáil dúinn, in aon chor, mé.
Morality
• Gné eile dár saol inniu nach sásaíonn mé is ea an tóir diabhalta atá ag daoine ar chúrsaí pléisiúir, pléisiúir de chuile chineál. Agus anois, ná ceap go dtuigtear domsa, nach bhfuil ceart ar bith ag an daonnaí do pléisiúr ar bith, nó ní hé sin atá á rá agam, olc, maith, nó dona. Tá chuile cheart ag an daonnaí sásamh agus pléisiúr a bhaint as an saol, ar choinníoll nach dtéann sé thar fóir leis, agus ar choinníoll nach gcuireann sé isteach nó amach ar chearta dhaoine eile. Ní raghaidh mé níos fuide le sin mar scéal, nó tuigtear do chuile dhuine, céard é go díreach atá i gceist agam sa mhéid sin.
Who Rules Here ?
• Rud eile a chuireann as dom isea an chaoi, a bhfuil ar chumas coirpigh, buíonta a bhailiú, a thraenáil, agus a láimhseáil ansin, le dul i ngleic le Fórsaí Slándála an Stáit, sa chaoi go mbeadh ar a gcumas dlithe na tíre seo, a bhriseadh, a bhearnadh, agus a ligint tharstu, beag beann ar ghardaí nó ar arm an Stáit fiú. Agus leis an scéal a dhéanamh níos measa fós, tá roinnt áirithe dár saoránaigh measúla sásta cearta na gcoirpeach céanna sin a chosaint, trí adhastar, is cromnasc, a chur ar fhórsaí an Stáit, ar eagla go ndéanfadh siad an cur isteach is lú, ar chearta na mbuíonta coirpeach sin. Luath nó mall, caithfear dul i ngleic le buíonta úd na gcoirpeach, agus caithfear an lámh in uachtar a fháil orthu, nó murar féidir leis an Stát s’againne sin a dhéanamh, bhuel, ansin d’fhéadfadh muid uilig dul ag feadaíl! mar nach mbeadh ceart ag duine ar bith d’aon rud, murarbh fhéidir leis an ceart sin a chosaint le lámh láidir.
B’fhéidir gur leor sin do thuras na huaire seo, ach, bí cinnte, go bhfillfidh mé ar an ábhar seo, arís, nó tá sé ró-ghar do chroí an daonlathais, agus don chonnradh sóisialta, lena scaoileadh tharainn, gan scagadh agus scrúdú a dhéanamh air.
Gaeilge 
English