Cothrom na Féinne sa Bhunreacht?

Cothrom na Féinne sa Bhunreacht?

le | 2023/07/05 | Polaitíocht, Stair

Cothrom na Féinne!

 

Bhí mé ag ithe mo lóin i m’aonar, thuas staighre sa siopa troscáin ‘Meubles’ nuair a d’aithin mé mo sheanchara Séimí i scuaine an bhuifé.  Chroith mé mo lámh air chun a aird a tharraingt agus rinne sé meangadh mór gáire liom roimh dó teacht i mo threo.

“Deas bualadh leat anseo a Mhíchíl!” arsa Séimí agus é suite os mo chomhair ag an mbord.  “Ní raibh a fhios agam gur thaitin bialann ‘Meubles’ leat, a mhic!”

“Is aoibhinn liom an seabhdar breallach anseo.  Ach is ormsa a bhí an t-ionadh, mar bímse anseo i gcónaí, agus ní fhaca mé tú féin anseo riamh cheana, a Shéimí!” arsa mise.

“Táim déanach inniu, a Mhíchíl, ach tagaim anseo uair nó dhó sa tseachtain ag meán lae agus bím imithe laistigh de leathuair!”

“Cur glaoch orm as seo amach má tá mo chomhluadar ag teastáil uait, agus beidh mé sásta bualadh leat ag an meán lae,”  arsa mise i ndáiríre.

“Go raibh maith agat, agus muna bhfuil deifir orm cuirfidh mé glaoch ort!” a d’fhreagair Séimí.  “Ach cad faoi ‘cothrom na féinne’ a bunaíodh sa tír seo tar éis ‘Éirí Amach na Cásca, 1916’?  An bhfuil aon tuairim agat anois, a Mhíchíl?”  Mar is gnáth do mo charasa Séimí an Droichid, chuir sé leathcheann air féin, agus é do mo scrúdú.

“Roinn do thuairimí féin liom i dtosach, a Shéimí!” arsa mise, “agus ansin cuirfidh mé leo.”  D’ól mé bolgam caife, agus mé ag fanacht le cad a bheadh le rá aige féin.

“Mar is eol go maith duit, tá dearcadh liobrálach agam.  Uair amháin, ní raibh aon ghlacadh le mo thuairimí agus bhuail daoine lipéid hipí orm.  Ach anois tá tír liobrálach, forásach againn, beagnach saor ó chuing na hEaglaise ar deireadh.  Nuair a chumadh é i 1934-1937, bhí an bunreacht ag teacht go láidir le teagasc na hEaglaise, agus go háirithe le tuairimí an Athar Mc Uaid (uachtarán Choláiste na Carraige Duibhe ag an am, agus Ardeaspag agus Príomháidh na hÉireann Uile níos déanaí) agus an Íosánaigh an tAthair Ó Cahail.  Caitlicigh choimeádaigh ba iad an triúr acu (deValera, Mc Uaid agus Ó Cathail), a bhí ag obair as lámh a chéile chun an bunreacht a dhréachtú.  Ní haon ionadh é mar sin, gur bunreacht reiligiúnach agus coimeádach a bhí i gceist acu.  Ar an drochuair, bunreacht leithchealach a bhí ann freisin mar ní bhfuair cothrom na féinne tús áite sa bhunreacht.  Bhí 38 reifreann ar leasuithe don bhunreacht ó 1937 i leith agus tá an bunreacht atá againn anois go hiomlán éagsúil leis agus níos fearr ná an chéad cheann.  Ach tá obair le déanamh fós againn!”  Stad Séimí ag caint faoi dheireadh, agus thosaigh sé ag ithe a shailéid ilchineálacha.

“Aontaím leat, a chara,” arsa mise.  “Is trua mhór é nach raibh deValera níos oibiachtiúla maidir leis an mbunreacht, ach bhí sé faoi bhrú ó gach taobh ag an am.  Bhí an Eaglais Chaitliceach an-chumhachtach, mar ba iad Caitlicigh diaganta formhór an phobail ag an am.  Cé nach raibh mórán Protastúnaigh sa deisceart, bhí go leor sa Tuaisceart, agus ba mhaith le deValera bunreacht a chumadh a bheadh oiriúnach dóibhsean freisin.  Bhí sé deacair dó an dá thrá a fhreastal, áfach, agus cé go ndearna sé comhartha síochána sa bhunreacht do na Protastúnaigh, bhí deValera faoi réir ag an Eaglais Chaitliceach, agus is léir sin sa bhunreacht a d’fhoilsigh sé i 1937.”

“Den chéad uair riamh, níl muid ag argóint le chéile a Mhíchíl!” arsa Séimí, agus é ag gáire.  “Tá athruithe móra sa bhunreacht anois maidir le colscaradh, ginmhilleadh agus pósadh comhghnéis a bheadh doshamhlaithe tríocha bliain ó shin.  Ach an bhfuil muid críochnaithe fós?” 

“Níl, i ndáiríre, mar a dúramar!” arsa mise.  “Tá agus beidh obair le déanamh againn go deo.  Ach cé go bhfuil go leor le déanamh againn fós, is é an rud is tábhachtaí dúinn le déanamh anois díreach ná an tagairt do mhná a bheith fé chuing sa bhaile a bhaint amach as an mbunreacht.  Beidh reifreann ar sin againn ar ball agus tá súil agam go nglacfar leis an leasú sin!”

“Gan dabht, a Mhíchíl!”  arsa Séimí.  “Tír iarChaitliceach í Éire anois, agus tá sé in am deireadh go deo a chur le súistí agus le laincisí na heaglaise.”

“Ar an nóta sin, a Shéimí, cuirimis deireadh lenár seisiúin inniu!  Ní i gcónaí a aontaímid le chéile, ach aontaímid ar na rudaí is tábhachtaí, i mo thuairim – rudaí cosúil le cothrom na féinne sa tír iontach seo.”

Shiúlamar amach le chéile, agus gheall mé dom féin go mbeinn i dteagmháil le Séimí arís roimh i bhfad.

.

.

Gearán agus Clamhsán!

Gearán agus Clamhsán!

le | 2023/06/28 | Gearrscéalta

Gearán agus Clamhsán!

Istigh i seoimrín beag príobháideach sa ‘Smugairle Róin’ an oíche faoi dheireadh, mé ag comhaireamh buidéal taibhseach, mealltach, ar sheilf ghléigeal os mo chomhair amach, agus ag cur cúrsaí casta an tsaoil trí chéile a bhí mé, nuair a baineadh stangadh nár bheag asam. Nuair a tháinig mé chugam féin, thuig mé go raibh duine éigin ag cnagadh ar dhoras na ‘Caillí’ (sin an seomra beag príobháideach a luaigh mé, anois beag,) ag iarraidh teacht isteach chugam. Ón gcineál torainn a rinneadh, thuig mé, ar an toirt, gurbh é mo sheanchara, Séimí an Droichid, a bhí chugam.

“Tar isteach” arsa mé féin, go deas fáilteach.

Osclaíodh an doras, agus nocht mo Shéimí breá chugam isteach. B’fhurasta a aithint air go raibh an fear bocht préachta leis an bhfuacht, agus ar an ábhar sin, d’iarr mé air feoil a chur ar an stól a bhí os mo chomhair amach, taobh leis an radaitheoir, agus chuir mé fios láithreach ar ghiolla an leanna (Tóin Mhór féin), agus d’iarr air, taoscán maith den stuif crua a chur ar fáil láithreach dom’ chara. Rinne sé rud orm, agus caithfidh mé a admháil nach ndearna an fear céanna aon dá leath dá dhícheall freastal orainn. Rug Séimí ar a ghloine. D’ardaigh os comhair a shúl amach í, agus ansin, gan a thuilleadh moille, scaoil siar le fána a raibh inti. Leag a ghloine fholamh ar an mboirdín os a chomhair amach, réitigh a sceadamán, chuir gotha cainte air féin agus d’fhiafraigh díom, an raibh scéal nó duan agam, tar éis na seachtaine?

Scéal nó Duan?

“Dheamhan scéal nó duan agam féin,” arsa mise, “ ach déarfainn nach gan scéal, nó duan, a d’éirigh tú féin amach an bealach seo anocht. B’fhéidir go bhféadfá scéal éigin a scaoileadh amach as do mhála scéalaíochta?”

“Cinnte, ní gan scéal, nó seanchas, a tháinig mé amach as an teach s’againne anocht, nó bheadh sé deacair a leithéid a dhéanamh, na laethanta seo, agus an oiread sin scéalta á fhí, is á shníomh, as abhras an tsaoil mhóir thart orainn.”

“Scaoil chugainn, mar sin, cuid den seanchas a bhailigh tú, ar na mallaibh”.

“Ach, nár chóir dúinn uile aird a thabhairt ar chúrsaí, nó cuireann sin in iúl dúinn, cé chomh tapa is a thagann mí-ádh anuas sa mhullach orainn, tráth nach mbíonn muid ag súil lena leithéid. Tá fórsaí áirithe ag obair leo sna cúrsaí seo, fórsaí nach bhfuil smacht ar bith againne orthu, agus fórsaí freisin, a bhfuil neart agus cumhacht iontu, a théann go smior na gcnámh ionainne.”

“Ach is dócha, go raibh tarluithe eile ag cur as dúinn, ar na mallaibh?”

“Bí cinnte go raibh, nó nuair a smaoiníonn tú air, nach mór an t-athrú atá tagtha ar an saol, ó bhíomar inár ngasúir, fadó? An tráth sin, nárbh iad an Eaglais, agus na Bainc, agus na póilíní, colúin theanna cosanta an Stáit seo, iad ansin buanseasmhach, éifeachtach, doscriosta, faoi mar a tuigeadh dúinne é, ach go háirithe. Ach breathnaigh ar chúrsaí faoi mar atá siad anois? Faitíos orm gur léiríodh don saol mór nár chathair mar a dtuairisc iad, ach ina ionad sin, tugadh le fios dúinn gur lag, lúbach, daonna, iad, na colúin theanna céanna sin, ar a rabhamar go léir ag brath.”

Neamhbhuaine an tSaoil

“Ach, a Shéimí, nach é sin an saol agat? Níl dada buan ar an saol seo ach grásta Dé.”

“Tagaim leat sa mhéid sin, nó faoi mar a chuireadh Mártan an Tairbh é fadó, ‘Níl cinnteacht ar bith ag baint le dada ar an saol seo ach, le bás, le cánacha, agus le neamhbhuaine an tsaoil seo’. Sea, agus is dócha go raibh cuid mhaith den cheart aige sa mhéid sin. Ach, déarfainn anois, go bhfuil sé thar am agamsa bheith ag bogadh liom abhaile, agus mar sin, caithfidh muid an t-ábhar seo a fhágáil páirceáilte go dtí an chéad bhabhta eile. Idir an dá linn, bí ag smaoineamh leat ar ‘Chothrom na Féinne’ sa Phoblacht a bunaíodh anseo i ndiaidh Éirí Amach na Cásca, 1916. Agus fágfaidh mé slán agat, go fóill.”

Agus le sin, ghlan mo Shéimí breá leis, le luas lasrach, amach as Cailleach an Smugairle Róin.

“Slán abhaile” a chuir mé féin ina dhiaidh, bíodh go raibh gach seans ann go raibh sé imithe as éisteacht uaim faoin am sin. Ach bí cinnte go mbeidh muid ag filleadh ar an ábhar sin arís go luath.

.

.

Lá na nAithreacha!

Lá na nAithreacha!

le | 2023/06/21 | Pearsanta

Lá na nAithreacha

Mo Réalta Thuaidh!

Glaoim air i gcónaí i rith mo shaol,

Nuair a bhím in am an ghátair,

Nó aon uair a bhím i mbaol

Agus is gá dom a bheith láidir.

.

Nuair a bhíonn ceist ag dó na geirbe agam,

Nó aon uair a mhothaím tinn,

Nuair a bhíonn rud maslach á rá ag duine liom,

Nó nuair nach bhfuil cúrsaí ag dul go binn.

.

Ar ócáidí mar sin tagann sé chugam,

Is cuireann sé mé ar mo sháimhín só,

Baineann sé ualach mo thrioblóidí díom,

Is ní bhím buartha dá laghad níos mó.

Sa dán beag seo, déanaim iarracht tréith shainiúil na hatharthachta a chuir in iúl, maidir leis an tacaíocht a thugann ár n-aithreacha dúinn trí dheacrachtaí an tsaoil. Dála an scéil, tugann ár máithreacha tacaíocht dúinn freisin, ach inniu is ar na haithreacha atá mo bhéim!

I gcás m’athair féin, thug sé tacaíocht dom aon uair a bhí mé ag streachailt mar ghasúr ag fás aníos. Cé nach raibh fadhb ar bith agam ar thaobh mo chumais foghlamtha, bhí fadhbanna nach beag eile agam. Bhí mé i mo charracháinín críochnaithe mar dhéagóir, agus bhí asma orm freisin. Dá bhrí sin, ní raibh aon chuma orm ag an iomáint. Míbhuntáiste mór í sin, go háirithe agus tú ag freastal ar Choláiste Chiaráin i gContae Chill Chainnigh. Fágadh amach ó chroílár an bháire ar fad mé agus bhí mé iontach uaigneach mar sin. Ba dhalta scoil chónaithe mé sa Choláiste, agus bhí orm mo neamhspleáchas pearsanta a fhorbairt gan mhoill. Toisc gur lagrachán a bhí ionam, bhíodh na bulaithe i gcónaí ag piocadh orm. Bhí m’fhéinmhuinín faoi ionsaí leis an iompar sin. Ach bhí náire orm agus ní dúirt mé aon rud do m’athair. Is amhlaidh a dhéanfadh a thacaíocht an scéal níos measa, toisc go raibh m’athair ina mhúinteoir sa Choláiste céanna. Ar aon nós, d’fhan mé i mo thost. Cheapfá nach mbeadh a fhios ag m’athair cad a bhí ar siúl, gan trácht ar aon chabhair a thabhairt dom. Ach, ní bheadh an ceart agat!

Níl a fhios agam fós cén tslí a bhfuair m’athair amach cad a bhí ar siúl. D’aimsigh sé réiteach cruthaitheach do mo chás. Níor bhuail na bulaithe mé riamh, mar chuirfí amach as an scoil iad ansin mar gheall ar mhí-iompar. Ach bhí mé á chiapadh ag na bulaithe mar sin féin, agus focail á n-úsáid acu in ionad doirne druidte. Bheadh sé níb fhearr dom dá ciapadh fisiciúil a bhí i gceist, gan dabht. Thuig m’athair freisin gurb é an damáiste síceolaíochta an dainséar ba mhó a bhí i gceist, agus chum sé réiteach chun dul i ngleic leis sin.

Réiteach na faidhbe?

Mhol m’athair straitéisí dearfacha cruthaitheacha dom, gan a ligean go raibh aon bhaint leo leis an mbulaíocht a bhí ar siúl. Ní raibh cliú ar bith agam faoi, ach an oiread! Chuir m’athar an bhéim ar na rudaí a bhí paisean agus tallann ar leith agam iontu, agus dúirt sé liom nach raibh aon rud nárbh fhéidir liom a dhéanamh. Thug sé misneach dom aon uair a bhí mé in ísle brí agus thug sé ardú meanman dom. Ná géill go deo, a dúirt sé, d’aon duine atá tú in iomaíocht leis, mar tá an t-amhras céanna air agus atá ortsa. Mhúscail agus mhéadaigh m’athair dúil sa léann ionam, cé gur bhain mé an-sásamh as gach rud a fhoghlaim ar scoil cheana féin. D’oscail sé doirse do lear mór deiseanna dom, agus rith mé tríothu gan scáth ná eagla orm.

Cad faoi na bulaithe? Nuair a thuigeadar nach rabhadar in ann an tionchar céanna a imirt orm níos mó, stop siad ag déanamh buartha dom agus bhí orthu íospartaigh úra eile a aimsiú a bheadh níos éasca sceimhle a chur orthu.  

Réiteach sárchliste ba ea é sin, mar d’éirigh le m’athair dá thrá a fhreastal. Ar an gcéad dul síos, chuir sé an ruaig ar na bulaithe, mar ní raibh feoil úr ar fáil dóibh níos mó. Ar an dara dul síos, chothaigh sé féinmhuinín ionam nuair a léirigh sé go cinnte go raibh muinín iomlán aige asam.  D’fhan an dearcadh dearfach sin liom as sin amach suas go dtí an lá atá inniu ann. Leis an meon an-dearfach sin, ní bhíonn eagla orm triail a bhaint as aon rud ba mhian liom a dhéanamh i mo shaol. Sa tslí sin, bím ag foghlaim agus ag forbairt chuile lá. Táim faoi chomaoin go héag ag m’athair Peadar Bairéad as sin, beannacht Dé leis.

.

      

  

.

.

.

.

.

.

.

.

Daonáireamh 2022!

Daonáireamh 2022!

le | 2023/06/14 | Cúrsaí Reatha, Nuacht Náisiúnta, Polaitíocht

Daonáireamh 2022!

Foilsíodh na figiúirí maidir le húsáid na teanga le déanaí, bunaithe ar Dhaonáireamh 2022.  Tháinig titim 2.55% ar líon na ndaoine ag labhairt na teanga gach lá taobh amuigh den chóras oideachais, ó 73,803 i 2016 go 71,968 i 2022. Tháinig titim 2.18% ar líon na daoine ag labhairt na teanga gach seachtain, ó 111,473 i 2016 go 109,099 i 2022. Ní fheicim féin ón rialtas ach béalghrá in ionad plean chuimsithigh chun méadú in ionad laghdú Gaeilgeoirí a bhaint amach. Oscailt súl dúinn atá sna staitisticí seo, gan dabht.

Tá cúpla focal agam!

Tháinig ardú ar líon na ndaoine a bhfuil Gaeilge acu de 0.6% den daonra ó 39.8% (1,761,420) i 2016 go 40.4% (1,873,997) i 2022. Ach as na daoine sin, ní dúirt ach 10% go bhfuil Gaeilge an-mhaith acu, agus trian eile ag rá go bhfuil Gaeilge mhaith acu. Dúirt an chuid eile (55%) a bhfuil Gaeilge acu nach bhfuil siad in ann í a labhairt go maith.  

Sa Ghaeltacht?

Mhéadaigh líon na ndaoine sa Ghaeltacht a bhfuil Gaeilge acu, ó 63,664 i 2016 go 65,156 i 2022 (ardú 2.3%). Ach laghdaigh líon na ndaoine sa Ghaeltacht a labhraíonn Gaeilge gach lá ó 20,586 i 2016 go 20,261 i 2022 (titim 1.6%).

Anailís

Cad atá ar siúl ar chor ar bith? Ar thaobh amháin, tá an chosúlacht ar an scéal go bhfuil rudaí ag feabhsú. Ach ar an taobh eile, deir na figiúirí go bhfuil cúrsaí ag dul in olcas. Cé acu atá ceart?

I mo thuairimse, ní gá ceann amháin a bheith i gceart agus an ceann eile a bheith mícheart. Is gá anailís a dhéanamh chun brí a bhaint as na figiúirí sin.

Ceapaim go bhfuil líon na ndaoine a bhfuil Gaeilge acu ag méadú mar tá athbheochan na teanga ar siúl sa tír agus ba mhaith le daoine a gcuid Gaeilge a fheabhsú agus a chleachtadh más féidir. Ach den chuid is mó ní féidir le daoine Gaeilge a labhairt i mbun gnáthimeachtaí an tsaoil, mar níl a dhóthain infreastruchtúir a oibríonn as Gaeilge ar fáil dóibh. Agus sin an fáth bunúsach go bhfuil laghdú i líon labhartha na Gaeilge.  Mar sin, tá sé soiléir nach bhfuil polasaithe an rialtais maidir leis an nGaeilge ag obair go maith, in ainneoin toil an phobail. Nach mór an trua é sin!

Moltaí

Bhí mé i ngalar na gcás faoi cad is féidir a dhéanamh, nuair a fuair mé teachtaireacht ‘WhatsApp’ ó mo chara dílis, Micheál Ó Máirtín. Giotán cainte as an gclár ‘An Saol Ó Dheas’ a bhí ann, agus Helen Ní Shé ag cur agallaimh ar Irial Mac Murchú. Cé gur laghdaigh líon an luchta labhartha sna Gaeltachtaí ar an iomlán, mhéadaigh an lucht labhartha sna Gaeltachtaí i gContae Chiarraí agus i gContae Phort Lairge.  Príomhfheidhmeannach agus stiúrthóir an chomhlachta léirithe teilifíse, Nemoton, is ea Irial, agus tá léargas ar leith aige ar cheist na Gaeilge labhartha i nGaeltacht na nDéise i bPort Lairge. Seo achoimre cúpla pointe a bhí á phlé aige.  Bhí Gaeltacht na nDéise beagnach ar leaba an bháis sna seachtóidí, a dúirt Irial, nuair a tháinig saghas athbheochana. Ba é bunchloch na hathbheochana sin ná meánscoil San Nioclás, dar le hIrial. Bunaíodh an scoil sna caogaidí agus sna seachtóidí d’fhás méid na ndaltaí go suntasach. Bheartaigh glúin áirithe, bíodh gur tógadh le Béarla iad féin, a bpáistí a thógáil le Gaeilge, agus bhí a ndóthain Gaeilge sa timpeallacht fós gur oibrigh sé amach go maith. Tar éis tamaill, ní raibh smál an bhochtanais ar an teanga a thuilleadh, agus de réir a chéile bhí glúin nua le feiscint, idir mhúinteoirí, dhlíodóirí, altraí agus a leithéid, ar tógadh iad le Gaeilge.  Chuidigh tacaíocht na n-eagraíochtaí áitiúla leis na hiarrachtaí sin agus go háirithe an Cumann Lúthchleas Gael (CLG), mar chuir siad ranganna Gaeilge ar fáil do dhaoine agus rinne siad a ngnó as Gaeilge sa Ghaeltacht. Mar sin, chothaigh an CLG timpeallacht nádúrtha do dhaoine a bheith ag caint as Gaeilge. De réir a chéile bhí timpeallacht chompordach do dhaoine a bheith in ann gach rud a dhéanamh trí Ghaeilge.

Conclúid

Ní gá dúinn braith ar an rialtas lenár dteanga a athbheochan. Is féidir linn é a dhéanamh dúinn féin! Tá rath mór againn cheana féin maidir le bunscoileanna Gaeilge, agus anois tá sé in am dúinn meánscoileanna a bhunú i ngach áit is féidir linn é a dhéanamh. Ansin, caithfimid brú an phobail a chur ar na comhlachtaí áitiúla chun iad a spreagadh a bheith in ann Gaeilge a úsáid chomh maith le Béarla. Beimid in ann rath Ghaeltacht na nDéise a athchruthú in áiteanna eile mar sin, muid féin ag obair as lámha a chéile!

.

.

.

.

.

.

.

.

Gairdín José!

Gairdín José!

le | 2023/06/07 | Cúrsaí Reatha

Gairdín José!

Tá réamhchlaontaí in aghaidh lucht iarrtha tearmainn ag méadú sa tír seo anois. Tá scéalta agus méimeanna ag scaipeadh go rábach ar na meáin thraidisiúnta agus shóisialta – agus ó bhéal go béal freisin.  Tá na heachtrannaigh ag troid, ag goid agus á mí-iompar iad féin, dar leis na foinsí sin.  Is gá a bheith an-chúramach nuair a léann tú rudaí mar seo, ionas nach ndéanaimid dóigh dár mbarúil. Nach bhfacamar bolscaireacht mhioscaiseach mar seo arís agus arís eile? Nár scaipeadh seafóid mar seo fúinn féin, nuair a chuamar ar imirce go dtí tíortha eile?  Agus nach raibh a fhios go maith againn gur leithcheal ar bhun eitneachta a bhí i gceist sa chás sin? Tá a leithéid ar siúl fós in áiteanna san Astráil!  Is dóichí ná a mhalairt go bhfuil an leithcheal ceannann céanna á gcleachtadh in Éirinn anois in aghaidh na dteifeach inár dtír féin. Tá dualgas orainn go léir bunús ráflaí mar sin a chros-seiceáil le foinsí iontaofa. Bíonn gach saghas cleas á n-imirt in aghaidh na dteifeach ar fud an domhain ag daoine ag iarraidh dídhaonnú a dhéanamh ar na daoine bochta sin.  Go minic, bíonn teifigh ag éalú cúinsí atá iontach crua, agus a mbeatha i mbaol. Mar shaghas frithnimhe in aghaidh an leithcheala, seo scéal inimircigh amháin a tháinig ó Mheicsiceo go dtí na Stáit Aontaithe.

Scéal an inimircigh

Nuair a bhí sé ag fás aníos i Guanajuato i lár Mheicsiceo, is minic a theith José Palacios lena anam, agus áit folaigh á aimsiú aige óna athair féin.  Chaitheadh sé é féin faoina leaba ag lorg foscaidh ach tharraingíodh a athair amach é go borb. Ritheadh sé an doras amach san oíche, trí na sráideanna dorcha, ag iarraidh éalú. Ach ghabhadh na póilíní é agus chaithidís i gcillín é, nó níos measa, thugaidís go dtí a athair é. Ach in ainneoin a iarrachtaí, chríochnaíodh sé sa bhaile i gcónaí. Thugadh a athair léasadh uafásach dó, gan trua gan taise agus gan fáth ar bith ach amháin go mbíodh sé féin ar meisce.  Faoi dheireadh, d’éirigh le José éalú go dtí na Stáit Aontaithe, ag fágáil ifrinn ar talamh agus a athar chruálaigh, arbh alcólach foréigneach déanta é, ina dhiaidh go deo.

Mhaithfí duit dá smaoineofá go gcríochnódh José suas le fadhbanna móra – b’fhéidir mar alcólach foréigneach cosúil lena athair! Ach ní mar a shíltear a bhítear!

Tar éis dó teacht go dtí na Stáit Aontaithe, rinne José an saghas oibre a chuirfeadh saoránaigh geanc orthu féin leis. Shaothraigh sé ar rainsí, ar fheirmeacha éanlaithe, ar fhíonghoirt agus ar gharráin oráistí.  D’fhreastail sé ar scoil oíche, agus faoi dheireadh rinne sé cúrsaí síceolaíochta ag leibhéal na hollscoile. Is aoibhinn leis léamh agus péintéireacht.  Tar éis tamaill, fuair sé post mar gharraíodóir, agus d’oir an post sin go mór dó. Gan dabht, fuair José sólás ón bpost sin – mar a dúirt sé féin faoi “Tá sé istigh i mo chroí!”

Gairdín José

Cé go bhfuil José ar scor anois ag aois 70, oibríonn sé mar airíoch agus garraíodóir páirtaimseartha in ‘Echo Park’ i Los Angeles. Téann sé ar shiúlóidí i bPáirc Uí Ghríofa go minic. “Seo an pháirc is áille dá bhfaca mé riamh é!” a dúirt sé. Tar éis falscaí sa pháirc sa bhliain 1970, d’eagraigh inimirceach eile ón Iaráin darb ainm Amir Dialameh grúpa duine chun obair athchóirithe a dhéanamh. Chuidigh José leo agus as a n-iarrachtaí d’éirigh gairdín iontach le binsí iontacha ann chun taitneamh a bhaint as an radharc. Tá gairdíní eile sa pháirc freisin – mar shampla ‘Radharc Dante’, ainmnithe i ndiaidh inimirceach eile. Ní haon ionadh é mar sin gur rith an smaoineamh le José a ghairdín féin a thosú sa pháirc.  Ní bhfuair sé cead é sin a dhéanamh, ach níor thug oifigigh na páirce droim láimhe dó, ach an oiread. Shiúil mé féin agus cara liom in éindí le José le déanaí chun a ghairdín a fheiceáil.  Tá gairdín iontach plandaithe aige in airde na páirce le binse cloiche ann chun sult a bhaint as atá déanta aige. Tá go leor plandaí agus bláthanna ann, agus is áit shuaimhneach é.  Chuir duine anaithnid éigin diosca adhmaid ann le dhá fhocal scríofa air: ‘Gairdín José.’  

Tá go leor rudaí oibrithe amach ag José anois. Is fear díograiseach é, agus le linn na pandéime COVID, ba é a ghairdín a ionad adhartha. Tá siúl aige go mbeadh a ghairdín mar inspioráid do dhaoine eile freisin agus go mothóidís rud speisialta ann.

Tar éis dúinn a ghairdín inspioráideach a bhaint amach, d’oscail José a mhála droma agus roinn sé linn lón iontach – quesadillas le liamhás, cáis agus ‘nopalito’. Lón iontach a bhí againn le José an Inimirceach, ar lá álainn, i nGairdín José!

.

.

.

.

gaGaeilge
gaGaeilge en_USEnglish