Léirmheas: The Banshees of Inisherin!

Léirmheas: The Banshees of Inisherin!

le | 2022/11/09 | Léirmheasanna

Léirmheas: The Banshees of Inisherin!

Is teacht le chéile é an scannán seo don stiúrthóir Martin McDonagh agus na réaltaí scannán Colin Farrell agus Brendan Gleeson. D’oibrigh siad le chéile ar an scannán cáiliúil ‘In Bruges’ sa bhliain 2008, scannán a raibh an-ráchairt air.  

.

Cúlra

I mbéaloideas na hÉireann, is í bean sí (banshee) an té a bhíonn ag screadach chun a chur in iúl go bhfaighidh duine muinteartha bás go luath. Bíonn seanbhean (Mrs. McCormack), a chuireann bean sí i gcuimhne dúinn, le feiceáil minic go leor sa scannán seo, ag tuar go bhfaighidh duine muinteartha bás go luath.

Tá tírdhreach fiáin mar chúlra taibhseach sa scannán. Rinneadh scannánú air ar an láthair ar Inis Mór agus ar Acaill.

Bhí cogadh na gCarad ar siúl ag am an scéil, agus chualathas buamaí ag pléascadh agus gunnaí á scaoileadh ó am go ham ar an mórthír. Bhí mé ag feitheamh le cúrsaí an chogaidh a bheith ceangailte isteach sa scéal, ach níor tharla a leithéid. B’fhéidir nach raibh ann ach leid dúinn gur meafar a bhí sa scéal, ach más ea, ní raibh na cosúlachtaí idir an cairdeas sa scannán agus cogadh na gcarad an-láidir.

.

An Scéal

Tá Pádraic (Farrell) agus Colm (Gleeson) ina gcairde le fada ach de phreab, socraíonn Colm críoch a chur leis an gcairdeas sin.  Tá sé tar éis éirí tuirseach dá gcomhrá sa teach tábhairne gach oíche, agus ba mhaith leis níos mó ama a chaitheamh ag cumadh agus ag seinm cheoil.

Mar sin, iarann Colm ar Phádraic fanacht amach uaidh.  Ach níl sé éasca aon duine a sheachaint, mar níl ach teach tábhairne amháin ar an oileán, ina mbuaileann muintir na háite le chéile an t-am go léir. Is ceoltóir é Colm, agus bíonn sé páirteach sna seisiúin cheoil a tharlaíonn go rialta sa teach tábhairne céanna.

Feirmeoir beag is é Pádraic atá ina chónaí lena dheirfiúr i dteach a dtuismitheoirí nach maireann. Ba é Colm an t-aon chara amháin a bhí ag Pádraic, agus chasaidís le chéile gach oíche sa teach tábhairne. Fear mallintinneach is é Pádraic agus ní thuigeann sé i gceart cad atá á rá ag Colm.

As an uaigneas, tosaíonn Colm ag caitheamh níos mó ama le Dominic (Barry Keoghan), páiste a chuireann isteach ar gach duine ar an oileán ach a mbíonn trua acu dó mar bíonn a athair, póilín an oileáin, maslach do gach duine, a mhac san áireamh.  

Nuair a fheiceann Pádraic Colm ag comhrá le Dominic sa teach tábhairne, níl sé sásta agus déanann sé iarracht a bheith cairdiúil leis. Éiríonn Colm crosta agus bagraíonn sé mura bhfágann Pádraic leis féin é, go ngearrfaidh sé amach méar amháin ar a lámh chlé gach uair a labhraíonn Pádraic leis.

Níl a fhios ag éinne an bhfuil sé ag magadh nó nach bhfuil, agus níl mé chun a insint duit anois cad a tharlaíonn tar éis sin sa scannán ar eagla gur milleadh scéil a bheadh i gceist!  

  

Stiúrthóireacht agus Cineamatagrafaíocht

Stiúrthóir den chéad scoth is é Martin McDonagh, fear i mbarr a chumais, agus léiríonn an scannán seo cé chomh maith is atá sé ag a cheird. D’aimsigh McDonagh an chothromaíocht cheart idir an greann agus an tragóid, agus d’oscail sé an doras beagáinín idir fíorscéal agus finscéal, idir cairdeas agus naimhdeas, idir grá agus gráin. Cuireann McDonough béim ar na príomhcharachtair agus taispeánann sé a dtréithe dúinn, ní hamháin le comhrá ach go háirithe lena ngothaí gnúise.

.

Aisteoireacht

Thug Farrell agus Gleeson taispeántas den scoth dúinn, agus ní dóichí go mbeadh aon aisteoirí eile chomh cumasach agus atá siad mar Pádraic agus Colm. Réitíonn siad go hiontach le chéile, agus thug siad an lá leo sa scannán seo. Tá Siobhán (Kerry Condon) go hiontach freisin ina ról mar dheirfiúr Pádraic, duine an-chliste a d’fhan sa bhaile chun aire a thabhairt ar a deartháir.

.

Conclúid

Tar éis dom an scannán a fheiceáil, bhí saghas míshuaimhnis orm. Níor cuireadh clabhsúr ceart ar an scannán, mar bhí roinnt ceisteanna nach bhfuarthas freagra orthu.  Ceapaim go mbeadh sé níos deacra do dhaoine nach Éireannaigh iad an plota a thuiscint, gan an comhthéacs stairiúil in Éirinn ag an am a bheith ar eolas acu.  Bíodh sin mar atá, tá go leor sa scannán atá thar barr – an aisteoireacht, na radhairc fhiáine agus an chineamatagrafaíocht san áireamh.

Tá tionchar an stiúrthóra Quentin Tarantino le feiceáil go soiléir, i mo thuairim, leis an idirghníomhú idir an foréigean gan cúis agus an greann dóite. Cé nach bhfuil mise róthógtha leis an seánra sin – saghas avant-garde atá i gceist, má thaitníonn an seánra sin leat, bainfidh tú sult as an scannán. Seachas sin, ná bac leis!

.

.

.

Smaointe Faoi Shamhain!

Smaointe Faoi Shamhain!

le | 2022/11/02 | Nuacht Idirnáisiúnta

Smaointe Faoi Shamhain!

Oíche Shamhna!

Chreid na Ceiltigh gur éirigh an teorainn idir saol na mbeo agus shaol na marbh doiléir ar oíche 31 Deireadh Fómhair, nuair a rinne siad ceiliúradh ar Shamhain, an t-am a d’fhaigheadh bliain amháin bás agus a shaolaíodh bliain nua.

Mar chomóradh ar an imeacht, thóg na Draoithe tinte cnámh naofa ollmhóra, áit a bhailigh na daoine chun barraí agus ainmhithe a dhó mar íobairtí do na diaga Ceilteacha. Le linn an cheiliúrtha, chaith na Ceiltigh cultacha, ar a raibh cloigíní agus craicne ainmhithe de ghnáth, agus rinne siad iarracht rath a chéile a insint.

Níl dabht ar domhan ach go bhfuil deireadh leis an bhFómhar fial, flaithiúil, a bhronn torthaí, arbhar, agus barraí iomadúla, orainn, le trí mhí anuas, agus go bhfuil muid anois tagtha go bruach bagarthach, buartha, shéasúr an fhuachta agus an chruatain. Ní haon ionadh mar sin, go gcuireann an tráth seo bliana an daonnaí ar a mharana agus é ag smaoineamh ar sho-mharfacht a chine, agus ar a dhán diamhair féin mar neach beo, ag maireachtáil i bhfearann saolta, teoranta ag claíocha an ama agus an spáis, agus é de shíor á mhealladh ag fís Útóipeach an tsaoil eile, saol nach bhfuil teoranta ag srianta an spáis nó an ama, ach é ar marthain mar mhaighnéad, le sinn a tharraingt go síoraí i dtreo na síoraíochta. Ag éirí as sin uilig, thuigfeadh duine go bhfuil na séasúir ansin le deis a thabhairt dúinn smaoineamh ar thréimhsí éagsúla na beatha daonna.

San Earrach, feiceann muid an dúlra ag éirí as codladh sámh, suanmhar, an Gheimhridh. I dtús an Earraigh, níl le tabhairt faoi deara againn ach fásach fuar, fiáin, ag dúiseacht as codladh fuar, fada, an fheo dhreoitigh, trínar éirigh leis, lasair do-mhúchta na beatha a iompar trí phóirsí dorcha, básmhara, chuig solas beomhar na gréine gile. Níl sa mhéid sin ach an tús, nó ón bpointe sin amach, tagann borradh agus fás faoi chuile phlanda is bláth go dtí go mbíonn an tír clúdaithe le bairr, is le dath, de chuile dhealramh.

Borradh na Beatha

Leanann an saol athnuaite sin ag borradh is ag aibiú leis trí laethanta solasmhara, suanmhara, an tSamhraidh, go dtí go mbíonn chuile bheith sa dúlra ag cur thar maoil, le bairr, is le torthaí, go dtí go mbíonn na craobhacha ag cromadh go talamh le meáchan na dtorthaí aibí is na mbláthanna foirfe, ach síneann chuile lá a mhéar i dtreo an Fhómhair atá le teacht, agus coinnítear súil seabhaic ar chúrsaí, agus i laethanta aibí torthúla an Fhómhair, déantar an bhaint, an bailiú, an tiomsú, agus an cruachadh, sa chaoi go mbeadh dóthain mhór beatha curtha i dtaisce againn don Gheimhreadh.

Cuireann Féile na Samhna tús féiltiúil le séasúr an fheo is an bháis. Sna seanlaethanta, bhí ithe sméara dubha crosta ó Oíche Shamhna amach. Chuirtí na spáda, na sleánta, na speala, na corráin, agus na hacairí eile feirmeoireachta ar leataobh, nó ní bheadh gá arís leo go dtí i ndiaidh Lá Fhéile Bríde. Diaidh ar ndiaidh, tagann feo agus dreo ar dhuilliúr, ar bhláthanna, agus ar fhásra de chuile chineál, go dtí sa deireadh, nach mbíonn le feiceáil againn ach géaga loma, féitheacha, eadrainn féin agus léas.

Tost

Titeann tost iomlán ar cheol corraitheach, anamúil, na n-éan, agus ní bhíonn le feiceáil thart orainn ach ár seanchairde, na spideoga, na dreoilíní agus na gealbhain, ach fiú, i gcás na n-éan céanna sin, cailleann a gceol an spiorad, an dúshlán, agus an bheocht, a bhíonn iontu le linn shéasúir an fháis, an bhorrtha agus na haibíochta. Seo an séasúr freisin, a chránn an daonnaí lena fhuacht feanntach, nimhneach, fuacht a théann go smior agus go smúsach na gcnámh ionainn. Ach, thar aon rud eile, seo an séasúr a chuireann i gcuimhne don daonnaí nach bhfuil cathair bhuan aige i nGleann seo na nDeor, nó tugann sé faoi deara, an chaoi a chailltear lusra agus fásra; duilleoga agus bláthanna; sea, agus an chaoi a théann goimh na haimsire i gcion ar chuile neach beo, á moilliú, a gciúnú, agus á lagú, agus fiú, nach gcuirtear cuid de mhiondaoine an dúlra ina gcodladh feadh an tséasúir seo ar fad, le go mairfidís do lá is faide anonn. Ach, más é séasúr an bháis agus an chodlata é an Geimhreadh, is é séasúr na beatha agus an dóchais é freisin, nó tuigtear dúinn, nach fada arís go ndéanfaí neacha an dúlra a athbheochan, in aiséirí glórmhar, ildathach, an Earraigh. Foighid agus dóchas a theastaíonn uainn le linn shéasúr an Gheimhridh, nó mar a deireadh an seandream fadó, ‘tagann grásta Dé le foighid’ agus ‘faigheann foighid fortacht’.

Filleann an feall ar an bhfeallaire!

Filleann an feall ar an bhfeallaire!

le | 2022/10/26 | Nuacht Idirnáisiúnta, Polaitíocht

Filleann an feall ar an bhfeallaire!

Thosaigh tromluí na Ríochta Aontaithe (RA) i bhfad siar sa bhliain 2016 nuair a d’fhógair David Cameron, Príomh-Aire na tíre ag an am, toghchán ar cheist an Bhreatimeachta. Rinne sé míléamh uafásach, mar níor cheap sé go raibh seans ar bith go roghnódh tromlach an phobail an tAontas Eorpach a fhágáil.  Scríobh sé é seo ina dhírbheathaisnéis: “Glacaim leis gur theip ar mo chur chuige. Chuir na cinntí a rinne mé leis an teip sin. Theip orm.”  Ceapaim nach raibh a fhios aige ag an am cé chomh dona agus a bhí an teip sin, agus conas a thitfeadh rudaí amach ina dhiaidh sin.

Faoin am a d’aithin na Tóraithe cé chomh tromchúiseach agus a bhí na botúin, ní raibh siad in ann a bport a athrú, agus lean siad ar aghaidh leis an gceapadóireacht, mar leimíní ag tarraingt ar an aill.

Sa bhliain 2019 bhí Jacob Rees-Mogg, atá mar rúnaí gnó anois, ag labhairt faoin ‘ardtalamh fairsing grianmhar ag fanacht linn a bhuíochas don Bhreatimeacht.’  Ach insíonn na fíricí a scéal féin – scéal eile ar fad, agus ní féidir a shéanadh gur thit an punt go seasta i gcoinne an dollair le sé bliana anuas, ag sleamhnú os cionn 23% le linn na tréimhse sin.  Ní féidir a shéanadh an easpa seasmhachta polaitiúla ach an oiread.  Ba í Liz Truss an cheathrú Phríomh–Aire i ré an Bhreatimeachta go dtí seo, agus ceann eile ag teacht ar ball beag. Níos measa ná sin, is é Jeremy Hunt an cheathrú Seansailéir an Státchiste le ceithre mhí anuas. Léigh mé alt suimiúil le déanaí sa ‘Telegraph’ ina dúradh go bhfuil an RA níos cosúla leis an Iodáil ná leis an Fhrainc nó an Ghearmáin, ó thaobh a geilleagar agus seasmhacht pholaitiúil de. Mar shampla, níl ach fás 10% tagtha ar olltáirgeacht intíre (OTI) in aghaidh an duine sa RA sa tréimhse 2015-2022, i gcomparáid le 24% sa Ghearmáin agus 18% sa Fhrainc.

Neamhinniúlacht Shuntasach

Chuir Truss agus Kwasi Kwarteng (Seansailéir an Státchiste ag an am) a mionbhuiséad le chéile gan aon chéim chomhairliúcháin lena bpáirtí. Sin bratach dhearg i mo thuairim.    

Bhí 45 billiún punt steirling sa mhionbhuiséad sin i gciorruithe cánach neamh-chistithe, rud a chur na margaí airgeadais trína chéile, ag lagú luach an phuint agus ag méadú costais iasachtaí do rialtas na RA. B’éigean do Bhanc Ceannais Shasana idirghabháil a dhéanamh chun géarchéim airgeadais níos leithne a sheachaint.  Ach bhí níos mó a éileamh ag an margadh, ag pobal na Breataine, agus fiú ag Páirtí Truss féin.  Bhí ar Truss Kwarteng a íobairt chun í féin a tharrtháil, agus cheap sí Jeremy Hunt ina áit.

Chuir Jeremy Hunt na forálacha is costasaí sa mhionbhuiséad ar ceal gan mhoill agus go háirithe na ciorruithe cánach do dhaoine atá ina suí go te.  Bhí an margadh sásta go leor leis na gníomhartha sin, agus shocraigh an ráta malairte eachtrach agus praghsanna urrús síos arís.

Truss vs an leitís

Ach bhí Príomh-Aire Truss i dtrioblóid mhór fós mar bhí go leor polaiteoirí ag éileamh go n-éireodh sí láithreach as a post. Rinne meáin na RA paidir chapaill den scéal, agus chuir an ‘Economist’ agus an ‘Daily Star’ Truss agus leitís taobh le chéile, ag fiafraí cé acu a mhairfidh níos faide.  Nuair a sheol Suella Braverman, Rúnaí Gnóthaí Baile, r-phost oifigiúil óna cuntas pearsanta, bhí uirthi éirí as a post.  Bhí sé soiléir go raibh rudaí ag titim as a chéile go tapa, agus cúpla lá ina dhiaidh sin, d’éirigh Truss féin as a post. Bhuaigh an leitís!

Ceacht le foghlaim?

Sna míonna amach romhainn, feicfidh muintir na RA ciorruithe brúidiúla ar chaiteachas, stailceanna i roinnt earnálacha, bristeacha cumhachta, agus ospidéil gan a ndóthain acmhainní ag iarraidh cúram a sholáthar.

Lá amháin, beidh ar rialtas na Breataine a insint dá saoránaigh go gcaithfidh an tír teacht le chéile arís leis an Eoraip nó leanúint le finscéal an Bhreatimeachta, agus féinmharú eacnamaíoch a ghlacadh dá bharr sin.

Ní raibh sé ceart reifrinn a reáchtáil ar an mBreatimeacht sa chéad áit. Sin dualgas an rialtais, agus is cinneadh uafásach é an dualgas tábhachtach sin a leagan ar mhuintir na tíre, daoine nach bhfuil a ndóthain eolais acu chun an rogha fheasach sin a dhéanamh i gceart.  

Is máistir-rang é seo, a léiríonn ‘éifeacht na ndúradán’ a d’fhéadfadh tarlú tar éis droch-chinnidh amháin a bheith déanta ag Rialtas na tíre. Mar gheall ar an RA, cé nach bhfuil a fhios againn cad é an chéad ‘dúradán’ eile a thitfeas, níl aon dabht ach go mbeidh ceann eile ag titim roimh i bhfad!

.

.

.

.

.

Ceist na nDíolúintí!

Ceist na nDíolúintí!

le | 2022/10/19 | Cúrsaí Reatha, Nuacht Náisiúnta, Polaitíocht

Ceist na nDíolúintí!

Istigh i ngarraí an Chaisleáin a bhí mé an lá cheana; sínte siar ó chluas go ruball, agus mé ag ól na gréine buí ar mo shástacht agus ar mo sháimhín só, nuair a chuala mé an fhead ghéar, chluasphléascach, fead a dhúisigh as mo mharana mé i dtobainne! Ach, thuig mé ar an toirt cé a bhí chugam, nó cé eile ach mo sheanchara, Séimí an Droichid, a ligfeadh fead dá leithéid, istigh i ngarraí neamhaí an Chaisleáin. D’fháiltigh mé roimhe, agus rinne áit dó taobh liom ar an mbinse garraí.

“Buail fút ansin taobh liom ar an mbinse seo” arsa mé féin leis, go béasach.

“Gura maith agat” ar seisean, “agus nach deas an áit a roghnaigh tú le do mharana a dhéanamh?”

“Abair é! a chara, ach an bhfuil scéal ar bith nua agat an lá beannaithe seo?”

“Níl agam ach an scéal atá i mbéal gach Gaeilgeoir, na laethanta seo.”

“Agus cén scéal é féin?” arsa mise, agus mé ag iarraidh deis scéalaíochta a chur ar fáil do Shéimí na buile, nó b ’fhacthas dom, go raibh scéal éigin ag dó na geirbe aige.”

Ceist na Teanga

“Is dócha gur thug tú faoi deara go bhfuil sraith chruinnithe Chomhchoiste na Gaeilge ar chóras na ndíolúintí ar siúl faoi láthair?” arsa Séimí.

“Níor thug, muise! An bhfuil fadhb mhór leis ár gcóras atá againn anois maidir le díolúintí, a Shéimí?” Bhí mé ag iarraidh tuiscint a fháil maidir leis an ábhar seo.

“Fadhb an-mhór, agus má leanann cúrsaí ar aghaidh mar seo, ní bheidh teanga bheo againn roimh i bhfad. Táthar ann le fada nach dtacaíonn le stádas ár dteanga. Bhí gluaiseacht in aghaidh na Gaeilge darb ainm “Language Freedom Movement” sna seascaidí den chéad seo caite, mar shampla. Ba é toradh a feachtais ná deireadh a chur leis an riachtanas Gaeilge a bheith ag státseirbhísigh ó 1974. Dá bharr sin, ní raibh ach 16 duine á n-earcú chun déileáil le pobal na Gaeilge sa bhliain 2018– rud náireach!”

“Ach,” arsa mise, “Is é príomhsprioc Achta na dTeangacha 2021 ná 20% d’earcaithe nua don tseirbhís phoiblí a bheith inniúil sa Ghaeilge roimh dheireadh 2030. Nach rud maith é sin?” Chuir mé an cheist seo ar Shéimí agus mé ag lorg leighis ar a dhearcadh duairc ar an teanga.

Trí chéim ar chúl…

“Trí chéim ar chúl, agus ansin ach céim amháin ar aghaidh!” a d’fhreagair Séimí. “Agus níl sna díolúintí seo ná céim eile ar chúl. Ar dtús, bhí na díolúintí seo ag baint le cásanna eisceachtúla – le daltaí a raibh sainriachtanais acu. Ach diaidh ar ndiaidh, scaoileadh na rialacha sin, agus anois tá roinnt mhaith tuismitheoirí ag teacht i dtír ar sholúbthacht na rialacha, chun díolúine a fháil dá bpáistí – páistí nach mbeadh fadhb acu an Ghaeilge a fhoghlaim, mar tá níos mó ná leath dóibh ag foghlaim teangacha iasachta eile gan aon cheist faoi dhíolúine.”

“Ach b’fhéidir leis an mbainistíocht cheart go n-oibreodh scéim mar seo, nach ea?” arsa mise, ag cur na ceiste géire ar Shéimí.

“Cibé atá á dhéanamh ag an Roinn Oideachais, níl an scéim ag obair go maith ar chor ar bith. Agus níl mise amháin sa smaoineamh sin. Dúirt Declan Glynn, ardrúnaí cúnta, Aontas Múinteoirí Éireann (TUI), go bhfuil an córas atá i bhfeidhm faoi láthair “lochtach agus míshásúil”, agus go bhfuil sé chomh héasca sin díolúine a fháil anois go maithfí don té a mheasfadh gur próiseas uathoibríoch é den chuid is mó.  

D’aontaigh ionadaithe eile atá ag freastal ar na cruinnithe leis an tuairim gur ceart go mbeadh curaclam ann do gach dalta ag cibé leibhéal cumais atá siad agus ceistíodh an ceart ‘strus’ nó ‘sain-mhíchumas foghlama teanga’ a úsáid mar leithscéal chun díolúine a éileamh. Tá an ceart acu, i mo thuairim, a Mhichíl, agus is gá an fhadhb seo a réitigh gan mhoill.”  

“Bhuel, a Shéimí, caithfidh mé aontú leat, mar tá sé soiléir go bhfuil d’obair bhaile déanta go maith agat ar an ábhar, agus ní raibh mo shúile féin ar an liathróid sin ar chor ar bith. Go raibh maith agat as a bheith foighneach liom, agus tá súil agam go ndéanfaidh ár rialtas an rud ceart agus rialacha i bhfad níos doichte a chur in áit!”

“Mise freisin! Deas bualadh leat san áit iontach seo, a Mhichíl, agus cúrsaí tábhachtacha á phlé againn le chéile as Gaeilge!   

Leis sin, d’imigh Séimí gan mhoill, agus fágadh ar mo chonlán féin mé le hábhar nua a chur faoi chaibidil!

.

.

.

.

.

.

.

Léirmheas: An Cailín Ciúin!

Léirmheas: An Cailín Ciúin!

le | 2022/10/12 | Léirmheasanna

Léirmheas: An Cailín Ciúin!

Nuair a bhí mé ag freastal ar Choláiste na Rinne sa samhradh, bhí deis agam an scannán Gaeilge ‘An Cailín Ciúin’ a fheiceáil sa phictiúrlann Movies@Dungarvan i nDún Garbhán. Scannán thar barr is ea é, agus ní haon ionadh é gur bhuaigh sé go leor gradaim go dtí seo, agus b’fhéidir cúpla ceann eile le teacht fós!

Bhí ‘An Cailín Ciúin’ ar an gcéad scannán Gaeilge a bhuaigh Gradam Acadamh na hÉireann (IFTA) don scannán is fearr. Fuair sé 7 IFTA san iomlán. Bhris sé taifid oifigí na dticéad in Éirinn agus sa Bhreatain Mhór freisin, ag tuilleamh timpeall milliún Euro go dtí seo, breis agus ceithre huaire níos mó ná aon scannáin Ghaeilge eile riamh.

.

Cruthaíonn Colm Bairéad scannán álainn

Is cóiriú iontach é an scannán seo ar an nóibhille ‘Foster’ le Claire Keegan, agus tugtar chun beochtana an scéal uaigneach seo ar an scannán mór i slite áille ar fad.  B‘éigean don stiúrthóir/scríbhneoir Cholm agus a fhoireann saol na tuaithe in Éireann sna hochtóidí sa chéad seo caite a athchruthú, agus rinne siad é sin go héifeachtach, síos go dtí na mionsonraí cosúil le Bunny Carr ar an teilifís ag léiriú an seó ‘Quicksilver’ (as a dtáinig an nath coitianta in Éireann: ‘Stop the lights!’). Cuireann úsáid na Gaeilge go mór le hatmaisféar agus barántúlacht an scannáin, gan dabht, agus léiríonn sé dúinn go bhfuil muid in ann rudaí a chur in iúl as Gaeilge nach féidir a dhéanamh sa tslí chéanna as Béarla.   

Roghnú Aisteoirí

Is díol suntais é Catherine Clinch (dhá bhliain déag d’aois), ina céad ról scáileáin mar Cáit (naoi mbliana d’aois).  Ról iontach deacair atá ann, mar níl mórán le rá ag an gcailín ciúin seo, agus bíonn uirthi réimse leathan gothaí gnúise a úsáid chun an scéal a insint.  In ainneoin cé chomh hóg is atá Catherine agus gurb é seo a céad ról, tá máistreacht aici san aisteoireacht.

Tá teaghlach Catherine ag streachailt, agus gan acu ach ón lámh go dtí an béal. Níos measa ná sin, is brúid de phótaire a hathair (Micheál Patric) agus tá a máthair (Cáit Nic Chonaonaigh) buailte síos le dualgaisí clainne, agus í torrach arís anois. Déanann Cáit agus Micheál jab maith mar na tuismitheoirí mífheidhmiúla sa scannán.

Cuireann siad a n-iníon i gcúram col ceathrair a máthar, Eibhlín (Carrie Crowley) agus a fear céile, feirmeoir ciúin, Seán (Andrew Bennett), i gContae Phort Lairge. Is anseo a tharlaíonn formhór an aicsin sa scannán, agus tá Eibhlín agus Andrew go hiontach mar thuismitheoirí altrama, a chuireann timpeallacht spreagúil chothaitheach ar fáil do Cháit den chéad uair.

.

An Plota

Tá An Cailín Ciúin suite i 1981 faoin tuath in Éirinn. Is cailín í a choinníonn a cuid mothúcháin faoi chois, de chúis nach dtógann a tuismitheoirí aird nó grá di, mar go bhfuil siad ró-thógtha lena bhfadhbanna féin. Is ar éigean a bhíonn siad in ann bia a chur ar an mbord, agus dá bharr sin, déanann siad an cinneadh Cáit a fhágáil le tuismitheoirí altrama don samhradh. I dtús báire cuireann Cáit a mothúcháin faoi ghlas níos doimhne laistigh, ach ní fada go dtagann forbairt uirthi agus go dtagann sí faoi bhláth lena dteaghlach nua.

Ní hí Cáit an t-aon duine a dteastaíonn tamall uaithi chun dul i dtaithí ar an stíl maireachtála nua. Láimhseálann Eibhlín agus Seán í ar bhealaí éagsúla. Fáiltíonn Eibhlín rompu isteach le lámha oscailte, agus mothaíonn sí comhbhá ollmhór don chailín óg. Ach léiríonn Seán fuacht léi ar dtús, agus tógann sé am dó í a ghlacadh isteach ina chroí. Tá rún mór ag Eibhlín agus Seán freisin, ach ní nochtfaidh mé é anseo é – caithfidh tú an scannán a fheiceáil!

Ach dá bharr sin, tá rudaí le foghlaim óna chéile ag Cáit agus ag a tuismitheoirí altrama agus iad ag fáil amach don athuair cad is brí le grá.

.

Conclúid

Saothar ealaíne is é gach fráma sa scannán fíordhraíochtúil seo. Is í Kate McCullough a rinne an chineamatagrafaíocht don scannán. Rinne sí an chineamatagrafaíocht ar an tsraith theilifíse ‘Normal People’ freisin. Rinne sí codarsnacht iomlán idir teach a theaghlaigh (dorcha, gruama) agus teach a theaghlaigh altrama (geal, glan) chun béim a chur ar an bplota féin. In éineacht le scór iontach ó Stephen Rennicks, tháinig gach rud le chéile go láidir ionas go raibh Colm Bairéad in ann an scéal a leagan anuas ar an bhfráma sin chun scannán thar bharr a chur in iúl dúinn. Thabharfainn cúig as cúig réalta don scannán fiúntach, speisialta seo. Mura bhfaca tú é cheana, mholfainn duit ‘An Cailín Ciúin’’ a fheiceáil.

.

.

gaGaeilge
gaGaeilge en_USEnglish