An tUathlathas i gcoinne an Daonlathais!

le mickgb | 2022/10/05 | Cúrsaí Reatha, Nuacht Idirnáisiúnta, Polaitíocht

An tUathlathas i gcoinne an Daonlathais!

Le déanaí, thug Uachtarán Choimisiún an Aontais Eorpaigh, Ursula von der Leyen, a haitheasc bliantúil ar Staid an Aontais 2022. Is iontach an rud é go raibh an óráid seo le fáil i nGaeilge comhuaineach leis an mbunleagan. Tá sé ar fáil ar líne anseo: https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/ga/speech_22_5493.

Molaim duit é a léamh! Seo mo chúig bhuaicphointe as a hóráid!

An misneach chun seasamh lenár laochra

Go luath san óráid, dúirt von der Leyen go neamhbhalbh: “Ní hamháin gur cogadh é seo atá an Rúis a fhearadh i gcoinne na hÚcráine. Is cogadh é i gcoinne ár bhfuinnimh, i gcoinne ár ngeilleagair, i gcoinne ár luachanna agus i gcoinne ár dtodhchaí. An t-uathlathas i gcoinne an daonlathais. Agus mé i mo sheasamh anseo, is é mo thuairim láidir go dteipfidh ar Putin agus gur ag an Eoraip a bheidh an lá, a bhuí lenár misneach agus dlúthpháirtíocht.”

Mhol sí muintir na hÚcráine ansin: “Inniu tá eiseamláir uathúil den mhisneach againn, agus is í an Úcráin an eiseamláir sin.” Agus chuir sí béim ar an gcaidreamh idir an Úcráin agus an AE: “Gura fada buan an Úcráin, tír lán laochra Eorpacha. Slava Ukraini! Is buanseasmhach an dlúthpháirtíocht a bheidh idir an Eoraip agus an Úcráin go deo.”

Ní mór dúinn fáil réidh leis an spleáchas

Is é an spléachas atá i gceist anseo ná spleáchas ar bhreoslaí iontaise ón Rúis.

“Dá bharr sin,” arsa von der Leyen, “tá praghsanna gáis 10 n-oiread níos airde ná mar a bhí siad roimh an bpaindéim. Tá na milliúin gnólachtaí agus na milliúin teaghlach ag streachailt le greim a choinneáil faoin bhfiacail. Sin an fáth a bhfuil bearta á gcur chun cinn againn chun go laghdóidh na Ballstáit a dtomhaltas leictreachais foriomlán.” Ansin, leag an tUachtarán síos pleananna chun smacht a chur ar phraghsanna leictreachais.

Ullmhú don todhchaí ó thaobh fuinnimh de

Dúirt von der Leyen go raibh a lán ar siúl san Eoraip maidir le fuinneamh gaoithe amach ón gcósta (sa Mhuir Thuaidh agus i Muir Bhailt), maidir le grianphainéil den dearadh nua (sa tSicil), agus go háirithe maidir le traenacha a úsáideann hidrigin ghlas mar bhreosla. Dar léi, féadfaidh an hidrigin margadh na hEorpa a athrú ó bhonn. Seo a dúirt sí: “Ní mór dúinn margadh mór a dhéanamh den hidrigin seachas margadh nideoige. Ar an ábhar sin is féidir liom a fhógairt inniu go bhfuilimid chun Banc Eorpach Hidrigine nua a chur ar bun. Beidh an Banc in ann €3 bhilliún a infheistiú chun margadh na hidrigine a bheidh ann amach anseo a fhorbairt.”

Beidh sé an-suimiúil a fhéachaint cén chaoi a n-éireoidh leis an bhfiontar sin.

An fód a sheasamh ar son ár nDaonlathais

Gheall von der Leyen go rachadh sí i ngleic leis na bagairtí ón taobh istigh le pacáiste um Chosaint an Daonlathais. “Ní ligfimid do chapaill adhmaid de chuid aon uathlathais ionsaí a dhéanamh ar ár ndaonlathais ón taobh istigh,” a dúirt an tUachtarán go teanntásach.

Mar is eol do chách, tá an tAontas tar éis a streachailt chun aghaidh a thabhairt ar chúlshleamhnú daonlathach i roinnt Ballstát, go háirithe an Pholainn agus an Ungáir.

Cé nár luaigh an tUachtarán aon bhallstát go háirithe, dúirt sí go leanfaidh íocaíochtaí faoi chomhbhuiséad an AE de bheith nasctha le neamhspleáchas breithiúnach agus an smacht reachta.

Athsmaoineamh ar ár bpolasaí eachtrach

“Is é seo an t-am chun infheistíocht a dhéanamh i gcumhacht ár ndaonlathais,“ arsa von der Leyen. Ba cheart go dtosódh an iarracht seo, a dúirt sí, i ngarchomharsanacht an bhloic. “Ba mhaith liom go mbeadh a fhios ag muintir na mBalcán Thiar, na hÚcráine, na Moldóive agus na Seoirsia: is cuid dár dteaghlach tú, is tú todhchaí ár gceardchumann, agus níl ár n-aontas iomlán gan tú,” a dhearbhaigh sí.

Chaith von der Leyen a tacaíocht taobh thiar den smaoineamh Comhphobal Polaitiúil Eorpach a bhunú, tionscnamh ar mhol Uachtarán na Fraince Emmanuel Macron é.

“Ós rud é go bhfuilimid dáiríre faoi aontas níos mó, ní mór dúinn a bheith dáiríre faoin athchóiriú,” a dúirt sí.

“Mar sin, mar a d’iarr an Pharlaimint seo, creidim go bhfuil an t-am tagtha do Choinbhinsiún Eorpach.”

Conclúid

Chuir von der Leyen go leor feola ar chnámha a bpleananna mar gheall ar thodhchaí an Aontais. Ráiteas físe a bhí ina hóráid agus má fhíoraítear a fís, beidh an tAontas Eorpach níos neamhspleáiche, níos cumhachtaí agus níos ceannasaí ar an ardán domhanda ná riamh. Bheadh cothromaíocht nua cumhachta i bhfeidhm san Eoraip agus sa domhan mór, agus leis sin bheadh seans ní b’fhearr ann go bhfanfaidh ár gcóras daonlathais faoi bhláth le fada an lá.

Gura fada buan an AE!

Praiseach Déanta ag Aer Lingus

le mickgb | 2022/09/28 | Cúrsaí Reatha, Nuacht Náisiúnta

Coicís roimh ár n-eitiltí ar ais go dtí na Stáit Aontaithe, sheol United Airlines r-phost chugam ag rá go raibh athrú déanta acu ar an áirithint. D’athraigh siad ár gcéad eitilt (ar Aer Lingus) ó mheán lae go 6:00 A.M., ionas go mbeadh seacht n-uaire againn i Heathrow roimh an dara heitilt. A dhiabhail – an raibh siad in ann athrú mar sin a dhéanamh gan mo chead? I ndáiríre!

Chuir mé glaoch ar United Airlines, agus tháinig gníomhaire ar an líne gan mhoill. Bhí sí cabhrach, agus rinne sí áirithint eile dúinn gan aon fhadhb – an chéad eitilt go Chicago (ar United) ag meán lae, agus uair ina dhiaidh sin an dara heitilt (ar United) go Los Angeles. B’fhearr linn na socruithe nua, ar dhá chúis. Sa chéad áit, sheachnóimis aerfort Heathrow. Sa dara háit, bheadh seans níos fearr ag ár mbagáiste gan ach aerlíne amháin (United) i gceist.

Bhaineamar féin agus ár mbagáiste ár gceann scríbe amach gan fadhb, agus bhíomar sásta le United Airlines, mar, cé go raibh fadhb bheag againn ar dtús, chuir siad gach rud i gceart dúinn gan mhoill.

Liveline

Cúpla lá ina dhiaidh sin, bhí mé ag éisteacht le ‘Liveline’ le Joe Duffy, agus baineadh stangadh asam nuair a chuala mé faoi suas go 9,000 paisinéir ar fud na hEorpa a d’fhág Aer Lingus idir dhá thír iad!

Dúirt na glaoiteoirí nach raibh tásc ná tuairisc ar Aer Lingus chun cabhrú leo in am a n-éigin. Ní raibh RTE féin in ann urlabhraí Aer Lingus a fháil mar aoi speisialta ar an gclár. Bhí cúpla scéal uafásach le cloisteáil ar ‘Liveline’.

Scéal Emmet

Bhí Emmet agus a bhean chéile ar tí dul go Meiriceá ar mhí na meala. Bhí siad chun eitilt go Heathrow ar dtús, agus ansin ó Heathrow go Miami. Bhí aistear mara curtha in áirithe acu don lá dár gcionn.

Sheiceáladar isteach gan fadhb ar bith, chuadar tríd an ionad slándála agus ansin go dtí an geata. Ag 10 A.M, ceathrú uaire roimh am a n-eitilt amach, chuir Aer Lingus in iúl do phaisinéirí go raibh fadhb theicneolaíochta faisnéise acu. Níor chuala Emmet a thuilleadh go dtí 4 P.M. nuair a d’fhógair Aer Lingus go raibh a n-eitilt curtha ar ceal. De bharr sin, chaill siad a n-eitilt ó Heathrow go Miami, agus chaill siad an t-aistear mara freisin. Chaith an lánúin beagnach €5,000 ar a socruithe taistil, agus bhí siad as póca anois mar gheall air, gan aon eolas faoi aisíocaíocht.

Is é tuairim na lánúine go raibh Aer Lingus freagrach as an airgead sin ar a laghad, mar ba iad cúis na faidhbe sa chéad áit.

Scéal Michelle

Níor chuala Michelle faic ón aerlíne, ach nuair a chonaic Michelle ar na meáin sóisialta go raibh fadhbanna móra le heitiltí Aer Lingus, thuig sí láithreach go raibh sí i dtrioblóid. Ansin, chuaigh sí i dteagmháil lena teaghlach agus a cairde. Nuair a fuair sí amach nach raibh ach trí eitilt sa tseachtain ag imeacht ó Chorfú, an áit ina raibh sí, bhí a fhios aici go raibh sé ríthábhachtach di deifir a dhéanamh chun filleadh abhaile chomh luath agus is féidir.

Bhí uirthi eitiltí nua a chur in áirithe le hEurowings, ionas nach mbeadh uirthi fanacht i gCorfú le trí lá eile. Bhí uirthi €850 a chaitheamh ar dhá thicéad ar Eurowings. Fiú nuair a shroicheadar aerfort Baile Átha Cliath, bhí an t-aerfort ina chíor thuathail ar fad. Bhí siad ag fanacht beagnach leathuair san eitleán leis na staighrí chun teacht amach. Ansin, bhí siad ina suí thart ag fanacht lena gcuid bagáiste, mar ní raibh láimhseálaithe bagáiste ar fáil ar chor ar bith. Bhí an críochfort plódaithe le daoine agus le bagáiste. Ach bhí siad sásta go raibh siad ar ais i mBaile Átha Cliath.

Leithscéal?

Faoi dheireadh ghabh Aer Lingus leithscéal le custaiméirí a bhí buailte nuair a cuireadh 51 eitilt ar ceal ar deireadh seachtaine 10-9-2022. Dúirt urlabhraí na haerlíne: “Gabhaimid leithscéal ó chroí le custaiméirí as an gcur isteach mór dóibh de bharr fadhbanna leis ár gcóras ríomhaireachta. Tá na fadhbanna sin réitithe agus tá ár ngnáth sceideal i bhfeidhm arís”.

Dúirt an aerlíne freisin go mbeidh na custaiméirí i gceist in ann a bpleananna taistil a athrú saor in aisce.

Tá súil agam go bhfuil ceacht foghlamtha ag Aer Lingus, agus go mbe i dteagmháil leis a gcustaiméirí chun cabhair a thabhairt dóibh aon uair a tharlódh a leithéid as seo amach. Má thugann Aer Lingus neamhaird mar sin dá gcustaiméirí arís, caillfidh siad iad go deo!

Todhchaí na Gaeilge

le mickgb | 2022/09/21 | Cúrsaí Reatha, Nuacht Náisiúnta

Deirtear go bhfuil thart ar 7,000 teanga á labhairt ag daoine, ó cheann ceann na cruinne, ach má tá féin, deir na saineolaithe linn go gcailltear ceann de na teangacha sin gach coicís. Anois, ó tharla nach gcumtar teangacha nua, ach go hannamh, tá sé soiléir go bhfuil uimhir na dteangacha ag dul i laghad ó bhliain go bliain. Cén fáth a gcailltear na teangacha sin? Bhuel, iompaíonn pobal ó theanga amháin go teanga eile ar chúiseanna áirithe.

Concas

• Uaireanta cuireann tír amháin isteach ar thír eile trína gabháil agus a chur faoi chois, agus is é an bealach is éifeachtaí le tír a smachtú nó a teanga a bhaint di, agus teanga an ghabhálaí a chur á labhairt ina háit. Nuair a chailleann tír a teanga, cailleann sí a córas smaointe agus a bealach le breathnú ar an saol mór amuigh. Cailleann sí freisin, a misneach agus a spiorad, nó faoi mar a deireadh siad fadó: Tír gan teanga, tír gan anam!

Dul chun cinn!

• Uaireanta eile, tar éis blianta fada a bheith caite ag tír faoi sháil agus faoi bhráca lucht concais, is amhlaidh a thuigtear do phobal na tíre sin, go bhféadfaidís dul chun cinn níos mó a dhéanamh trí theanga eile, teanga a máistrí, a úsáid feasta, nó tuigtear dóibh, go bhfuil a dteanga féin as dáta, agus iargúlta. “Ní líonfaidh do theanga dhúchais do bholg”, a chloisfeá ó dhaoine dá leithéid, fadó.

An Teanga nach bhfuil láidir….

• Níl dabht ar bith, ach oiread, ach go mbíonn tionchar nach beag ag na teangacha móra idirnáisiúnta ar chúlú na dteangacha laga. Níl le déanamh againn ach breathnú timpeall orainn, agus tabharfaidh muid faoi deara, go mbíonn tionchar an-mhór ag na teangacha ar nós an Bhéarla, na Fraincise, na Gearmáinise, na Spáinnise agus na hIodáilise, i gComhairle an Aontais Eorpaigh, agus cé go n-aithnítear mionteangacha áirithe freisin – an Ghaeilge, mar shampla – tugtar le fios nach bhfuil iontu ach mionteangacha. Le himeacht na mblianta, tá sé soiléir, go dtiocfaidh laghdú ar uimhir na dteangacha labhartha, má leantar den chleachtadh sin. Más uainn iad a shábháil, caithfear úsáid a bhaint as cumas nua-aoiseach cumarsáide, chun fóram poiblí a thabhairt dá bpobal a mionteanga a úsáid ar líne.

AthEarrach

Is féidir le gach duine a fheiceáil, go bhfuil neart nua le tabhairt faoi deara i gcúrsaí na Gaeilge faoi láthair, agus cuid mhaith dá bhuíochas sin ag dul do Chóras na nGaelscoileanna. Ba iad na tuismitheoirí féin a chuir tús leis an gCóras sin, nó chonacthas dóibh nach dtiocfadh an Ghaeilge slán mura ndéanfadh siadsan a ndícheall le scoileanna lánGhaeilge a bhunú, le deis a thabhairt dá bpáistí, an teanga a shealbhú agus a fhoghlaim go nádúrtha, trína labhairt. D’éirigh go seoigh leis an bhfiontar sin, agus anois, dá bharr, tá Meánscoileanna lánGhaeilge againn le hobair na nGaelscoileanna a tharraingt isteach sa Chóras Meánoideachais, agus cheana féin, tá éileamh ar oideachas iomlán Ollscoile a chur ar fáil trí Ghaeilge. Seans maith go mbeidh a leithéid ar fáil roimh i bhfad, agus ansin beidh sprioc thábhachtach eile bainte amach againn.

Ar an dea-uair, agus b’fhéidir de bharr na nGaelscoileanna, tá go leor daoine óga go láidir ar son na Gaeilge mar theanga bheo – mar a dteanga bheo. Agus tá cuid acu ag obair go dian mar ambasadóirí na teanga. Toghadh Paula Melvin, 29 bliain d’aois, mar Uachtarán ar Chonradh na Gaeilge, agus beidh tionchar mór aici maidir le cúrsaí na teanga ar go leor daoine, ach go háirithe ar dhaoine óga agus dhaoine thar lear (bhí sí ina bainisteoir gradaim le Coimisiún Fulbright maidir leis an nGaeilge).

Tá an Ghaeilge feiceálach go maith ar líne freisin – ar na meáin shóisialta, san áireamh. Tá gach saghas rang ar fáil ar líne (ó leibhéal oiriúnach do thosaitheoirí suas go Gaeilgeoirí inniúla). Tá go leor ar fáil as Gaeilge ar Facebook, Twitter, Instagram agus YouTube freisin (cuir isteach #Gaeilge mar théarma cuardach in aon cheann agus tiocfaidh go leor torthaí ar ais chugat!) Tá pop-up Gaeltachtaí agus ciorcail comhrá á n-eagrú ag daoine freisin, idir imeachtaí ar líne (ar Zoom, mar shampla) agus imeachtaí in ionaid éagsúla fisiciúla (siopa caife, bialann, teach tábhairne agus araile).

Tá cúrsaí ealaíne ag déanamh dul chun cinn seasta freisin – litríocht, ceol, scannánaíocht san áireamh. Níl spás agam inniu plé a dhéanamh ar an ábhar seo, ach mar shampla beag amháin, tá go leor gradaim buaite ag scannáin as Gaeilge ar nós “An Cailín Ciúin” agus “Arracht”.

Conclúid

Gan dabht, táimid ar an mbóthar ceart, agus má leanaimid ar aghaidh le fuinneamh agus diongbháilteacht, fíorófar ár bhfís agus ní chaillfear ár dteanga. Nára fada uainn an lá sin!

Comhdheiseanna do Theifigh!

le mickgb | 2022/09/14 | Nuacht Idirnáisiúnta, Nuacht Náisiúnta, Polaitíocht

Ar an drochuair, níl mé bródúil as ár stair sa tír seo maidir le ceisteanna comhionannais. Sa bhliain 1945, sheol an Roinn Dlí agus Cirt memram chuig rialtas na hÉireann ag rá go soiléir gur teifigh míchuibhiúla iad na Giúdaigh agus mar sin bheadh sé níos fearr gan iad a ghlacadh isteach sa tír. Dar leis an Roinn, ní mheascfadh na Giúdaigh go maith le pobal na hÉireann agus mar sin dá méadfaí líon na nGiúdach go suntasach cruthódh sé sin fadhbanna soisialta sa tír.

Cruálacht gan chúis a bhí ann, go háirithe nuair a chuimhníonn tú an bealach ar caitheadh leis na Giúdaigh sa dara cogadh domhanda. Féach ar na Giúdaigh sna Stáit Aontaithe – nár mheasc siad isteach go maith le pobal na tíre sin? Go deimhin, mheasc siad, mar chuir an rialtas agus an pobal fáilte rompu teacht isteach sa tsochaí agus a bheith páirteach ar bhonn cothrom. Is tuar féinchomhlíntach é a rá nach mheascfadh daoine isteach nuair nach glactar leo sa chéad áit!

Dá gceapfá nach dtarlódh a leithéid in Éirinn sa lá atá inniu ann, bheadh tú mícheart! Tá an ciníochas beo beathach in Éirinn fós. Is féidir linn a dhéanamh i bhfad níos fearr ná sin. Ach ar dtús, is gá dúinn admháil go bhfuil fadhb ann.

Ní hamháin in Éirinn atá fadhbanna mhóra maidir le teifigh faoi láthair. Tá rialtas na Breataine ag íocadh airgid go Rwanda mar chúiteamh ar teifigh a ghlacadh ón mBreatain. Sna Stáit Aontaithe, scair riarachán Trump páistí agus a dtuismitheoirí óna chéile, agus tearmann á iarraidh acu. Íocann an t-Aontas Eorpach le Libia chun teifigh a ghabáil ar a slí go tíortha san AE agus iad a chur isteach in ionaid coinneála, inar sáraítar a gcearta daonna.

Na hÚcránaigh – cás speisialta?

I ngach cás thuasluaite, daoine de dhath atá i gceist. Ach cad faoi na teifigh as an Úcráin? Daoine geala atá i gceist sa chás sin, atá ar a dteitheadh ó scrios na Rúisigh, a rinne ionradh ar a dtír. An bhfuil aon difríocht sa bhealach ar caitheadh leis na teifigh geala agus na teifigh de dhath?

Chuir an AE an Treoir um Chosaint Sealadach i bhfeidhm chun dídean a thabhairt do na hÚcráinigh ag teitheadh ón gcogadh, agus thug sé sin cosaint láithreach agus stádas dlíthiíil do na milliúin daoine. Ach níor chuir an AE an Treoir céanna i bhfeidhm sa bhliain 2015 nuair a bhí breis is milliún daoine de dhath ón tSiria, ón Iaráic agus tíortha eile ag lorg dídine san AE. Níor cuireadh an Treoir i bhfeidhm an bhliain seo caite, ach an oiread, nuair a theith go leor daoine ón Afganastáin tar éis imeacht na Meiriceánaigh. Cén difríocht a dhéanann an Treoir sin san AE agus in Éirinn?

Ní hamháin go ndéanann an treoir é níos éasca do dhaoine teacht anseo, ach bíonn a saol níos éasca tar éis teacht anseo freisin. Mar shampla, cuirtear uimhir PSP ar fáil láithreach do dhaoine a thagann isteach go hÉirinn faoin Treoir sin agus leis sin, bíonn seirbhísí poiblí ar fáil acu (leas, oideachas, sláinte) agus bíonn siad in ann obair sa tír.

Is mór idir é seo agus an proiseas do teifigh ón tSomáil, ón tSiria, ón Aetóip, nó ón Afganastáin atá ag lorg cosaint idirnáisiúnta. Tosaíonn a n-iarratais ar chosaint idirnáisiúnta nuair a thagann siad go hÉirinn agus de ghnáth tógann an proiseas faofa sin traidhfil de bhlianta. Le linn an ama seo, bíonn siad i dteideal soláthar díreach. Ciallaíonn sé seo go bhfaighidh siad áit éigin le maireachtáil, béilí agus íocaíocht beag seachtainiúil, ach seachas sin, bíonn cearta agus teidlíochtaí an-teoranta acu maidir le leas, oideachas, sláinte agus obair. Ach cé gur ionann na cásanna ina bhfuil siad ag teitheadh, na teifigh geala agus iad de dhath, tá sé soiléir nach ionann an slí ar caitear leo, ar chor ar bith! Níos measa ná sin, dá mhéad acmhainní breise a úsáidtear ar na teifigh as an Úcráin, is ea is lú acmhainní a úsáidtear ar an gcóras soláthair dhídigh. Is ábhar imní freisin é cur i bhfeidhm an Pháipéir Bháin um sholáthar díreach, atá déanach cheana féain agus atá ag tabhairt aghaidh ar dhúshláin acmhainní níos mó anois.

Tá muintir na tíre an-fhlaithiúil maidir leis na teifigh Úcráinigh, fiú ag oscailt a dtithe féin dóibh uaireanta. Cé go bhfuil sé go hiontach lámh fhial thacúil na tíre a fheiceáil i gcás na teifigh Úcránaigh, nach mbeadh sé i bhfad níos fearr an lámh fhial thacúil céanna a fheiceáil i gcás na teifigh nach iad.

Ní teachtaireacht éasca é seo a chur amach. Sa lá atá inniu ann, ní mór ár bhfreagairt mar shochaí a bheith cóir cothrom do gach teifeach, is cuma cad as dó/di nó cén dath craiceann atá air/uirthi. Ní mór dúinn gan deighilt agus doicheall a chur i measc na ndaoine atá ag lorg cosanta anseo.

xxx

Caithfimid labhairt faoi chine. An bhfuil sé cuma go bhfuil an chuma ar an gcuid is mó de mhuintir na hÚcráine “díreach cosúil linne”, nó go raibh siad “i gceannas ar ghnáthshaol” go dtí gur bhuail an ghéarchéim seo iad? Cén fáth a ndéanaimid an t-idirdhealú seo? Cén fáth nár úsáideadh na frásaí céanna sin chun cur síos a dhéanamh ar na daoine a bhí ag teitheadh ó thubaiste san Aetóip, sa tSiria, san Afganastáin? An gcuireann éagsúlacht reiligiúnach lenár smaointeoireacht? Cén chaoi a bhfuil ár laofachtaí á múnlú seo?

Is féidir linn an chaoi a bhfreagraímid a roghnú; mar Stát trí dhul i gcoinne córas dhá shraith agus trí dheireadh a chur le soláthar díreach, mar shochaí trí iad siúd atá ag lorg cosanta a cheiliúradh agus a chothú, mar phobal trí leanúint ar aghaidh ag síneadh céad míle fáilte, agus mar dhaoine aonair trí mhachnamh a dhéanamh ar ár ndearcadh agus ar ár gcion féin .

Tumchúrsa i gContae Dhún na nGall!

le mickgb | 2022/09/07 | Cúrsaí Teanga

Ní bheadh a fhios agat gur thrasnaigh tú an teorainn ar chor ar bith, ach amháin na comharthaí bóthair difriúla a bhí ann. Nuair a chonaic mé an fógra “Blind Summit” thuig mé díreach go raibh mé sa Tuaisceart. Nuair a chonaic mé comhartha bóthair ag rá “Omagh”, thug sé droch-chuimhní ar ais faoi na Trioblóidí agus an t-ionsaí carrbhuama uafásach in Ómaigh sa bhliain 1998. Ansin nuair a thiomáin mé trí Inis Ceithleann, bhí mé buailte arís le smaointe dorcha faoi am na dTrioblóidí agus buamáil uafásach eile a tharla sa bhliain 1987.

Ach anois bhí mé ag tiomáint anonn is anall trasna na teorann, beagnach i ngan fhios dom agus muid ar an mbealach go Coimín, Contae Dhún na nGall chun freastal ar thumchúrsa Gaeilge!

Bhaineamar amach ár gceann scríbe faoi dheireadh ag a sé a chlog, agus bhí Bridgeen ag fanacht linn ag an doras. Chuir sí fáilte ó chroí romhainn, thaispeáin sí ár seomra dúinn agus ansin chuir sí an béile ar an mbord. Béile iontach a bhí ann, agus bhíomar ag caint le Bridgeen as Gaeilge beagnach an t-am go léir. Bhí seomra deas mór compordach againn, agus níor thóg sé mórán ama dúinn socrú síos sa teach sin. Réitigh Bridgeen beagnach ár mbéilí go léir dúinn le linn na seachtaine a bhíomar ag freastal ar an tumchúrsa, agus rinne sí sár-jab mar bhí bia iontach blasta againn an t-am go léir gan eisceacht. Nuair a thagadh a leathchúpla Jackie ar cuairt, bhí an-chraic againn go léir ag caint agus ag comhrá. Chasamar le hathair Bridgeen agus Jackie, fear an-deas darb ainm Peadar, cúpla uair, agus thug sé comhairle dúinn faoi shiúlóidí deasa sa cheantar. Ceantar álainn atá ann, ag bun na gCruacha Gorma, sliabhraon iontach i ndeisceart an chontae. Bhí deis againn cúpla siúlóid a dhéanamh ann agus bhí an aimsir agus na radhairc thar barr.

Chuimsigh an tumchúrsa féin trí leibhéal: tosaitheoirí, idirmheánach, agus ardchaighdeán. Bhíodh seisiúin teagaisc ar siúl gach maidin (10 a.m. go dtí 1 p.m.) agus gach tráthnóna (2 p.m. go dtí 4 p.m.). San oíche (7 p.m.- 9 p.m.) bhíodh imeachtaí éagsúla siamsaíochta eagraithe dúinn (siúlóidí, cuairteanna ar áiteanna stairiúla, amhránaíocht agus araile). Níos déanaí san oíche bhíodh craic agus comhrá againn sa teach tábhairne (An Ríleán), agus cúpla uair bhí seisiún ceoil ann freisin.

Bhí deichniúr againn san ardrang agus chomh maith le hÉireannaigh, bhí daoine as na Stáit Aontaithe agus an Astráil. Bhí Gaeilge líofa ag gach duine sa rang.

Bhí múinteoir amháin againn an t-am ar fad san ardrang. Pilib is ainm dó, agus bhí sé ar fheabhas mar mhúinteoir. Cé go raibh Gaeilge Dún na nGall aige, ní raibh fadhb ar bith againn é a thuiscint. De ghnáth, oibríonn Pilib mar thaighdeoir Meán-Ghaeilge agus mar sin bhí fios domhain aige mar gheall ar bhríonna agus fhoinsí focal.

Chuir cuid den rang liosta ábhar le chéile roimh an chúrsa – an modh coinníollach, an aimsir ghnáthchaite, Béarlachas, an chopail (is agus tá) agus na céimeanna comparáideacha san áireamh. Chlúdaigh Pilib na topaicí sin le linn na seachtaine chomh maith leis an gcuraclam a bhí leagtha amach. Cé go raibh ranganna gramadaí agus léitheoireachta/léamhthuisceana againn, is ar an teanga labhartha a bhí an bhéim, agus chaitheamar níos mó ná leath den am i ngrúpaí beaga ag plé ábhair éagsúla. Bhí Pilib ag éisteacht linn ag comhrá agus chabhraigh sé linn nuair a bhí deacrachtaí againn ár smaointe a chur in iúl. Chuir sé focail úsáideacha ar an mbord le linn ár gcomhrá, ionas go mbeadh stór focal cuimsitheach ar fáil ar an ábhar a bhí á bplé againn. Bhí topaicí éagsúla againn le plé, cosúil le:

Dá mbuafá an crannchur náisiúnta cad a dhéanfá?

Cad iad na pleananna atá agat don mhéid eile de 2022?

Cén chuma a bheidh ar Éirinn agus ar an domhan sa bhliain 2150?

Cén fáth a bhfuil tú ag foghlaim na Gaeilge?

Cén cineál leabhar is mó a léann tú?

Bhain mise an tairbhe is mó as na comhráite sin a bhí againn. Mhéadaigh mé mo stór focal agus d’fheabhsaigh mé mo líofacht. Nuair a bhí mé ag streachailt ó am go ham, bhí Pilib in ann cabhair a thabhairt dom ar an láthair, agus bhí sé sin an-úsáideach ar fad.

Molaim go hard an tumchúrsa seo, lonnaithe in áit álainn iargúlta. Beidh an chraic agat agus tú ag feabhsú do chuid Gaeilge ag an am céanna! Is féidir tuilleadh eolais

a fháil ag: www.gael-oideas.com.