Inis Mór Arís

Inis Mór Arís

le | 2022/08/31 | Cúrsaí Teanga

Bain triail as arís!

Is ar éigean a bhíomar ar thalamh tirim Inis Mór an uair dheireanach ná go raibh tiománaí tacsaí áitiúla borb liom. Ní hamháin sin, ach dhiúltaigh sé Gaeilge a labhairt liom, cé nach raibh aon dabht ach go raibh Gaeilge líofa aige. Chaith mé mo lámha san aer tar éis casadh leis an tiománaí cantalach sin, agus bhain mé tátal diúltach mar gheall ar staid na Gaeilge ar an oileán. Tuigim anois go ndeachaigh mé thar fóir, mar ní raibh i gceist ach duine amháin. Bíonn dhá leagan ar gach scéal, agus ní aon eisceacht an scéal seo.

An dara leagan

Bhraith mé maslaithe nuair a dhiúltaigh an tiománaí tacsaí Gaeilge a labhairt liom, mar bhain sé sin cuid den ghaoth as mo sheolta. Ach i ndáiríre, is mar sin atá cúrsaí ar Inis Mór agus níl dualgas ar phobal an oileáin Gaeilge a labhairt le haon duine, go héirithe duine ag teacht ar cuairt. Bíonn Inis Mór plódaithe le cuairteoirí le linn an tsamhraidh agus is gnás coitianta é Béarla a úsáid chun gnó a dhéanamh, ní hamháin ar Inis Mór ach i dtíortha eile ar fud an domhain freisin. Ní ní hé sin a rá áfach, nach labhraítear Gaeilge ar Inis Mór. Thuig mé é sin an t-am seo, agus mar sin, bhí cur chuige difriúil agam.

Cur chuige difriúil

Is aoibhinn liom Gaeilge a labhairt, ach an uair seo rinneadh mé an cinneadh nach é sin an rud ba thábhachtaí dom. Bhí sé i gceist agam measúnú neamhfhoirmiúil a dhéanamh ar staid na Gaeilge ar Inis Mór. Chun é sin a dhéanamh, d’éist mé le muintir na háite i mbun a ngnóthaí féin, murab ionann is a bheith i dteagmháil le cuairteoirí. Le linn na seachtaine a bhí mé ar an oileán, bhailigh mé roinnt mhaith eolais ar staid na teanga ann.

Príomhthorthaí mo thaighde

Bhí triúr oileánaigh (fear agus beirt bhan) ar an mbus ó Ghaillimh go hIndreabhán chun an bád a fháil, agus bhí siad ag labhairt Gaeilge beagnach an t-am ar fad. Nuair a labhair duine eile as Béarla leo, d’fhreagair siad as Béarla, agus ansin d’athraigh siad ar ais go Gaeilge arís. Sin tús maith ar mo thaighde, arsa mise liom féin. Fiú amháin nuair nach raibh mé in ann na focail go léir a dhéanamh amach, mar bhí sé iontach callánach ar an mbus, bhí mé in ann ceol na teanga a aithint agus sult a bhaint as.

Bhí Gaeilge á labhairt ag formhór na n-oibrithe ar an mbád agus ar an gcé freisin. Cé gur labhair ár dtiománaí Oilibhéar Béarla linn, gach uair a rinne sé dreas beag cainte le tiománaí eile tríd an bhfuinneog, is as Gaeilge a labhair siad le chéile.

Bhí na tithe tábhairne agus na bialanna i gCill Rónáin plódaithe le cuairteoirí beagnach an t-am go léir, agus ní aon ionadh mar sin nach raibh mórán Gaeilge le cloisteáil iontu.

Níl ach ollmhargadh amháin ar an oileán – Spar, agus bhí sé gnóthach go léir an lá ar fad. Bhí idir Ghaeilge agus Bhéarla le cloisteáil ann ag an gcuntar íocaíochta, Gaeilge á labhairt nuair a bhí oileánaigh ag seiceáil amach, agus Béarla seachas sin. Bhí orainn dul go dtí an t-ollmhargadh beagnach gach lá, chun príomhbhia a cheannach, agus cúpla uair bhí máthair ag siopadóireacht agus a páistí in éineacht leo. Níor chuala mé focal Béarla á labhairt eatarthu, mar is as Gaeilge a bhí siad ag caint le chéile an t-am go léir. Ba é sin buaicphointe mo thaighde, agus chur sé ionadh agus áthas orm ag an am céanna. Chomh fada is a labhraíonn tuismitheoirí Gaeilge lena dteaghlaigh, teanga beo is í an Ghaeilge.

Tátail mo thaighde

Is tír dhátheangach í Éire, rud atá soiléir go háirithe sna Gaeltachtaí. Tá saghas speictrim dhátheangaigh i gceist. Ar thaobh amháin den speictream sin tá daoine nach bhfuil ach cúpla focal Gaeilge acu agus ar an taobh eile daoine (sna Gaeltachtaí, go príomha, mar a chonaic mise an t-am seo) a labhraíonn Gaeilge a oiread agus is féidir leo. Tá muintir na tíre go láidir ar son níos mó Gaeilge a bheith á labhairt againn, mar is soiléir ón tóir mhór atá ar Ghaelscoileanna, mar shampla. Tá rudaí eile dearfacha ar siúl freisin ó thaobh na teanga de. Mar shampla, cuirfidh Acht na dTeangacha go mór le níos mó seirbhísí a bheith ar fáil trí Ghaeilge.

Is comharthaí dóchasacha agus péacáin ghlasa iad sin go léir, agus táim cinnte go ndéanfaimid dul chun cinn mór agus an speictream dátheangach a bhogadh i dtreo na Gaeilge, go cinnte más go mall féin é!

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

Inis Mór Arís

Cuairt ar Ghaeltacht na nDéise

le | 2022/08/24 | Cúrsaí Teanga

Tús maith, leath na hOibre!

Don chéad uair ó thús na paindéime, tá tumchúrsaí Gaeilge ar siúl arís. Bhraitheamar uainn iad, mar tugann cúrsaí mar sin deis iontach dúinn feabhsú a chur ar ár gcuid Gaeilge. Ní haon ionadh é mar sin gur chláraigh mé féin agus mo bhean chéile do chúpla tumchúrsa i mbliana, ceann amháin i nDún na nGall, agus ceann eile i gColáiste na Rinne i gContae Phort Láirge. San alt inniu, déanfaidh mé cur síos ar an tumchúrsa i gColáiste na Rinne.

Faoin am ar chláraigh mé don chúrsa, ní raibh mé in ann lóistín a fháil ar dtús, ach tar éis go leor glaonna fóin, chuir mé leaba is bricfeasta in áirithe nach raibh baint aige leis an gColáiste. Chuir mé ár n-ainmneacha ar liosta feitheamh le bean an tí amháin freisin, ar eagla na heagla. Ar an lá díreach roimh an chúrsa, ghlaoigh an bhean an tí sin orm, agus dúirt sí go raibh seomra ar fáil anois dúinn. Bhí orainn go léir tástáil choróinvíris a dhéanamh agus toradh diúltach a fháil, chun a bheith in ann freastal ar an gcúrsa. Bhí fear mí-ámharach tar éis toradh dearfach a fháil, agus ní raibh an dara rogha aige ach an cúrsa a chur ar ceal. Is mar sin a fuaireamar lóistín thar barr, gar do Choláiste na Rinne.

Clár an Chúrsa

Bhí clár iontach eagraithe dúinn, agus go leor ar siúl gach lá, ó mhaidin go hoíche. Bhí na ranganna roinnte i gceithre shruth bunaithe ar do leibhéal teanga, ó thosaitheoirí go hardleibhéal. Sa tslí sin múineadh an Ghaeilge dúinn i ngrúpaí beaga a d’éascaigh comharfhoghlaim.

Bhailímis gach maidin, idir mhúinteoirí agus scoláirí, sa seomra bia ag 8:30 ar maidin agus d’ithimis ár mbricfeasta le chéile, agus muid ag labhairt Gaeilge an chuid is mó den am, go háirithe na daoine a raibh Gaeilge líofa acu.

Thosaíodh na ranganna ag 9:30 agus leanaidís ar aghaidh go dtí a haon sa tráthnóna, le sos tae ag 11:00. Bhíodh ceithre thréimhse gach maidin againn, trí cheacht ar dtús (ginearálta, léitheoireacht agus gramadach) agus ansin sa tréimhse deireadh, taispeántaí gearrscannán Gaeilge dúinn. Go minic, bhrisimis i ngrúpaí beaga chun plé ar ábhar éigin, agus ansin thuairiscíodh urlabhraí gach grúpa ar ais chuig an rang agus thugaidís achoimre a ndíospóireacht dúinn. Mar sin, bhíodh go leor deiseanna againn chun ár nGaeilge labhartha a chleachtadh le chéile. Bhí na modhanna teagaisc a bhí á gcleachtadh sa chúrsa an-éifeachtach ar fad, agus bhain gach duine tairbhe as an gcúrsa dá bharr sin.

Tar éis an lóin ar thrí lá sa tseachtain, bhíodh ciorcail comhrá againn (ag leibhéil éagsúla) ar feadh uaire a chloig, agus ansin ceardlann (bodhrán, damhsa sean-nós, damhsa seit agus amhránaíocht san áireamh) ar feadh uaire eile a chloig. Ar dhá thráthnóna sa tseachtain, bhíodh turas suimiúil eagraithe – mar shampla turas go hAird Mhór nó Eochaill.

Bhíodh an dinnéar againn le chéile ag 6:00 agus de ghnáth ag 7:00 bhíodh gníomhaíochtaí ar siúl. Mar shampla, uair amháin thugamar cuairt ar chomhlacht áitiúil darb ainm Nemeton, a oibríonn díreach le stáisiúin teilifíse, agus go háirithe TG4, chun cluichí iománaíochta agus peile a chraoladh le tráchtaire as Gaeilge. Uair eile, bhí cur i láthair faoi stair an Choláiste, a bhí an-spéisiúil. Uair eile fós, bhí ceolchoirm iontach eagraithe ina raibh teaghlaigh an cheantair ag seinm cheoil.

Nuair a bhíodh tart ar chuid againn tar éis eachtraí an lae, théimis go Tigh Mooney nó Tigh Mhuirithe chun deoch a fháil. Is croílár an phobail áitiúil iad na tithe tábhairne sa Rinn, ina mbíonn comhrá, seisiúin cheoil agus amhránaíocht ar siúl iontu go minic.

Moladh

Bhí an cúrsa ar fheabhas mar ní hamháin ranganna a bhí i gceist gach lá, ach gníomhaíochtaí éagsúla freisin. Bhíomar ag úsáid na teanga an t-am go léir, agus gan dabht tháinig feabhas ar ár gcuid Gaeilge i rith an chúrsa.

D’aontaigh na scoláirí go léir gur tumchúrsa thar barr a bhí i gceist. Bhí meascán iontach éagsúil ann, idir cheachtanna agus gníomhaíochtaí, agus an deis againn an t-am go léir ár nGaeilge a labhairt agus a chleachtadh le chéile. Bhí béilí blasta againn gach lá. Bhí múinteoirí thar barr againn, cé gur bhraith mé féin uaim go mór Micheál Ó Máirtín an t-am seo. Bhí Micheál mar mhúinteoir agam gach uair eile ar fhreastal mé ar thumchúrsa sa Choláiste, agus is annamh a chastar le múinteoir chomh maith nó le fear chomh deas leis, i mo thuairim.  

Mholfainn duit freastal ar an tumchúrsa seo gan agó agus is féidir tuilleadh eolais a fháil ag an suíomh www.anrinn.com.

.

.

Inis Mór Arís

Scéal Spreagúil: Naima Chaudhry 

le | 2022/08/17 | Cúrsaí Reatha, Nuacht Náisiúnta

Tá scéal spreagúil agam duit inar léirigh duine misneach iontach i láthair an mhí-áidh, agus inar sháraigh sí dúshlán i ndiaidh dúshláin a tháinig roimpi.  

Bhí deacrachtaí ina saol i bhfad sular tháinig Naima Chaudhry go hÉirinn. Nuair a diagnóisíodh go raibh galar néarón luadrach ar a máthair, a bhí ina tuismitheoir aonair, bhí ar Naima a bheith ina cúramóir lánaimseartha. Mar sin, ní raibh Naima ach seacht mbliana déag d’aois nuair a bhí uirthi an scoil a fhágáil. Fuair a máthair bás trí bliana ina dhiaidh sin agus ní raibh a fhios ag Naima cad ba cheart di a dhéanamh ansin. Bhí a gaolta ag cur brú uirthi cleamhnas a dhéanamh, ach ní raibh aon suim aici ann. Nuair a mhol a haintín i Manchester go mbeadh sé níos fearr di staidéar a dhéanamh i Manchester, d’aontaigh sí agus chuaigh sí go Manchester láithreach bonn.

D’fhan Naima i Manchester go dtí gur bhain sí céim amach san ollscoil, ach thit sí amach lena haintín tar éis sin. Arís eile, ní raibh a fhios ag Naima cad a dhéanfadh sí. Bhí fonn uirthi dul ar ais go dtí an Phacastáin ach ní raibh sé éasca é sin a dhéanamh, agus ní raibh seans ag bean léi féin a bheith beo ar an mbeagán!  Bhí cara maith aici in Éirinn a mhol di teacht ann agus go socródh sí post di ina comhlacht. Ar an drochuair, níor oibrigh an plean sin amach, agus tar éis cúpla mí in Éirinn, i mí Aibreán, 2015, d’iarr Naima tearmann ar an Rialtas. Chuala sí go mbeadh a próiseas iarratais críochnaithe laistigh de sé mhí, ach ní mar sin a bhí an scéal!

Cuireadh chuig ionad soláthair dhírigh i gCluain Dolcáin í, agus sula i bhfad d’aithin sí nach mbeadh rudaí socraithe laistigh de sé mhí. Nuair a d’fhreastail sí ar chruinniú chumann cónaitheoirí i mí na Samhna 2015, ghlac sí ballraíocht ann. Tar éis tamaill ceapadh ina cathaoirleach í.

Thosaigh sí ag eagrú gníomhaíochtaí do na páistí ag an ionad, agus oifig eolais do dhaoine fásta mar gheall ar cheisteanna tearmainn.

“Thosaigh mé an obair sin, mar níor theastaigh uaim smaoineamh ar mo chás féin. Ach ansin, thuig mé gur thaitin sé go mór liom a bheith in ann cabhair a thabhairt do dhaoine eile.” Chomh maith leis sin, chabhraigh sí an craobh áitiúil den chlub reathaithe ‘Sanctuary Runners’ a eagrú. Agus d’fhreastail sí ar chúrsa polaitíochta i gColáiste na Tríonóide freisin!

Sa bhliain 2018, d’éirigh léi scoláireacht ollscoile a bhaint amach ag staidéar le haghaidh máistreacht i mBiteiripic i gColáiste Ollscoile, Baile Átha Cliath. Bhí sí fós ina cónaí in ionad soláthair dhírigh – rún nár roinn sí le haon duine eile!  Rinne sí staidéar i leabharlann an Choláiste san oíche, mar bhí sí ag roinnt seomra leapa le beirt eile san ionad. Nuair a bhí uirthi a tráchtas a scríobh, thug bainistíocht an ionaid seomra stórais di le hobair a dhéanamh.

Gan mhoill i ndiaidh a staidéar i gColáiste Ollscoile Baile Átha Cliath a thosú, tharla géarchéim ag an ionad, mar bhí sé socraithe é a dhúnadh síos. D’eagair Naima feachtas bríomhar chun dul i ngleic leis an gcinneadh sin, agus d’éirigh léi an rialú sin a fhreaschur!

Lean an maorlathas spadánta ar aghaidh maidir lena hiarratas tearmainn, agus faoi dheireadh i mí Iúil 2020, d’fhoghlaim sí gur cuireadh a cás ar ais faoi bhráid na hArd-Chúirte in Éirinn. I mí an Mhárta 2021, iarradh uirthi a hiarratas a chur isteach arís, agus é seo á scríobh tá sí ag fanacht le hagallamh leis an Oifig um Chosaint Idirnáisiúnta. Tá cead oibre aici faoi dheireadh, mar fuair sí post san ionad soláthair dhírigh i gCluain Dolcáin ag eagrú gníomhaíochtaí na bpáistí ann. Cé gur rud maith e sin, tá Naima ag súil go bhfaighidh sí obair sa réimse leighis ina bhfuil cáilíocht ghairmiúil aici ann.

Is Críostaí athbheirthe í Naima, agus bhuail sí le Cian agus an bheirt acu ag freastal ag seirbhís reiligiúnach ag an ‘All Nations Church’ ar an gCuarbhóthar Theas i mBaile Átha Cliath. Tá lámh is focal eatarthu anois!

Tar éis di sé bliana ina cónaí in ionad soláthair dhírigh, tá cúrsaí ag feabhsú di faoi dheireadh. Seo mar a dúirt Naima le déanaí:

“Bhí mé ag iarraidh gnáthshaol a bheith agam le chomh fada, le cead agam a bheith in ann post a fháil agus a bheith in ann taisteal! Bhí tráth ann nach raibh mé in ann aon rud deas a fheiceáil dom féin agus ní raibh mé in ann aon saghas plean a dhéanamh; bhí sé an-deacair. Ach anois, tá cúrsaí ag athrú!”

Guímid gach rath ar Naima, agus bímis go léir buíoch as a bhfuil againn féin!

.

Tá scéal spreagúil agam duit inar léirigh duine misneach iontach i láthair an mhí-áidh, agus inar sháraigh sí dúshlán i ndiaidh dúshláin a tháinig roimpi.  

Bhí deacrachtaí ina saol i bhfad sular tháinig Naima Chaudhry go hÉirinn. Nuair a diagnóisíodh go raibh galar néarón luadrach ar a máthair, a bhí ina tuismitheoir aonair, bhí ar Naima a bheith ina cúramóir lánaimseartha. Mar sin, ní raibh Naima ach seacht mbliana déag d’aois nuair a bhí uirthi an scoil a fhágáil. Fuair a máthair bás trí bliana ina dhiaidh sin agus ní raibh a fhios ag Naima cad ba cheart di a dhéanamh ansin. Bhí a gaolta ag cur brú uirthi cleamhnas a dhéanamh, ach ní raibh aon suim aici ann. Nuair a mhol a haintín i Manchester go mbeadh sé níos fearr di staidéar a dhéanamh i Manchester, d’aontaigh sí agus chuaigh sí go Manchester láithreach bonn.

D’fhan Naima i Manchester go dtí gur bhain sí céim amach san ollscoil, ach thit sí amach lena haintín tar éis sin. Arís eile, ní raibh a fhios ag Naima cad a dhéanfadh sí. Bhí fonn uirthi dul ar ais go dtí an Phacastáin ach ní raibh sé éasca é sin a dhéanamh, agus ní raibh seans ag bean léi féin a bheith beo ar an mbeagán!  Bhí cara maith aici in Éirinn a mhol di teacht ann agus go socródh sí post di ina comhlacht. Ar an drochuair, níor oibrigh an plean sin amach, agus tar éis cúpla mí in Éirinn, i mí Aibreán, 2015, d’iarr Naima tearmann ar an Rialtas. Chuala sí go mbeadh a próiseas iarratais críochnaithe laistigh de sé mhí, ach ní mar sin a bhí an scéal!

Cuireadh chuig ionad soláthair dhírigh i gCluain Dolcáin í, agus sula i bhfad d’aithin sí nach mbeadh rudaí socraithe laistigh de sé mhí. Nuair a d’fhreastail sí ar chruinniú chumann cónaitheoirí i mí na Samhna 2015, ghlac sí ballraíocht ann. Tar éis tamaill ceapadh ina cathaoirleach í.

Thosaigh sí ag eagrú gníomhaíochtaí do na páistí ag an ionad, agus oifig eolais do dhaoine fásta mar gheall ar cheisteanna tearmainn.

“Thosaigh mé an obair sin, mar níor theastaigh uaim smaoineamh ar mo chás féin. Ach ansin, thuig mé gur thaitin sé go mór liom a bheith in ann cabhair a thabhairt do dhaoine eile.” Chomh maith leis sin, chabhraigh sí an craobh áitiúil den chlub reathaithe ‘Sanctuary Runners’ a eagrú. Agus d’fhreastail sí ar chúrsa polaitíochta i gColáiste na Tríonóide freisin!

Sa bhliain 2018, d’éirigh léi scoláireacht ollscoile a bhaint amach ag staidéar le haghaidh máistreacht i mBiteiripic i gColáiste Ollscoile, Baile Átha Cliath. Bhí sí fós ina cónaí in ionad soláthair dhírigh – rún nár roinn sí le haon duine eile!  Rinne sí staidéar i leabharlann an Choláiste san oíche, mar bhí sí ag roinnt seomra leapa le beirt eile san ionad. Nuair a bhí uirthi a tráchtas a scríobh, thug bainistíocht an ionaid seomra stórais di le hobair a dhéanamh.

Gan mhoill i ndiaidh a staidéar i gColáiste Ollscoile Baile Átha Cliath a thosú, tharla géarchéim ag an ionad, mar bhí sé socraithe é a dhúnadh síos. D’eagair Naima feachtas bríomhar chun dul i ngleic leis an gcinneadh sin, agus d’éirigh léi an rialú sin a fhreaschur!

Lean an maorlathas spadánta ar aghaidh maidir lena hiarratas tearmainn, agus faoi dheireadh i mí Iúil 2020, d’fhoghlaim sí gur cuireadh a cás ar ais faoi bhráid na hArd-Chúirte in Éirinn. I mí an Mhárta 2021, iarradh uirthi a hiarratas a chur isteach arís, agus é seo á scríobh tá sí ag fanacht le hagallamh leis an Oifig um Chosaint Idirnáisiúnta. Tá cead oibre aici faoi dheireadh, mar fuair sí post san ionad soláthair dhírigh i gCluain Dolcáin ag eagrú gníomhaíochtaí na bpáistí ann. Cé gur rud maith e sin, tá Naima ag súil go bhfaighidh sí obair sa réimse leighis ina bhfuil cáilíocht ghairmiúil aici ann.

Is Críostaí athbheirthe í Naima, agus bhuail sí le Cian agus an bheirt acu ag freastal ag seirbhís reiligiúnach ag an ‘All Nations Church’ ar an gCuarbhóthar Theas i mBaile Átha Cliath. Tá lámh is focal eatarthu anois!

Tar éis di sé bliana ina cónaí in ionad soláthair dhírigh, tá cúrsaí ag feabhsú di faoi dheireadh. Seo mar a dúirt Naima le déanaí:

“Bhí mé ag iarraidh gnáthshaol a bheith agam le chomh fada, le cead agam a bheith in ann post a fháil agus a bheith in ann taisteal! Bhí tráth ann nach raibh mé in ann aon rud deas a fheiceáil dom féin agus ní raibh mé in ann aon saghas plean a dhéanamh; bhí sé an-deacair. Ach anois, tá cúrsaí ag athrú!”

Guímid gach rath ar Naima, agus bímis go léir buíoch as a bhfuil againn féin!

.

Inis Mór Arís

Cuairt an Phápa go Cheanada

le | 2022/08/10 | Cúrsaí Reatha, Nuacht Idirnáisiúnta, Polaitíocht

Teip Thubaisteach!

Ar oilithreacht aithrí i gCeanada dó, ghabh Pápa Proinsias leithscéal as an “teip thubaisteach” agus as “mírún” na scoileanna cónaithe a raibh reiligiúin éagsúla i mbun orthu, an Eaglais Chaitliceach san áireamh. D’iarr sé maithiúnas ar na daoine a tháinig trí fhoréigean i scoileanna sa chóras uafásach sin inar tugadh drochíde coirp agus intinne dóibh agus do na deicheanna míle páiste eile freisin.

Tháinig an leithscéal, a rabhthas ag tnúth le fada leis, ag tús a chuairt seachtaine, in áit darb ainm Maskwacis, Alberta in iarthar Cheanada.

“Tá brón orm. Táim ag iarraidh maithiúnais, go háirithe, as na bealaí a thug baill na hEaglaise cabhair do na rialtais ag an am – uaireanta mar bhí siad ar nós cuma liom – a bpolasaithe mar gheall ar dhochar cultúrtha agus asamhlú éigeantach a chur i bhfeidhm,” arsa Proinsias, ag insint do shlua 2,000 a tháinig slán as an gcóras sin, faoin bhfearg agus náire a mhothaigh sé de dheasca na drochíde uafásaí a tharla do go leor páistí bundúchasacha.

Bhí Proinsias ag cásamh an mheoin choilínigh taobh thiar den chóras a raibh tionchar díobhálach aige ar na glúnta bundúchasacha. “Iarraim maithiúnas as an dochar a rinne an oiread sin Críostaithe do na bundúchasaigh,” a dúirt sé.

Bhí siad go léir bailithe ag “Powwow Arbour”, áit speisialta atá ag náisiúin na mbundúchasach a úsáidtear le haghaidh tionóil phoiblí agus ceiliúradh. Tar éis óráide an Phápa, chuir an Taoiseach Wilton Littlechild ceannbheart cleití ar cheann an Phápa agus lig an lucht féachana na gártha molta astu.

I measc na bhfreastalaithe, bhí Taoiseach Cheanada, Justin Trudeau, an t-ardghobharnóir, Mary Simon, agus Taoiseach Náisiúnta Thionól an Chéad Náisiún, RoseAnne Archibald, chomh maith le cúpla reachtóir feidearálach.

Gan dabht, ba é an rud ba thochtmhaire a tharla ná léiriú coscrach den amhrán náisiúnta Cheanada canta i dteanga na Cree ag bean dhúchasach, agus na deora go fras léi.

“Is nóiméad speisialta é seo do na daoine a tháinig slán,” arsa Phil Fontaine, iar-Thaoiseach na Chéad Náisiún agus duine a tháinig slán freisin.

Bhí an Eaglais Chaitliceach i bhfeighil níos mó ná leath na scoileanna cónaithe i gCeanada, a bhí ar níos mó ná 150,000 páistí bundúchasaigh freastal orthu, idir timpeall 1870 go dtí 1997.

Ní théann an leithscéal fada go leor

Tar éis na méide a bhí ráite ag an bPápa, chuir rialtas Cheanada in iúl go soiléir nach dtéann a leithscéal fada go leor, ag tabhairt le fios go bhfuil go leor oibre le déanamh fós ag an Eaglais ar son athmhuintearais.

Is ionann gearáin an rialtais agus gearáin na mbundúchasach – nach ndearna an Pápa tagairt don drochúsáid ghnéasach a d’fhulaing páistí bundúchasaigh sna scoileanna, agus nár ainmnigh an Pápa an Eaglais Chaitliceach mar institiúid a bhfuil freagrach as na rudaí uafásacha a tharla. Ní hamháin sin, ach ní dúirt an Pápa faic mar gheall ar chúiteamh nó infheistíocht, nó faoi fhreagracht na ndaoine a bhain mí-úsáid as leanaí sna scoileanna cónaithe, nó mar gheall ar na déantúsáin bhundúchasaigh atá fós sa Vatacáin. Bhí na bundúchasaigh ag impí ar an bPápa freisin an ‘Doctrine of Discovery’ ón 15ú haois a chur ar ceal, agus cé go ndúirt sé nach rud maith a bhí ann, níor chuir sé ar ceal é ach oiread. Sa pholasaí Eaglaise sin, thug an Eaglais Chaitliceach beannacht do na coilínigh Eorpacha talamh a ghabháil ó neamh-Chríostaithe.

Cinedhíothú

Cé nár úsáid an Pápa an focal ‘Cinedhíothú’ ar chor ar bith ar feadh na seachtaine a bhí sé ar cuairt go Cheanada, úsáid sé é ar an eitilt ar ais go dtí an Róimh. Dúirt sé gur focal oiriúnach é cinedhíothú, a dhéanann cur síos grinn ar cad a tharla sna scoileanna cónaithe i gCeanada.

“Níor úsáid mé an focal ‘cinedhíothú’ mar níor rith sé liom é a úsáid, ach is é sin a ghlaofá air,” arsa Pápa Proinsias leis na tuairisceoirí a bhí ar an eitilt leis.

Cad é le déanamh anois?

Dúirt Príomh-aire Cheanada, Justin Trudeau go raibh tionchar mór ag cuairt an Phápa ar an lucht inste scéil, ach nach raibh ann ach an chéad choiscéim. Is rud neamhchoitianta é don phríomh-aire labhairt faoin bPápa sa tslí sin, in ainneoin an ceart a bheith aige. Ar aon nós, rinne Trudeau agus a rialtas de réir a mbriathair. Mar chuid den socrú a baineadh amach i gcás cúirte, dhíol an rialtas cúiteamh sna billiúin dollar do phobal na mbundúchasach. Níor thug an Eaglais Chaitliceach fós dóibh ach 50 milliún, agus tá sé beartaithe aici 30 milliún eile a thabhairt dóibh sa todhchaí. Tá sé soiléir go bhfuil ar an Eaglais Chaitliceach lámh a chur ina póca chun a dualgas a chomhlíonadh agus chun clabhsúr cothrom a chur ar an gcaibidil náireach seo ina scéal.

.

.

Inis Mór Arís

Tuairisc ó Mheiriceá – Éisteachtaí Roghchoiste Eanáir 6 – Éisteacht 9

le | 2022/08/03 | Cúrsaí Reatha, Nuacht Idirnáisiúnta, Polaitíocht

Ag doirteadh peitril ar an tine!

San éisteacht seo, chuir an t-Ionadaí Elaine Luria (Daonlathaí–Virginia) agus an t–Ionadaí Adam Kinzinger (Poblachtach-Illinois) na ceisteanna ar na finnéithe – Matthew Pottinger (iarleaschomhairleoir Slándála Náisiúnta) agus Sarah Matthews (iarphreasrúnaí). Bhí an bheirt fhinné sin go mór ar son Trump, ach nuair a sheol sé tvuít gránna ag 2:24 p.m. ar an 6 Eanáir, d’éirigh siad as a bpoist ar an bpointe!

Chuir an Roghchoiste an bhéim ar an t-am ar an 6 Eanáir idir deireadh óráide Trump ag an ‘Ellipse’, nuair a spreag sé gráscar feargach chun máirseáil ar an gCaipeatól, agus an nóiméad a chuir sé abhaile an gráscar céanna.

Bhreathnaigh Trump ar thuairisciú na círéibe ar an teilifís sa seomra bia sa Teach Bán. Dar le habhcóide an Tí Bháin, Pat Cipollone, níor theastaigh le haon duine ar fhoireann Trump (seachas Trump féin) go leanfaí leis an gcíréib.

Cé nár chuir sé glaonna ar na póilíní ná aon oifigigh eile an t-ord a chur ar bun arís le linn na círéibe, chur Trump glaonna ar a dhlíodóir Rudy Giuliani agus ar chúpla sheanadóir, ag iarraidh comhaireamh na vótaí sa Chaipeatól a mhoilliú.

In ionad stop a chur leis an bhforéigean, ag 1:49 p.m. ghiolc Trump nasc dá óráid, ag an am céanna agus a d’fhógair na póilíní go raibh círéib ar siúl. Ansin, dar le finnéithe éagsúla, dhoirt Trump peitreal ar an tine, nuair a chuir sé i leith Leasuachtarán Pence gur cladhaire a bhí ann. Mar a dúirt an Roghchoiste, chuir Trump “súil sprice ar a dhroim”. Díreach de dheasca na tvuíte sin, chuaigh an foréigean in olcas, agus ag 2:26 p.m., ba ghá Pence a bhogadh gan mhoill go láthair ní ba shábháilte. Uair amháin, bhí sé i bhfoisceacht go mbeannaí Dia do na círéibeoirí, agus bhí cúrsaí chomh dainséarach sin go raibh gníomhairí na rúnseirbhíse ag cur glaonna ar a dteaghlaigh, chun slán a fhágáil dóibh.

Tá sibh an-speisialta!

Faoi dheireadh ag 2:38 p.m. agus é faoi bhrú óna chomhairleoirí, sheol Trump tvuít amach ag rá: “Tabhair tacaíocht do phóilíní an Chaipeatóil agus do na gníomhaireachtaí forfheidhmithe dlí, le do thoil! Tá siad ar son ár dtíre i ndáiríre. Fanaigí socair!” Ag an bpointe sin, bhí an lucht déanta dlí i bhfolach sa Chaipeatól agus gásmhaisc á gcaitheamh acu.

Lean an troid chrua go dtí 4:17 p.m. nuair a d’eisigh Trump fístaifead inar labhair sé leis an drong, ag rá: “Téigí abhaile, tá grá againn daoibh, tá sibh an-speisialta.” Fuair an Roghchoiste amach go raibh na póilíní ag fáil na láimhe in uachtar ar na círéibeoirí faoin am ar eisigh Trump an taifead sin. Ag 6:01 p.m. sheol Trump tvuít eile, ag rá leis na círéibeoirí gur tírghráthóirí iad!

Faoi dheireadh, ar an 7 Eanáir, d’eisigh Trump taifead eile, ag rá go raibh alltacht air faoin bhforéigean, agus go gcuirfear an dlí ar aon duine a bhris an dlí. Gheall sé go mbeadh an próiseas aistrithe in ord agus in eagar. Thaispeáin an Roghchoiste míreanna gearrtha nuair a bhí Trump ag ullmhú an taifid, ina raibh a iníon Ivanka ag tabhairt comhairle dó nár thaitin leis. Feictear é ag rá: “Níor mhaith liom a rá go bhfuil an toghchán críochnaithe. Níl uaim ach a rá go bhfuil na torthaí deimhnithe ag an gComhdháil.”

Agus, ar ndóigh, níor stad Trump riamh ag maíomh go raibh an bua aige sa toghchán. Mar a dúirt an t-Ionadaí Kinzinger ar an ábhar: “Níl na fórsaí a spreag Trump imithe. An idé-eolaíocht mhílíteach, éadulangach. Na mílístí, an coimhthíos agus an mhíshástacht. Na fantaisíochtaí aistí. Tá siad go léir amuigh ansin fós. Réidh le himeacht!”

Damhsa an tSicín!

Rinne mearscaipeadh ar fhíseán áirithe a thaispeáin an Roghchoiste, a tharraing droch-cháil ar an Seanadóir Josh Hawley (Poblachtach – Missouri), duine de lucht tacaíochta Trump. Sa chéad radharc, feictear Hawley ag ardú a dhoirne mar chomhartha dlúthpháirtíochta leis an lucht agóide ar maidin ar an 6 Eanáir. Sa dara radharc, feictear Hawley ag tabhairt rúid tríd an gCaipeatól nuair a bhris na círéibeoirí isteach.

Tá an fístaifead postáilte ar fud an idirlín agus ceol téama ‘Chariots of Fire’ ar siúl, in éineacht le pictiúr sicíní ag rith! Ní ligfear dó dearmad a dhéanamh air go brách!

Ag deireadh na héisteachta, mhol Liz Cheney (leaschathaoirleach an Roghchoiste) na finnéithe go léir, ach go háirithe Cassidy Hutchinson agus na mná eile, a raibh sé de chrógacht acu fianaise a thabhairt in ainneoin bagairtí an Uachtaráin agus a chúlaistíní.

Dúirt Cheney go raibh eolas nua ag teacht chun solais agus bearna sa damba ag oscailt. Mar sin, beidh sraith eile éisteachtaí poiblí i mí Mheán Fómhair. Beimid ar bís ag fanacht leo!

.

gaGaeilge
gaGaeilge en_USEnglish