Bhí gaoth fhuar fheanntach ag feadaíl agus ag síobadh na báistí díreach isteach san aghaidh orm. Bhí an geimhreadh sa mhullach orainn, gan dabht ar bith. Rith mé isteach doras an óstáin agus mé ar mo líob. Tar éis m’ainm agus m’uimhir fhóin a fháil, treoraíodh mé go dtí bord beag sa chúinne.

Tháinig Séimí an Droichid isteach díreach ansin agus é fliuch báite go craiceann.

“Nach bhfuil an aimsir go hainnis, a Mhíchíl?” arsa Séimí.

“Agus tá sé ag dul in olcas, de réir cosúlachta,” a d’fhreagair mé, mar baineadh stangadh asam nuair a chonaic mé an bhail a bhí ar Shéimí bocht. Bhain sé de a chóta báistí, agus chaith sé a scáth fearthainne i leataobh. Chuimil sé a chuid bos dá chéile agus é ag séideadh tríothu chun iad a théamh suas. Ansin, bhreathnaigh sé ar an mbiachlár.

“Aon mholadh agat?” a d’iarr sé díom.

“Is maith liomsa curaí, agus mar sin roghnaigh mé an curaí uaineoil,” a d’fhreagair mé.

“Beidh iasc agus sceallóga agam, ceapaim,” arsa Séimí.

Ghair mé an freastalaí chugainn, agus d’ordaíomar ár lón.

“A Shéimí,” arsa mise de ghuth beagnach mífhoighneach, “an leanfaimid ar aghaidh leis ár gcomhrá ón uair dheireanach?”

Bhí fonn mór orm comhairle Shéimí a chloisteáil, mar gheall ar réiteach fadhbanna móra an domhain. Dúirt sé cheana go raibh an réiteach aige, agus caithfidh mé admháil go raibh mé in amhras faoi sin.

Bhaineamar ár maisc dínn, agus thosaíomar ag ithe go cíocrach.

“Béile an-bhlasta é seo!” arsa Séimí agus a bheola á lí aige.

“Tá mo churaí an-bhlasta freisin. Tá an bia níos fearr ná sa Smugairle, nach bhfuil?”

“I bhfad níos fearr!” arsa Séimí. Ghlanamar ár bplátaí gan mhoill, agus ansin tháinig an freastalaí ar ais le cúpla caife latte dúinn agus thóg sé leis na plátaí folmha.

“Leanfaimid ar aghaidh, cinnte a Mhíchíl! Agus an réiteach d’fhadhbanna móra an domhain? I bhfocal amháin – Oideachas! Go bunúsach, ba cheart dár gcóras oideachais a bheith ar fáil do chách agus ag múineadh dúinn conas is féidir linn smaoineamh dúinn féin go soiléir. Ach níl deis oideachais ag gach duine agus ullmhaítear na scoláirí atá ann don am atá caite, agus ní don todhchaí ina mbeidh siad ag maireachtáil. Nach luíonn sé sin go mór le réasún, a Mhíchíl?”

“Gan dabht, luíonn!” a d’fhreagair mé. “Ach cad is féidir a dhéanamh faoi na fadhbanna sin, a Shéimí?”

“Sin í an cheist mhór!” arsa Séimí. “Tá tuairim agam faoi sin, ach is í an fhadhb níos deacra ná conas mo chomhairle a chur i bhfeidhm, agus níl freagra agam don cheist sin fós– sin an píosa nach bhfuil éasca! Agus i dtíortha nach bhfuil córas daonlathais acu, tá sé níos deacra fós!”

“Tuigim é sin, ach cad é do chomhairle, a Shéimí?” arsa mise, ag éirí beagnach mífhoighneach anois.

“Bhuel is é dualgas gach rialtas deis oideachais a thabhairt do gach duine sa tír – sin an chéad rud. Ansin, caithfidh an córas oideachais múineadh dúinn teicnicí réitithe fadhbanna, scileanna anailíseacha agus acmhainní criticiúla. Caithfidh sé múineadh dúinn freisin conas is féidir linn a bheith mar shaoránaigh fhreagracha agus táirgiúla inár sochaí. Agus ná déan dearmad ar na healaíona, oideachas cultúrtha, teangacha, eolaíocht agus teicneolaíocht freisin. Oideachas leathan, cuimsitheach agus ábhartha atá i gceist.”

“Aontaím leis sin, ach ní fheicim cá bhfuil an réiteach!” arsa mise, ag iarraidh tuiscint a fháil.

“Mura bhfuil cuid mhór dúinn in ann smaoineamh go soiléir agus in ann an fhírinne a dhealú ón mbréag, is furasta do na meáin, do pholaiteoirí agus do chomhlachtaí bob a bhualadh orainn ar mhaithe leo féin. Agus sin fréamh na bpríomhfhadhbanna ar luaigh mé iad níos luaithe!

Ar an drochuair, sin an méid atá le rá agam inniu ar an ábhar sin a Mhíchíl mar, ar an drochuair, tá sé in am dom imeacht anois. Íocfaidh mé as ár mbéilí ar mo shlí amach, agus bhí am iontach agam arís!”

Bhí ionadh orm go raibh ar Shéimí imeacht go tobann mar sin. Ós rud é gur íoc mé as ár mbéile seachtain ó shin, ní dúirt mé aon rud faoi sin!

“Slán go fóillín, agus beidh mé i dteagmháil leat i gceann tamaill!” a scread mé ina dhiaidh, ach ceapaim nár chuala sé faic!

Chomh maith le lón bia, bhí lón machnaimh agam freisin gan dabht! Bhí cúpla ceist agam fós ar an ábhar casta seo! Ar an dea-uair, d’fheabhsaigh an aimsir le linn ár lóin, agus ní raibh orm rith go dtí mo charr!

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

“Céard faoin téamh domhanda – ábhar atá sna ceannlínte anois ar fud an domhain?” arsa mise agus spéis mhór agam san ábhar sin.

Tar éis tráthnóna iontach agus béile blasta sa Smugairle Róin, chuamar go dtí mo theachsa i gcomhair cupán tae. Phioc mé an t-ábhar sin – téamh domhanda – as cúpla fadhb mhór a thug Séimí dom níos luaithe.

“Rogha iontach agus tráthúil é sin! Tá tuarascáil nua foilsithe ag an bPainéal Idir-rialtasach ar Athrú Aeráide. Deir na saineolaithe go léir a rinne an taighde, nach bhfuil aon dabht ar domhan gurb é tionchar an chine dhaonna an cúis is mó leis an athrú aeráide. Thug siad rabhadh láidir faoi thodhchaí an phláinéid freisin, ag rá go bhfuil athruithe ar siúl i ngach áit – go bhfuil an teas ag ardú, an t-oighear ag leá agus an fharraige ag ardú. Dúirt siad nach foláir dúinn astaíocht carbóin a laghdú gan mhoill, sula rachaidh an t-athrú aeráide i bhfad níos measa. An gceapann tú go mbeadh duine ar bith in aghaidh na bhfíricí dobhréagnaithe sin?

Bhí mé i bhfad níos cúramaí le mo fhreagraí anois. “Bhuel, a Shéimí, tá sé cruthaithe le fada an lá gur sféar é ár bpláinéid ach táthar ann nach nglacann leis an bhfíric dhobhréagnaithe sin! Mar sin, caithfidh mé a rá go bhfuiltear ann nach gcreideann na saineolaithe anois faoin téamh domhanda ach an oiread!”

“Tá an ceart agat. Ach tá an scéal níos measa ná sin. Cén fáth nach gcreideann daoine na fíricí sa chéad áit? An bhfuil a fhios agat?” D’ardaigh Séimí a mhala go ceisteach agus é ag déanamh mionscrúdaithe orm.

“Níl barúil ar bith agam!” arsa mise.

“Caithfidh tú lorg an airgid a leanúint! Feicfidh tú ansin faoi na daoine nach gcreideann fíricí doshéanta nach bhfuil iontu ach fichillíní ar chlár lucht éilitheach an airgid. Scaipeann an lucht sin bréaga go toilteanach fad is a fhreastalaíonn sé ar a riachtanais. Déanann siad aon rud a ghineann ioncam dóibh, fiú má dhéanann sé dochar do dhaoine eile nó don phláinéad. Nach cuma leo sin sa sioc faoin gcosmhuintir! Nach cuma leo sin sa sioc faoin bhfírinne! Ní spéis leo ach iad féin a chur chun cinn! Tá sé chomh simplí sin!” Leis sin, tharraing Séimí anáil dhomhain. “Tae?” ar seisean, agus é ag doirteadh amach cupán tae dom cheana féin.

“Go raibh maith agat,” arsa mise. “Ceapaim go dtuigim cad atá á rá agat, agus tá sé thar a bheith suimiúil. Maidir leis an téamh domhanda, cén lucht éilitheach atá i gceist?”

“Comhlachtaí fuinnimh agus go háirithe comhlachtaí ola, mar is iadsan a chaillfidh a lán brabús an lá a thosaíonn an domhan ag úsáid fuinnimh mhalartaigh,” a d’fhreagair Séimí.

“Tuigim é sin, a Shéimí. Agus conas is féidir leo bob a bhualadh ar go leor daoine?”

“Caitheann siad méid mór airgid chun é sin a dhéanamh. Déanann siad stocaireacht ar pholaiteoirí, ag tabhairt tacaíocht airgid dóibh mar chúiteamh ar a dtacaíocht polaitiúla. Cuireann siad feachtas meán measctha i gcrích, ar an raidió, an teilifís, na nuachtáin, agus ar líne, go háirithe ar na meáin sóisialta (Facebook, Twitter, Instagram, srl.). Is mar sin a scaipeann siad a mbolscaireacht mhioscaiseach, agus bíonn an-tionchar acu ar go leor daoine. Déanann siad é sin fad is a n-oibríonn sé ar mhaithe leo.” Chroith Séimí a cheann agus olc air.

“Is uafásach an rud é!” a dúirt mé. “Ach nach dtagann an fhírinne amach sa deireadh?”

“Is ea, ar ndóigh, tagann uair na cinniúna. Ní athraíonn siad go dtí go ndéanann an brabach an costas a dhlisteanú. Chomh maith le costas a bhfeachtais bholscaireachta, tagann na cásanna cúirte, agus go minic déanann gníomhaithe timpeallachta agus gníomhaithe ar son chearta an duine agóidí i gcoinne na gcomhlachtaí éilithigh agus a dtáirgí. Diaidh ar ndiaidh bíonn orthu an fhírinne a admháil. Uaireanta, bíonn ar chomhlacht iarratas ar fhéimheacht a dhéanamh. Ach, ná bí buartha, coimeádann na daoine saibhre a n-airgead pé scéal é! Sin an tslí a n-oibríonn ár gcóras caipitlíoch!” Leis sin, d’ól Séimí gach uile dheoir a bhí fágtha ina chupán. “Ach tá sé thar am agamsa dul a chodladh! Leanfaimid lenár gcomhrá an chéad uair eile, agus ansin leagfaidh mé amach réiteach na bhfadhbanna!”

“Ba mhaith liom do réiteach a chloisteáil, agus b’fhéidir go mbuailfimid le chéile ag an am céanna an tseachtain seo chugainn?” arsa mise go díograiseach.

“Go hiontach!” arsa Séimí, agus amach an doras leis ansin gan mhoill!

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

   .

.