mickgb | I mBéal an Phobail

Cluichí Oilimpeacha – Tóiceo 2020!

le mickgb | 2021/08/25 | Cúrsaí Reatha, Nuacht Idirnáisiúnta

Ba bheag nár tharla na Cluichí Oilimpeacha i mbliana de bharr an chineáil Delta den choróinvíreas, atá i bhfad níos tógálaí ná aon chineál eile go dtí seo. Ar an 8 Iúil, coicís roimh thús na gcluichí, fógraíodh go mbeadh dianghlasáil i bhfeidhm i dTóiceo ó 12 Iúil go dtí an 22 Lúnasa, agus nach mbeadh cead ag an bpobal freastal ar na Cluichí Oilimpeacha. Ach lean na cluichí féin ar aghaidh, agus ceapaim gur rud maith é sin, a thóg ardú meanman dúinn go léir, agus a tharraing ár n-intinn ó na drochscéalta a bhí ar siúl sa domhan mór. Bhí na cluichí an-rathúil in ainneoin na srianta a bhí ann, agus bhí iomaíocht ghéar le feiceáil i ngach mórimeacht spóirt. Bhí scéalta daonspéise ann freisin, agus d’fhoghlaimíomar faoin strus a bhíonn ar gach iomaitheoir sna cluichí. Seo iad mo bhuaicphointí ó Thóiceo 2020!

Éireannaigh sna Cluichí Oilimpeacha

Ba cheart dúinn a bheith an-bhródúil asainn féin, agus as ár lúthchleasaithe. Bhuamar ceithre bhonn, bonn óir agus bonn cré-umha sa dornálaíocht agus bonn óir agus bonn cré-umha sa rámhaíocht. Sa rámhaíocht, bhuaigh Aifric Keogh, Eimear Lambe, Fíona Murtagh agus Emily Hegarty an bonn cré-umha. Is as Gaeltacht Chonamara iad Aifric agus Fíona. Rás 2k a bhí ann agus le 200m fágtha sa rás, agus foireann Ríocht Aontaithe sa tríú háit, chuaigh foireann na hÉireann tharstu chun an bonn a thuilleadh! Dá ghaire don chnámh is ea is milse an fheoil! Bhuaigh Paul Ó’Donovan agus Fintan McCarthy bonn óir sa chomórtas rámhaíochta Bád Beirte Éadrom. Rogha na coitiantachta ba ea iad mar bhuaigh siad Craobhacha na hEorpa agus an Domhain roimhe sin. Ní raibh foireann na Gearmáine in ann an bhua a bhaint amach, agus fuair siadsan an bonn airgid. Sa dornálaíocht bhuaigh Aidan Walsh ó Bhéal Feirste an bonn cré-umha. Bhí air tarraingt amach ansin mar gheall ar ghortú rúitín. Sa dornálaíocht freisin, ar lá deiridh na gcluichí, fuair Kellie Harrington an ceann is fearr ar Beatriz Ferreira sa chomhrac ceannais 60kg. Ba é sin buaicphointe na gcluichí dom, mar is gnáthdhuine tarraingteach í Kellie a léiríonn meon dochloíte na hÉireann.

Curriarrachtaí Domhanda Nua againn

Briseadh go leor curriarrachtaí domhanda i dTóiceo – an iomarca acu ann lena lua as a n-ainm anseo. Ach luafaidh mé cúpla ceann anseo ar díol suntais iad.

Sna cluichí raon agus faiche, bhí babhtaí ceannais an chliathrása 400m dochreidte, idir fhir agus mhná. Bhí rás na mban beagnach críochnaithe nuair a luasghéaraigh Sydney McLoughlin thar Dalilah Muhammad chun an bhua a bhaint amach. Sháraigh an bheirt ó Mheiriceá an churiarracht dhomhanda a bhí ag Sydney McLoughlin go dtí sin.

Bhí babhta ceannais na bhfear beagnach mar an gcéanna sa chaoi ar tharla an eachtra os ár gcomhair amach. Sa chás seo, bhí an rás beagnach buaite ag an Meiriceánach Rai Benjamin, ach díreach roimh an líne chríche, fuair an tIoruach Karsten Warholm an ceann is fearr ar Rai Benjamin chun an bonn óir a bhuachan. Scrios Karsten a churriarracht dhomhanda féin, agus bhris Rai í freisin!

Tar éis 26 bliain, thit curiarracht dhomhanda na mban sa trí léim. Ba í Yulimar Rojas ó Veiniséala a bhris an churiarracht dhomhanda, agus ba í Yulimar an chéad bhean ó Veiniséala a bhua bonn óir riamh freisin!

Sa linn snámha, bhuaigh Caeleb Dressel ó Mheiriceá cúig bhonn óir agus sháraigh sé dhá churiarracht dhomhanda sa phróiseas, ceann amháin sa rás sealaíochta 4X100m na bhfear agus an ceann eile sa snámh féileacáin 100m na bhfear.

Sháraigh an tógálaí meáchan Lasha Talakhadze ón tSeoirsia trí churriaracht dhomhanda a bhí aige féin, agus bhuaigh sé bonn óir amháin.

Agus an meall mór ar deireadh, briseadh curiarrachtaí domhanda na bhfear (an Iodáil) agus na mban (an Ghearmáin agus an tSín) sa raonrothaíocht!

Meabhairshláinte!

Las an sárimreoir leadóige Seapánach Naomi Osaka an tóirse Oilimpeach. Níor éirigh le Naomi bonn a fháil sna cluichí, ar an drochuair. Bhí sí sa nuacht le déanaí, mar níor fhreastail sí ar preasócáid ag baint leis an gCraobhchomórtas Oscailte Leadóige na Fraince, chun aire a thabhairt di féin mar gheall ar a meabhairshláinte.

Chuir sé leis an teachtaireacht seo nuair a tharraing Simon Biles amach as cúpla comórtas gleacaíochta. Luigh sí a meabhairshláinte mar chúis leis an bhfadhb.

Bhí fadhbanna meabhairshláinte ag an iar-sheaimpín Oilimpeach Michael Phelps le fada, agus thug sé a thacaíocht do Naomi, Simone agus lúthchleasaithe eile a bhfuil fadhbanna meabhairshláinte acu.

Is sár-réalta iad an triúr dóibh mar tá sé de chrógacht acu labhairt amach ar son daoine a bhfuil fadhbanna meabhairshláinte acu.

Meabhairshláinte i Ré an Ghalair!

le mickgb | 2021/08/18 | Cúrsaí Reatha, Tuairim

Bhí mé an-sásta liom féin tar éis dom an dara dáileog a fháil in aghaidh COVID-19. Cheap mé go raibh mé ar mhuin na muice agus nach mbeadh orm a bheith buartha faoin gcoróinvíreas ó shin i leith! Brionglóid dheas a bhí ann a fhad is a mhair sé, agus ní fada a mhair an créatúr sin! Tháinig tromluí ina ionad, darb ainm Delta. Ar dtús, litir eile in aibítir na Gréigise a bhí ann, á úsáid chun ainm neamhpholaitiúil a bhaisteadh ar chineál nua den gcoróinvíreas. Ach ansin diaidh ar ndiaidh, tháinig na drochscéalta nuachta a teacht isteach, agus d’fhoghlaim mé go raibh an cineál Delta i bhfad níos tógálaí ná aon chineál eile. Ansin, le déanaí sceitheadh tuarascáil inmheánach curtha le chéile ag an Lárionad um Ghalair a Rialú (CDC) sna Stáit Aontaithe, agus ba chúis imní é, gan dabht. Is foinse iontaofa í an CDC de ghnáth agus nuair a deimhníodh gur fíor-tuarascáil a bhí ann, thosaigh mé ag éirí imníoch. Dá mhéad a chuala nó a léigh mé faoin gcineál Delta den víreas is ea is mó buaireamh a tháinig orm. Dúirt Stiúrthóir an CDC, an Dochtúir Rochelle Walensky: “Caithfidh daoine a thuiscint nach bhfuil muid ag déanamh chailleach an uafáis agus is rud tromchúiseach atá i gceist anseo. Tá an cineál víreas seo ar cheann de na víris is tógálaí atá ar eolas againn. Tá an víreas seo beagnach chomh tógálach le deilgneach. Mar sin, scaipeann an galar ó dhuine ionfhabhtaithe go seisear eile, ar an meán. Tugtar R-uimhir ar an uimhir sin, agus leis an gcéad cineál den víreas, bhí an uimhir sin i bhfad níos lú, timpeall a dó. Ceaptar freisin go mb’fhéidir go bhfuil daoine vacsaínithe in ann an galar a scaipeadh. Agus seans maith go bhfuil galar níos measa ag baint leis an gcineál Delta den víreas. Ní haon ionadh é go bhfuil an cheathrú maidhm den Covid-19 ar siúl anois ar fud an domhain, agus líon na gcásanna ag méadú go tapa. Sin é an tromluí a ndearna mé tagairt dó níos luaithe. Is mór an trua é, mar níl deireadh na pandéime le feiceáil fós. B’fhéidir go mbeidh srianta ag teacht ar ais roimh i bhfad – is deacair a rá. Gan dabht, cuireann na drochscéalta sin lionn dubh orainn go léir, agus ardaíonn sé sin ceist eile – céard faoinár meabhairshláinte? Tá sé deacair dúinn agus don tsochaí feidhmiú go maith in aghaidh na mbagairtí agus na srianta ar gá leo de dheasca na pandéime. Bhuel, tá ceithre nod agam ar an ábhar, a chabhraíonn go mór liom agus a roinnfidh mé leat sa tsúil go mbeidís úsáideach duitse freisin.

Léirigh do mhothúcháin

Ná lig ort go bhfuil gach rud i gceart nuair nach bhfuil. Ná bí buartha labhairt le duine de do theaghlach nó do chairde aon uair a thagann saghas ísle brí ort. Mura bhfuil teaghlach nó cairde ar fáil, is féidir leat teagmháil a dhéanamh le gairmí sa tseirbhís mheabhairshláinte. Tar éis labhairt le duine eile maidir le haon deacrachtaí atá agat, mothóidh tú níos fearr. Fiú mura bhfaigheann tú moltaí, tabharfaidh an comhrá féin faoiseamh duit.

Féinchúram

Tá sé tábhachtach aire a thabhairt duit féin, go háirithe in am an ghátair. Cur liosta gníomhaíochtaí a thaitníonn leat le chéile agus cur isteach iad i do sceideal laethúla. Seo cúpla gníomhaíocht i mo liosta: siúlóid, cleachtadh a dhéanamh ar an ngiotár, éisteacht le Raidió na Gaeltachta, aclaíocht a dhéanamh, breathnú ar imeachtaí spóirt, srl.

Gnáthamh

Tá go leor dúinn sa bhaile beagnach an t-am go léir de dheasca na pandéime, agus is rud maith é a bheith gnóthach. Cuireann an fear díomhaoin cathú ar an diabhal, mar a déarfá. Is smaoineamh maith é sceideal a chur le chéile duit féin. Má tá tú ag cian obair sa bhaile, beidh sé tábhachtach am a chur in áirithe chun an obair sin a dhéanamh, agus do sceideal a bheith ar eolas ag na baill eile den teaghlach.

Dearcadh Dearfach

Más fada an lá tagann an oíche, agus lá amháin beidh an chuid is measa den bpandéim seo curtha dínn againn. Níl muid ann fós, ach tiocfaidh ár lá. Idir an dá linn, cabhróidh sé go mór linn dearcadh dearfach a chothú. Tá sé sin níos deacra in am na pandéime, mar is rud nádúrtha dúinn a bheith ag faire amach do bhagairtí. Mar shampla, dá mhéad a dhéanann tú gruaimscrolláil (‘doomscrolling’ as Béarla) ar an idirlíon, is mó buaireamh a thiocfaidh ort agus ní rud maith é sin. Cur an bhéim ar na rudaí dearfacha i do shaol agus mothóidh tú i bhfad níos fearr!

Leigheas Draíochta?

le mickgb | 2021/08/11 | Cúrsaí Reatha, Eolaíocht agus Teicneolaíocht, Tuairim

Chuir mé ár n-eitiltí in áirithe le déanaí chun taisteal ó Mheiriceá go hÉirinn. Beagnach díreach tar éis an chnaipe a bhrú tháinig aiféala ceannaitheora orm. B’fhearrde dom gan aon rud nua a léamh faoin gcoróinvíreas, go háirithe faoin gcineál Delta. Fiosracht a mharaigh an cat, agus ní fhéadfainn gan taighde a dhéanamh faoin víreas. Thosaigh mé ag tarraingt ar shnáitheanna scaoilte m’fhiosrachta agus ag léamh gach rud a chaith Google suas. Ach dá mhéad alt a léigh mé is ea is mó ceisteanna a bhí agam. Agus dá mhéad ceisteanna a bhí agam is ea is mó buaireamh a tháinig orm.

Roimh an gcineál Delta, cheap mé go raibh mé dochloíte tar éis dom a bheith vacsaínithe! Ach ní mar a shíltear a bhítear! D’athraigh an cineál Delta den choróinvíreas an cluiche go hiomlán, ar an drochuair. Déanta na fírinne, níl aon leigheas draíochta ar fáil chun dul i ngleic leis an gcoróinvireas. Ach is uirlis troda tábhachtach agus éifeachtach é an vacsaín, mar sin féin, fiú in aghaidh na gcineálacha nua, suas go dtí seo ar aon nós. Gan dabht is í an fhadhb is mó atá againn ná na daoine nach bhfuil vacsaínithe, mar is gorlann cineálacha nua den choróinvíreas iad. Is dainséar iad ní amháin dóibh féin, ach dúinn a bhfuil vacsaínithe freisin, mar tá céatadán beag dúinn nach bhfuil imdhíonacht againn ar an víreas agus a chineálacha. Níos measa ná sin, b’fhéidir go dtiocfaidh cineál nua nach mbeidh aon éifeacht ag an vacsaín air! Bheadh orainn dul ar ais go dtí cearnóg a haon! A Dhiabhal!

Tá sé soiléir nach bhfuil na freagraí go léir faighte againn fós mar gheall ar an gcineál Delta, agus tá na saineolaithe ag obair go dian chun iad a fháil. Ach tá roinnt eolais againn faoin am seo, agus níl cuma mhaith ar chúrsaí, ó thaobh an virís de. Agus sin an fáth go bhfuil mé idir dhá chomhairle anois mar gheall ar mo shocruithe taistil. Ach tá na ticéid faighte agam anois, agus cuirfidh mé cos i dtaca ag an bpointe seo. Seans maith fós nach rachaidh cúrsaí in olcas agus go mbeimid in ann taisteal go hÉirinn. Ach cad atá ar eolas againn faoi láthair faoin víreas agus cad iad na féidearthachtaí as seo amach?

Cineál Delta den Choróinvireas

Déan dearmad ar gach cineál den choróinvíreas ach an cineál Delta, mar scaipeann an cineál Delta i bhfad níos tapúla ná aon chineál eile. Thosaigh an cineál seo san India ag deireadh 2020, agus anois tá sé tar éis spré chuig 85 tír ar a laghad. Sna Stáit Aontaithe, is é an cineál Delta atá i gceist i 83 de na cásanna COVID-19 go léir. Níl na saineolaithe cinnte fós, ach ceapann siad go bhfuil an cineál Delta timpeall 50% níos tógálaí ná an cineál Alpha, agus 100% níos tógálaí ná an chéad chineál, nach raibh litir ag baint leis. Dúirt taighdeoirí ón tSín go bhfuil i bhfad níos mó cáithníní den víreas ag teacht amach san aer ó dhaoine leis an gcineál Delta COVID-19 ná mar a bhí leis an gcéad cineál, agus gurb é sin fáth amháin a bhfuil sé níos tógálaí.

Éifeachtacht an vacsaín

Is é príomhaidhm aon vacsaín ná beatha daoine a shábháil. Dealraíonn sé go bhfuil an vacsaín in aghaidh COVID-19 an-éifeachtach sa tslí sin. Meastar go bhfuil an vacsaín chomh héifeachtach in aghaidh galair dhéin anois agus a bhí sé riamh. Ach cé nach bhfuil siad cinnte fós, seans maith go dtolgfadh níos mó daoine vacsaínithe COVID-19 le siomptóim laga nó gan siomptóim ar bith agus mar sin bheidís ina scaiptheoirí an ghalair. Ní rud maith é sin!

Moladh

Chun an vacsaín a bheith éifeachtach don chine daonna in iomlán, tá sé tábhachtach do gach duine an vacsaín a fháil más féidir. I mo thuairim, is dualgas tromchúiseach, sochaíoch é sin. Gan dabht, tá a lán obair le déanamh chun an vacsaín a chur ar fáil do gach duine ar fud an domhain, ach ceapaim nach bhfuil an dara rogha againn ach é sin a dhéanamh chomh luath agus is féidir linn.

Seachas é sin a dhéanamh, beidh cuid dúinn ag fáil bháis ó COVID-19 le fada an lá, agus beidh cineálacha níos measa ar na bacáin, gan dabht!

B’fhéidir go bhfuil leigheas draíochta ar fáil, tar éis an tsaoil, má oibrímid as lámha a chéile agus ar son a chéile in aghaidh an víris!

Fíorscéal nó Finscéal?

le mickgb | 2021/08/04 | Léirmheasanna

Scéinséir atá leagtha amach go cliste is ea an scannán faisnéise “Sophie: A Murder in West Cork”, sraith trí chuid atá ar fáil ar Netflix. Maraíodh Sophie du Plantier gar dá teach in áir iargúlta in iarthar Chorcaí i 1996. Tá an cás gan réiteach fós agus is clár fiosrúcháin é seo ag leagan amach cad atá ar eolas againn faoin gcás. Thaitin an tsraith go mór liom agus mé ag breathnú air. Ach tar éis sin, tháinig saghas míchompoird orm a mhéadaigh le himeacht ama.

Mearaithe

Bhí gach mothúchán dá bhfuil ann ag cuisliú tríom. Bhí mé lán le frustrachas mar gheall ar an bhfiosrúchán coiriúil. Níor dhaingnigh na gardaí láthair na coire, fiú! Nuair a fuaireadar amach gur dhóigh an príomhamhrastach, Ian Bailey, go leor rudaí ina ghairdín, ní dhearnadar scrúdú fóiréinseach ar aon rud a bhí sa tine sin. Bhí fearg orm mar cheap mé go raibh Ian Bailey i bhfolach amach os ár gcomhair, ag séanadh na líomhaintí go léir, agus ag maíomh go raibh sé cráite ag na húdaráis agus na meáin. In ainneoin aiféala a bheith air, bhí cuma shotalach ar an bhfear seo. Bhí brón orm go bhféadfadh coir ghráiniúil mar seo tarlú amuigh faoin tuath in Éirinn, in áit atá smálaithe go deo ag an uafás a tharla ann. Bhí imní orm faoi na daoine atá ina gcónaí ina n-aonar in áiteanna iargúlta, mar tá bagairt an fhoréigin ann i gcónaí. Bhí mearbhall orm freisin, go háirithe maidir le Marie Farrell. Ar dtús, dúirt sí go bhfaca sí Ian Bailey i gcúpla áit gar do theach Sophie du Plantier ar oíche an dúnmharaithe. Ach níos déanaí, d’athraigh sí a fianaise agus dúirt sí ansin nárbh Ian Bailey a bhí ann. Tá casadh sa scéal arís le déanaí, agus Marie a rá go bhfuil aithne aici anois ar an duine a chonaic sí. Tá na Gardaí i mbun fiosrúcháin faoin bhfear seo anois, agus beidh níos mó eolais againn i gceann tamaill. Fuair mé amach sonra eile agus mé ag déanamh beagán taighde ar an mistéir seo. Bhí teaghlach du Plantier páirteach sa tsraith agus mar sin, ní haon ionadh go n-insítear an scéal ó thaobh an teaghlaigh. Níl aon dabht ag clann du Plantier gurb é Ian Bailey an dúnmharfóir. Tar éis mo thaighde, ní raibh mé cinnte níos mó cé a mharaigh Sophie agus bhí mé go hiomlán trína chéile. Tá gá géar le bleachtaire cáiliúil cosúil le Sherlock Holmes nó Poirot! Rith sé liom nach n-oireann eachtraí nár réitíodh dom, mar ní maith liom éiginnteacht ar chor ar bith, agus is fearr liom nuair a bhíonn clabhsúr ann. Ach bíodh sin mar atá, bhí an seó feicthe agam agus bhí orm déileáil leis anois.

Oscailt Súl

Ansin, léigh mé alt nua scríofa ag Fintan O’Toole san ‘Irish Times’ agus oscailt súl a bhí ann dom. Bhí dearcadh difriúil ag Fintan ar an scéal ar fad. Ní raibh mórán meas ag Fintan ar Ian Bailey – an ‘drunken vainglorious lout’ mar a thug sé air. Tarraingíonn an fear naircisíoch seo ár n-aird agus aird na meáin, nuair ba cheart ár n-aird a bheith dírithe ar ní hamháin Sophie ach na mná go léir ar mharaíodh iad. Sa bhliain 1996, maraíodh naoi mban déag eile chomh maith le Sophie, agus ní bhfuarthas amach riamh cé a dhúnmharaigh cúigear dóibh, Sophie san áireamh. Cén fáth nach gcloisimid aon rud faoi na cásanna eile? Go hiondúil, is Éireannaigh atá i gceist agus is é a céile, a páirtí, nó fear eile a bhfuil aithne mhaith aici air a dhéanann an dúnmharú. Ní tharraingíonn coireanna mar seo mórán suim, mar níl tréithe speisialta ag baint leo. I gcás Sophie, is bean álainn ón Fhrainc atá i gceist. Sasanach aisteach sotalach is ea Ian Bailey, an duine is mó atá faoi amhras.

Tuiscint

Thuig mé faoi dheireadh cén fáth a raibh mé buartha tar éis dom an tsraith seo a fheiceáil. Bhraith mé air amhail is ficsean a bhí i gceist, nuair is fíorscéal atá ann, gan réiteach fós ann. Sin í an fhadhb – i slí amháin bhí mé ar nós cuma liom faoi, ach ag an am céanna bhí a fhios agam gur ábhar fíorthábhachtach a bhí i gceist.

Tá sé thar am níos lú airde a thabhairt do Ian Bailey agus aird a thabhairt do na mná go léir ar maraíodh iad agus ar tugadh neamhaird mhíthrócaireach ar a ndúnmharuithe tar éis tamaill bhig. Tá sé in am do na Gardaí na sean-comhaid a athoscailt, agus na dúnmharfóirí a thabhairt faoi réim an cheartais.

Tús Maith, Leath na hOibre!

le mickgb | 2021/07/28 | Cúrsaí Reatha, Cúrsaí Teanga

D’fhoilsigh Jack Chambers le déanaí go bhfuil ceannteidil 32 leasú ceadaithe ag an Rialtas chun Bille na dTeangacha Oifigiúla a neartú, agus inniu tarraingeoidh mé bhur n-aird ar na cinn is tábhachtaí, i mo thuairim. Níl aon dabht ach go neartóidh na leasuithe sin ár dteanga agus a stádas sa dlí, agus faoi dheireadh taispeánann sé dúinn go léir an tacaíocht atá ag an rialtas dár dteanga. Bhí ról lárnach ag go leor daoine sna cruinnithe faoi na leasuithe a mholadh, chun an dul chun cinn suntasach seo a dhéanamh maidir leis an gcloch mhíle reachtaíochta a shroicheadar. Is é an Coiste Oireachtais don Ghaeilge, don Ghaeltacht agus do Phobal Labhartha na Gaeilge an dream a rinne an chuid is troime den obair seo. Tá teachtaí agus seanadóirí ina gcomhaltaí den Choiste – Aengus Ó Snodaigh (Cathaoireach), Catherine Connolly, Dara Calleary, Pa Daly, Aindrias Moynihan, Marc Ó Cathasaigh, Lorraine Clifford-Lee agus Seán Kyne san áireamh. Chaith an Coiste agus Jack Chambers go leor ama ag plé na leasuithe a mholtar – bhí níos mó ná 300 dóibh agus bhí díospóireacht faoi gach ceann acu! Moladh cuid mhaith dóibh le linn céim an Choiste, ag na cruinnithe féin. Ní haon ionadh gur thóg sé timpeall 25 uair in iomlán na cruinnithe a thabhairt chun críche.

Tá na fístaifeadtaí agus trans-scríbhinní ag baint le cruinnithe an Choiste ar fáil ar líne ar an suíomh www.oireachtas.ie, agus tá sé an-luachmhar breathnú ar shliocht nó dhó atá ann. Ach i ndeireadh an lae, seo iad na ceannlínte móra mar gheall ar thorthaí na hoibre sin.

An tSeirbhís Phoiblí

Beidh dualgas ar an rialtas go mbeidh 20% de na hearcaithe nua sa tseirbhís phoiblí inniúil ag labhairt na Gaeilge, faoin 31 Nollaig 2030. Léiríonn an leasú seo go bhfuil an rialtas tiomanta do chaomhnú na teanga, mar beidh an dualgas seo orthu féin a líonadh. Is céim sa treo ceart atá ann, agus tá súil agam go neartófar an leasú seo (chomh maith leis na leasuithe eile) le himeacht ama.

Seirbhísí Poiblí sna 26 Limistéar Pleanála Teanga Ghaeltachta

Beidh oibleagáid ar Aire Stáit na Gaeltachta dátaí a shonrú ar fúthu a sholáthrófar gach seirbhís phoiblí i ngach ceann ar leith de na 26 Limistéar Pleanála Teanga Ghaeltachta trí mheán na Gaeilge. Toisc go mbraitheann Acht na Gaeltachta, 2012 ar sheirbhísí poiblí a sholáthar as Gaeilge, is gá spriocdhátaí a leagan amach don réamhchoinníoll seo i dtús báire.

Fógraíocht

Beidh ar gach comhlacht poiblí 20% dá fhógraíocht a bheith as Gaeilge gach bliain, agus beidh orthu 5% a dhéanamh san meáin Gaeilge. Is céim thábhachtach í seo, agus beidh ar an gCoimisinéir Teanga monatóireacht a dhéanamh, agus pionós a ghearradh ar aon chomhlacht nach gcloíonn sí leis an reachtaíocht. Caithfidh éifeacht a bheith leis an riail seo!

Oibreoirí tráchtála

Beidh ar aon oibreoir tráchtála a sholáthraíonn seirbhísí poiblí do chomhlacht poiblí Gaeilge a úsáid mar chuid de na seirbhísí sin. Céim phraiticiúil atá sa chéim seo, mar seachas sin, bheadh ar an gcomhlacht poiblí aistriúcháin a dhéanamh ón mBéarla. Chomh maith leis sin, leathnaíonn an chéim seo éiceachóras na teanga i mbealach nádúrtha.

Síneadh Fada

Ní bheidh aon leithscéal níos mó ag comhlachtaí poiblí maidir leis an síneadh fada, mar beidh orthu a gcóras TFC (teicneolaíocht faisnéise agus chumarsáide) a uasdátú chun a bheith ábalta síntí fada a úsáid. Gach uair a léim an nuacht, bíonn scéal eile faoi chóras ríomhaireachta nach bhfuil tacaíocht ann leis an síneadh fada. Tá sé thar am an fhadhb seo a shocrú faoi dheireadh is faoi dheoidh!

Coiste Logainmneacha

Beidh coiste nua reachtúil cruthaithe maidir le hOrduithe Logainmneacha. Tabharfaidh an Coiste comhairle don Aire freastal ar aon iarratas le haghaidh logainm nua. Níl a fhios agam an mbeidh dlínse ag an gcoiste ar logainmneacha áitiúla. Ba cheart go mbeadh, mar ansin ní bheadh orainn a bheith páirteach i gconspóidí fíochmhara cosúil le ‘Pairceanna na Glas’ (an t-ainm seafóideach, náireach a cheadaigh Comhairle Contae Chiarraí mar ainm eastát tithíochta sa Daingean)!

Conclúid

Is ábhar dóchais an scéal seo, agus tá moladh ar leith ag dul don Aire féin, Jack Chambers. Gheall sé a lán agus rinne sé beart de réir a bhriathair go dtí seo. Beidh sé tábhachtach na leasuithe go léir a chur i bhfeidhm roimh a spriocdhátaí, agus dúirt An tAire go soiléir gurb air féin a bhfuil an fhreagracht as sin.

Tús maith, leath na hoibre, mar a déarfá, agus cé gur tús maith é seo gan dabht, ní féidir linn ár n-aird a bhaint den mórphictiúr, is é sin athbheochan ár dteanga luachmhaire!

« Blagiontrálacha níos luaithe

Blagiontrálacha níos déanaí