Thug Donald Trump an lá go rábach leis. Ghabh na Poblachtánaigh ceannas ar an Seanad. Coimeádfaidh na Poblachtánaigh Teach na nIonadaithe faona smacht freisin. Sin fírinne na polaitíochta ar an talamh i Stáit Aontaithe Mheiriceá (SAM) i ndiaidh an toghcháin is déanaí. Ní de thimpiste a tharla a leithéid, ach an oiread. Gan dabht, is oscailt súl é sin don Pháirtí Daonlathach.

Slat Chollóireachta

Cén fáth ar chaill Kamala Harris an toghchán? Bhuel, bhí amhras ar go leor daoine nach mbeadh ach an riarachán céanna ag leanúint ar aghaidh leis a bpolasaithe céanna, agus ní raibh siad sásta leis an riarachán ná a bpolasaithe. Bhí ráta sástachta Uachtaráin Biden ag 36% sular tharraing sé amach as an rás uachtaránachta, agus is ráta uafásach é sin. Ar an gclár teilifíse ‘The View’, cuireadh ceist ar Kamala Harris an athródh sí aon chinneadh a rinne Biden mar uachtarán le linn a théarma. Smaoinigh sí ar feadh nóiméad, agus d’fhreagair sí: “Ní ritheann aon rud liom, agus bhí mé páirteach sna cinntí ba thábhachtaí.” Leis an bhfreagra sin, cheangail sí í féin go díreach le hUachtarán Biden agus a bpolasaithe. Tháinig daoine ar an tuairim nach mbeadh aon athrú suntasach le Harris mar uachtarán. Ach bhí formhór pobal na tíre míshásta le Biden, agus bhí athruithe ag teastáil go géar uathu. Mar sin, chonacthas dóibh nach raibh an dara rogha acu ach Trump a chur in oifig, is cuma ar thaitin an fear sin leo ná nár thaitin. Ach cén fáth a raibh an méid sin daoine míshásta le Biden agus a riarachán? Bhuel, mar a tharla, tá slat collóireachta ag Trump, agus tá sé in ann na grúpaí daoine is mó atá thíos le fadhbanna móra a aithint. Ansin, labhraíonn sé go díreach leo, ag rá go réiteoidh sé a bhfadhbanna mar uachtarán. Cad iad na fadhbanna agus cé hiad atá buailte fúthu?

Uibheacha, Caife, Bainne…

Bhí straitéisí darb ainm James Carville a bhí ag obair do Bill Clinton mar pháirt dá bhfeachtas uachtaránachta. Cuireadh ceist air faoi na teachtaireachtaí ba thábhachtaí don fheachtas an bhéim a chuir orthu. Bhí trí theachtaireacht aige, ach scaip ceann amháin go rábach, agus tá an teachtaireacht sin in úsáid fós. “It’s the economy, stupid!” a dúirt Carville. Ní raibh daoine sásta leis an ngeilleagar ag an am, agus mar sin, ba cheart d’fheachtas Clinton an bhéim a chur ar an ngeilleagar, agus a bplean chun é a fheabhsú. D’éirigh go barr leis an bplean sin ag an am sin agus bhuaigh Clinton an uachtaránacht.

Bhí Trump in ann an bhéim a chur ar an gheilleagar freisin, agus a theachtaireacht a rá ar bhealach simplí, dírithe ag na daoine a bhí ag streachailt ó thaobh airgid de. Roinn sé grafaic eolais ar a mheán sóisialta (‘Truth Social’), ag maíomh go raibh go leor earraí i bhfad níos costasaí faoi láthair le Kamala Harris ina leas-Uachtarán, ná nuair a bhí Trump ina uachtarán. Luaigh sé bradán, caife, prátaí, cáis, bainne, liamhás agus uibheacha, agus an t-ardú praghais ag baint leo ón uair a tháinig Biden isteach mar uachtarán. Cé gur féidir argóint a dhéanamh faoi na sonraí, bhí a theachtaireacht an-soiléir – tá sé níos deacra bia a chur ar an mbord anois de dheasca Biden agus Harris a bheith i gceannas. Chuaigh an teachtaireacht sin go mór i bhfeidhm ar dhaoine sa tír a bhí ag streachailt agus nach raibh acu féin ach ón lámh go dtí an béal.

An Lucht Oibre/Gen Z

Roimh 1992 agus uachtaránacht Bill Clinton, ba pháirtí an lucht oibre é an Páirtí Daonlathach. Ach bhog Clinton a pháirtí i dtreo na heite deise agus na ngnólachtaí ollmhóra, agus lean cúrsaí sa bhealach sin ó shin i leith. Leis sin, chaill siad baill an lucht oibre, diaidh ar ndiaidh. Go minic, bhí na daoine sin idir dhá chomhairle agus ba vótálaithe comhlúlacha iad. D’éirigh cúrsaí níos measa dóibh le linn tréimhse Biden, nuair a mhéadaigh praghsanna go suntasach, ionas is ar éigean a bhí siad in ann maireachtáil. Chuir siad an locht ar Biden agus a pháirtí, agus chaitheadar a vótaí ar son na bPoblachtánach.

Bhí an fhadhb chéanna ag daoine óga Gen Z (18-27 bliain d’aois), beag beann ar a n-aicme, a bhí ag iarraidh a neamhspleáchas a bhaint amach, ach nár éirigh leo é a dhéanamh, de dheasca costais mhaireachtála. Bhí roinnt mhaith dóibhsean ag vótáil den chéad uair.

Chuir na Poblachtánaigh an cheist ar dhaoine: “An bhfuil cúrsaí níos fearr duit anois ná mar a bhí ceithre bliana ó shin?” Do sciar mór den lucht oibre agus de Gen Z, níl cúrsaí níos fearr, agus tá siad ag fulaingt dá bhrí sin. Dar leo, in ionad a bheith ag cabhrú leo, bhí na Daonlathaithe ag tabhairt neamhaird dóibh. Ní raibh na Daonlathaithe fiú ag caint nó ag éisteacht leo. Cén fáth a gcaithfidís vótaí ar son na nDaonlathaithe, mar sin? Agus níor chaith.

Labhair Trump le Joe Rogan ar a phodchraoladh “The Joe Rogan Experience”ar feadh trí uair a chloig. Sin an podchraoladh is mó a bhfuil tóir air sna Stáit Aontaithe leis an lucht éisteachta atá os cionn trí bliana déag d’aois. Bhí Trump in ann a theachtaireacht a scaipeadh i measc na ndaoine a bhí ag streachailt, ag cur an milleán ar Biden agus Harris, agus ag rá go gcabhródh sé leo mar uachtarán. Tá go leor samplaí eile de na Poblachtánaigh ag déanamh teagmhála leis an lucht oibre agus Gen Z (mar shampla ar sheó Hasan Piker ar YouTube), agus ag rá go raibh a fhios acu go raibh na Daonlathaithe ag tabhairt neamhaird dóibh, ach go gcabhródh na Poblachtánaigh leo ionas go mbeadh cúrsaí níos fearr dóibh as seo amach.

Ceacht

Gan dabht, lig na Daonlathaithe na maidí le sruth. Bhí siad ag déanamh anailísíochta sonraí in ionad a mbéim a bheith ar phobal na tíre. Ní raibh siad i dteagmháil le gnáthdhaoine na tíre agus mar sin níor thuigeadar cad a bhí ag teastáil go géar uathu. Tá sé in am don Pháirtí Daonlathach domhainmhachnamh a dhéanamh, chun cur chuige ionchuimsitheach nua a chruthú a rachaidh i ngleic ar bhonn práinne agus ar bhonn phraiticiúil leis na fadhbanna reatha is mó atá ag muintir na tíre. Chun tuiscint a fháil ar na rudaí atá ag déanamh buartha dóibh, is gá don Pháirtí teagmháil a dhéanamh leo agus ansin éisteacht leis atá á rá acu. Beidh sé deacair a muinín a thuilleamh, agus tógfaidh sé tamaill, ach níl aon slí eile do na Daonlathaithe iad féin a athbheochan.  

.

.

.

.

.

.

Níl dabht ar domhan ach go bhfuil Dearcadh Hanrahan imithe go smior na gcnámh ionainn anseo i Stáit Aontaithe Mheiriceá, nó nach cuma cén ghné de na meáin chumarsáide a thagann faoi do shúil, is féidir leat a bheith cinnte, nach fada go gcloisfidh tú an gháir chatha seo nó a mhacasamhail á chanadh ag duine éigean ón bPáirtí Poblachtánach, ag eisiúint rabhadh dian faoi cad a tharlóidh mura mbeidh an bua sa toghchán uachtaránachta ag Trump/Vance...

 “We’ll all be ruined (said Hanrahan),

Before the year is out.”

Bí ag caint ar dhearcadh diúltach!

Mar is eol do mhadraí na sráide, tá Stáit Aontaithe Mheiriceá (SAM) sáite go dtí na cluasa i mbréageolas i láthair na huaire seo agus má theastaíonn uainn teacht slán as an mbogach sin de shlogaide ina bhfuil muid gafa, níl an dara rogha againn ach teacht ar ár gciall, nó ní neart go cur le chéile. Nach gá dár bpolaiteoirí an fhírinne a rá amach go neamhbhalbh, agus a bpleananna a nochtadh chun cúrsaí a fheabhsú sa tír? Ach, in ionad sin, tá baill an Pháirtí Poblachtánach ag obair go dian, ní chun miotais agus bréageolas diúltacha a bhréagnú agus a shárú, ach chun iad a chumadh agus a scaipeadh! Chuile sheans a fhaigheann Donald Trump agus a chomhghleacaithe, bíonn siad ag roinnt dearcaidh dhiúltaigh faoi Reachtas Joe Biden agus faoin bPáirtí Daonlathach in ard a gcinn is a ngotha.

“Millfear sinn uilig má vótáiltear ar son Kamala Harris sa toghchán uachtaránachta atá le teacht. B’fhearr dúinn dul slí eile ar fad, más uainn teacht slán as an bpoll slogaide seo ina bhfuil muid sáinnithe ag Joe Biden agus Kamala Harris faoi láthair.”

Anois, tuigtear dúinn uilig gur gá do Donald Trump, JD Vance agus baill a bPáirtí iad féin a chur chun cinn, agus an taobh eile a lochtaigh. Ach bíonn siad ag caitheamh maslaí gránna pearsanta le Harris agus Walz an t-am go léir. Bíonn siad ag rá rudaí nach bhfuil fíor ina n-aghaidh freisin. Agus ní admhaíonn Trump nó Vance gur chaill Trump an toghchán uachtaránachta deireanach. Agus níl plean dá laghad acu, ach an oiread.

Seo sampla de chúpla rud atá á rá ag Donald Trump le déanaí agus é i mbun feachtais:

Madraí agus Géanna

Sa díospóireacht uachtaránachta idir Trump agus Harris, dúirt Trump, agus 67 milliún duine ag féachaint: “I Springfield tá siad ag ithe madraí,” ag tagairt do chathair Ohio ina bhfuil go leor inimirceach dleatheach as Háítí ina gcónaí. “Tá siad ag ithe na gcat. Tá siad ag ithe … peataí na ndaoine atá ina gcónaí ann. Agus seo a bhfuil ag tarlú inár dtír, agus is mór an náire é.” Tamall ina dhiaidh sin, cuireadh ceist air le linn agallaimh ar Fox TV ag iarraidh cén fáth nach n-admhódh sé nach raibh a leithéid ar siúl. “Níl a fhios agam an bhfuil sé sin fíor ná nach bhfuil. Cad faoi na géanna? Cad a tharla ansin? Tá siad go léir ar iarraidh.”

FEMA

Bíonn dualgas ar an nGníomhaireacht fheidearálach um bhainistíocht éigeandála (FEMA) fóirithint anachaine a sholáthar do phobail buailte le tubaistí uafásacha (tuillte, hairicíní, creathanna talún agus a leithéid). Tar éis Hairicín Helene, bhí lucht oibre FEMA ar an láthair go tapa, ag déanamh gach ruda arbh fhéidir leo chun cabhair a thabhairt dóibhsean a bhí buailte go dona ag an hairicín. Ach dúirt Trump arís is arís eile nach raibh aon airgead ag FEMA chun cabhair a thabhairt do na híospartaigh.“Chaith siad go leor airgid ag tabhairt isteach inimircigh mhídhleathacha…Níl aon airgead acu do dhaoine a bhfuil cónaí orthu anseo,” arsa Trump. “Tá an t-airgead caite acu ar na hinimircigh mhídhleathacha.”

Gadaithe siopa

Ag labhairt ag slógadh i Pennsylvania le déanaí, dúirt an t-iar-uachtarán Trump gurb é an eochair chun coireanna cosúil le gadaíocht siopa a chosc ná cead a thabhairt do na póilíní na gadaithe a bhualadh. “Dá mbeadh lá fíor-fhoréigneach amháin agat…uair an chloig garbh, agus is é atá i gceist agam ná fíor-gharbh, scaipfeadh an nuacht agus chríochnódh sé láithreach.”

An namhaid laistigh

Is údar mór imní é an méid atá le rá ag Trump faoi shaoránaigh a dtíre féin. Seo a dúirt sé ar ‘Fox News’ le déanaí. “Tá roinnt drochdhaoine againn. Tá roinnt gealt radacach na heite clé againn. Is dóigh liom go mbeadh sé an-éasca é sin a láimhseáil leis an nGarda Náisiúnta, nó más gá, leis an arm.” Agus dúirt sé in agallamh eile “Tá go leor drochdhaoine againn, ach nuair a fhéachann tú ar Shifty Schiff agus ar chuid de na cinn eile, sea, is iad, dar liomsa, na naimhde laistigh. Ceapaim gur namhaid laistigh í Nancy Pelosi.”

Conclúid

Tar éis na rudaí thuas a léamh (agus níl iontu ach cúpla sampla!), nach bhfuil sé deacair a chreidiúint go bhfuil aon seans ag Trump an toghchán uachtaránachta a bhua? Ach más cruinn na pobalbhreitheanna, tá Trump agus Harris gob ar ghob agus mar sin ní féidir an toradh a thuar. Dochreidte!

Dúirt iar-cheann foirne Trump, John F. Kelly, gur faisistí é Trump, dar le sainmhíniú an fhocail, agus go rialódh sé mar dheachtóir dá gceadófaí é, agus nach raibh aon tuiscint aige ar an mBunreacht ná ar choincheap smacht an dlí.

I mo thuairim féin, aontaím le Trump ar an namhaid laistigh – ach níl mé ag caint faoi Adam Schiff ná Nancy Pelosi, ach faoi Trump féin. Is é Trump an namhaid laistigh. Ach ní gá feidhm a bhaint as an nGarda Náisiúnta ná as an Arm chun é a chloí. Ar an dea-uair, tá sé ar ár gcumas é a chloí go síochánta agus go dleathach – ag an mbosca ballóide. Tá dualgas faoi leith ag na vótálaithe sna stáit chinniúnacha – Pennsylvania, Michigan, Nevada, Wisconsin agus North Carolina. Impím ar phobail na stát sin machnamh domhain a dhéanamh roimh a vótaí a chaitheamh – ní hamháin ar a son féin, ach ar son gach duine sa tír, agus faoina bhfuil i ndán don tír. Thaispeáin Trump a lámh cheana féin, agus dúirt sé cad a dhéanfadh sé mar uachtarán as seo amach. Le Trump mar uachtarán, seans maith nach mbeidh tír dhaonlathach againn níos mó. Is athrú dochúlaithe é Trump a chur in oifig – ná déan é!

.

.

.

.

“Baineadh agus bainfear triail as go leor cineálacha Rialtais sa saol peacach agus brónach seo. Ní ligeann aon duine air go bhfuil an daonlathas foirfe nó críonna go hiomlán. Go deimhin, tá sé ráite gurb é an daonlathas an cineál Rialtais is measa ach amháin na cineálacha eile go léir a dtriailtear iad ó am go chéile.”

.

Córas Leochaileach

Bíonn an Daonlathas faoi bhagairt i gcónaí. Ó am go ham, tuigeadh do bhunús na ndaoine go raibh teipthe ar an gcóras leochaileach sin agus nach raibh an dara rogha acu ach iompú ar chóras éifeachtach éigin eile, a d’fhéadfadh cinneadh cinnte a dhéanamh, agus ansin go bhféadfaí an cinneadh sin a chur i bhfeidhm, beag beann ar aon duine, agus gan cur isteach ó aon duine. Tharla a leithéid, is dócha, idir an dá Chogadh Dhomhanda, nuair a thaobhaigh tíortha áirithe le córas deachtóireachta, toisc go bhfacthas do dhaoine áirithe agus do ghrúpaí áirithe sna tíortha sin go raibh gá lena leithéid, le dul i ngleic le deacrachtaí sóisialta agus polaitíochta a linne.

L’Etat c’est Moi !

Ní gá a rá go raibh córas dá leithéid i bhfeidhm i Ré na Ríthe Lánchumhachta freisin, tráth a d’fhéadfadh Rí na Fraince a dhearbhú, gurbh eisean an Stát … “l’Etat c’est moi.” I gcás dá leithéid, ní bhíodh de chead ag aon duine cur isteach ar chinneadh an Rí, nó bhí a chumhacht bunaithe ar an bprionsabal, gurbh ó Dhia na Glóire féin a fuair na Ríthe céanna sin a gcumhacht, agus dá bhrí sin, bhí de dhualgas ar an saoránach glacadh le reacht an Rí, ar an tuiscint gurbh ‘in toil Dé. D’imigh sin áfach, is tháinig seo, agus sa lá atá inniu ann, deamhan mórán ríthe lánchumhachtacha fágtha ar an saol seo, agus is é an Daonlathas an córas rialaithe atá i mbéal gach aon duine. Ní fhágann sin go bhfuil an córas gan locht, nó thar mholadh beirte mar, nuair a thagann an crú ar an tairne, bíonn air srianadh a dhéanamh ar shaoirse na saoránach, agus dlíthe smachtúil a reachtú, le smacht iomlán a fháil ar an daonra ar mhaithe lena bpobal. Laige eile sa daonlathas is ea go dtugann sé chuile dheis do choirpigh, agus d’antoiscigh de chuile chineál, a gceirdeanna frithshóisialta a chleachtadh faoi shúile an Stáit féin. Tagann sé dian go maith ar an gcóras déileáil leo, nó caithfidh an córas feidhmiú de réir dlí, fad is atá chuile chead ag na dreamanna eile úd, feidhmiú gan aird dá laghad a thabhairt ar na dlíthe sin. Tá na struis sin le feiceáil go soiléir i Meiriceá faoi láthair.

Iarracht Trump a fheallmharú

Chualamar go léir an nuacht faoin iarracht Donald Trump a fheallmharú, a tharla le déanaí. Tá sé dochreidte gurb é sin an dara hiarracht é a mharú taobh istigh de dhá mhí. Ar an drochuair, ní rud nua é sin, agus bhí go leor iarrachtaí uachtaráin agus iar-uachtaráin Stát Aontaithe Mheiriceá a fheallmharú in imeacht na mblianta. Ach cén fáth a dtarlaíonn a leithéid? Níl cúis amháin i gceist. Uaireanta, ní bhíonn an feallmharfóir sásta leis a rialtas agus go háirithe leis an uachtarán. Uaireanta eile, bíonn meabhairghalar agus seachrán ar an bhfeallmharfóir. Pé scéal é, ní ceart aon pholaiteoir a mharú, is cuma cén fáth. Ní bheadh aon chóras in ann feidhmiú le fada dá nglacfaí le cliseadh den saghas sin, an Daonlathas san áireamh.

Dangerous Times!

Córas leochaileach is é an córas daonlathais agus tá dualgas ar an bpobal é a chosaint i gcónaí. Bíonn orthu a bheith páirteach agus gníomhach. Is gá don phobal agus dá bpolaiteoirí a gcuid easaontais a réiteach go síochánta, trí idirbheartaíocht agus trí na boscaí ballóide, in ionad trí fhoréigean. Mar is eol dúinn go léir in Éirinn, theip ar an bhforéigean aon fhadhb a réiteach i dTuaisceart na hÉireann ar feadh 30 bliain (1968-1998). Ach tar éis idirbheartaíocht dheacair idir an dá thaobh (dílseoirí agus poblachtánaigh), bheartaíodar fáil réidh leis na gunnaí, agus an bosca ballóide a úsáid ina ionad sin. D’éirigh leis an bpróiseas síochána sin agus an comhaontú ag baint leis –Comhaontú Aoine an Chéasta. Tá an tsíocháin i réim sa Tuaisceart le 26 bliain anuas agus níl deireadh déanta fós. Níl sé éasca aistriú mar sin a dhéanamh, agus ní tharlaíonn sé go minic. Sin an fáth go bhfuil cúrsaí i Meiriceá chomh dainséarach faoi láthair – méadaíonn foréigean in aghaidh polaiteoirí na rioscaí go n-imeofar cúrsaí as smacht.

Solutions?

Cad is féidir a dhéanamh chun dul i ngleic leis an bhfadhb sin i Meiriceá? Gan dabht, is gá an tseirbhís rúnda a fheabhsú, agus tá an rialtas ag obair ar sin faoi láthair. Cé gur rud maith é sin, tá an rialtas ag tabhairt faoi na muilte gaoithe mura dtéann siad i ngleic leis an mbunfhadhb – airm ionsaithe. Meastar go bhfuil suas go 40 milliún dóibh i Meiriceá faoi láthair, agus níl aon rud dearfach faoi sin. Bhí cosc ar airm ionsaithe (AR-15 mar shampla) ó 1994 go 2004, ach dhiúltaigh an Chomhdháil an cosc a athnuachan ansin. Cé go bhfuil formhór an phobail ar son an choisc, ní rithfeadh an reachtaíocht sa Seanad faoi láthair de dheasca nach mbeadh a dhóthain (60) seanadóirí ar a shon. B’fhéidir go bhfuil sé in am do gach seanadóir tús áite a thabhairt do leas na tíre ar a leas féin agus an rud ceart a dhéanamh. Agus ba cheart do gach polaiteoir ráitis a mhúsclódh fuath a sheachaint freisin agus dea-shampla a thabhairt dá bpobal.

.