Cúrsaí Reatha | I mBéal an Phobail

Ár dTeanga Bheo: Is fiú agus is féidir!

le mickgb | 2021/05/05 | Cúrsaí Reatha, Tuairim

Táim dóchasach go mbeimid in ann athbheochan na Gaeilge a chríochnú agus go mbeidh an Ghaeilge mar phríomhtheanga na tíre againn go léir lá amháin! Ní bheidh sé éasca, ach is fiú agus is féidir é a dhéanamh! San alt inniu, míneoidh mé cén fáth go bhfuil mé go láidir den tuairim sin agus molfaidh mé bealach chun tosaigh.

Is Fiú

Trasna an domhain, tá méadú tagtha ar fheasacht teanga, agus go háirithe mar gheall ar theangacha mionlaigh atá i mbaol báis. Tá tuiscint nua ag a lán daoine cé chomh luachmhar is atá teangacha an domhain, agus cé chomh tábhachtach is atá sé iad a chaomhnú mar shócmhainní cultúrtha a bpobal.

Nuair a fheicim na rudaí dearfacha atá ar siúl ó thaobh ár dteanga de in Éirinn, tagann dóchas orm. Tá éileamh mór ag teacht ó mhuintir na hÉireann le Gaelscoileanna (bunscoileanna agus meánscoileanna), agus tá comhrá anois faoi Ghael-Ollscoileanna freisin. Tá sé deacair anois spás a fháil i rang Gaeilge ar líne mar gheall ar an méid suime atá ag daoine ann. Bíonn cúinní caintí, maidineacha caife, agus popup Gaeltachtaí ar siúl go minic ní hamháin in Éirinn ach ar fud an domhain. Tá acmhainní Gaeilge thar fheabhas ar fáil ar líne, freisin. Tá go leor leabhair nua as Gaeilge, idir phrós agus fhilíocht.

Is léir domsa go bhfuil tuiscint ag a lán daoine faoi fhiúntas ár dteanga, agus tá siad sásta am a chaitheamh ag foghlaim agus ag úsáid na Gaeilge. Níl aon dabht ach ba mhaith le formhór na ndaoine sin a bheith in ann an Ghaeilge a úsáid mar a bpríomhtheanga.

Is Féidir

Gan dabht, is féidir athbheochan na Gaeilge a dhéanamh. Ach tá lúb ar lár! Ní mór ar a laghad trí choinníollacha áirithe a shásamh:

1.Toil shóisialta. Gan toil phobal na tíre, níl ach teip i ndán dár n-iarrachtaí an Ghaeilge a athbheochan.

2.Toil Pholaitiúil. Tá tacaíocht an rialtais an-tábhachtach, agus ní mór don rialtas an athbheochan a mhaoiniú, chun fís na bpobal a fhíorú.

3.Plean gníomhartha réalaíoch. Is gá plean cuimsitheach a bheith ann, maoinithe ag an rialtas, a bhriseann an athbheochan síos i gcéimeanna ar féidir iad a bhaint amach.

Moltaí

Ceapaim go bhfuil an toil shóisialta ar son na Gaeilge láidir go leor chun na céimeanna eile a leanúint. Chabhródh ceannaire dothuirsithe go mór leis an athbheochan – duine a bheadh ag obair gan stad gan staonadh chun an fhís a fhíorú.

Is í an fhadhb is mó atá againn áfach, ná an toil pholaitiúil. Tá, ar a laghad, béalghrá ag an rialtas don teanga agus ní dhéantar aon rud ach go han-mhall chun an Ghaeilge a chur chun cinn mar theanga labhartha na tíre. Mar sin, caithfimid go léir brú níos mó a chur ar an rialtas chun ár gcearta teanga a chur chun cinn agus polasaithe ag baint leis an teanga a chur in ord tosaíochta agus ansin a mhaoiniú i gceart. Caithfidh an rialtas a gceannaireacht a thabhairt le dea-shampla freisin agus an Ghaeilge a úsáid acu mar phríomhtheanga sa Dáil.

Níl an rialtas ag comhlíonadh a dhualgais dúinn ar thaobh na Gaeilge de – agus tá go leor samplaí dochreidte ann. Mar shampla, cad faoin Dochtúir Fangzhe Qiu, ollamh cúnta sa tSean-Ghaeilge sa Choláiste Ollscoile, Baile Átha Cliath? Chuir sé isteach ar shaoránacht Éireannach, agus shocraigh sé an t-iarratas a dhéanamh as Gaeilge. Ní raibh aon leagan Gaeilge den fhoirm iarratais le fáil ar líne, agus bhí air leagan cloíte de na foirmeacha a fháil. Sé mhí ina dhiaidh sin, fuair sé freagra ón Roinn Dlí agus Cirt ag iarraidh air an t-iarratas a dhéanamh ar líne as Béarla. Tá a chás mar chnámh spairne anois agus Aengus Ó Snodaigh (Sinn Féin) agus an Coimisinéir Teanga Rónán Ó Domhnaill ag dul i ngleic leis an rialtas faoi. Is soiléir go bhfuil an rialtas ag briseadh a rialacha féin seachas a bheith mar dhea-shampla dúinn go léir. Tá cuid dár n-ionadaithe ag rá ruda amháin (béalghrá) agus ag déanamh na malairte! Sin í an fhadhb is mó atá againn agus ní ceart dúinn agus ní gá dúinn glacadh leis. Má leanaimid ag cur brú ar ár n-ionadaithe rialtais go ceanntréan gan éirí as, beidh an bua againn diaidh ar ndiaidh. Is ansin amháin a bheimid in ann an plean gníomhartha a bheachtaigh agus athbheochan na Gaeilge a cur ar an gcúrsa ceart! Mar gheall ar an bplean gníomhartha – is cíoradh do lá eile é sin!

Tuairisc ó Mheiriceá: Tús Ré Nua!

le mickgb | 2021/04/14 | Cúrsaí Reatha, Nuacht Idirnáisiúnta, Nuacht Náisiúnta, Tuairim

Chríochnaigh ré Trumpach le héirí amach ag an gCaipeatól á ngríosú ag Trump féin, agus é ag maíomh nár chaill sé an toghchán uachtaránachta ar chor ar bith. I lomcogarsnacht le Trump, thosaigh ré Joe Biden go ciúin béasach, gan na giolcanna seafóideacha agus na slite eile ar úsáid Trump iad chun aird a tharraingt air féin an t-am go léir.

Rinne Joe Biden tús maith gan dabht ar bith, agus tá gnaoi na ndaoine air thar mar a bhí ag Trump riamh. I mo thuairim, tá sé ag comhlíonadh a ghealltanais chomh sciobtha agus ab fhéidir. In ainneoin sin, tá dúshláin mhóra amach roimhe nach acmhainn dó neamhaird a thabhairt orthu.

Gealltanais

Seo trí ghealltanas ar chomhlíon Biden iad cheana féin, agus é i gcumhacht ach breis is cúpla mhí.

1.Gheall sé go gcuirfeadh sé dlús leis an gclár vacsaínithe COVID-19. Dúirt sé go ndáilfí 100 milliún dáileog vacsaín faoin gcéadú lá a théarma oifige. Bhí an gealltanas comhlíonta faoin 58ú lá! Anois, tá sé geallta ag Biden 200 milliún dáileog faoin gcéadú lá a théarma!

2.Gheall sé go gcuirfeadh sé beartas mór spreagtha i bhfeidhm don eacnamaíocht, atá thíos le drochthionchar na paindéime. Níor aontaigh na Poblachtaigh sa Seanad leis an mbeartas mór sin ($1.9 billiún), agus bhí ar na Daonlathaithe nós imeachta speisialta a úsáid ( réiteach buiséad ), agus ansin ritheadh an pacáiste tarrthála.

3.Gheall sé go ndéanfadh sé athchinneadh ar pholasaithe a réamhtheachtaí. Stad sé obair ar an uafás sin – an bhalla idir na Stáit Aontaithe agus Meicsiceo. Rinne sé cinneadh tacú arís le Comhaontú Pháras; ní haon ionadh é sin, mar tá Biden tiomanta go huile agus go hiomlán do chosaint na timpeallachta domhanda.

Is é an chéad ghealltanas eile atá idir lámha aige ná pacáiste infreastruchtúr chun dul i mbun nuachóirithe maidir le córas iompair na Stáit Aontaithe. Beidh arduithe cháin chorparáide ag teastáil, chun bheith in acmhainn íoc as an bpacáiste.

Dúshláin

Tá go leor dúshláin roimh an Uachtarán agus an rialtas, ach cuirfidh mé béim ar an gceann is tábhachtaí, i mo thuairim ar aon nós. Tá bille an-tábhachtach ag baint le cearta vótála sa Seanad anois. Rith Teach na nIonadaithe an bille seo, agus anois caithfidh an Seanad vótáil air. ‘Acht ar son na ndaoine’ nó HR1 is é ainm an bhille agus cuireann sé cosaintí in áit ar son cearta vótála na ndaoine sna Stáit Aontaithe. Tá sé fíorthábhachtach an reachtaíocht seo a achtú, mar tá go leor Stáit ag tabhairt isteach reachtaíocht nua chun é a dhéanamh níos deacra do mhionlaigh atá faoi leatrom cheana féin a chearta vótála a fheidhmiú. In ionad a pholasaithe a athrú agus cur chuige níos ionchuimsithí a bheith acu, b’fhearr leis na Poblachtaigh a gcuid prionsabail daonlathais a thabhairt suas, agus rialtas forlámhach a bheith acu, agus iad i gceannas i gcónaí.

Mar a sheasann cúrsaí anois, beidh na Poblachtaigh sa Seanad in ann bac a chur ar HR1. Gan dabht, dá dtarlódh sé sin, bheadh daonlathas i Meiriceá i ngéarchéim. Caithfidh Biden agus an rialtas cothrom na Féinne a chinntiú do gach saoránach sa tír, is cuma cén dath craicinn atá orthu. Agus sin an dúshlán is mó atá rompu. Ach cad is féidir leo a dhéanamh?

Caithfidh siad an chumhacht speisialta atá ag na Poblachtaigh sa Seanad a laghdú nó deireadh a chur leis. Eascraíonn an chumhacht sin ón mbac fadchainte (Béarla: filibuster) atá mar phróiseas sa Seanad le fada. Faoin bpróiseas sin, seachas cúpla eisceacht, ní féidir leis an Seanad acht a rith gan ar a laghad 60 seanadóir a bheith ar a shon (as 100 seanadóir in iomlán – 50 Poblachtach, 50 Daonlathaí agus vóta réitigh ag Leasuachtarán Kamala Harris.) Ach tá ceannaire tromlaigh an tSeanaid, an Daonlathaí Chuck Schumer, in ann an próiseas sin a athrú, nó deireadh a chur leis. Ní bheadh céim mar sin gan bhaol, áfach, mar dá dtiocfadh an lá nuair a bheadh tromlach ag na Poblachtaigh sa Seanad, bheadh siadsan in ann aon acht is mian leo a rith freisin. Sin an dúshlán!

Ceapaim féin go bhfuil sé in am deireadh a chur leis an mbac fadchainte. B’fhéidir nach bhfuil a fhios agat, ach bhí an próiseas céanna i dTeach na nIonadaithe uair amháin, agus chur Spéicéir Theach na Comhdhála, Thomas Reid, deireadh leis. Níl aon duine ag iarraidh an bac fadchainte sin a thabhairt ar ais, 130 bliain ina dhiaidh sin! Gan dabht, tá sé thar am fáil réidh leis an leaid seo sa Seanad freisin!

Pairceanna na Glas!

le mickgb | 2021/03/31 | Cúrsaí Reatha, Cúrsaí Teanga, Nuacht Náisiúnta

Nuair a chonaic tú an teideal ‘Pairceanna na Glas’, b’fhéidir gur rith sé leat go raibh an ceann caillte agam ar fad, agus mé ag fánaíocht thart Meiriceá gan aird ar aon rud agam! Nó b’fhéidir go bhfuil tú ar an eolas gurb é sin an t-ainm atá tugtha ar eastát nua tithíochta sa Daingean i gContae Chiarraí. Ach iontas na n-iontas, cé chomh dona is atá an botún sin, tá níos measa fós ag baint leis an scéal seo. Ach fillfimid ar sin níos déanaí.

Níl aon dabht, ach is uafás amach is amach é ‘Pairceanna na Glas’ mar ainm, go háirithe i lár ceantar Gaeltachta. Cad is brí leis? Bhuel, sin í an fhadhb! Meascán mearaí de litreacha gan chiall atá ann, i ndáiríre. Rinne mé obair bleachtaireachta agus ceapaim go bhfuil a fhios agam foinse an uafáis seo! B’fhéidir gur chuimhin leat gur tharla rudaí eile cosúil leis sin ó am go ham san am atá caite. Mar shampla, bhí conspóid mhór ann cúpla bhliain ó shin, mar gheall ar shuíomh idirlín Chomhairle Contae Chorcaí! Mhaígh siad nach raibh na hacmhainní acu duine a fháil chun aistriúchán a dhéanamh, agus mar sin gur úsáid siad Google Translate chun é a dhéanamh mar ‘réiteach sealadach’ a chur in áit. Níor ghlac an Coimisinéir Teanga Rónán Ó Domhnaill leis an leithscéal, agus d’admhaigh an Chomhairle faoi dheireadh gur réiteach inghlactha a bhí ann, agus gur sháraigh siad a ndualgas leis an gcur chuige sin.

Ar aon nós, ag smaoineamh siar ar uafáis eile mar sin, rith sé liom go mb’fhéidir go raibh baint éigin ag Google Translate leis an uafás is déanaí! Mar sin, rinne mé cúpla turgnamh mé féin agus, mar a bhainfeá smeach, bhí an freagra agam. Níl mórán dabht ach gur chuir duine isteach ‘pairceanna na glas’ i Google Translate ar thaobh amháin, agus ansin tháinig na focail ‘Green Parks’ amach ar an taobh eile. Bain triail as mura gcreideann tú é sin! Má tá ceacht amháin ann, is é sin ná: Ná bíodh muinín agat i nGoogle Translate mar níl ann ach sop in áit na scuaibe! Tá ceacht eile ann freisin: Mura bhfuil Gaeilge agat, ná déan rud mar sin sa chéad áit!

Ar dtús, ní raibh rún ag Comhairle Contae Chiarraí an t-ainm a athrú. Ach bhí an pobal ar an daoraí faoi le fada, agus nuair a mhol na Comhairleoirí Gaeltachta Breandán Fitzgerald (FF) agus Séamus Cosaí Mac Gearailt (FG) rún éigeandála chun an fhadhb a réiteach, ritheadh an rún. Mar sin, anois tá Príomhoifigeach Feidhmiúcháin na Comhairle, Moira Murrell agus Clúid (forbróirí an eastáit) ag obair as lámha a chéile chun an t-ainm a athrú. Dúirt Moira Murrell go mbeadh sí ag obair ar phróiseas chun fadhbanna mar sin a sheachaint as seo amach. Tá an Teachta Dála de chuid Sinn Féin, Pa Daly, ar buile faoin eachtra seo, agus i dteagmháil le Comhairle Contae Chiarraí faoin ábhar freisin.

Ach conas a d’fhéadfadh rud uafásach mar sin a tharla sa chéad áit? Rinne ailtire an eastáit moltaí mar gheall ar ainm an eastáit, agus roghnaigh Comhairle Contae Chiarraí ‘Pairceanna na Glas’. Tá sé soiléir nach bhfuil inniúlacht sa Ghaeilge ag aon duine a bhfaca an moladh sin, ach in ainneoin sin, glacadh leis gan ceist ar bith. Cá raibh an Gaeilgeoir sa phróiseas? Bhuel, maítear nach bhfuil aon Oifigeach Pleanála Teanga i gContae Chiarraí faoi láthair, agus tá an post le líonadh. D’iarr Comhairleoir Cosaí Fitzgerald ar an gComhairle an post a líonadh. Caithfidh mé a admháil go bhfuil mé beagáinín trína chéile, mar cheap mé gurb é an Rúiseach, Victor Bayda, an t-oifigeach pleanála teanga in Uíbh Ráthach, agus gurb é John Prendergast an t-oifigeach pleanála teanga i gCorca Dhuibhne – an bhfuil an bheirt acu tar éis éirí as a bpoist le déanaí? Ar aon nós, sin scéal eile le lá eile!

Agus céard faoin mBrainse Logainmneacha – ceapaim go mbeidís sásta cabhrú i gcás mar seo, agus tá saineolas cuí acu, gan dabht? Tá sé ríshoiléir nach bhfuair Comhairle Contae Chiarraí a chomhairle.

Is é bun agus barr an scéil nár chomhlíon Comhairle Contae Chiarraí a ndualgas ar chor ar bith, agus níl ach leithscéalta acu anois. Cé go ndúirt siad nach dtarlódh a leithéid arís, ní shlogfainn é sin gan chogaint!

Gheall mé níos luaithe go n-inseoinn duit faoi bhotún níos measa. Maidir le sé cinn den 20 teach san eastát, is gá Gaeilge a bheith ar chumas na gceannaitheoirí. Is i mBéarla a rinneadh an measúnú sin! Nach bhfuil sé sin níos measa fós ná ‘Pairceanna na Glas’? Is cíoradh do lá eile é sin!

Agallamh Teilifíse!

le mickgb | 2021/03/24 | Cúrsaí Reatha, Léirmheasanna, Nuacht Idirnáisiúnta

De ghnáth, níl suim dá laghad agam i dteaghlach ríoga na Breataine. Ach tá cúpla eisceacht – an Banphrionsa Diana agus an Bandiúc Sussex Meghan Markle. Tá a fhios ag madraí an bhaile cad a tharla i gcás Diana, agus an tslí uafásach ar bhásaigh sí. Tá súil agam i gcás Meghan go mbeidh lá eile ag an bPaorach, ach tá rudaí níos casta di, i slite difriúla!

Nuair a d’fhoghlaimíomar go gcuirfeadh Oprah Winfrey agallamh eisiach ar Meghan, rinne mo bhean chéile agus mé féin cinnte de é a fheiceáil. Bhain an clár sin an púicín dínn, mar thug Meghan rudaí uafásacha chun solais.

Meiriceánach is í Meghan a d’fhás aníos i Hollywood i gCalifornia. Tá cúlra cine measctha aici, mar is bean ghorm í a máthair agus is fear geal é a hathair. Tá Meghan bródúil as a cúlra agus sháraigh sí aon deacrachtaí a d’eascair aníos de dheasca ciníochas. Nuair a bhí sí óg, thugadh sí cuairteanna ar stiúideonna Hollywood go minic, agus chuaigh sé sin go mór i gcion uirthi. Níorbh aon ionadh é, mar sin, gur spreag na cuairteanna sin spéis san aisteoireacht inti. Tar éis na meánscoile, d’fhreastail Meghan ar Ollscoil Northwestern in Illinois, agus rinne sí staidéar ar amharclannaíocht agus léann idirnáisiúnta. Tar éis di a céim a bhaint amach, thosaigh sí ag obair mar aisteoir agus fuair sí páirteanna beaga ar chláir theilifíse agus ar an scannán mór freisin. Chomh maith leis sin, fuair sí obair mar mhainicín ó am go ham. Fuair sí a seans mór sa bhliain 2011 leis an ról a fuair sí mar ‘Rachel Zane’ sa tsraith theilifíse ‘Suits’. Bhí an-rath ar an tsraith sin, agus go tobann bhí clú agus cáil ar Meghan. Bhuail Meghan leis an bPrionsa Harry sa bhliain 2016, ar choinne chéadaithne i Londain, a d’eagair cara léi. Bliain ina dhiaidh sin bhí siad geallta agus phós siad ar an 19 Bealtaine 2018. Bliain ina dhiaidh sin, saolaíodh a mac Archie. Tá Meghan agus Harry ag súil le páiste eile i mbliana. Tar éis iad a bheith pósta, d’éirigh deacrachtaí móra idir an lánúin nuaphósta agus baill eile den teaghlach ríoga. Diaidh ar ndiaidh, tharraing Harry agus Meghan siar ón teaghlach, agus sa deireadh scar siad amach uathu go hiomlán, agus bhog siad go Ceanada agus ansin go dtí na Stáit Aontaithe, an tír ina bhfuil cónaí orthu anois. Chas siad le Oprah chun ‘an scéal a chur ina cheart’.

Rinne Oprah jab iontach mar agallóir, agus de réir a chéile, bhí sí in ann Meghan a chur ar a suaimhneas agus ag an am céanna, ceisteanna géara a chur uirthi. Ní raibh aon leisce ar Meghan nó ar Harry a ceisteanna a fhreagairt go macánta. Tharla an t-agallamh i Montecito, i gCalifornia, an áit ina bhfuil siad go léir ina gcónaí. B’iontach linn a ionraic a bhí Meghan agus Harry, agus baineadh siar asainn a dhírí a bhí siad freisin. Seo iad na rudaí is mó a chuaigh i bhfeidhm orainn.

1.Pósadh Meghan agus Harry roimh a bainis oifigiúil! Ní raibh ann ach Harry, Meghan agus an tArdeaspag Canterbury!

2.Réitíonn siad go maith le Banríon Éilís II na Ríochta Aontaithe. Bíonn siad i dteagmháil go minic, fiú amháin ar Zoom!

3.Uaireanta, bhíodh Meghan ag smaoineamh ar lámh a ghlacadh ina bás féin. Bhraith sí an-scoilte agus mhaígh sí gur chaith an ‘Firm’ (mórgacht an pháláis) agus an daoscarphreas go dona léi. Nuair a d’iarr sí cabhair ar bhaill an teaghlaigh ríoga, bhí dearcadh neamhbháúil acu, agus ní dhearnadar faic.

4.Dúirt baill den teaghlach ríoga go rabhadar buartha faoin dath a mbeadh ar chraiceann Archie! Nocht Meghan an fhírinne uafásach sin ar dtús, agus dhearbhaigh Harry é níos déanaí san agallamh. Níor nochtadh dúinn cén duine nó daoine a bhí buartha, ach dúirt Oprah an lá ina dhiaidh sin nach raibh an Bhanríon Éilís II nó an Prionsa Philip i gceist.

5.Mhothaigh Harry go raibh sé i sáinn sa teaghlach ríoga, sa chóras sin, i gcónaí. In Eanáir 2020, d’fhógair siad nach mbeidís mar bhaill shinsearacha sa teaghlach ríoga níos mó, agus mhínigh Harry nach raibh sé i gceist aige ligean don rud céanna a tharla dá mháthair tarlú an athuair.

Tar éis an tsaoil, nach bhfuil a fhios againn go léir faoin stair fhada atá ag an teaghlach ríoga sin ag déanamh leithcheala ar beagnach gach duine eile ar an domhan. Filleann an feall ar an bhfeallaire!

Teangacha i mBaol!

le mickgb | 2021/03/10 | Cúrsaí Reatha, Cúrsaí Teanga, Nuacht Idirnáisiúnta, Tuairim

Ceol draíochta an bhéalghrá

Labhair an tAire Turasóireachta, Cultúir, Ealaíon, Gaeltachta, Spóirt agus Meán, Catherine Martin, ag Ard-Fheis Chonradh na Gaeilge le déanaí. “Ní mór dúinn a bheith réidh le freastal ar na pobail nua uirbeacha seo, mar atá á dhéanamh againn tríd an infheistíocht mhór in Áras Mhic Amhlaigh i gCnoc na Cathrach, mar shampla. Ach is í an Ghaeltacht tobar an dúchais do na pobail uirbeacha seo sna bailte agus sna cathracha timpeall na tíre, agus níor chóir dúinn ár bhfócas ar an nGaeltacht a chailleadh dá bharr,” arsa an tAire. Ansin, mhaígh sí go raibh an próiseas pleanála teanga ag éirí go hiontach, agus go mbeadh Bille Teanga uaillmhianach nua againn go luath. Tá bua na bhfocal aici, gan dabht, agus b’fhéidir go bhfuil mé amhrasach, ach ní bheathaíonn na briathra na bráithre, i mo thuairim. Agus cé go bhfuil súil agam go bhfuil an ceart aici, ba mhaith liom torthaí a fheiceáil roimh an mbua sin a cheiliúradh! Feictear domsa go bhfuil caomhnú na Gaeilge níos deacra dár rialtas ná fuil a tharraingt as cloch! An gá mar sin a bheadh sé, i ndáiríre? B’fhéidir do na Dúchasaigh Mheiriceá sna Stáit Aontaithe– ábhar an cholúin inniu, ach níl aon leithscéal againn.

Cruachás na nDúchasach i Meiriceá

Tá beagnach 7 milliún Dúchasach Mheiriceá sna Stáit Aontaithe. Tá beagnach 600 treibh fágtha, agus tá breis is 150 teanga dhúchais ann fós, labhartha ag 370 míle duine in iomlán. Is í an teanga Navachóch an ceann is mó, le 170 míle cainteoir aici. Níl ach timpeall fiche teanga a bhfuil níos mó ná dhá mhíle cainteoir acu. Is réimse leathan teangacha é sin, agus iad go léir ag sracadh leis a saolta, agus an chuid is mó acu ar a dé deiridh. Mar shampla, níl ach 230 cainteoir dúchais Lakota ina gceantar féin (Standing Rock Reservation), agus is é 70 meánaois na gcainteoirí sin. Buailtear an dream sin i bhfad níos measa ná daoine óga leis an ngalar COVID-19. Tá na Dúchasaigh Mheiriceá cromtha fén COVID-19 cheana féin, agus iad ag fáil bháis ag dhá oiread an ráta i gcomparáid le daoine geala.

Tá na treibheanna ag achainí ar an rialtas feidearálach cabhrú leo ó thaobh COVID-19 agus ó thaobh a gcultúir agus a dteangacha freisin. Mar is eol do chách, bhí caidreamh achrannach eatarthu i gcónaí, agus go leor fadhbanna ann fós. Tá a gcóras sláinte i ndroch-chaoi, de bharr easpa maoinithe ón rialtas feidearálach. Tá na treibheanna ag iarraidh córas sláinte níos fearr a fháil le fada an lá, mar níl caighdeán a seirbhíse sláinte inghlactha. Tá dualgas ar rialtas Mheiriceá an scéal uafásach sin a leigheas!

Tá géarchéim a dteangacha ag dul in olcas go tapa mar tá a lán cainteoirí dúchais ag fáil bháis de bharr COVID-19. Dá bhrí sin, tá na Náisiúin Dhúchasacha ag iarraidh maoiniú €620 milliún sa bhliain ón rialtas le cur i dtreo athbheochan a dteangacha. Feicfimid cén chaoi a mbeidh cúrsaí ar ball, ach i ndáiríre níl mórán dóchais go bhfaighidh siad a dhath cosúil leis an méid sin.

Chomh maith leis na bearta thuasluaite, tá na Náisiúin Dhúchasacha ag iarraidh a gcainteoirí dúchasaigh a chosaint go díreach. Bíonn oibrithe deonacha ag seachadadh earraí grósaera agus béilí do na seanóirí a bhfuil cónaí orthu in áiteanna iargúlta agus nach bhfuil uisce reatha ar fáil ag an gcuid is mó acu.

Is díol suntais go dtugann siad tús áite do chainteoirí a dteangacha dúchais, maidir leis an vacsaín. Tá sé an-deacair é sin a dhéanamh, mar go minic níl na daoine sin in ann taisteal go dtí clinic nó ospidéal chun an vacsaín a fháil, agus caithfidh oibrithe deonacha a socruithe taistil a eagrú dóibh. Go minic, níor mhaith leo an vacsaín a fháil, mar níl trust acu as rialtas ar fhulaing a muintir ainghníomhartha uafásacha faoi, an rialtas céanna a chuir a dteangacha faoi chos.

Gairm chun gnímh!

B’aoibhinn leis na Dúchasaigh Mheiriceá a bheith inár n-áit, gan dabht. Dar leo, tá smacht againn ar ár gcinniúint féin – nach bhfuil muid ar mhuin na muice!

I gcomparáid leis na Dúchasaigh Mheiriceá, cheapfá nach mbeadh aon trioblóid againn ár dteanga a chaomhnú. Ach ní mar a shíltear a bhítear!

Ar aon nós, tar éis an tsaoil, is ár dtír agus ár Rialtas atá i gceist, agus cén fáth nach gcosnóimis – gan a thuilleadh moille – ár n-oidhreachtaí agus go háirithe ár seoda náisiúnta– an Ghaeilge agus na Gaeltachtaí? Tús maith an vacsaín a chur ar fáil do chainteoirí dúchais anseo, nach ea?

Tuairisc ó Mheiriceá: Ar thóir an airgid!

le mickgb | 2021/02/24 | Cúrsaí Reatha, Nuacht Idirnáisiúnta, Polaitíocht, Tuairim

Is scannalach an cur amú ama é triail Uachtarán na Stáit Aontaithe a tharla sa Seanad le déanaí. Cur i gcéill amach is amach a bhí sa triail sin, mar sheas formhór na bPoblachtach sa Seanad in aghaidh Trump a chiontú, cé go raibh a fhios acu go maith gur chothaigh sé an t-éirí amach millteach foréigneach a tharla ag an gCaipeatól ar 20 Eanáir i mbliana. Rinne an t-ionchúisitheoir Jamie Raskin agus a fhoireann jab iontach sa triail sin ag cruthú go raibh Trump ciontach. Bhí fianaise dhoshéanta acu agus ní raibh dlíodóirí an chosantóra in ann aon fhianaise a shéanadh. Ina ionad sin, dúirt siad nár cheart gnáthshaoránach mar Thrump a chur faoi thriail táinsimh, agus dúirt siad freisin nár chothaigh sé an t-éirí amach. In ainneoin gach rud a chonaic agus a chuala siad sa triail, chaith 43 Seanadóir Poblachtach a vóta in aghaidh an chiontaithe.

Tá sé ríshoiléir dom go bhfuil formhór na n-ionadaithe sa Pháirtí Poblachtach ag géilleadh a gcuid prionsabal ar eagla go ngearrfaí Trump agus a pháirtí pionós trom orthu. Cé nár thosaigh an fhadhb seo le Trump agus cé nach gcríochnóidh sé leis ach an oiread, is é Trump an sampla is cáiliúla den chaimiléireacht atá sa Pháirtí Poblachtach. Scriosann Trump aon Phoblachtach nach bhfanann fíordhílis dó, agus chonaiceamar é sin arís agus arís eile. Mar shampla, féach céard a tharla do Jeff Sessions nuair nár sheas sé le Trump maidir leis an bhfiosrúchán faoi ról na Rúise i dtoghchán 2016. Thug Trump an bóthar dó agus ansin nuair a bhí Sessions ag iarraidh toghchán Seanaid a bhuachan i gcoinne Tommy Tubberville in Alabama, thacaigh Trump go dílis le Tommy Tubberville. De bharr sin bhí an bua ag Tubberville, agus ba é sin deireadh an scéil do Sessions.

Mar go raibh fíorchumhacht ag Trump ar na Poblachtaigh, bhí orthu é a leanúint síos bealach dorcha i dtreo an údarásaíochais. Thacaigh siad Trump, in ainneoin a chuid bréaga. Nuair a bhuaigh Joe Biden an toghchán uachtaránachta, mar shampla, d’fhan na Poblachtaigh ciúin agus Trump ag maíomh gur ghoideadh an toghchán uaidh. Faoi dheireadh, sé seachtaine tar éis torthaí an toghcháin a bheith ar fáil, dúirt Ceannaire na bPoblachtach sa Seanad Mitch McConnell go raibh an toghchán thart agus gur bhuaigh Joe Biden agus Kamala Harris – cén fáth ar fhan sé agus a chairde chomh fada chun an rud is léir do gach duine a rá? Fiú ansin níor ghlac Trump gur buaileadh é agus d’eagraigh sé ollslógadh i Washington DC ar 20 Eanáir nuair a dheimhneofaí vótaí an choláiste toghcháin sa Chaipeatól. Ghríosaigh Trump a lucht tacaíochta chun feirge ag an ollslógadh sin, agus d’iarr sé orthu máirseáil go dtí an gCaipeatól chun stad a chur leis an deimhniú. Tá a fhios againn go léir faoin tubaiste a tharla ansin!

Fiú amháin tar éis na tubaiste sa Chaipeatól, bhí eagla a gcraicinn fós ar go leor Poblachtaigh dul in aghaidh Trump agus bhí siad sa mhodh marthanais nuair a vótáil siad ar son Trump.

Thug Mitch McConnell óráid díreach ina dhiaidh na trialach, ag rá go raibh Trump ciontach, agus gurb é an fáth ar chaith sé a vóta ar son Trump ná nach ceart don Seanad Trump a chur faoi thriail agus é imithe as oifig cheana féin. Is soiléir go bhfuair cúrsaí polaitíochta an ceann is fearr ar an gciall agus go raibh Mitch ar thóir an airgid!

Tá deontóirí móra (comhlachtaí móra san áireamh) ag coimeád siar a síntiúis don Pháirtí Poblachtach tar éis an fhoréigin spreagtha ag Trump. Cruthaíonn sé sin fadhb mhór mar teastaíonn an t-airgead uathu go géar. Gan dabht, ba mhaith leo Trump a chur ó dhoras anois, ach caithfidh siad a bheith cúramach é a dhéanamh i slite chun an chontúirt pholaitiúil dóibh féin a íoslaghdú. Tá McConnell ag tabhairt leide don pháirtí agus níos tábhachtaí fós do na deontóirí, go rachaidh siad féin i ngleic leis an bhfadhb darb ainm Trump. Ach tá na Poblachtaigh scoilte ina dhá ghrúpa anois agus troidfear cath fíochmhar ar son anam an Pháirtí Poblachtaigh sula i bhfad. Creideann grúpa amháin i gcóras daonlathais, agus creideann an grúpa eile in údarásaíochas. Ní fios d’aon duine cén deireadh a bheidh ar an scéal, ach tá súil agam go dtiocfaidh ár gcóras daonlathais na Stáit Aontaithe slán. Ar an drochuair, níl aon chinnteacht ann faoi sin agus níl aon dul as ach fanacht go bhfeicimid!

« Blagiontrálacha níos luaithe

Blagiontrálacha níos déanaí