Cúrsaí Reatha | I mBéal an Phobail

Cúrsaí Gaeilge: Ní briathra a dhearbhaíonn ach gníomh!

le mickgb | 2021/02/10 | Cúrsaí Reatha, Cúrsaí Teanga, Nuacht Náisiúnta

Scríobh mé cúpla alt i lár na bliana seo caite ag déanamh plé ar Acht na dTeangacha Oifigiúla 2003 agus Bille na dTeangacha Oifigiúla (Leasú) 2019. Dar le treoirlínte an Rialtais féin: “Is iad cuspóirí ginearálta an Achta (2003) úsáid na Gaeilge a chur chun cinn chun críoch oifigiúil sa stát, dualgais na gcomhlachtaí poiblí i leith theangacha oifigiúla an stáit a leagan amach agus Oifig an Choimisinéara Teanga a bhunú.” Mar go raibh forálacha an Achta lag go leor, thosaigh obair chun an tAcht a neartú i 2011 agus lean sé ar aghaidh i dtreallanna agus faoi dheireadh, in 2019, foilsíodh an bille féin. Tá sprioc sa bhille go mbeadh 20% d’earcaithe nua sa tseirbhís phoiblí ina gcainteoirí Gaeilge, agus chinnteofaí gur trí Ghaeilge a dhéanfadh gach oifig phoiblí sa Ghaeltacht a cuid gnó. Is í an fhadhb a bhí agam leis sin ná nach raibh aon sprioc-amanna nó seicphointí ag baint leis na spriocanna, agus ní raibh éinne freagrach astu ach an oiread.

Ar réitigh ár Rialtas na fadhbanna sin? Bhuel, cé go raibh geallta ag an Rialtas agus airí na Gaeltachta go n-achtófar an bille in 2019, ní achtófar! Moilleadóireacht agus tuilleadh moilleadóireacht a deirim. Ní briathra a dhearbhaíonn ach gníomh! Tá cúpla duine ag cur brú ar an Rialtas agus ar Aire Stáit na Gaeltachta Jack Chambers, agus tá meas mór agam orthu. Tá mórán le rá ar an ábhar ag an Teachta Dála Neamhspleách Catherine Connolly, agus níl aon dabht ach go ndearna sí a pointe go neamhbhalbh le déanaí, nuair a dúirt sí sa Dáil: “An bhearna is mó a fheicim ná nach bhfuil aitheantas ar bith tugtha agaibhse, an Rialtas seo ná ag an Rialtas cheana, go bhfuil géarchéim i gceist ó thaobh na nGaeltachtaí de agus ó thaobh na Gaeilge de. Is gá aitheantas a thabhairt don ghéarchéim seo, cosúil leis an Covid. Bhí orainn aitheantas a thabhairt dó. Bhí orainn an víreas a ainmniú. Tá teipthe oraibh an fhadhb anseo a aithint agus is bearna ollmhór í sin. Tá gá le bearta práinneacha chun dul i ngleic leis an ngéarchéim atá ann sa Ghaeilge agus sna Gaeltachtaí ar fud na tíre.” Aontaím go huile agus go hiomlán léi. Tá sé in am beart a dhéanamh anois gan a thuilleadh moille nó beidh sé ródhéanach. Tá go leor leasaithe réasúnta sa Bhille atá á mholadh, ach mar sin féin bhí níos mó ná 90 leasú (as 308 leasú in iomlán atá sa Bhille) dícheadaithe ag Oifig na mBillí. Agus an rud is aistí dom faoi sin– ní raibh aon ról ag Aire Stáit na Gaeltachta Jack Chambers i ndícheadú na 90 leasú sin. I mo thuairim, ní raibh Jack Chambers ag comhlíonadh a ndualgais mar Aire Stáit na Gaeltachta, agus ní shílim go bhfuil sé seo inghlactha!

Labhair Aengus Ó’Snodaigh (urlabhraí Gaeilge Shinn Féin agus Cathaoirleach Choiste Oireachtais na Gaeilge) amach ar son na Gaeilge gan scáth ná faitíos sa Dáil freisin. Dúirt sé go raibh baol ann nach mbeadh de thoradh ar an mbille teanga nua ach tuilleadh daoine sa tseirbhís phoiblí nach bhfuil de Ghaeilge acu ach ‘Dia Duit’. Is é a bhí i gceist ná an chiall ag baint leis an téarma ‘inniúlacht sa Ghaeilge’. Mhol Sinn Féin caighdeán TEG B2 a úsáid mar chritéir inniúlachta sa Ghaeilge. Ach dhiúltaigh Aire Stáit Jack Chambers don mhíniú sin agus don leasú ag baint leis, a bhfuil sé mar phríomhchuspóir aige a chinntiú go mbeidh 20% d’earcaigh nua na seirbhíse poiblí ina nGaeilgeoirí faoin mbliain 2030. Dúirt sé go mbeadh sé sásta filleadh ar an ábhar ag ‘céim na tuarascála’, a tharlódh níos déanaí sa phróiseas. Ach dúirt an Teachta Dála de chuid Fhianna Fáil, Éamon Ó’Cúiv go bhfuil ceist na hinniúlachta i gcroílár an bhille. Dúirt sé freisin mura ndéanfaí an inniúlacht sin a shainmhíniú go soiléir, go ndéarfaí amach go mbeadh 20% d’earcaigh nua ina nGaeilgeoirí nach mbeadh Gaeilge acu! D’aontaigh Catherine Connolly gurb í ceist na hinniúlachta an cheist is bunúsaí den bhille.

Agus mo thuairimse? Cuireann an scéal seo i gcuimhne dom Néaró agus é ag fidléireacht fad a bhí an Róimh ina thimpeall á loscadh. Sa chás seo, tá an Rialtas (agus go háirithe Aire Stáit na Gaeltachta Jack Chambers) ag casadh ceoil agus an Ghaeilge á dó. Níl aon dabht ach gur gá gníomhú go práinneach, bille láidir a chur i bhfeidhm agus stad a chur láithreach leis an bpleidhcíocht agus an díospóireacht atá ar siúl sa Dáil!

Tuairisc ó Mheiriceá – An Caipeatól

le mickgb | 2021/01/20 | Cúrsaí Reatha, Nuacht Idirnáisiúnta, Tuairim

An Caipeatól!

De ghnáth, bíonn mo chuid ama roinnte idir dhá áit – Cill Chainnigh agus San Diego, ach níl mé ábalta léim ar an gcéad eitleán eile abhaile de dheasca an COVID diabhalta! Táim sáinnithe anseo i San Diego agus ní bhogfaidh mé go dtí go mbeidh mé vacsaínithe. Idir an dá linn, airím uaim m’áit dúchais, ach ar ámharaí an tsaoil, táim in ann fanacht i dteagmháil le mo theaghlach agus mo chairde in Éirinn. Táim in ann coinneáil ar an eolas freisin faoina bhfuil ag tarlú sa bhaile. Sin cumhacht an idirlín! Ós rud é go bhfuil mé ar an talamh anseo i Meiriceá, tír i gcuilithe an iliomad géarchéimeanna ag an am céanna, cheap mé go mbeadh suim agat mo pheirspictíocht a léamh ar an nuacht sna Stáit Aontaithe. Dá bhrí sin, beidh alt míosúil agam ar an ábhar, dar teideal ‘Tuairisc ó Mheiriceá’. Seo an chéad alt den tsraith.

Naitsithe agus Faisistithe sa Chaipeatól!

Ní raibh ionadh orm go ndéanfadh Trump beart baothdhána nuair a chaill sé an toghchán uachtaránachta, ach baineadh stangadh asam nuair a chonaic mé an Caipeatól faoi ionsaí ag lucht tacaíochta dílis an Uachtaráin Trump. Níos measa fós, ghríosaigh Trump féin iad chun foréigin ag slógadh agóide a d’eagraigh sé i Washington DC. Scríobh Hilary Clinton alt iontach ar an ábhar sa ‘Washington Post’, agus is é seo a leanas achoimre an ailt.

D’fhoilsigh Coimisiún 9/11 tuairisc inar luaigh siad na teipeanna rialtais a d’oscail an doras do na hionsaithe sceimhlitheoireachta a tharla ar an lá tragóideach sin. Ba é an teip ba mhó ná easpa samhlaíochta. Níor chreid na ceannairí chomh tromchúiseach agus a bhí an scéal. Beagnach 20 bliain ina dhiaidh sin táimid ag déanamh an bhotúin chéanna arís, mar níor shamhlaigh muid an méid damáiste ar féidir leis an Uachtarán a dhéanamh. Mura dtéimid i ngleic leis na bagairtí atá os ár gcomhair, ní bheidh ann ach tús tragóide i bhfad níos géire dúinn.

Nuair a sheas Trump sa toghchán uachtaránachta i 2016, mhol sé tír faoi riail daoine geala. Thug sé ardán do chiníochaithe geala, agus chaith sé leo mar chairde. Nuair a chaill sé an toghchán le déanaí, ghríosaigh sé iad chun ionradh a dhéanamh ar an gCaipeatól.

Braitheann na teoiricí seafóideacha atá ag na daoine sin amaideach agus ní dhealraíonn sé go bhfuil aon dochar ann, go dtí go bhfuil taithí phearsanta agat. D’fhoghlaim mé féin an ceacht sin, nuair a chumadh comhcheilg fúm ag maíomh gur Sátanach mé i gceannas ar dhrong phéidifilia lonnaithe i dteach píotsa. Sheol cultasaí fanaiceach buama litreach chugam i dtrátha an ama seo!

Tá sé ríshoiléir dúinn go léir anois cé chomh dainséarach is atá teoiricí chomhcheilge. Spreagann siad na creidmhigh chun foréigin a dhéanamh cosúil leis an bhforéigean a chonaiceamar ar 6 Eanáir i Washington DC! Gan dabht, ní foláir an dlí a chur ar ionróirí an Chaipeatóil agus pionós trom a ghearradh orthu. Ach níl sé sin sách maith! Ní mór dúinn go léir i Meiriceá domhainmhachnamh a dhéanamh. Tá leabhar iontach scríofa ag Isabel Wilkerson darb ainm ‘Caste: The Origins of our Discontents’. Nochtann Isabel a cuid tuairimí faoi struchtúr na sochaí i Meiriceá, agus taispeánann sí dúinn go háititheach go bhfuil córas na sainaicmí i réim ann. Luann sí ceist ghéar ón staraí Taylor Branch: Dá mbeadh rogha idir daonlathas agus gile againn, cé mhéad duine a roghnódh gile? Is í an fhírinne shearbh go roghnódh roinnt mhaith daoine gile! Bhí daoine geala faoi arm in ann briseadh isteach sa Chaipeatól agus cad a tharla – ní raibh na forsaí slándála ullamh dóibh! Is mór idir é seo agus cad a tharla i mí an Mheitheamh ag agóid shiocánta i gcoinne dúnmharú George Floyd, nuair a bhí na fórsaí slándála gníomhach agus trodach in aghaidh siúlóirí gorma!

Tá sé tábhachtach anois Trump a tháinseamh as na coireanna uafásacha a rinne sé. Ní mór do bhaill de Chomhdháil a thacaigh leis na sceimhlitheoirí éirí as a bpoist, é sin nó iad a chaitheamh amach! Ach is é an rud is tábhachtaí ná dlíthe cóiriúla nua a thabhairt isteach agus a chur i bhfeidhm go géar i gcoinne gach eagraíocht sceimhlitheoireachta atá gníomhach sa tír. Caithfimid aghaidh a thabhairt ar an bhfadhb agus caithfimid deimhniú nach dtarlóidh rud mar seo go deo arís.

Sin a bhí le rá ag Hilary Clinton, agus níl le rá agamsa faoi ach go n-aontaím go hiomlán léi. Céard fút féin?

Fán Fada Ort 2020 na Pandéime!

le mickgb | 2020/12/30 | Cúrsaí Reatha

Tá an tseanbhliain feoite ag dul i léig

A saol caite aici agus í ar tí imeacht

Tá bliain úr láidir anois ag fáil réidh

Chun brionglóidí nua a thabhairt isteach!

An tSeanbhliain Feoite

Tá mé ag ceapadh nach n-aireoidh aon duine uathu bliain na pandéime! Ní aireoidh mise uaim í, mar chomh maith le huafás na tragóide sin, cailleadh mo mháthair i mí Iúil, seacht mí tar éis bháis m’athair! Cuimhnímid orthu go léir a ndeachaigh ar shlí na fírinne i rith na bliana 2020 – go ndéana Dia a mhaith orthu.

Bhí bliain dheacair againn go léir de dheasca pandéime COVID-19. Cailleadh 2,200 duine as na 82,000 a tholg an galar uafásach go dtí seo. Bhíomar go léir ag tuairteáil ó dhianghlasáil amháin go dtí an chéad cheann eile agus muid ag éirí tinn tuirseach den rud ar fad – ach níl na cosa tugtha linn fós againn! Nach gcuireann an bhliain 2020 lionn dubh ort?

Is rud ait é, ach d’eascair iarmhairtí dearfacha le linn na pandéime. Thuigeamar go léir cé chomh tábhachtach is atá ár dteaghlaigh agus ár gcairde, mar uaireanta ní rabhamar in ann cuid dóibh a fheiceáil nó bhí orainn scaradh sóisialta a chleachtadh leo agus bhí sé an-deacair orainn. Seans maith go bhfuil tú go léir breá cleachta le ‘Zoom’, le siopadóireacht ar líne agus le béilí le tabhairt leat. B’fhéidir gur ansa leat a bheith in ann obair ón mbaile, mar tá níos mó ama agat gan tiaráil laethúil na comaitéireachta, agus tá an stíl maireachtála seo níos neamhdhíobhálaí don timpeallacht freisin! B’fhéidir go bhfuil caitheamh aimsire nua agat sa bhaile, cosúil le cócaireacht, nó grianghrafadóireacht, nó léitheoireacht. B’fhéidir go bhfuil tú ag cur feabhas ar do chuid Gaeilge, nó ag staidéar ábhar eile a bhfuil suim agat ann! Nó b’fhéidir gur thosaigh tú ag siúlóireacht, nó ag rothaíocht, mar is fearr leat a bheith amuigh faoin aer! Níl aon easpa deiseanna duit dúshláin nua a thabhairt faoi, má tá an suim agat! Go gcoimeádaimid ach amháin na dea-rudaí sa bhliain úr agus go ndéanaimid dearmad ar COVID-19 go deo!

Bliain Úr Láidir

Ach anois tá sé in am dúinn a bheith ag amharc go dóchasach ar an mbliain úr atá le teacht! Tá údar dóchais againn arís don todhchaí anois, buíochas le Dia! Beidh an vacsaín ar fáil do chách sula i bhfad, agus beidh ré an víris ag druidim chun clabhsúir, le cúnamh Dé, agus cúrsaí in ann teacht ar ais mar a bhí siad roimh an ngalar. Táimid ag tnúth go mór leis an lá nach mbeidh aon ghá le dianghlasáil nó scaradh sóisialta a bheith i bhfeidhm, agus gach rud ar oscailt arís. Tiocfaidh ár lá gan dabht ach ní mór dúinn a bheith foighneach tamaillín eile ar dtús.

Samhlaím lá mar seo roimh i bhfad: Tar éis mo bhricfeasta, rachaidh mé ar shiúlóid i lár na cathrach, agus beidh mé ag féachaint thart sna siopaí ar mo shuaimhneas, agus ag comhrá leis na daoine a gcasfaidh mé leo. Ansin, buailfidh mé le mo chara Séimí an Droichid ag an Smugairle Róin le haghaidh lóin agus chun dreas comhrá a dhéanamh. Sa tráthnóna, rachaidh mé chuig cluiche iomána i bPáirc Uí Nualláin i dteannta slua mhóir lucht leanúna Cill Chainnigh! Beidh an bua againn, le cúnamh Dé, agus tabharfaimid ár n-aghaidh ar theach tábhairne chun deoch a fháil agus anailís a dhéanamh ar an gcluiche. Tar éis fliuchadh béil, beidh ocras orainn agus rachaimid go dtí bialann in aice láimhe chun béile blasta a bheith againn. Gan dabht, beidh lá galánta againn nuair a thagann an saol ar ais arís mar a bhí!

Idir an dá linn, ba mhaith liom mé féin a choinneáil beo, agus caithfidh mé mo mhasc, nífidh mé mo lámha agus fanfaidh mé dhá mhéadar amach ó dhaoine eile sa chás gur féidir! Geallaim go bhfaighidh mé an vacsaín in aghaidh COVID-19 chomh luath riamh i 2021 agus is féidir liom! Ansin, beidh mé in ann bliain an víris a chur taobh thiar díom i gceart agus an bhliain úr a cheiliúradh go croíúil! Mholfainn do chách an vacsaín a fháil agus leis sin saol nua a fháil.

Faoi dheireadh – teachtaireacht do mo léitheoirí dílse – Athbhliain faoi mhaise dhaoibh go léir!

Christmas Greetings

le mickgb | 2020/12/23 | Cúrsaí Reatha

Seo píosa oiriúnach le séasúr na Nollag, a scríobh m’athair blianta ó shin agus é ag cuimhneamh ar an saghas Nollag a bhí aige mar gasúr. Nollaig faoi shéan agus faoi mhaise daoibh go léir!

Christmas Greetings

Tá an tráth sin den bhliain linn arís, an tráth sin, nuair a thugaimid uilig, geall leis, aghaidh, uair amháin eile, ar bhóithrín geal, mealltach, na smaointe, le spléachadh amháin eile a fháil ar an gcineál saoil a bhí ann, nuair a bhíodh muidinne ag fanacht go foighdeach ar chuairt oíche ó Dhaidí na Nollag fhéin, sea, agus muid freisin ag súil le féirín eicínt, nó bronntanas, uaidh. Thuigeamar ag an am, go raibh neart spáis i mála an fhir mhóir chéanna sin, agus nach mothódh sé uaidh, an méidín beag suarach a líonfadh an stoca sin a d’fhág muid crochta ag cois na leapa thíos! Agus bíodh nach mbriseadh an fear mór groí sin a chroí leis an méid a bhronnadh sé ormsa, ach go háirithe, ag an am gcéanna, tuigeadh domsa, nach raibh éinne riamh a bhí leath chomh fial flaithiúil leis. Murab ionann is gasúir an lae inniu, bhíodh muidinne cleachtach ar an mbeagán, agus dá bhrí sin, shásódh an beagán sinn. Dá bhfaighinnse fhéin glac milseán, cupla úll, oráiste, agus gluaisteáinín, nó guinnín fhéin, ó Dhaidí na Nollag, cheapfainn go raibh bó bronnta aige orm. Ní bheinnse ag súil le mórán, agus dá bhrí sin, shásódh an beagán mé.

Other things to do!

Sea, agus nach raibh rudaí eile ar ár n-aire againn freisin. Nach raibh orainn bheith sa séipéal, maidin Lae Nollag, le hAifreann na Nollag a éisteacht? Sea, agus nach raibh tamall le caitheamh againn, roimh an dinnéar, ar thóir an dreoilín, nó bhíodh pleananna déanta againn na bailte timpeall a shiúl, lenár bhfortún a dhéanamh, agus muid amuigh leis an nDreoilín, Lá ‘le Stiofáin. Sea mh’anam! bhíodh rudaí le déanamh againn agus áiteacha le taisteal againn Lá Nollag, agus muid ag ullmhú do Lá úd an Dreoilín.

That Christmas Carol!

Ag an bpointe seo áfach, ba mhaith liom nós eile dem’ chuid a leanúint, agus sin nós atá agam le blianta fada anois, sé sin, dáinín beag Nollag a chumadh don ócáid, mar bhronntanas beag uaimse don Naí sa Mháinséar, agus dá Mham, ach sul má leagain an dáinín sin os bhur gcomhair, ba mhaith liom Nollaig faoi shéan agus faoi mhaise a ghuí ar chuile dhuine a léifidh an aiste seo, sea, agus guím Beannachtaí na Féile Beannaithe seo ar chuile dhuine dár muintir, is dár gcine, thall nó abhus dóibh, agus gura seacht fearr a bheas chuile dhuine acu, bliain ó anocht…………..

Cuimhní na Nollag

Cuimhní na Nollag ’na rás chugainn,

Is coinneall mhór dhearg ina chaor,

Gaineamh geal leata ar urláir

In onóir do Mhac Dé an Naí.

Cácaí na Nollag á mbácáil

Is a mboladh mar thúis gan locht.

Agus gé ramhar pioctha is bearrtha,

Feistithe san oigheann ina nocht.

Páistí ar rotha le gliondar

is a súile ag drithliú mar réalt’

Ag smaoineamh ar “Santy” is a fhianna

Chucu thar Bhealach na Néall

Tá ár gcistin ghlan maisithe go glégeal,

Eidhean is cuileann go fras,

Is croíthe ‘na lasair mar choinnle

Ag fáiltiú roimh Íosa is a Mham.

Maidin amárach, más beo sinn,

Éireoimid le solas an Réalt’,

Is raghaimid go hAifreann na Gine

Ag comóradh breithlá ár nDé.

An Fhírinne faoin tSualainn!

le mickgb | 2020/12/16 | Cúrsaí Reatha, Nuacht Idirnáisiúnta, Polaitíocht

Siar i lár mhí Iúil 2020, tharraing alt ar an suíomh www.fee.org (Fondúireacht Oideachas Eacnamaíochta) m’aird. Suíomh liobraíoch é sin, agus níl ann ach bolscaireacht na heite deise faoi scáth an oideachais. Ach mar fhondúireacht oideachais tá siad in ann lamháltas cánach a fháil ó Rialtas sna Stáit Aontaithe. Ní gá dom a rá nach n-aontaím le dearcadh na heagraíochta seo, mar níl ar an suíomh sin ach bréaga ar fad! Mar shampla, tá gach saghas raiméis ann faoin athrú aeráide. Faigheann an eagraíocht sin maoiniú ón eite dheis – fondúireachtaí Charles Koch mar shampla. Míchaoithiúlacht mhór dóibh is é an daonlathas, agus ba mhaith leo é a tharraingt anuas agus rialtas forlámhach a chur ina áit.

Ar aon nós, baineadh geit asam leis an alt sin, a chríochnaigh mar seo: “Ar an dea-uair, níl sé ródhéanach dúinn a fhoghlaim ó na botúin a rinneamar. Ar dtús, áfach, caithfimid glacadh leo.”

Cad faoi a bhfuil mé ag caint, an ea?

Bhuel, bhí an t-údar Jon Miltimore ag maíomh go raibh an ceart ag an tSualainn agus a eipidéimeolaí Anders Tegnell leis a bpolasaí liobrálaí a chuir siad i bhfeidhm i mí an Mhárta chun dul i ngleic leis an víreas agus ba chóir dóibh an rud céanna a dhéanamh sna Stáit Aontaithe agus i ngach tír. Dar le Anders Tegnell, ní raibh ach dhá rud le déanamh. Ní mór daoine leochaileacha a chosaint, agus ní foláir do dhaoine a bhfuil siomptóim fliú orthu fanacht sa bhaile. “Má leanann tú an dá riail seo, ní gá bearta breise a dhéanamh,” ar seisean. Chreid sé go mbeadh imdhíonacht tréada ag daonra na tíre roimh i bhfad, agus mar sin ní bheadh an tír buailte leis an dara maidhm de COVID-19. Chreid sé freisin go leanfadh an saol sóisialta agus cúrsaí eacnamaíochta sa tír ag an ngnáthleibhéal.

Is fiú a lua gur ar a chomhairle féin amháin a bhí Tegnell. Bhí beagnach gach tír eile ag éisteacht le cad a bhí le rá ag formhór na saineolaithe eipidéimeolaíochta. Mhol an Eagraíocht Dhomhanda Sláinte (EDS) go láidir ordaithe dianghlasála a úsáid mar uirlis chun smacht a fháil ar scaipeadh an víris; scaradh sóisialta a chur i bhfeidhm agus maisc a chaitheamh nuair nach féidir fanacht amach ó dhaoine eile; do lámha a ní go minic; agus áiteanna plódaithe a sheachaint ar fad, go háirithe taobh istigh.

Cé acu a bhfuil an ceart? Ceapaim go bhfuil an freagra an-soiléir anois! Bhí an cheannlíne seo ar an ‘Wall Street Journal’ le déanaí: “Go láidir in aghaidh srianta láidre le fada, tá an turgnamh COVID-19 críochnaithe ag an tSualainn anois.”

Bhuail an dara maidhm san fhómhar agus bhí sé go huafásach! I mí Deireadh Fómhair bhí ar Tegnell a admháil nach raibh aon chomhartha den imdhíonacht tréada ann a raibh sé ag súil leis. Ansin, ar an 22 Deireadh Fómhair, labhair Príomh-Aire na Sualainne, Stefan Löfven go mothúchánach ar an teilifís, agus d’impigh sé ar mhuintir na tíre cruinnithe neamhriachtanacha a chur ar ceal. D’fhógair sé go mbeadh cosc ar níos mó ná ochtar a chruinniú le chéile, agus go mbeadh meánscoileanna ag dúnadh.

Fuair a lán daoine bás ón víreas sa tSualainn go dtí seo – níos mó ná 7,000 duine, i gcomparáid le níos lú ná 2,000 duine go hiomlán idir an Danmhairg, an Fhionlainn agus an Iorua. Níorbh aon timpiste é sin, mar níl dabht ar bith ach go raibh na polasaithe a bhí molta ag Tegnell go huafásach agus is é sin an fáth go bhfuair a lán daoine bás gan ghá.

Mar gheall ar gheilleagar na Sualainne, ní raibh aon tairbhe le baint as straitéis Tegnell, ach an oiread. Tá an Danmhairg, an Fhionlainn agus an Iorua ag déanamh chomh maith nó níos fearr ná an tSualainn ó thaobh an gheilleagair de. Ní haon ionadh, mar sin, go bhfuil muintir na Sualainne ag cailleadh muinín in údaráis agus rialtas na tíre, agus ag iarraidh orthu cén fáth nár ghlac siad leis an gcur chuige a bhí ag an chuid eile den domhan sa chéad áit.

Sin í an cheist ar theastaigh ón “Wall Street Journal” a chur ar Tegnell freisin, ach iontas na n-iontas, dhiúltaigh sé glan caint leo.

Agus céard faoi Jon Miltimore, an t-údar mícháiliúil ar www.fee.com ? Tá sé ciúin le déanaí, rud nach gnách leis ar chor ar bith!

In ár gcroíthe go deo!

le mickgb | 2020/12/02 | Cúrsaí Reatha, Nuacht Idirnáisiúnta, Nuacht Náisiúnta

Sa bhliain 1366, d’eagraigh Lionel (an tríú mac le hÉadbhard III, Rí Shasana) an pharlaimint anseo i gCill Chainnigh agus rith siad Reachtanna Chill Chainnigh. Cuireadh srianta dochta ar na coilínigh Shasanacha (Angla-Normannaigh an chuid is mó dóibh), chun deireadh a chur leis an gcomhcheangaltacht a bhí ag tarlú idir na coilínigh agus na hÉireannaigh, agus chun an Béarla a fhógairt mar theanga fhoirmiúil na tíre.

De réir na Reachtanna, ní raibh cead ag na coilínigh sin Éireannaigh a phósadh, Gaeilge a labhairt, ceol Gaeilge a sheinm, nó cluichí na hÉireann agus go háirithe iománaíocht a imirt. Ní raibh cead ag coilínigh freastal ar Eaglais Chaitliceach, nó ag Éireannaigh freastal ar Eaglais Shasana, ach an oiread.

Bhí Lionel ag iarraidh saghas cinedheighilt a chur i bhfeidhm, i ndáiríre. Agus cé gur theip air na Reachtanna a chur i bhfeidhm, lean iarrachtaí Shasana chun ár dtír agus ár gcultúr a chur faoi chos leis na céadta bliain. Ach sa deireadh, áfach, is cosúil gurb é an Gorta Mór buille na tubaiste a rinne an dochar is mó dúinn ó thaobh ár dteanga de. Cheapfá gur scéal thairis an chinedheighilt sin anois agus an formhór dúinn ag labhairt Béarla. Iontas na n-iontas, ní bheadh an ceart agat! Léiríonn an scéal seo a leanas go bhfuil an chinedheighilt chéanna ar siúl fós.

Fuair Margaret Keane bás dhá bhliain go leith ó shin i gCoventry i Sasana. Éireannach ba ea í a bhog sna caogaidí go Coventry, an áit ar thug sí faoi shaol nua. Is é an Cumann Lúthchleas Gael (CLG) dlúth agus inneach diaspóra na hÉireann sa Bhreatain le fada. Mar sin, thosaigh Margaret ag dul go dtí ‘Roger Casement’s GAA Club’ i gCoventry agus ba ghearr gur chroílár a saol féin é. Sa Chlub sin, chas sí leis an Éireannach a phósfadh sí ina dhiaidh sin, fear darb ainm ‘Bernie Keane’. D’imir Bernie iomáint nuair a bhí sé óg, agus bhí sé ar an bhfoireann áitiúil i mBéal Átha hAmhnais i gContae Mhaigh Eo ar feadh tamaill. Tar éis dóibh a bheith pósta, agus cé go raibh seisear clainne acu, bhí Bernie agus Margaret an-ghníomhach sa CLG i gCoventry i gcónaí. Bhronn Uachtarán CLG, Aogán Ó Fearghaill, Gradam an Uachtaráin ar Margaret i bPáirc an Chrócaigh i 2017, de bharr an méid oibre a rinne sí sa CLG. Is soiléir nár chaill Margaret ná a fear céile a gcultúr ná a dteanga, riamh.

Ní haon ionadh, mar sin, gur dhear teaghlach Margaret cros Cheilteach di mar leac uaighe, a raibh lógó an CLG ina lár. Ní haon ionadh, ach an oiread, gur roghnaigh siad na focail ‘In ár gcroíthe go deo’ mar an inscríbhinn a bheadh ar a leac chuimhneacháin.

Chuir sé an dú-iontas ar an teaghlach, mar sin, nuair a dhiúltaigh an Breitheamh Stephen Eyre (Seansailéir Dheoise Coventry) dóibh an ráiteas sin a bheith i nGaeilge amháin ar an leac chuimhneacháin. Dúirt Eyre sa rialú go bhféadfaí a cheapadh gur “saghas mana” nó “ráiteas polaitiúil” a bheadh ann, toisc “an paisean agus na mothúcháin ag baint le húsáid na Gaeilge.” Mar sin, bheadh orthu aistriúchán Béarla a chur ar an leac in éineacht leis an ráiteas Gaeilge.

Níor ghlac teaghlach Margaret leis an rialú sin, agus fuair siad go leor tacaíocht ó phobal na nGael sa Bhreatain, ó mhuintir na hÉireann agus daoine nach Éireannaigh iad freisin.

Bhí iontas ar an teaghlach nuair a dúirt Eaglais Shasana féin nach polasaí náisiúnta dá cuid é diúltú do dhaoine Gaeilge a chur ar leaca cuimhneacháin, agus go bhféadfaí achomharc a dhéanamh faoi rialú Eyre i gcúirt eaglasta níos sinsearaí, Cúirt Arches Canterbury.

Bheadh sé deacair údar a thabhairt le rialú Eyre, mar tá cúig inscríbhinn sa Bhreatnais sa reilig chéanna inar adhlacadh Margaret, gan aon aistriúcháin go Béarla. Tá an inscríbhinn seo ar leac amháin: “yn ein calonnau am byth, nó “in ár gcroíthe go deo” as Gaeilge – bí ag caint ar chomhtharlúint!

Bhí cás cúirte faoi inscríbhinn as Breatnais sa chúirt cúpla bliain ó shin i Londain, agus ghlac an breitheamh Morag Ellis QC nár ghá aistriúchán a bheith ann, mar bheadh duine in ann aistriúchán a fháil ar líne. Is comhtharlúint dochreidte eile é go bhfuil Morag Ellis QC féin i gceannas ar Chúirt Arches Canterbury!

Caithfidh Cúirt Arches Canterbury an rud ceart a dhéanamh agus an bunchinneadh uafásach a chur ar ceal. Ní foláir dea-shampla a thabhairt agus deireadh a chur leis an mbiogóideacht fhrith-Éireannach sin gan mhoill!

« Blagiontrálacha níos luaithe

Blagiontrálacha níos déanaí