Greta Thunberg !

Greta Thunberg !

Nuair a bhí ár dtír níos boichte i bhfad, roimh ré an fhóin cliste, ní saol gan locht a bhí againn. Ag an am sin, cheapamar dá mbeadh an tír níos saibhre, go réiteofaí ár gcuid fadhbanna. Ach ní mar a shíltear a bhítear, agus i mbun flúirse an Tíogair Cheiltigh agus arís sa lá atá inniu ann, cuireadh an mhíthuiscint sin ina ceart, agus fuaireamar amach nach raibh chomh simplí is a cheaptar.

Is é céard a tharla ná gur mhalartaíomar sraith amháin fadhbanna ar shraith eile! Sa domhan thiar, déanann gach tír iarracht a eacnamaíocht a neartú, mar is tuairim é a bhfuil glacadh forleathan leis. Ach tá fadhb mhór le fás eacnamaíoch gan srian! De ghnáth, is é an rud is tábhachtaí do chomhlachtaí uasmhéadú brabúis. Agus má thagann cuid den bhrabús sin le dochar a dhéanamh do leas an phobaildon phláiad, bíodh sé mar sin!  Nuair nach bhfuil an córas rialála láidir go leor, bíonn borradh eacnamaíoch ar feadh tamaill. Ach chomh cinnte is atá grian sa spéir, bíonn géarchéim eacnamaíochta ina dhiaidh. Ar an lámh eile, má bhíonn an córas rialála róláidir, bhíonn na comhlachtaí náisiúnta in ann dul in iomaíocht le comhlachtaí i dtíortha eile nach bhfuil faoi shrianta chomh láidir.

Inniu, díreoidh mé an spotsolas ar an dochar millteanach a dhéanann a lán comhlachtaí don timpeallacht. Cuireann an dochar sin go mór isteach ar dhaoine, go minic ar fud an domhain!  Fadhb mhór is ea ár rósplchas ar bhreoslaí iontaise. Aithníodh tamaill ó shin gurbh é ba chúis le go leor den truailliú aeir agus den téamh domhanda freisin.

Sna tíortha saibhre, go háirithe, de chúram morálta orainn an chine dhaonna agus an timpeallacht a chaomhnú, cé gur athchiontóirí go leor againn!

Ní mór dúinn go léir bealach a fháil chun na cleachtaí éillithigh mar sin a laghdú roimh dhíothú an phláinéid agus an chine dhaonna féin. Tá sé an-tábhachtach a bheith gníomhach i gcúrsaí polaitíochta, ionas go mbeimid in ann brú a chur ar gach Rialtas na hathruithe molta a dhéanamh. Tá sé an-tábhachtach, freisin, ár n-airgead a chaitheamh go freagrach chun drochchleachtaí a laghdú agus dea-chleachtaí a mhéadú ó thaobh an mhaitheas de.

Faraor, cuireann tíortha saibhre, Éire san áireamh, leis na fadhbanna sin, in ionad iad a réiteach. B’fhéidir gur thosaigh casadh na taoide mar sin féin, i gcás daoine óige, go háirithe. Féach ar an difríocht atá á dhéanamh ag an Suallanach Greta Thunberg. Níl sí ach sé bliana déag d’aois, ach tá aithne ag beagnach gach duine uirthi, agus tá go leor lucht leanúna aici ar fud an domhain. Tá sí an-ghníomhach i gcúrsaí polaitíochta domhanda, agus spreagann sí a lán daoine eile agus go háirithe daoine óga, seasamh docht a ghlacadh ar chaomhnú na timpeallachta. Thosaigh sí gluaiseacht gnáthdhaoine óga atá cumhachtach ar an stáitse domhanda. Dá bhrí sin, bíonn daoine óga an-ghnóthach. Mar shampla, eagraíonn siad léirsithe sráide idirnáisiúnta go minic, ag iarraidh tuilleadh brú a chur ar rialtais ar fud an domhain na fadhbanna timpeallachta a réiteach cé chomh tapa agus is féidir leo, sula mbeidh sé ródhéanach.  Tá an ceart acu, mar níl sé ceart todhchaí an phláinéid a chur i ngeall, chun pócaí daoine saibhre a líonadh le hairgead anois. Is drochmhargadh é sin don phláinéad agus do gach duine a mhaireann air, agus go háirithe do na daoine óga, mar tá an téamh domhanda ag éirí níos measa gach nóiméad!

Íomhá íocónach an ré seo ná Greta Thunberg ag stánadh ar Trump agus an bheirt acu ag freastal ar chruinniú na Náisiúin Aontaithe i Nua Eabhrac le déanaí. Dúirt sí ag an gcruinniú, ag caint dhíreach go dtí na ceannairí:

“Ghoid sibh ár naislingí agus ár n-óige dúinn leis na focail fholmha atá le rá agaibh! súile na nglún atá ag teacht ag féachaint oraibh anois, agus má roghnaíonn sibh theip orainn, ní mhaithfidh muid go deo é! Ní ligfimid é sin libh! Anois díreach, anseo díreach tá na sceana géaraithe!

Is mór an t-ugach é go bhfuil an-ghean ag daoine óga ar an timpeallacht dhomhanda, agus go bhfuil siad ar iarraidh rud éigin a dhéanamh faoi!

Is comhartha dóchais é sin, go deimhin!

.

Greta Thunberg !

Na Cúramóirí Ciúin Cróga sa Bhaile!

Sa lá atá inniu ann, níl mórán dea-scéala faoin Fheidhmeannacht na Seirbhíse Sláinte (FSS) in Éirinn.  Chualamar go léir faoi chonspóid smearaidh as an gceirbheacs le déanaí. Ach thosaigh an chonspóid seo i mí na Bealtaine 2011, agus ní thuigim ó thalamh an domhain cén fáth nach bhfuil sé ceartaithe fós.  Níl an mhoill mhór sin inleithscéil, i mo thuairim. Beagnach gach lá, léimid faoi chiorruithe géara ag teacht maidir le seirbhísí sláinte phoiblí, nó faoi róchaiteachas ar Ospidéal na Leanaí. Téann an FSS thar a mbuiséad gach bliain, agus mar sin gearrann siad siar ar na seirbhísí sláinte phoiblí agus go háirithe ar na seirbhísí do phinsinéirí agus daoine eile a bhfuil tacaíocht de dhíth orthu.  I mbliana, tá buiséad timpeall 450 milliún euro do chabhair sa bhaile (‘Home Care Package’) agus 1 billiún euro don Scéim Cothrom na Féinne (‘Fair Deal’), scéim a sholáthraíonn tacaíocht airgeadais do chúram fadtéarmach i dteach altranais. Cé go bhfuil dualgas reachtúil ar an Rialtas seasamh le gealltanas na Scéime, ní bhaineann an dualgas céanna le cabhair sa bhaile. Mar sin, nuair atá buiséad caite ag an Rialtas do chabhair sa bhaile, stadann siad an cabhair ansin don chuid eile den bhliain fhioscach.  Ach leanann an Scéim Cothrom na Féinne ar aghaidh tar éis a buiséad a bheith caite.

Chuala mé faoi chásanna agus diúltaíodh do dhaoine cabhair sa bhaile, ach ceadaítear dóibh don Scéim.  Níl ciall ar bith i gcinneadh mar sin, mar tá sé i bhfad níos saoire tacaíocht a thabhairt sa bhaile ná i dteach altranais.  Tá sé thar am neamhéifeachtúlacht bunaithe ar ghnásanna maorlathacha mar seo a shocrú. 

Tá a lán daoine an-lách ag obair san FSS, agus déanann siad a ndícheall cuidiú le daoine eile.  Ach admhaíonn fiú amháin na daoine sin go bhfuil an FSS briste agus tuigeann siad go han-mhaith na fadhbanna atá ag baint leis.  Tá sé thar am don bhord bainistíochta éisteacht leis na daoine ar an talamh, mar a déarfá.

Tá cúramóirí ar fheabhas ag obair don FSS, in ainneoin na bhfadhbanna eagraíochta.  Ar an drochuair, níl siad in ann a lán tascanna tábhachtacha a dhéanamh, agus sin rud eile ba cheart a athrú.

In ainneoin FSS mífheidhmiúil, leanann an tír ar aghaidh ar bhealach éigin.  Cén chaoi é sin?

Cúramóirí Sa Bhaile

Go minic, bíonn duine den teaghlach ag tabhairt aire sa bhaile do ghaol atá leochaileach.  Go minic, freisin, bíonn na daoine seo ag gabháil d’obair dheonach gan íocaíocht. Tá sé níos measa fós go bhfuil dhá thrian dóibh ag déanamh an obair sin ar feadh níos mó ná céad uair an chloig sa tseachtain.  Is daor a dhíolann siad as an ról seo, mar bíonn dúlagar ar roinnt mhaith acu, agus déanann sé imní do roinnt eile, agus níl an ról seo go maith don tsláinte fisiciúil ach oiread. 

Cuireann na cúramóirí seo riachtanais daoine eile roimh a riachtanais féin, agus táimid go léir sa tír seo faoi chomaoin acu ar fad. 

Go minic, ní thugtar an saghas nó an méid cúram ón FSS atá ag teastáil.  Mar sin, ní rud neamhghnách é go mbíonn cúramóir lánaimseartha sa bhaile, agus cúramóir FSS ag teacht isteach freisin.  Níl cúramóirí FSS in ann a lán rudaí a dhéanamh, seachas cúnamh le gléasadh agus sláinteachas pearsanta. Níl siad ceadaithe obair tí a dhéanamh, béilí a réiteach nó aon siopadóireacht a dhéanamh.  Níl ach fiúntas teoranta ann do dhaoine soghluaiste, agus níl siad in ann maireachtáil ar na seirbhísí sin as féin.

Focail Dheireanacha

Tá go leor le foghlaim as na meastacháin atá le fáil maidir le cúramóirí.  Seo achoimre thapa. Meastar go bhfuil 360,000 cúramóirí ag obair sa bhaile gan phá.  Chomh maith leis sin, tá 110,000 cúramóirí lánaimseartha sa bhaile a bhfaigheann liúntas ón rialtas.  Cosnaíonn sé seo níos mó ná 800 milliún euro in íocaíochtaí – an séú cuid níos saoire ná a bheadh sé leis an FSS. 

Sábhálann na cúramóirí sa bhaile b’fhéidir deich mbilliún euro don Rialtas gach bliain. 

Léiríonn sé seo go soiléir go bhfuil gnaíúlacht neamhleithleach beo fós inár gcultúr agus inár dtír.  Rud maith é sin, mar ní oibreodh ár gcóras sláinte in easpa na ndaoine iontacha seo, mar is cnámh droma na tíre iad, gan dabht.

Ach caithfidh an Rialtas leanúint den iarracht le teacht ar réiteach, go háirithe mar beidh a dhá oiread pinsinéirí i gceann fiche bliain eile.  In ainneoin dhícheall na gcúramóirí, níl sé réalaíoch bheith ag súil le míorúiltí mar sin.

.

Greta Thunberg !

Sacar na mBan!

Ar an bpáirc!

Ní raibh a fhios agam ar an lá breá gréine sin i mí Iúil sa bhliain 1999 gur lá stairiúil a bheadh ann, ar thaobh sport na mban de. Bhí mé ag tiomáint ó San Diego go dtí an Rose Bowl i bPasadena, chun cluiche ceannais Chorn Domhanda na mBan a fheiceáil. Bhí na Stáit Aontaithe ag imirt in aghaidh na Síne, agus bhí cluiche iontach eatarthu.

Bhí nócha mile i láthair, agus bhí coimhlint ghéar sa chluiche go dtí an deireadh. Tar éis an chluiche choithroim agus am breise gan aon scór, chuaigh sé go ciceanna pionóis. Nuair a chuir Liu Ying as an tSín cic pionóis ar seachrán, thug sé buntáiste do na Stáit Aontaithe. Sa deireadh, ní raibh ach cic amháin fágtha, agus an scór 4-4. Chiceáil Brandi Chastain leis an gcos chlé, cé gur imreoir deasach í. Scóráil sí ceann iontach, agus lig an slua gáir áthais astu! Chaith sí í féin ar a glúine, agus bhain sí di a geansaí agus í ag céiliúradh an bua mór seo sa bhaile. Bhí na grianghraif den radharc sin ar chlúdaigh irisí cáiliúla cosúil le ‘Newsweek’, ‘Sports Illustrated’, agus ‘Time Magazine’. Agus leis sin, bhain an spórt leibhéal nua amach, go háirithe sna Stáit Aontaithe.

Fiche bliain ina dhiaidh sin, agus an iomaíocht i bhfad níos géire, bhuaigh na Stáit Aontaithe an Corn Domhanda in aghaidh na hOllaine i gcluiche thar barr. Rugadh laochra nua sa Chorn Domhanda seo, cosúil le Megan Rapinoe, Alex Morgan, Tobin Heath agus Rose Lavelle (Stáit Aontaithe), Sam Kerr (an Astráil), Wendie Renard (an Fhrainc), Lieke Martens agus Vivianne Miedema (an Ollainn), Marta (an Bhrasaíl) agus Fran Kirby (Sasana), gan ach roinnt bheag a lua!

Agus, cosúil le fiche bliain ó shin, bhain an spórt leibhéal nua amach arís, an t-am seo mar spórt mór ar an stáitse domhanda. Meastar go raibh níos mó ná billiún lucht féachana i mbliana agus iad ar bís.

Cé gur éirigh thar cionn leo ar an bpáirc, níor éirigh chomh maith céanna leo as an bpáirc!

.

As an bpáirc!

Cé go bhfuil feabhas mór tagtha ar coinníolacha do mná sa sport seo, tá bóthar fada rompu fós!

Cé go bhfuil sé deacair a chreidiúint gur chuir na Cumainn Sacair in alán tíortha cosc ar mná a bpáirceanna shacair a úsáid le thart ar caoga bliain go dtí 1971, tá sé dochreidte cé chomh fada agus a tháinig socar na mban sna beagnach caoga bliain eile ó shin.

Ach níl said críochnaithe fós. Tá sé an-suimiúil gurb é an gártha lucht sacar tar éis an cluiche ceannais i mbliana ná: “pá comhionann, pá comhionann.”  Is cinnte go bhfuil argóint láidir ag na mná, go háirithe ag foireann na Stáit Aontaithe (USWNT) ina dtír féin. Tá an argóint níos láidre fós dóibh tar éis an Corn Domhanda a bhuachan gan dua den cheathrú huair.

Ar na saolta seo féin tá níos mó á shaothrú ag na fir. Mar shampla, bhí duachiste $30 milliún le Corn Domhanda na mBan i mbliana. Is mór idir é seo agus an duachiste Corn Domhanda na bhFear an bhliain seo caite – $400 milliún. Déantar argóint nach bhfuil sé sin éagórach, mar rátaí lucht féachana teilifíse i bhfad níos mó i gcás sacar na bhfear. Cuireann FIFA an airgead seo ar fáil, agus dúirt siad, i gcás duachiste sacair na mban, go gcuirfidh siad $60 milliún ar fail don chéad Corn Domhanda eile.

Agus fiú má ghlacaimid leis go bhfuil an argóint sin fíor i gcás sacar idirnáisiúnta, tá sé i bhfad níos deacra an argóint sin a chosaint sna Stáit Aontaithe, go háirithe le tamall de bhlianta. Idir 2016 agus 2018, ghin sacar na mban (USWNT) $50.8 milliún, agus ghin sacar na bhfear (USMNT) $40.9 milliún. Sa bhlian 2015, shaothraigh Carli Lloyd $240K, an bliain a bhuaigh USWNT an Corn Domhanda. Ach sa bhliain 2014, fuair Clint Dempsey $428K agus díbríodh an USMNT roimh na babhtaí ceathrú ceannais.

I mbliana, thóg an USWNT cás in aghaidh Cónaidhm an tSacair sna Stáit Aontaithe, ag maíomh go raibh siad ag úsáid cleachtas idir dhealaitheacha de réir pá.  Feicfimid cad a tharlóidh, ach ceapaim go bhfuil cás láidir acu.  Tar éis foireann na mban a fheiceáil ar an bpáirc, ní chuirfinn geall ina n-aghaidh as an bpáirc!

.

.

.

.

.

.

   .

Greta Thunberg !

Imircigh- na firicí loma!

Sa lá atá inniu ann, príomhábhar díospóireachta is ea an imirce.  Ar an drochuair, tá a lán míthuairimí á scaipeadh. Tá sé an-éasca iad a ghlacadh gan smaoineamh, ach tá sé i bhfad níos fearr a bheith eolach roimh iad a chreidiúint.  Is é an cuspóir atá agam anseo ná na bunfhiricí den ábhar tábhachtach seo a chur i láthair. Ansin, beidh tú in ann cinntí a dhéanamh atá bunaithe ar an réasún agus ní hamháin do chuid mhothúchán.

Is féidir idirdhealú a dhéanamh idir cineálacha éagsúla inimircigh agus eisimircigh, mar níl siad go léir mar an gcéanna.  Tar éis sin, tá sé úsáideach na meastachán a scrúdu, ar an dá thaobh de (inimirce agus eisimirce). Geallaimse duit go mbeidh ionadh an domhan ort!

 

Cineálacha imircigh!

Imircigh dleathach:

Fuair na daoine seo cead ó tír eile a bheith mar cónaitheoirí ann.  Tá cead dleathach acu jabanna a fháil agus líontais sóisialta a bheith acu freisin.  De ghnáth, nuair a bhíonn easpa oibrithe cáilithe ag tír amháin, faigheann siad na hoibrithe ó tíortha eile.  Tá an lucht oibre seo an-tábhachtach do eacnamaíocht na tíre nua, agus taispeánann taighde daoneolas gur tairbhe iad don tír nua freisin.

Imircigh mídhleathach:

Téann an lucht seo isteach i dtíortha eile gan cead, ag lorg deiseanna fostaíochta an chuid is mó den am.  Níl siad i mbaol báis ina máthairtír.   

Dídeanaithe agus lucht iarrtha tearmainn:

Catagóirí specialta iad seo, faoi  Airteagal a haon sa Coinbhinsiún na Ginéive (1951) agus Prótacal na Ginéive (1967).  De réir an airteagail seo, tá cosaint dleathach ag dídeanaithe mar atá sonraithe, agus níl cead ag aon tír dídeanaí a dhíbirt ar ais go dtí a mháthairtír.  Ar an drochuair, níl aon comhaontú idirnáisiúnta maidir le cá mbeidh cónaí orthu fadtéarmach. Níos measa fós, caithfidh rialtas na tíre nua cinneadh a dhéanamh ar daoine atá ag iarraidh tearmann maidir leis a stádas dídeanaithe, agus nuair atá siad ag fanacht le cinneadh (ar an meán tógann sé beagnach dhá bhliain), caithfidh an rialtas bia agus dídean a chur ar fail dóibh.  Dúshlán nach beag é sin féin, gan trácht ar cad a dhéanfar tar éis an próiceas faofa!

 

Peirspictíocht an Réasúnachais!

Tá sé an-úsáideach imircigh a roinnt idir dhá saghas, inimircigh (daoine ag teach isteach) agus eisimircigh (daoine ag dul amach). 

Imircigh dleathach:

Tá thart ar 600K inimircigh in Éirinn – dhá thrian as an AE, agus trian as tíortha eile.

Gan daoine sa Tuaisceart agus sa Bhreatain Mhóra a chur san áireamh, tá thart ar 1.5 milliún saoránaigh Éireannaigh thar lear, a rugadh iad féin nó a thuismitheoirí in Éireann.

Imircigh mídhleathach:

Meastar go bhfuil idir 20K agus 30K inimircigh mídhleathacha in Éirinn.  Meastar go bhfuil idir 30K agus 50K Éireannaigh mídhleathacha fiú amháin sna Stáit Aontaithe!

Dídeanaithe agus lucht iarrtha tearmainn:

Tá thart ar 6,000 lucht iarrtha tearmainn ina gcónaí i sólathar díreach in Éireann, agus rinneadh thart ar 1,000 dídeanaithe a athlonnú in Éirinn.

Cé nach raibh téarmaí oifigiúl in úsáid idir 1845 agus 1855, chuaigh thart ar 1.5 milliún Éireannaigh thar lear le linn na blianta sin, go príomhá go Meiriceá Thuaidh, de thoradh an Gorta Mór.  Ó shin i leith, tá an t-ádh dearg orainn go n-éirí go maith leis ár dtír, agus nach raibh aon gá dúinn éalú ó géarleanúint.

 

Clabhsúr

Seachas an catagóir specialta dídeanaithe agus lucht iarrtha tearmainn, tá rud mór a sheasann amach, agus is é sin an neamhchoithroime idir imircigh anseo in Éirinn agus eisimircigh Éireannaigh thar lear.  Níl aon argóint ach go bhfuil idir dhá agus a thrí oiread Éireannaigh thar lear ná eachtrannaigh in Éireann, is cuma dleathach nó mídhleathach. Mar sin, ar an iomlán, caithfidh tú glacadh go dtógann Éireannaigh níos mó jabanna agus ar ndóigh, liúntas sa domhan ná mar a dtugann siad. 

Maidir le dídeanaithe agus lucht iarrtha tearmainn, tá dualgas orainn a chomhlíonadh anseo, agus ag an am seo, déanta na fírinne, níl muid ag déanamh an oiread a gheallamar.  Níl an dara rogha ag na créatúir sa chatagóir seo, agus tá orainn ár ndualgas a dhéanamh. Is trua mór é go bhfuil olc ar daoine áirithe leis na dídeanaithe agus lucht iarrtha tearmainn, agus insíonn an dóigh a gcaithimid le daoine mar seo atá ar lagchuidiú, cén sort sochaí atá againn.

Is í seo an tír a chuireann fáilte chroíúil roimh gach turasóir a thagann anseo.  Nach bhfuil sé thar am fiú amháin fáilte bheag a chur roimh na himircigh a tháinig anseo agus iad i gátar!

.

.

.

.

.

Greta Thunberg !

Tranglam Tráchta ar Sliabh Everest!

Táimid go léir croíbhriste tar éis bás beirt shléibhteoir láidre Éireannaigh taobh istigh de sheachtain le chéile.  Fuair Seamus Lawless bás agus é ag teacht anuas tar éis mullach Everest a bhaint amach, nuair a thit sé ón sliabh in áit darb ainm an Bhalcóin ag 8,300 méadar in airde. Chas an tÉireannach eile, Kevin Hynes, timpeall sular shroich sé an mullach, nuair a tháinig breoiteacht airde air. Fuair sé bás ina phuball ag 7,000 méadar in airde. Cé go bhfuair an bheirt bás, is iad an saghas duine ba cheart a bheith ag dreapadóireacht ar an sliabh Everest, agus taispeánann a deireadh brónach cé chomh dainséarach is a bhfuil an spórt seo, fiú amháin do shaineolaithe cosúil leosan.

Ní féidir timpistí mar seo a sheachaint, ach is féidir báis daoine eile a sheachaint ar Everest. Seo ceann de na séasúir dhreapadóireachta is measa le déanaí ar Everest, le 11 duine ar a laghad marbh.

I mo thuairim, tá dhá fhadhb mhór i gceist anseo, ar a laghad, go háirithe i Neipeal.

Fadhb a haon: An Iomarca sléibhteoirí

Ar an 22ú de Mheitheamh 2019, thóg dreapadóir grianghraf iontach ag taispeáint líne fada dreapadóirí ag sní suas agus anuas géardhroim lastuas de campa 4 ag 8,000 méadar. Bhí siad go léir greamaithe do rópa amháin agus iad ag súil go spadánta.

“Ní raibh an aimsir chomh maith an séasúr seo, agus nuair a bhíonn fuinneog bheag dea-aimsire ann, déanann na dreapadóirí an t-aistriú,” a dúirt Danduraj Ghimire, príomhfheidhmeannach Roinn Turasóireachta Neipeal. “Tar éis roinnt laethanta drochaimsire, d’oscail fuinneog bheag dea-aimsire agus dhreapadh níos mó ná dhá chéad sléibhteoirí an chéad lá. Is é an chúis is mó leis an mbás ar Everest ná breoiteacht sléibhe, rud atá fíor don chuid is mó de na sléibhteoirí a chaill a shaol an séasúr seo freisin. “

D’eisigh Rialtas an Neipeal 381 ceadúnais Everest an bhliain seo, agus bíonn treoir amháin ar a laghad in éineacht le gach sléibhteoir, ionas go raibh breis is ocht gcéad daoine ag iarraidh an sliabh Everest a dhreapadh. Cosnaíonn sé $11,000 le ceadúnas a cheannach, a lán airgid i Neipeal.

Níl uasteorann ar cé mhéad ceadanna a eisítear, ach an oiread. Fadhb mhór é sin, mar níl an dóthain spás leis an méid daoine a cheadaíonn siad, go háirithe nuair a bhíonn fuinneog bheag dea-aimsire ann. An bhliain seo caite bhí aon lá dhéag san fhuinneog sin, ach an bhliain seo ní raibh ach timpeall cúig lá . Ach bhí an méid céanna daoine ag iarraidh dul suas sa dá bhliain, agus mar sin bhí i bhfad níos mó daoine ag dreapadóireacht gach lá an bhliain seo.

An Dara Fhadhb: Córas Ceadúnais beagmhaitheasach

Níl aon chritéir cháilitheachta chun ceadúnas a fháil, seachas deimhniú aclaí ó dhochtúir. Mar sin, tá duine in ann ceadúnas a fháil gan aon taithí dhreapadóireachta a bheith aige nó aici. Chun rudaí a dhéanamh níos measa, níl aon chritéir cháilitheachta do na cuideachtaí eachtraíochta ceadúnas oibriúcháin a fháil, ach an oiread. Comhcheangal marfach é sin! Tá sé an-tábhachtach moladh maith a thabhairt dona cliaint i ngach cás, ach go háirithe cinntí maith a dhéanamh maidir le cathain an mullach Everest a bhaint amach. Méadaíonn ar an riosca do na daoine eile freisin, mar tá ach líne amháin ag dul suas agus ceann eile ag teacht anuas, le rópa amháin, agus caithfidh gach duine dul chomh mall agus an duine is moille sa líne. Lastuas de 8,000 méadar ar airde, ceist bháis nó beatha atá ann, mar sa ‘zón báis’ sin, tá gach uile nóiméad tábhachtach, go háirithe mar is gá sorcóir ocsaigine a úsáid chun anáil a tharraingt. Faigheann daoine bás chuige sin go díreach, ar an drochuair.

Conclúid

Sa Tibéid, ceadaítear ach aon trian de dhreapadóirí dul suas Everest i gcomparáid le Neipeal, agus tá an próiseas ceadúnais níos fearr . Caithfidh na cuideachtaí eachtraíochta caighdeáin riachtanacha a bhaint amach freisin, go háirithe ó thaobh an tsábháilteacht de. Agus cuireann siad teorann ar cé mhéad ceadúnais a eisítear. Ba cheart teorann a chur ar an méid daoine a cheadaítear dul suas ar aon lá freisin, chun an tranglam tráchta a sheachaint.

Tá sé thar am do rialtas Neipeal seasamh prionsabálta a ghlacadh agus a n-aghaidh a thabhairt ar an mbunfhadhb uafásach seo!

.

.

.

Greta Thunberg !

Géarchéim Drugaí Ópóideacha

Tá géarchéim uafásach ar siúl sna Stáit Aontaithe, faoi láthair,  a mharaíonn níos mó ná 70,000 duine gach bliain – níos mó daoine ná a cailleadh go hiomlán i gChogadh Vítneam!  Drugaí atá i gceist anseo agam, agus ’siad na cinn is measa diobh sin ná na drugaí ópóideacha, cinn nádúrtha cosúil le hearóin, ach go háirithe cinn sintéiseacha, cosúil le feantáinil agus a hanalóga.

Conas a tharla an ghéarchéim seo i Meiriceá, agus cén ceachtanna atá le foghlaim againn uaidh in Éirinn?  Chun an ábhair a thuiscint agus a chur ina comhthéacs, bheadh cuntas gairid an-chuidiúil.

.

Céim 1: Purdue Pharmaceutical agus Oxycontin

Thosaigh an ghéarchéim ópóideach i 1995, tar éis do Purdue Pharma faomhadh an Rialtais a fháil chun pianmhúchán láidir darb ainm OxyContin a dhíol.  Mangaire drugaí ba ea Purdue, i ndáiríre, agus chuir siad brú ar a n-ionadaí díolocháin an oiread OxyContin a dhíol agus ab fhéidir leo. Dúirt Purdue gur druga neamh-andúile ba ea OxyContin, cé go raibh a fhios maith acu narbhh fhíor sin.  Chuir a lán daoine andúil in OxyContin, agus bhí sé ródhéanach nuair a d’admhaigh Purdue gur druga andúile é. Faoin am sin, bhí uair na cinniúna buailte leo, agus bhí go leor andúiligh ar fud na tíre. Sa bhliain 2007, gearradh pionós mór ($634 milliúin) ar Purdue as na bréaga a d’inis siad faoi OxyContin.  Sa bhliain 2010, chuir siad amach piollaí nua dobhearnaithe. Ní raibh sé éasca níos mó an druga a fháil chun instealladh a thabhairt. Bhrostaigh sé sin géarchéim nua isteach, mar ansin thosaigh andúiligh ag úsáid hearóin in ionad OxyContin.

.

Céim 2: Hearóin Mheicsiceach

Chun an bhearna a líonadh tar éis 2010, chuir feirmeoirí Meicsiceacha dlús le táirgeacht lus an chodlata, agus rinne na cairtéil Mheicsiceacha hearóin chun smuigleáil isteach sna Stáit Aontaithe.  D’éirigh go geal leis an ngnó céanna seo, agus cé gur iarradh ar Rialtas Mheicsiceo agus ar Rialtas na Stát Aontaithe an cath in éadan drugaí a bhuachan, theip orthu.

.

Céim 3:  Feantáinil Síneach

Ach tháinig athrú mór ar an ngnó le cúpla bliain anuas, nuair a thosaigh na gáinneálaithe drugaí ag úsáid drugaí ópóideacha sintéiseacha, go háirithe an druga feantáinil agus a hanalóga.  Mheasc siad an feantáinil le drugaí eile, agus do dhíol siad é leis féin freisin. Cén fáth ar tharla an t-athrú mór seo? Bhí feantáinil níos saoire mar is i saotharlann a dhéantar é agus bhí sé níos fusa é a smuigleáil mar tá sé níos éadroime ná hearóin.  De ghnáth, déanadh sa tSín í. Úsáideann déileálaithe Síneacha na seirbhísí poist chun drugaí a smuigleáil isteach go dtí na gáinneálaithe drugaí sna Stáit Aontaithe. Ceannaíonn fiú amháin na cairtéil Mheicsiceacha feantáinil ón tSín. Dá bharr sin, agus go híorónta, tá an margadh agus an tionscal hearóin ag laghdú, faoi dheireadh.

Cuireann na gáinneálaithe feantáinil isteach i ngach druga atá á dhíol acu.  Níl a fhios ag na handúiligh cén drugaí atá iontu, agus is cuma leo, fad is a éiríonn go maith leo.  Ach tá feantáinil i bhfad níos contúirtí ná hearóin, agus sa lá atá inniu ann faigheann níos mó daoine bás de bharr a ródháileog ná riamh.  Tá an feantáinil céad uaire níos láidre ná hearóin, agus tá sé éasca an iomarca a meascadh isteach le drugaí eile. Níos measa fós tá druga ópóideach eile ann a úsáidtear darb ainm carfeantáinil, agus tá sé sin céad uaire níos láidre ná feantáinil féin!  Tá sé

sin chomh láidir sin, nach mbeadh uait ach céad gram le gach duine in Éirinn a mharú!

.

Smaointe Deiridh

Is measa anois an ghéarchéim ópóiodeach ná riamh sna Stáit Aontaithe.  Tá a Rialtas ag cur brú ar an tSín stop a chur le táirgeadh na ndrugaí ópóideacha.  Cé gur gheall siad é sin a dhéanamh, níor tharla aon rud fós.

Agus cén fáth nach bhfuil fadhb mhór mar seo in Éirinn agus i dtíortha eile san Eoraip?  Ceapann formhór na saineolaithe gur cúiseanna eacnamaíochta atá freagrach as sin. Tá hearóin ón Afganastáin go flúirseach agus go saor san Eoraip, agus tá sé deacair an saghas seo hearóin a mheascadh le feantáinil.

Ach lá éigin, athróidh cúrsaí agus beidh cúinsí eacnamaíochta níos fábhraí do dhrugaí ópóideacha san Eoraip.  Idir an dá linn, tá orainn scéim nua in éadan géarchéime ópóidí a bhunú san AE, agus in Éirinn freisin, agus brú a chur ar an tSín ag an am céanna.  Ní tráth ar bith faille é!

.

gaGaeilge