Tairngreachtaí Suntasacha!

Tairngreachtaí Suntasacha!

le | 2024/07/03 | Eolaíocht agus Teicneolaíocht, Tuairim

Má cheapann tú gur rud nua é Intleacht Shaorga (IS nó AI as Béarla), níl an ceart agat. Tá Ray Kurzweil ag obair sa réimse seo ar feadh 61 bliain – níos faide ná aon duine eile atá beo. Bhí an chuid is mó dúinn aineolach faoi IS go dtí gur tháinig ChatGPT ar an saol le déanaí. Ach anois tá IS i gcroílár an chomhrá domhanda, rud a bhfuil Ray an-sásta faoi.

Siar sa bhliain 1999, nuair a thuar Ray go mbeadh Intleacht Shaorga Ghinearálta (ISG nó AGI as Béarla) againn faoi 2029, cheap formhór na saineolaithe gur ficsean a bhí á scríobh aige. Ach ní raibh a thuairisc i bhfad amach, agus anois tá go leor saineolaithe den tuairim go mbeidh ISG againn níos luaithe fós. Is é atá i gceist le ISG ná saghas IS atá in ann gach cineál faidhbe a réiteach chomh maith nó (de ghnáth) níos fearr ná atá ar chumas an chine daonna a dhéanamh dá uireasa. Tá tairngreachtaí nua ag Ray anois faoi cad a chiallóidh ISG dúinn sa ghearrthéarma i dtrí réimse thábhachtacha.

Fuinneamh

Braitheann teicneolaíocht an lae inniu go mór ar fhoinsí fuinnimh. Le dhá chéad bliain anuas úsáideadh breoslaí iontaise go príomha mar fhoinsí. Ar an drochuair, truaillíonn siad an timpeallacht agus níl siad inathnuaite agus mar sin is gá dúinn stop a chur leo de dheasca an aschuir nimhnigh a chuireann siad amach. Dá bhrí sin, is gá foinsí difriúla a úsáid gan mhoill, nach bhfuil truailliú mar sin ag baint leo. Ar an dea-uair, níl ganntanas roghanna againn, ach ar an drochuair, tá fadhbanna éagsúla ag baint leo go léir. Tóg grianchumhacht, mar shampla. Dá mbainfí ach 0.01% de sholas na gréine a fhaigheann an domhan, sholáthrófaí riachtanais fuinnimh an chine daonna go hiomlán. Ach níl an ghrianchumhacht éifeachtúil fós ó thaobh na gcostas de, i gcomparáid le breoslaí iontaise, cé go bhfuil cúrsaí ag dul sa treo ceart. Go háirithe, tá costais na gceimiceán ag baint leis an teicneolaíocht ró-ard. Agus sin an áit ina mbeidh an ISG in ann cabhrú go mór linn. Beidh ISG in ann na milliúin ábhar a ionshamhlú, agus na cinn is éifeachtaí agus is saoire a aimsiú, ionas go mbeidh fuinneamh beagnach saor in aisce ar fáil dúinn. Bun-athrú a bheidh i gceist, gan dabht.

Déantúsaíocht

Tagann praghsanna ag baint le táirgí tionsclaíochta ó trí fhoinse go príomha: fuinneamh, saothar agus ábhair. Beidh ISG in ann fuinneamh a úsáideann ábhair ar chostas íseal a chur ar ár gcumas. Ach cad faoin gcostas oibrithe? Tá dul chun cinn suntasach déanta cheana féin i réimse na róbataice maidir le hobair fhisiceach a uathoibriú. Gan dabht, tiocfaidh feabhas as cuimse sa réimse seo le himeacht aimsire. Ciallaíonn sé seo go n-éireoidh an chuid is mó d’earraí iontach saor agus flúirseach.

Leigheas

Roimh i bhfad beidh ISG in ann drugaí nua a fhorbairt chun gach saghas galair a leigheas. Agus beidh ISG in ann drugaí a chur in oiriúint do na riachtanais ag baint le duine áirithe mar tá bithcheimic ar leith ag gach duine againn. Ní bheidh an gá céanna le trialacha cliniciúla a dhéanamh ach oiread, mar beidh ISG in ann trialacha a ionshamhlú. Cuirfidh trialacha digiteacha pearsanta ar ár gcumas cógais a chur in oiriúint do gach othar ar bhonn aonair. Beidh sé ar ár gcumas ní hamháin galair mar an ailse agus an Alzheimer a leigheas, ach éifeachtaí díobhálacha aosaithe a laghdú go mór freisin. Is dóichí ná a mhalairt go mairfimid saolta i bhfad níos faide agus níos sláintiúla a bhuíochas do ISG agus teicneolaíochtaí nua-aimseartha eile fós le teacht.

Conclúid

Baineadh stangadh asam nuair a léigh mé na tuartha thuasluaite. Nach ag brionglóid atá Ray? Bhuel, b’fhéidir é, ach is gá éist le Ray ar go leor cúiseanna. Ar an gcéad dul síos, tháinig an tuar fána thairngreacht (sna nóchaidí) maidir leis an nGréasán Domhanda, fóin cliste agus na meáin dhigiteacha. Ar an dara dul síos, nuálaí is é Ray, a bhfuil rath mór air ag úsáid IS chun táirgí nua a chruthú. Mar shampla, dhear agus d’fhorbair sé córas aithint optúil carachtar siar sna seachtóidí; sintéiseoir ceoil sna hochtóidí; táirgí ‘téacs go teanga’ sna nóchaidí, agus bogearraí teicneolaíocht an airgeadais ag tús an chéid seo.

Ar an tríú dul síos, d’fhoilsigh Ray ceann de na leabhair ba ghríosaí dá chuid go dtí seo, sa bhliain 2005: ‘The Singularity Is Near’. Sa leabhar seo, tugann sé tuilleadh sonraí dúinn faoin ‘Singilteacht’ – is é sin an t-am a bheidh ISG ar fáil den chéad uair agus ríomhairí éirithe níos cliste ná an cine daonna. Tar éis an leabhar sin a léamh, bhí sé soiléir dom gur saineolaí den chéad scoth sa réimse IS agus ISG é Ray, agus gur gá dúinn aird chuí a thabhairt do cad atá le rá aige.

Faoi dheireadh, leanfaidh feidhmíocht phraghais ag ísliú i réimse na ríomhaireachta le himeacht ama. Chomh maith leis sin tá nuálaíocht ar siúl faoi láthair cosúil le ríomhaireacht chandamach a d’fhéadfadh fás easpónantúil a spreagadh sa réimse ISG. Tá téarma nua á úsáid cheana féin ag baint leis sin amháin – Intleacht Chandamach – ach sin ábhar do lá eile.

Tá sé soiléir, mar sin, go bhfuil dianmhacnamh taobh thiar dá chuid tuartha, agus críonnacht ar leith ag baint le Ray féin. I mo thuairim, níl an dara rogha againn ach formhór a thuartha a chreidiúint, cé go gcuireann siad fainic orainn. Ach, mar a deir an seanfhocal: is maith an fhaire an fhógairt!

.

.

Moltaí don chéad Phaindéim eile!

Moltaí don chéad Phaindéim eile!

le | 2023/04/12 | Cúrsaí Reatha, Eolaíocht agus Teicneolaíocht, Nuacht Idirnáisiúnta, Nuacht Náisiúnta

Moltaí don chéad Phaindéim eile!

An tseachtain seo caite luaigh mé cúig cheacht a d’fhoghlaimíomar ón bpaindéim. San alt seo, tá moltaí agam ionas go mbeimid ullamh déileáil leis an chéad phaindéim eile.

1.Fiosrúchán oifigiúil

Is gá fiosrúchán oifigiúil a bheith againn in Éirinn faoi na bearta sriantacha a chur an rialtas i bhfeidhm le linn na pandéime. Is ansin amháin a bheimid in ann ár n-ullmhúchán a fheabhsú sa todhchaí.  Sin moladh a bhí ag an Teachta Dála de chuid Pháirtí an Lucht Oibre Duncan Smith le déanaí.

“Mura mbeidh an fiosrúchán sin againn go luath ní bheidh againn ach níos mó tráchtaireacht ó na meáin, ailt nuachtáin, leabhair sárdhíola agus measúnuithe acadúla ar cad a rinne nó nach ndearna muid.  Níl sé sin úsáideach ar deireadh thiar chun foghlaim ónár gcuid botún agus chun tógáil ar an méid a rinneamar i gceart,” dúirt Smith.

Ceapaim go bhfuil an ceart aige agus gurb é seo an chéad chéim chun bogadh i dtreo próisis níos fearr a chumadh don chéad phaindéim eile.

.

2.Infheistíocht an rialtais i réitigh cruthaithe

Bhí na saineolaithe in ann scaipeadh agus córacha leighis an víreas COVID-19 a staidéar go domhain le linn na pandéime.  Tá na vacsaíní COVID-19 éifeachtach agus sábháilte, agus is lú seans go mbeadh géarghalar ar dhaoine atá vacsaínithe. Tá vacsaíní de shaghas nua – vacsaíní teachtaire RNA chomh maith agus i slite níos fearr ná na vacsaíní traidisiúnta -vacsaíní víreasacha-veicteora. Mar shampla, beidh sé níos tapúla vacsaíní nua a fhorbairt leis na vacsaíní teachtaire RNA ná leis na vacsaíní traidisiúnta – rud atá thar a bheith tábhachtach.

Tá a fhios againn freisin cé chomh héifeachtach is atá maisc in aghaidh aon víreas aeriompartha, agus go háirithe maisc de shaghas N-95 nó KN-95.  Tá scaradh sóisialta tábhachtach mar uirlis i gcoinne scaipeadh an víris freisin, agus taobh istigh tá scagaire HEPA an-úsáideach chun aer glan a sholáthar.

Mar sin, is gá don rialtas infheistíocht dhóthanach a dhéanamh sna rudaí seo:

• Trealamh cosanta pearsanta do dhaoine ag tabhairt aire do dhaoine ionfhabhtaithe leis an ngalar agus go háirithe d’fhoirne leighis.
• Maisc N-95 nó KN-95 don phobal i gcoitinne.
• Tástálacha galair don phobal i gcoitinne.
• Cúnamh deontais do chomhlachtaí chun scagairí HEPA a cheannach agus a shuiteáil.
• Eolas agus ábhar teagaisc ag míniú na treoracha agus rialacha ag baint leis an bpaindéim as Béarla agus as Gaeilge.
• Deontais ar fáil do thaighdeoirí ag obair sa réimse.

.

3.Córas Réamhrabhaidh

Dá luaithe a fhaighimid amach go bhfuil galar ag scaipeadh is ea is lú líon na ndaoine a bhfaighidh bás. Seo cúpla straitéis a chabhródh le córas réamhrabhaidh:

• Monatóireacht fuíolluisce: úsáidtear an teicneolaíocht seo chun monatóireacht a dhéanamh ar COVID-19 sna Stáit Aontaithe. Bhíodar in ann borradh i gcásanna COVID-19 i gceantair áitiúla a thuar cúpla seachtain roimh ré trí anailísiú shonraí fuíolluisce a dhéanamh, agus obair feabhais a dhéanamh bunaithe ar sin.  
• Tionscnamh Víreas Riospráide agus Micribhithóim: Tá sé beartaithe ag taighdeoirí san Institiúid Wellcome Sanger i Cambridgeshire i Sasana, uirlisí a fhorbairt chun bagairtí víreasacha nua a aithint.  Faireachas géanómaíoch atá i gceist agus bhí na taighdeoirí in ann athruithe sa víreas a aithint go tapa sa Bhreatain Mhór le linn na pandéime COVID-19. Tá siad ag obair anois ar chóras a bheadh in ann galair tógálacha a aimsiú le tástáil amháin neamhchostasach.

Beidh sé tábhachtach go mbeadh córas réamhrabhaidh ag gach tír, agus dualgas orthu aon rud suntasach a thuairisciú don Eagraíocht Dhomhanda Sláinte (WHO).

Conclúid

I mo thuairim, is gá dúinn pleananna a bheith againn in dhá réimse leathana chun na torthaí is fearr a fháil sa chéad phaindéim eile:

• Eolaíocht: Tá sé soiléir go bhfuil baint ríthábhachtach ag an eolaíocht leis an ngnó seo. Tá go leor foghlamtha againn a bheidh an-úsáideach chun déileáil leis an chéad phaindéim eile i bhfad níos fearr ná an ceann deireanach. Tá taighde ábhartha ar siúl i gcónaí freisin. Beimid in ann galair tógálacha a aimsiú go tapa, vacsaíní agus leigheasanna a fhorbairt go tapa, agus freagairt níos fearr a fháil don cheist – cad iad na hacmhainní agus na srianta is tábhachtaí dúinn?
• Polaitíocht: Ní bheimid in ann moladh ar bith a chur i bhfeidhm gan an toil pholaitiúil a bheith ann ar leibhéal náisiúnta.  Mar sin, tá sé thar a bheith tábhachtach ár n-aird a dhíriú ar na trí phointe thuasluaite agus brú a choimeád ar ár rialtas iad a fheidhmiú. Ar leibhéal idirnáisiúnta, caithfimid oibriú le tíortha eile agus leis an Eagraíocht Dhomhanda Sláinte as lámha a chéile, mar is gá iarracht chomheagraithe a bheith againn chuig an chéad phaindéim eile.

Bímis ag súil nach bhfeicimid paindéim eile, ach má fheicimid go mbeimid réidh í a chloí!

Ceachtanna ón bPaindéim!

Ceachtanna ón bPaindéim!

le | 2023/04/05 | Cúrsaí Reatha, Eolaíocht agus Teicneolaíocht, Nuacht Idirnáisiúnta, Nuacht Náisiúnta

Ceachtanna ón bPaindéim!

 

Is deacair a chreidiúint go bhfuil níos mó ná trí bliana imithe ó thús na pandéime COVID-19. Níl an pandéim sa nuacht ach go hannamh anois agus rudaí ag teacht ar ais beagnach mar a bhí siad roimh ré. Ach mharaigh COVID–19 6.8 milliún duine ar a laghad ar fud an domhain agus níos mó ná 13 míle duine ar oileán na hÉireann. Tá sé tábhachtach dúinn machnamh anois ar cheachtanna a d’fhoghlaíomar agus leis an eolas sin ullmhúchán níos fearr a dhéanamh den chéad pandéim eile.   San alt seo, luafaimid cúig cheacht thábhachtacha ón bpandéim.  Sa chéad alt eile, luafaimid cúig mholadh thábhachtacha den chéad pandéim eile.

 

 

Ceacht 1 – Cuir do mhuinín in eolaíocht in ionad ráflaí

 

 

Déanaimid talamh slán de anois, ach ní fhéadfaí barraíocht béime a chur ar thábhacht na vacsaíní agus chomh tapa is a forbraíodh iad. Ní hamháin sin, ach is beag nach míorúilt é forbairt vacsaín de shaghas m-RNA – cur chuige nuálach agus réabhlóideach maidir le dearadh vacsaínithe. De ghnáth, tógann sé suas go 15 bliain chun vacsaín a dhearadh, ach níor thóg sé ach bliain amháin i gcás COVID-19!  Rinne mífhaisnéis frithvacsaínithe damáiste mór, mar chuir sé eagla ar roinnt daoine, agus dhiúltaigh siad an vacsaín dá bhrí sin. Tá vacsaíní (vacsaíní m-RNA san áireamh) sábháilte, cumhachtach agus éifeachtúil.  Dá mhéad daoine atá vacsaínithe is ea is fearr a chuirtear cosc ar scaipeadh an ghalair.

 

 

Ceacht 2 – Oibríonn maisc i gcoinne an víris

 

 

Tá maisc in ann scaipeadh an choróinvíris a mhoilliú. Bhí éiginnteacht sna Stáit Aontaithe faoi sin ar dtús, mar bhí na húdaráis ag iarraidh maisc a choinneáil do dhochtúirí agus foirne leighis chun iad a chosaint ón víreas. Dúirt Lárionad um Ghalair a Chosc (CDC) ar dtús nár ghá do dhaoine nach raibh ionfhabhtaithe maisc a chaitheamh, ach ansin d’athraigh siad a moladh agus dúirt siad gur ba cheart do gach duine masc a chaitheamh. Bhí a gcuid teachtaireachtaí ag teacht salach ar a chéile ar an drochuair agus ní raibh daoine róchinnte cad ba cheart dóibh a dhéanamh. Maidir le cén saghas maisc a chaitheamh, bhí ganntanas masc N-95 ann, agus bhí ar dhaoine masc éadaigh a chaitheamh, nach raibh an-éifeachtach i gcoinne an víris.

 

 

Ceacht 3 – Is rud tábhachtach caighdeán an aeir taobh istigh

 

 

Ar dtús, ní raibh a lán eolas againn faoi conas a scaipeann an víreas. Ach diaidh ar ndiaidh, d’fhoghlaíomar gurb é tras-seoladh aeriompartha an modh is éifeachtaí do scaipeadh an víreas. Mar sin, tá sé an-tábhachtach scagaire aeir a úsáid chun cáithníní víris a bhaint amach. Is é an scagaire is fearr ná scagaire ardéifeachtúil cáithníní aeir (scagaire HEPA). Tá córas mar sin in ann méid an víris COVID-19 a laghdú go suntasach, agus laghdaíonn sé veicteoirí ghalair eile freisin – mar shampla an fliú.  

 

 

Ceacht 4 –Tá monatóireacht fuíolluisce an-úsáideach i bpaindéim víris

 

 

Go luath sa phaindéim, d’eascair an smaoineamh chun monatóireacht a dhéanamh ar fhuíolluisce agus d’fhás an cleachtadh sin mar cur chuige le himeacht ama. Cuireann daoine cáithníní an víris COVID-19 díobh sula mbíonn siomptóim an ghalair le brath orthu. Is féidir aon bhorradh i gcásanna COVID-19 a thuar cúpla seachtain roimh ré trí anailísiú shonraí fuíolluisce a dhéanamh. Is féidir an t-anailísiú seo a dhéanamh ceantar ar cheantar, agus is mór an chabhair é sin chun plean a chur le chéile in aghaidh an víris.

 

 

Ceacht 5 – Is gá faireachas géanómaíoch a dhéanamh

 

 

Ar an drochuair, sónn an víreas ó am go ham agus athraíonn sé an clúdach seachtrach ionas nach mbíonn vacsaíní chomh héifeachtach níos mó.  Is gá vacsaín nua a dhearadh i gcoinne leagan nua mar sin, i saghas armrása bitheolaíoch. Mar sin, tá sé an-tábhachtach do gach tír a bheith in ann faireachas géanómaíoch a dhéanamh agus leaganacha nua a aimsiú chomh luath agus is féidir. Fiú tar éis na pandéime, is gá a bheith san airdeall i gcónaí, mar ní bheadh a fhios agat cathain a thiocfaidh leagan nua dainséarach amach.

 

 

Conclúid

 

 

Braithimid faoiseamh orainn go bhfuil an pandéim thart anois, agus an saol ar ais beagnach mar a bhí. Bhí an pandéim an-phianmhar agus fuair líon mór daoine bás ón víreas agus mar sin tá sé éasca na droch-chuimhní a chur taobh thiar dúinn agus leanúint ar aghaidh linn mar a bhí roimh an phaindéim. Ach caithfimid dul i gcoinne ár nádúr sa chás seo agus gan dearmad a dhéanamh ar an bpandéim agus na ceachtanna thuasluaite. Níos mó ná sin, bunaithe ar na ceachtanna a d’fhoghlaíomar, caithfimid bearta a chur i bhfeidhm chun an ceann is fearr a fháil ar an gcéad pandéim eile, pé uair a tharlóidh sé.

 

 

.

 

 

Rudaí sa spéir!

Rudaí sa spéir!

le | 2023/02/22 | Cúrsaí Reatha, Eolaíocht agus Teicneolaíocht, Nuacht Idirnáisiúnta

Rudaí sa Spéir!

Cad atá ar bun ag an tSín?  Sin an cheist atá ar intinn gach duine tar éis na heachtra móire idirnáisiúnta a tharla le déanaí idir an tSín agus na Stáit Aontaithe.  Dúirt oifigeach míleata sinsearach go bhfacthas balún ar 28 Eanáir, ar an taobh thuaidh den Oileáin Ailiúit in Alasca. Bhí an balún timpeall 18 ciliméadar in airde.  Thug sé conair eitilte os cionn Cheanada agus ansin os cionn Idaho sna Stáit Aontaithe. Shroich sé Montana ar 1 Feabhra agus nuair a cuireadh cosc ar eitiltí ag aerfort Billings, d’fhéach daoine suas sa spéir agus fuaireadar radharc ar an mbalún.

 

Chuala an tUachtarán Biden faoin mbalún den chéad uair ar 31 Eanáir agus d’iarr sé ar ard-Ghinearáil athbhreithniú a dhéanamh ar roghanna míleata.

 

Tháinig drochthoradh taidhleoireachta náisiúnta agus idirnáisiúnta go tapa. Sna Stáit Aontaithe, bhí malairt tuairime faoi cad ba cheart a dhéanamh. Thapaigh na Poblachtaigh an deis chun Biden a cháineadh as a easpa gnímh, ag rá gur ba cheart dó an balún a scriosadh chomh luath is a d’fhoghlaim sé faoi. Ach dúirt Biden go ndearna sé é sin díreach – le coinníoll amháin – ná tóg riosca go bhfaigheadh aon duine bás dá bharr sin. Mar sin, níor scriosadh é go dtí go raibh sé os cionn na farraige – rud a tharla ar 4 Feabhra, os cionn an aigéin Atlantaigh.

 

D’fhógair Aireacht Gnóthaí Eachtracha na Síne a míshástacht agus a ghearán láidir maidir le cinneadh Washington an balún a lámhach, ag maíomh gur aerárthach sibhialtach na Síne a bhí ann a chuaigh isteach sna Stáit Aontaithe trí thimpiste. “Cosnóidh an tSín cearta dlisteanacha an fhiontair atá i gceist go daingean, agus coimeádfaidh sí an ceart aici féin freagra a thabhairt níos déanaí,” a dúirt an Aireacht Eachtrach i ráiteas.  Níor chreid na Stáit Aontaithe gur aerárthach sibhialtach a bhí i gceist, ach chinn an Pentagon gur gaireas faireachais Síneach a bhí ann, agus chuir an Rúnaí Stáit Antony J. Blinken a thuras go dtí an tSín siar dá bharr sin.  Is rud ait é gur tharla a leithéid roimh turas an Rúnaí, nuair a bhí sé mar aidhm aige dea-chaidreamh a athbhunú leis an tSín.  Ní hé sin an saghas ruda a chothódh dea-chaidreamh eatarthu, agus caithfidh muid a fhiafraí an raibh a fhios ag Uachtarán na Síne, Xi Jinpeng, go mbeadh an balún sin ag sárú aerspás na Stáit Aontaithe ag an am céanna le cuairt an Rúnaí Blinken.  

 

Beidh sé deacair anois athmhuintearas a dhéanamh, nuair atá an tSín ag maíomh rud amháin agus na Stáit Aontaithe rud eile ar fad, maidir leis an mbalún.   Tá sé ríthábhachtach don dhá sárchumhachtaí guaim a choinneáil orthu féin ar feadh tamaill, roimh dóibh iarracht eile a dhéanamh chun dea-chaidreamh a athbhunú.

 

Ufónna?

 

B’fhéidir gur comhtharlú atá i gceist ach is cúis imní é gur tháinig trí aerárthach eile isteach san aerspás os cionn Mheiriceá Thuaidh ó shin i leith! Tar éis céard a bhí tarlaithe leis an mbalún, tugadh go talamh iad gan mhoill. Ní dúirt na húdaráis faic fúthu ach amháin nach raibh siad chomh sofaisticiúil leis an mbalún. Ait go leor, i gcás cúpla ceann dóibh, de réir dealramh, ní balúin a bhí i gceist ach ní raibh siad cinnte faoin gcóras tiomána ar úsáideadh. Dá bharr sin, bhí cogar mogar gur Úfónna a bhí i gceist.  Nuair a fiafraíodh de ag comhdháil nuachta an raibh bunús eachtardhomhanda as an gceist, dúirt Glen D. VanHerck, ceannasaí Cheannasaíocht Thuaidh an Aerfhórsa, “Ní mé in ann aon rud a fhágáil as an áireamh ag an bpointe seo.” Ach in agallaimh eile, dúirt oifigigh slándála náisiúnta na Stáit Aontaithe nach aeráthaigh eactardhomhanda a bhí i gceist.  Ní cheapann aon duine, a dúirt oifigeach sinsearach amháin, nach bhfuil sna rudaí seo ach táirgí a rinneadh anseo ar an Domhan.

 

Focail Scoir

 

Suas go dtí 4 Feabhra 2023, níor tugadh aon aerárthach go talamh os cionn Mheiriceá Thuaidh. Ó shin amach, tugadh ceithre aerárthach go talamh! Tarraingíonn sé seo go leor ceisteanna faoi céard atá ar siúl, agus cé atá taobh thiar den ionsaí seo?

 

Gan dabht, is leis an tSín an chéad aerárthach – an balún. Beidh níos mó eolais againn faoin mbalún roimh i bhfad, tar éis scrúdú a dhéanamh ag na Stáit Aontaithe ar na píosaí a fuair siad ón bhfarraige. Is dócha go raibh an tSín ag déanamh faireachais ar na Stáit Aontaithe leis an mbalún sin. Más ea, ní bheidh aon deifir ar ais orthu!

 

Maidir leis na aerárthaigh eile, tá rialtas na Stáit Aontaithe ag fanacht ina tost agus é seo á scríobh. Beidh brú ar an rialtas ráiteas a eisiúint luath go leor, agus beidh sé an-suimiúil é sin a fheiceáil. Tá súil agam nach spásárthaigh eachtráin atá i gceist!

 

.

 

Intleacht Shaorga Ghiniúnach!

Intleacht Shaorga Ghiniúnach!

le | 2023/01/18 | Cúrsaí Reatha, Eolaíocht agus Teicneolaíocht, Nuacht Idirnáisiúnta, Tuairim

Intleacht Shaorga Ghiniúnach!

De réir saineolaithe ar an ábhar, sroichfidh intleacht shaorga (IS) pointe, luath go leor, ina mbeidh na meaisíní níos cumhachtaí ná a gcruthaitheoirí. Gan dabht, tá cumhacht IS ag méadú níos tapúla agus níos tapúla i gcónaí agus níl an teicneolaíocht ach ina tús! Taitníodh sé linn nó ná taitníodh, beidh ról lárnach ag IS inár saolta roimh i bhfad.

Nuair a smaoinímid ar IS, is cosúil go smaoinímid ar róbait agus ar mheaisíní.  Cé go bhfuil an ceart againn, is bogearra atá i gceist go bunúsach.  Nuair a chuireann tú bogearra IS ag rith ar an gcóras ríomhaireachta dáilte a thugtar an Néal air, is ardán rí-chumhachtach é sin. Úsáideann bogearra IS algartaim chun sonraí atá lonnaithe ar an idirlíon a phróiseáil, chun cinntí a dhéanamh gan aon idirghabháil dhaonna.   Gineann an brainse IS darb ainm IS Ghiniúnach íomhánna, téacs – filíocht san áireamh, ceol agus saothar ealaíne.

Mar réimse nua IS, tá IS Ghiniúnach ag forbairt go tapa. Tá táirgí ar líne anois a ligeann d’úsáideoirí triail a bhaint as IS Ghiniúnach dóibh féin, saor in aisce.  Tá eagraíocht amháin freagrach as sin – OpenAI.

OpenAI

Cuireadh tús le OpenAI i San Francisco i 2015 mar eagraíocht neamhbhrabúsach. I 2019, áfach, chuaigh OpenAI i gcomhpháirtíocht le Microsoft. Rinne Microsoft infheistíocht $1 billiún ann ag an am sin, agus tá siad ag smaoineamh ar infheistíocht 10 mbilliún a dhéanamh go luath. Tá sé i gceist ag Microsoft IS Ghiniúnach a chomhtháthú lena n-inneall cuardaigh, Bing (cosúil le Google).

I 2020, d’fhógair OpenAI GPT-3, samhail teanga atá oilte ar na trilliún focal ón idirlíon. Sa bhliain 2021, d’eisigh OpenAI DALL-E, líonra néarach domhainfhoghlama ar féidir leis íomhánna digiteacha a ghiniúint ó chur síos téacsúil.

Timpeall Nollaig 2022, fuair OpenAI clúdach forleathan na meán tar éis dóibh réamhamharc saor in aisce a sheoladh ar ChatGPT, a mbota comhrá nua. De réir OpenAI, logáil breis agus milliún duine isteach sa chéad seachtain.

DALL-E agus ChatGPT

Is féidir leat íomhánna a chruthú le DALL-E agus téacs a chruthú le ChatGPT.

D’iarr mé ar DALL-E pictiúr a chruthú de ‘clog san fhásach i stíl an ealaíontóra Salvador Dali’, agus línigh DALL-E íomhánna ríomhghinte iontacha a bhí an-spéisiúil ar fad. Molaim duit triail a bhaint as DALL-E. Tá aip ar fáil le d’fhón cliste, agus beidh an-spórt agat ag imirt leis.

Nuair a chuir mé an cheist “an labhraíonn a lán daoine Gaeilge?” ar ChatGPT, bhí cuid dá fhreagra mar a leanas (le cúpla ceartúchán):

“Tá go leor daoine ag labhairt Gaeilge sa tír seo, áit a raibh an teanga mar theanga bheo roimh ré. Is í an Ghaeilge an teanga oifigiúil sa tír seo agus tá sí á húsáid mar theanga oideachais i roinnt scoileanna freisin agus mar theanga labhartha i roinnt ceantar sa tír, lena n-áirítear na ceantair Ghaeltachta.”

Molaim duit triail a bhaint as ChatGPT freisin. Téigh go dtí an suíomh https://chat.openai.com/chat agus beidh tú in ann é a úsáid saor in aisce!

Buntáistí agus Míbhuntáistí

Caithfimid buntáistí agus míbhuntáistí IS Ghiniúnach a phlé. Gan dabht, is ábhar conspóideach é. Ar thaobh amháin, cuireann an teicneolaíocht seo uirlisí cumhachtacha nua inár lámha, chun cabhrú linn i mbealaí nua nach raibh ar fáil cheana. Beidh scríbhneoirí, ealaíontóirí, ceoltóirí agus a leithéidí in ann creatlacha cuimsitheacha a chruthú go tapa ag úsáid IS Ghiniúnach, agus beidh siad in ann níos mó ama a chaitheamh i smaointeoireacht chruthaitheach!

Ar an taobh eile, tá dúshláin mhóra le réiteach mar gheall ar cheisteanna tábhachtacha. Beidh sé deacair don dlí a choimeád suas leis an luas rábach atá faoin teicneolaíocht. Toisc go mbraitheann IS Ghiniúnach ar na sonraí atá ar fáil ar an idirlíon – sonraí de gach saghas idir mhaith agus olc, tá an córas claonta ó bhonn dá bharr sin. Go bunúsach, níl an córas céanna in ann idirdhealú a dhéanamh ar shonraí den ardchaighdeán agus sonraí den droch-chaighdeán. Tá ceisteanna freisin maidir le cóipcheart, maoin intleachtúil agus bradaíl ar obair daoine eile.  B’fhéidir níos measa fós, beidh cibearchoirpigh in ann an teicneolaíocht a úsáid chun cibearchoireacht níos sofaisticiúla a dhéanamh ar líne.

Conclúid

Cé acu is maith linn é nó nach maith, ní stopfadh an diabhal forbairt na teicneolaíochta réabhlóidí seo. Is gá dúinn aon tionchar diúltach a laghdú a oiread agus is féidir. Beidh orainn rialacha agus rialacháin nua a chur i bhfeidhm chun é sin a dhéanamh, idir náisiúnta agus idirnáisiúnta.

I mo thuairim, nuair a úsáidtear IS Ghiniúnach i gceart, cuirtear cumasaigh míorúiltigh nua inár lámha, cumasaigh a rachaidh i bhfeabhas bliain i ndiaidh bliana.    

.

.

Leigheas Draíochta?

Leigheas Draíochta?

le | 2021/08/11 | Cúrsaí Reatha, Eolaíocht agus Teicneolaíocht, Tuairim

Chuir mé ár n-eitiltí in áirithe le déanaí chun taisteal ó Mheiriceá go hÉirinn.  Beagnach díreach tar éis an chnaipe a bhrú tháinig aiféala ceannaitheora orm. B’fhearrde dom gan aon rud nua a léamh faoin gcoróinvíreas, go háirithe faoin gcineál Delta. Fiosracht a mharaigh an cat, agus ní fhéadfainn gan taighde a dhéanamh faoin víreas. Thosaigh mé ag tarraingt ar shnáitheanna scaoilte m’fhiosrachta agus ag léamh gach rud a chaith Google suas. Ach dá mhéad alt a léigh mé is ea is mó ceisteanna a bhí agam.  Agus dá mhéad ceisteanna a bhí agam is ea is mó buaireamh a tháinig orm.  

Roimh an gcineál Delta, cheap mé go raibh mé dochloíte tar éis dom a bheith vacsaínithe! Ach ní mar a shíltear a bhítear!  D’athraigh an cineál Delta den choróinvíreas an cluiche go hiomlán, ar an drochuair. Déanta na fírinne, níl aon leigheas draíochta ar fáil chun dul i ngleic leis an gcoróinvireas. Ach is uirlis troda tábhachtach agus éifeachtach é an vacsaín, mar sin féin, fiú in aghaidh na gcineálacha nua, suas go dtí seo ar aon nós. Gan dabht is í an fhadhb is mó atá againn ná na daoine nach bhfuil vacsaínithe, mar is gorlann cineálacha nua den choróinvíreas iad. Is dainséar iad ní amháin dóibh féin, ach dúinn a bhfuil vacsaínithe freisin, mar tá céatadán beag dúinn nach bhfuil imdhíonacht againn ar an víreas agus a chineálacha. Níos measa ná sin, b’fhéidir go dtiocfaidh cineál nua nach mbeidh aon éifeacht ag an vacsaín air! Bheadh orainn dul ar ais go dtí cearnóg a haon! A Dhiabhal!

Tá sé soiléir nach bhfuil na freagraí go léir faighte againn fós mar gheall ar an gcineál Delta, agus tá na saineolaithe ag obair go dian chun iad a fháil. Ach tá roinnt eolais againn faoin am seo, agus níl cuma mhaith ar chúrsaí, ó thaobh an virís de. Agus sin an fáth go bhfuil mé idir dhá chomhairle anois mar gheall ar mo shocruithe taistil. Ach tá na ticéid faighte agam anois, agus cuirfidh mé cos i dtaca ag an bpointe seo. Seans maith fós nach rachaidh cúrsaí in olcas agus go mbeimid in ann taisteal go hÉirinn. Ach cad atá ar eolas againn faoi láthair faoin víreas agus cad iad na féidearthachtaí as seo amach?  

Cineál Delta den Choróinvireas

Déan dearmad ar gach cineál den choróinvíreas ach an cineál Delta, mar scaipeann an cineál Delta i bhfad níos tapúla ná aon chineál eile. Thosaigh an cineál seo san India ag deireadh 2020, agus anois tá sé tar éis spré chuig 85 tír ar a laghad.  Sna Stáit Aontaithe, is é an cineál Delta atá i gceist i 83 de na cásanna COVID-19 go léir.  Níl na saineolaithe cinnte fós, ach ceapann siad go bhfuil an cineál Delta timpeall 50% níos tógálaí ná an cineál Alpha, agus 100% níos tógálaí ná an chéad chineál, nach raibh litir ag baint leis. Dúirt taighdeoirí ón tSín go bhfuil i bhfad níos mó cáithníní den víreas ag teacht amach san aer ó dhaoine leis an gcineál Delta COVID-19 ná mar a bhí leis an gcéad cineál, agus gurb é sin fáth amháin a bhfuil sé níos tógálaí.  

Éifeachtacht an vacsaín

Is é príomhaidhm aon vacsaín ná beatha daoine a shábháil. Dealraíonn sé go bhfuil an vacsaín in aghaidh COVID-19 an-éifeachtach sa tslí sin.  Meastar go bhfuil an vacsaín chomh héifeachtach in aghaidh galair dhéin anois agus a bhí sé riamh. Ach cé nach bhfuil siad cinnte fós, seans maith go dtolgfadh níos mó daoine vacsaínithe COVID-19 le siomptóim laga nó gan siomptóim ar bith agus mar sin bheidís ina scaiptheoirí an ghalair. Ní rud maith é sin!  

Moladh

Chun an vacsaín a bheith éifeachtach don chine daonna in iomlán, tá sé tábhachtach do gach duine an vacsaín a fháil más féidir. I mo thuairim, is dualgas tromchúiseach, sochaíoch é sin. Gan dabht, tá a lán obair le déanamh chun an vacsaín a chur ar fáil do gach duine ar fud an domhain, ach ceapaim nach bhfuil an dara rogha againn ach é sin a dhéanamh chomh luath agus is féidir linn.

Seachas é sin a dhéanamh, beidh cuid dúinn ag fáil bháis ó COVID-19 le fada an lá, agus beidh cineálacha níos measa ar na bacáin, gan dabht!

B’fhéidir go bhfuil leigheas draíochta ar fáil, tar éis an tsaoil, má oibrímid as lámha a chéile agus ar son a chéile in aghaidh an víris!

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

  .

.

.

gaGaeilge
gaGaeilge en_USEnglish