Istigh i seoimrín beag príobháideach sa ‘Smugairle Róin’ an oíche faoi dheireadh, mé ag comhaireamh buidéal taibhseach, mealltach, ar sheilf ghléigeal os mo chomhair amach, agus ag cur cúrsaí casta an tsaoil trí chéile a bhí mé, nuair a baineadh stangadh nár bheag asam. Nuair a tháinig mé chugam féin, thuig mé go raibh duine éigin ag cnagadh ar dhoras na ‘Caillí’ (sin an seomra beag príobháideach a luaigh mé, anois beag,) ag iarraidh teacht isteach chugam. Ón gcineál torainn a rinneadh, thuig mé, ar an toirt, gurbh é mo sheanchara, Séimí an Droichid, a bhí chugam.

“Tar isteach” arsa mé féin, go deas fáilteach.

Osclaíodh an doras, agus nocht mo Shéimí breá chugam isteach. B’fhurasta a aithint air go raibh an fear bocht préachta leis an bhfuacht, agus ar an ábhar sin, d’iarr mé air feoil a chur ar an stól a bhí os mo chomhair amach, taobh leis an radaitheoir, agus chuir mé fios láithreach ar ghiolla an leanna (Tóin Mhór féin), agus d’iarr air, taoscán maith den stuif crua a chur ar fáil láithreach dom’ chara. Rinne sé rud orm, agus caithfidh mé a admháil nach ndearna an fear céanna aon dá leath dá dhícheall freastal orainn. Rug Séimí ar a ghloine. D’ardaigh os comhair a shúl amach í, agus ansin, gan a thuilleadh moille, scaoil siar le fána a raibh inti. Leag a ghloine fholamh ar an mboirdín os a chomhair amach, réitigh a sceadamán, chuir gotha cainte air féin agus d’fhiafraigh díom, an raibh scéal nó duan agam, tar éis na seachtaine?

Scéal nó Duan?

“Dheamhan scéal nó duan agam féin,” arsa mise, “ ach déarfainn nach gan scéal, nó duan, a d’éirigh tú féin amach an bealach seo anocht. B’fhéidir go bhféadfá scéal éigin a scaoileadh amach as do mhála scéalaíochta?”

“Cinnte, ní gan scéal, nó seanchas, a tháinig mé amach as an teach s’againne anocht, nó bheadh sé deacair a leithéid a dhéanamh, na laethanta seo, agus an oiread sin scéalta á fhí, is á shníomh, as abhras an tsaoil mhóir thart orainn.”

“Scaoil chugainn, mar sin, cuid den seanchas a bhailigh tú, ar na mallaibh”.

“Ach, nár chóir dúinn uile aird a thabhairt ar chúrsaí, nó cuireann sin in iúl dúinn, cé chomh tapa is a thagann mí-ádh anuas sa mhullach orainn, tráth nach mbíonn muid ag súil lena leithéid. Tá fórsaí áirithe ag obair leo sna cúrsaí seo, fórsaí nach bhfuil smacht ar bith againne orthu, agus fórsaí freisin, a bhfuil neart agus cumhacht iontu, a théann go smior na gcnámh ionainne.”

“Ach is dócha, go raibh tarluithe eile ag cur as dúinn, ar na mallaibh?”

“Bí cinnte go raibh, nó nuair a smaoiníonn tú air, nach mór an t-athrú atá tagtha ar an saol, ó bhíomar inár ngasúir, fadó? An tráth sin, nárbh iad an Eaglais, agus na Bainc, agus na póilíní, colúin theanna cosanta an Stáit seo, iad ansin buanseasmhach, éifeachtach, doscriosta, faoi mar a tuigeadh dúinne é, ach go háirithe. Ach breathnaigh ar chúrsaí faoi mar atá siad anois? Faitíos orm gur léiríodh don saol mór nár chathair mar a dtuairisc iad, ach ina ionad sin, tugadh le fios dúinn gur lag, lúbach, daonna, iad, na colúin theanna céanna sin, ar a rabhamar go léir ag brath.”

Neamhbhuaine an tSaoil

“Ach, a Shéimí, nach é sin an saol agat? Níl dada buan ar an saol seo ach grásta Dé.”

“Tagaim leat sa mhéid sin, nó faoi mar a chuireadh Mártan an Tairbh é fadó, ‘Níl cinnteacht ar bith ag baint le dada ar an saol seo ach, le bás, le cánacha, agus le neamhbhuaine an tsaoil seo’. Sea, agus is dócha go raibh cuid mhaith den cheart aige sa mhéid sin. Ach, déarfainn anois, go bhfuil sé thar am agamsa bheith ag bogadh liom abhaile, agus mar sin, caithfidh muid an t-ábhar seo a fhágáil páirceáilte go dtí an chéad bhabhta eile. Idir an dá linn, bí ag smaoineamh leat ar ‘Chothrom na Féinne’ sa Phoblacht a bunaíodh anseo i ndiaidh Éirí Amach na Cásca, 1916. Agus fágfaidh mé slán agat, go fóill.”

Agus le sin, ghlan mo Shéimí breá leis, le luas lasrach, amach as Cailleach an Smugairle Róin.

“Slán abhaile” a chuir mé féin ina dhiaidh, bíodh go raibh gach seans ann go raibh sé imithe as éisteacht uaim faoin am sin. Ach bí cinnte go mbeidh muid ag filleadh ar an ábhar sin arís go luath.

.

.

“Caife? An bhfuil tú cinnte, a Mhichíl?”  

“Tá mé éirithe as an ól, a Shéimí!” arsa mise, agus mé ag lúbarnaíl i mo chathaoir.  D’fhéach Séimí orm agus ionadh an domhain air. “Tinn, an ea? An bhfuil tú tinn?”  

“D’fhéadfá é sin a rá, a chara,” arsa mise. Cheapfá gur coir dhanartha a bhí ann. Bhí mé buartha go raibh orm mé féin a chosaint gach uair ar dhiúltaigh mé deoch alcóil.

“Tá cuma mhaith ort, a Mhichíl, tá sé deacair a chreidiúint go bhfuil fadhb shláinte i gceist.” D’ardaigh sé a mhala go ceisteach, agus stán sé orm.  

“Ná bac leis sin anois, a Shéimí, nach bhfuil rudaí eile níos tábhachtaí againn a phlé agus fadhbanna móra an domhain le réiteach againn! Chuir mé mo lámh in airde, agus ghlaoigh mé ar Thóin Mhór: “Táimid réidh, a Thomáis!” Thosaigh Tóin Mhór ag rith inár dtreo.

“Pionta pórtair agus cupán caife, le do thoil,” arsa mise, ag iarraidh teacht roimh aon fhadhb eile.

“An gceapann tú gur amadán mé? Bhí tú ag seiceáil an raibh mé i mo dhúiseacht, an ea?” Chaoch sé a shúil orainn, agus sheas sé ansin ag fanacht le mo fhreagra.

“A Thomáis, tá caife ag teastáil uaim. An dtuigeann tú – caife?” Bhí fearg orm anois.

“Ná bí buartha a Mhichíl, ní raibh mé ach ag magadh!” arsa Tóin Mhór agus ionadh an domhain air faoin gcaoi ar chorraigh sé mé. “Caife agus pionta ag teacht!”  

“A Mhichíl, ná téigh thar fóir ansin – ní raibh mise ach ag magadh freisin! Brón orm faoi sin!” Baineadh siar as Séimí freisin.

Tráthnóna Dé Sathairn a bhí ann i mí Feabhra, agus cé go raibh sé fuar go leor taobh amuigh, bhí an ghrian ag taitneamh agus daoine ag spaisteoireacht thart ar an gcathair. Bhíomar inár suí taobh istigh ag an bhfuinneog sa Smugairle Róin i lár na cathrach, ag ‘duinebhreathnú’ agus muid ar forbhás ar ár suíocháin. Nuair a bhí mé ag féachaint amach ar an domhan mór mar seo, thug sé léargas nua dom, agus thuig mé gur bhraith mé go raibh mé faoi shaghas ionsaí agus dá bhrí sin, ag dul thar fóir. Cé nach raibh mé díreach faoi ionsaí, ag an am céanna, bhí oiriúnú cultúir i gceist agus bhí mé ag snámh in aghaidh na noirm sóisialta sheanbhunaithe. Níl sé éasca rud mar seo a dhéanamh, ach ní fiú a bheith ag insint bréag nó ag éirí feargach. B’fhearr dom a bheith ionraic, agus b’fhearr guaim a choinneáil orm féin.

Tharraing mé anáil dhomhain, agus chuir mé mo chuid smaointe i gceann a chéile. “A Shéimí, leithscéal a bhí i gceist níos luaithe, nuair a dúirt mé gurb í fadhb shláinte an chúis nach raibh mé ag ól alcóil. Cheap mé go mbeadh sé níos éasca deoch a shéanadh sa tslí sin.” Stad mé agus tharraing mé anáil dhomhain eile.

“Caife agus pionta, a fheara!” a d’fhógair Tóin Mhór agus é ar ais arís! Bain sult astu!” D’imigh sé leis ar luas lasrach agus daoine eile ag sméideadh anall air.

“Tá rud beag náire orm an chúis cheart a roinnt leat, a Shéimí. Ach tá mé róthrom agus ba mhaith liom roinnt meáchain a chailleadh – cé gur riosca sláinte é seo, níl mé tinn, ann féin! Stad mé go hiomlán den ól ag tús na bliana, agus braithim níos fearr agus tá mé ag éadromú freisin le tamall. Cén fáth nach leanfainn ar aghaidh leis an straitéis seo atá ag obair go maith dom, a Shéimí?” Bhí mé neirbhíseach go dtabharfadh Séimí cúl láimhe liom.

“A Mhichíl – gabh dom a ndúirt mé leat, a chara. Ní raibh sé ar intinn agam brú a chur ort. Ar dtús, bhí mé ag magadh, ach nuair a dúirt tú go raibh fadhb shláinte agat, tháinig imní orm fút. Cheistigh mé díot faoi do shláinte, ní chun brú a chur ort ach toisc go raibh mé buartha fút, a Mhichíl. Is mór an faoiseamh dom go bhfuil tú ceart go leor, a mhac! Is é mo mholadh duit craiceann tiubh a bheith agat agus ná bac leis an magadh! Anois – sláinte!” arsa Séimí agus é ag diurnú a ghloine.

“Sláinte, a chara!” a d’fhreagair mé, agus bhí mé i bhfad níos compordaí anois. Bhí áthas orm go raibh an comhrá deacair sin againn, agus d’fhoghlaim mé a lán rudaí dá bhrí sin.  Ba é an rud ba thábhachtaí a d’fhoghlaim mé ná: Déan an rud ab fhearr duit féin, d’ainneoin aon rud atá le rá ag éinne ina éadan!

Roimh dó imeacht, bhí rud amháin eile le rá ag Séimí.  “Tá tú ag tabhairt dea-shampla dom, a Mhichíl! B’fhéidir go mbeidh cupán caife agam féin an chéad uair eile!”  Ní raibh sé ag magadh an t-am seo!

.

.

.

.

Bhí oifig a bhainisteora, Seoirse, béal dorais le hoifig Sheáin. Bhí idir bhuntáistí agus mhíbhuntáistí ag baint leis an socrú sin, rud a d’fhoghlaim Seán diaidh ar ndiaidh.

Gach maidin ag a naoi a chlog, osclaíodh a rúnaí, Éamonn, oifig Sheoirse.  Glacadh go raibh Seoirse i láthair ansin mar bhí doras a hoifig ar oscailt. Ach bhí a fhios ag Éamonn agus Seán nach raibh ann ach seachmall. Bhí a fhios ag Seán i slí eile freisin, mar bhí air jab Sheoirse a dhéanamh chomh maith lena hobair féin. Ní dhearna Seoirse faic na fríde maidir lena dualgais féin.  

Tar éis am lóin gach lá, chloiseadh Seán coiscéimeanna troma Sheoirse ag teacht. Tar éis comhrá beag le hÉamonn, thagadh Seoirse isteach in oifig Sheáin. Chuireadh sé ceisteanna ar Sheán, chun nuashonrúchán stádais a fháil uaidh agus chun tascanna nua a leagan air. Níor thaitin an socrú sin le Seán ar chor ar bith, ach mar is é a bhainisteoir a bhí i gceist, ní raibh sé in ann easaontú.

Bhíodh sé deacair do Sheán a hobair féin a dhéanamh sa tráthnóna, de bharr gleo an diabhail a bhí á dhéanamh acu in oifig Sheoirse. Bhíodh gach saghas rud ar siúl ann, seachas obair, agus cuireadh ceol agus glórtha arda agus torainn éagsúla eile isteach go mór air gach tráthnóna. Ach arís, ní raibh Seán in ann dada a dhéanamh faoi agus bhí air glacadh leis agus bogadh ar aghaidh chomh maith agus a bhí sé in ann.

Bhíodh comhghleacaithe Sheán in oifig Sheoirse beagnach gach lá, go háirithe bean darb ainm Áine Ní Mhurchú. Bhí Áine agus Seán ar chomhchéim le chéile ag an am, agus bhídís ag obair ar an bhfoireann chéanna ag forbairt aipeanna fóin.  Gach lá, d’imíodh Áine abhaile ag a cúig a chlog, ach bhíodh ar Seán fanacht ag obair go dtí a naoi a chlog ar a laghad gach oíche, mar bhí dhá phost aige i ndáiríre – post Sheoirse agus a phost féin. Níor mhothaigh Seán go maith faoi sin, ach d’fhoghlaim sé conas déileáil leis.  

De ghnáth, d’imíodh Seoirse a sé a chlog. Ach lá amháin, thosaigh sé ag fanacht san oifig níos déanaí. Ar dtús, chloiseadh sé Seoirse agus Áine ag comhrá le chéile agus ag gáire go croíúil ó am go ham. Lean an patrún sin ar aghaidh ar feadh timpeall míosa, agus ansin tharla athrú eile – athrú mór!

Ar dtús, níor ghlac sé le cad a bhí ar siúl, mar bhí sé ródheacair dó é a chreidiúint. Ach faoin tríú huair a tharla sé, ní raibh an dara rogha aige ach glacadh leis, cé gur chuir sé déistin air. Ní raibh aon slí an fhírinne ghránna a sheachaint – bhí gníomhartha gnéis ar siúl idir Seoirse agus Áine! Sárú glan ar pholasaithe an chomhlachta a bhí ann maidir le ciapadh gnéis, go háirithe mar bhí bainisteoir agus a fhostaí i gceist. Bhí dualgas ar Sheán, dar leis na polasaithe céanna, rannóg na n-acmhainní daonna a chur ar an eolas faoin gcaidreamh seo. Go teoiriciúil, bheadh sé éasca é sin a dhéanamh – ach d’fhéadfadh iarmhairtí tubaisteacha teacht as ó thaobh na praiticiúlachta de; drochthionchar ar Sheán féin san áireamh. B’fhéidir, fiú, go gcaillfeadh sé a phost, agus ní raibh cúl cinn ar bith aige! Bhí sé dainséarach dó aon rud a dhéanamh ach fanacht ina thost – agus mar sin, ní dúirt sé dada do aon duine faoi. Lean an t-iompar ar aghaidh agus d’fhan Seán ina thost. D’fhoghlaim sé conas neamhaird a thabhairt ar an mbuile rithimeach ag eascairt as oifig Sheoirse gach oíche. Lean sé ar aghaidh ag déanamh oibre Sheoirse ag an am ceannann céanna a bhí Seoirse ag bualadh craicinn go glórach béal dorais.

Nuair a fuair Seán a hathbhreithniú ar fheidhmíocht, bhí lúcháir an domhain air!  

Fuair sé rátáil 5 réalta agus bónas breá fial chomh maith. Dhearbhaigh sé sin do Sheán go ndearna sé an cinneadh ceart – fanacht ina thost agus a cheann a choinneáil thíos.  

Cúpla lá tar éis sin, áfach, fuair Seán ríomhphost ón gceann a roinne – liosta na n-arduithe céime a bhí ann. Baineadh stangadh as Seán nuair a léigh sé an chéad iontráil: “Ardú céime go Stiúrthóir: Seoirse Ó Nualláin.”  

“Níl aon cheart le fáil,” arsa Seán leis féin, “mise ag déanamh a chuid oibre agus eisean ag fáil an ardaithe céime!”.  Ansin, bhuail ceist sa bholg é. “Nach gá bainisteoir nua a bheith agam mar sin?”  Fuair sé an freagra dá cheist ar an chéad líne eile sa ríomhphost.

“Ardú céime go Bainisteoir: Áine Ní Mhurchú.”

.

 

Bhí áthas an domhain orm gur chas mé le mo sheanchara, Dónal, an tseachtain seo caite. D’aontaíomar bualadh le chéile arís, agus mar sin bhí mé ar ais sa Smugairle Róin ag ól pionta beorach agus ag fanacht le Dónal. Bhí siúlóid scafánta agam ó mo theachsa ar Bhóthar Phort Lairge go dtí an Smugairle i lár na cathrach.  Lá breá a bhí ann gan ach cúpla scamall sa spéir agus leoithne bheag fhionnuar ag séideadh. Briseadh snáithe mo smaointe go tobann nuair a bhraith mé lámh ar mo ghualainn.

“Gabh mo leithscéal as moill a chur ort, a Mhichíl!” arsa Dónal agus é ag baint a sheaicéad de.

“Ní faic é, tá tú go díreach in am. Tháinig mise go luath, mar bhí pionta ag teastáil uaim roimh an lón. Suí síos, in ainm Dé! Agus b’fhéidir gur mhaith leat greadóg freisin?”

Nuair a bhí bolgam breá beorach ólta againn agus an lón ordaithe, thosaigh an dreas cainte.

“Léigh mé go leor scéalta uafáis faoi na deacrachtaí a bhíonn ag daoine a thagann chun cónaí in Éirinn, fiú má Éireannaigh iad. An raibh aon deacrachtaí mar sin agatsa?” arsa mise, ag iarraidh níos mó eolais a fháil.

“Is maith liom an lón seo – iasc agus sceallóga!” arsa Dónal. “B’fhéidir go bhfaighidh mé cúpla cupán caife dúinn anois?”

“Aontaím leat go hiomlán! Gairfidh mé freastalaí chugainn i gcúpla nóiméad – feicim Tóin Mhór ag siúl timpeall lán mustair!” a d’fhreagair mise.

“Deacrachtaí, an ea?” arsa Dónal. “Bhuel, ní gearán dom, i ndáiríre!” a Mhichíl. Ní raibh orm seiceáil isteach leis an Ionad Soláthair Dhírigh, murab ionann leis na teifigh bochta a tháinig anseo. Tá seacht míle duine i soláthar díreach, agus bíonn siad ansin ar feadh cúpla bliain, ar an meán, agus iad i ngalar na gcás an t-am go léir. Uafásach sin! Ach tá brú mór ar an rialtas deireadh a chur leis an scéim sin faoi 2024! Cé nach raibh deacrachtaí mar sin agam, ní hé sin a rá nach raibh aon deacrachtaí agam, mar bhí.  Mar is eol duit, is síorthroid in éadan an mhaorlathais atá i ndán d’Éireannach ag iarraidh teacht ar ais go hÉirinn.”

Tháinig Tóin Mhór le cúpla caife díreach ansin, agus leag sé ar an mbord iad. Bhí sé ar tí rud a rá linn ach bhí duine eile ag iarraidh rud éigin uaidh agus d’imigh sé go tapa.

“Céard iad na rudaí ba mheasa a raibh ort déileáil leo?” arsa mise.

“Ritheann cúpla rud liom,” arsa Dónal.  “Ba é an chéad rud a bhí orm a dhéanamh ná árasán a fháil ar cíos. A dhiabhail, ach tá cíosanna an-ard sa tír seo, fiú do dhuine ag teacht ó Nua Eabhrac!  

Ansin bhí orm uimhir phearsanta seirbhíse poiblí (UPSP) a fháil, ionas go mbeinn in ann iarratais éagsúla eile a dhéanamh. Ní duine ró-eagraithe mé, mar is eol duit, agus mar sin ní raibh sé éasca dom teacht ar na doiciméid ar ghá dom iad a uaslódáil ar líne. Nuair a bhí an UPSP agam, bhí mé in ann cuntas a oscailt i mbanc.

Creid é nó ná creid ach bhí an frustrachas ba mhó ag baint le mo charr! Bhí orm freastal ar cheachtanna tiomána – mise, agus mé ag tiomáint le níos mó ná daichead bliain – dochreidte! Ar an dea-uair, d’éirigh liom sa scrúdú tiomána, nó ní ligfear dom dearmad a dhéanamh ar sin go brách!

Agus m’árachas gluaisteáin – cosnaíonn sé €2,400 i mbliana, mar ní raibh mé in ann mo bhónas cheal éilimh a úsáid in Éirinn.  

I mo thuairimse, ní gá é a bheith chomh deacair d’Éireannaigh teacht ar ais chun cónaí in Éirinn. Níl mé in ann a shamhlú na deacrachtaí a bheadh ag clanna ag teacht ar ais, gan trácht ar dhaoine nach as Éirinn iad ó dhúchas. Nach gceapfá go ndéanfadh an rialtas rud éigin ionas go mbeadh sé níos éasca dúinn teacht ar ais? Ach é sin ráite, dhéanfainn an cinneadh céanna arís, in ainneoin na ndeacrachtaí sin. Is fiú an tairbhe an trioblóid agus anois táim in ann taitneamh mór a bhaint as an saol iontach atá agam anseo.”   

“Bhuel, tuigim cad atá á rá agat, a chara!” arsa mise. “Tá teach agam in Éirinn cheana féin, agus UPSP agus cuntas bainc. Bheadh orm déileáil leis an gcarr agus sin é.”

“Sa chás sin, a Mhichíl, níl aon chinneadh le déanamh agat! Cén uair a bheidh tú ag fágáil na Stáit Easaontaithe sin chun teacht ar ais go Cill Chainnigh?”

Leis sin, phléascamar amach ag gáire, agus d’aontaíomar casadh le chéile arís i gceann cúpla seachtain.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

 

Baineadh stangadh asam le déanaí nuair a chonaic mé mo sheanchara Dónal i gCill Chainnigh.  Ní fhaca mé le fada é mar tar éis dó a chéim a bhaint amach, chuaigh sé thar lear chun post a fháil i Meiriceá.  De réir gach tuairisce, bhí an-rath air thall ansin.  Fuair mo shrón an ceann is fearr orm agus rith mé suas agus bhuail mé buille beag sa droim air.  Chas sé, agus d’aithin sé mé a luaithe a chonaic sé mé. 

“A Mhichíl, a chara, is fada nach bhfaca mé thú!” ar seisean.  “Cá raibh tú?” 

“Ó, anseo is ansiúd,” arsa mise.  “Tá cónaí orm i gCalifornia le fada, agus anois bíonn an t-am agam a bheith anseo cúpla mí gach bliain, agus taitníonn an socrú sin go maith liom, caithfidh mé a rá.  Agus céard fútsa – nach bhfuil cónaí ort i Meiriceá freisin?”

“Bhí mé i mo chónaí i Nua Eabhrac go dtí cúpla bliain ó shin, nuair a bhog mé abhaile go Cill Chainnigh.  Chuaigh mé trí cholscaradh deacair achrannach agus ansin chaill mé mo phost.  Chomh maith leis sin, toghadh amadán mar Uachtarán na tíre.  Mar sin, ní raibh aon chúis fanacht i Nua Eabhrac, agus chinn mé go raibh sé in am dom dul ar scor agus ansin teacht abhaile.  Tá mé thar a bheith sásta leis an gcinneadh sin.”

“Tuigim go díreach cad atá á rá agat, a Dhónal.  Bhuel, an bhfuil an t-am agat cupán caife a fháil?  Bheadh sé níos compordaí dreas comhrá a dhéanamh agus muid inár suí!”  arsa mise, ag iarraidh é a mhealladh.  Déanta na fírinne, níor ghá é a mhealladh ar chor ar bith.

“Bheadh sé sin go deas!  Cén áit ab fhearr leat?”  arsa Dónal.

“An Smugairle Róin, b’fhéidir?” arsa mise, “tá sé in aice láimhe!”

“Go hiontach!” arsa Dónal, agus laistigh de chúpla nóiméad, bhíomar suite go compordach ag ól bolgam caife latte.

“Nach aisteach an rud é, a Mhichíl, go bhfuil an bheirt againn ag casadh i gCill Chainnigh arís, tar éis tamall fada ag obair i Meiriceá.  Nach colúir frithinge muid?” 

“Tá an ceart agat, a Dhónal.  Nuair a d’fhágamar an tír seo, ní raibh an dara rogha againn ach dul ar imirce chun obair a fháil.  Anois, is a cheart mhalairt atá ann, agus tá daoine ag teacht go hÉirinn chun obair a fháil.  Nach ait an mac an saol?”

“’Sea, rinneamar céard ba ghá dúinn a dhéanamh!”  arsa mise.  “Tá go leor tar éis athrú sa tír seo ón am a d’fhágamar.  Is maith liom go bhfuil dearcadh an-nua-aimseartha agus forásach anseo anois freisin.  Bhí sé mar sin i Meiriceá nuair a chuamar ann ar dtús, ach anois tá sé tar éis éirí i bhfad níos coimeádaí thall ansin, i mo thuairim – gan trácht ar an bPáirtí Poblachtánach agus go háirithe an t-amadán místuama sin – an Trumpadóir Trump!”

“Aontaím leat go hiomlán, a Mhichíl, agus bhí tionchar mór ag an bpolaitíocht sin i Meiriceá ar mo chinneadh teacht abhaile go hÉirinn.  Ach céard fútsa?  An mbeidh tú ag teacht ar ais go buan?”

“Ní cheapaim é, mar tá ár mac socraithe síos gar dúinn i Meiriceá, agus níl fonn air féin dul ar imirce,” arsa mise.

“Ach an bhfuil sibh in ann cuir suas leis an bpolaitíocht thall ansin?”  a d’fhiafraigh Dónal díom.

“Ní thaitníonn cúrsaí polaitíochta i Meiriceá linn faoi láthair, gan dabht,” a d’fhreagair mé.  “Déanta na fírinne, dúirt ár mac dá dtoghfaí an Trumpach arís mar uachtarán, bheadh sé réidh dul go hÉirinn.”

Chroith Dónal a chloiginn go tréan ansin.  “Bhuel, beidh sibh ag bogadh anseo i 2024 mar sin!”

Phléasc an bheirt againn amach ag gáire ansin, cé nach rud greannmhar a bhí i gceist!  Ach is fearr gáire ná caoineadh!

Faoin am seo, bhí an caife ólta againn agus bhí sé in am dul abhaile. 

“Ná fágaimis chomh fada é an chéad uair eile – seans mór nach mbeimid beo!” arsa Dónal, agus é ag gáire.

“Tá an ceart agat – céard faoin tseachtain seo chugainn, ag an am céanna anseo arís?”  arsa mise.

“Ceart go leor!” arsa Dónal, agus d’imíomar ar ár mbealach féin abhaile. 

Bhí áthas an domhain orm a bheith i dteagmháil le mo sheanchara arís, agus tá mé ag tnúth le bualadh leis go luath arís, chun leanúint leis an dreas cainte seo leis!

 

.

Bhí gaoth fhuar fheanntach ag feadaíl agus ag síobadh na báistí díreach isteach san aghaidh orm. Bhí an geimhreadh sa mhullach orainn, gan dabht ar bith. Rith mé isteach doras an óstáin agus mé ar mo líob. Tar éis m’ainm agus m’uimhir fhóin a fháil, treoraíodh mé go dtí bord beag sa chúinne.

Tháinig Séimí an Droichid isteach díreach ansin agus é fliuch báite go craiceann.

“Nach bhfuil an aimsir go hainnis, a Mhíchíl?” arsa Séimí.

“Agus tá sé ag dul in olcas, de réir cosúlachta,” a d’fhreagair mé, mar baineadh stangadh asam nuair a chonaic mé an bhail a bhí ar Shéimí bocht. Bhain sé de a chóta báistí, agus chaith sé a scáth fearthainne i leataobh. Chuimil sé a chuid bos dá chéile agus é ag séideadh tríothu chun iad a théamh suas. Ansin, bhreathnaigh sé ar an mbiachlár.

“Aon mholadh agat?” a d’iarr sé díom.

“Is maith liomsa curaí, agus mar sin roghnaigh mé an curaí uaineoil,” a d’fhreagair mé.

“Beidh iasc agus sceallóga agam, ceapaim,” arsa Séimí.

Ghair mé an freastalaí chugainn, agus d’ordaíomar ár lón.

“A Shéimí,” arsa mise de ghuth beagnach mífhoighneach, “an leanfaimid ar aghaidh leis ár gcomhrá ón uair dheireanach?”

Bhí fonn mór orm comhairle Shéimí a chloisteáil, mar gheall ar réiteach fadhbanna móra an domhain. Dúirt sé cheana go raibh an réiteach aige, agus caithfidh mé admháil go raibh mé in amhras faoi sin.

Bhaineamar ár maisc dínn, agus thosaíomar ag ithe go cíocrach.

“Béile an-bhlasta é seo!” arsa Séimí agus a bheola á lí aige.

“Tá mo churaí an-bhlasta freisin. Tá an bia níos fearr ná sa Smugairle, nach bhfuil?”

“I bhfad níos fearr!” arsa Séimí. Ghlanamar ár bplátaí gan mhoill, agus ansin tháinig an freastalaí ar ais le cúpla caife latte dúinn agus thóg sé leis na plátaí folmha.

“Leanfaimid ar aghaidh, cinnte a Mhíchíl! Agus an réiteach d’fhadhbanna móra an domhain? I bhfocal amháin – Oideachas! Go bunúsach, ba cheart dár gcóras oideachais a bheith ar fáil do chách agus ag múineadh dúinn conas is féidir linn smaoineamh dúinn féin go soiléir. Ach níl deis oideachais ag gach duine agus ullmhaítear na scoláirí atá ann don am atá caite, agus ní don todhchaí ina mbeidh siad ag maireachtáil. Nach luíonn sé sin go mór le réasún, a Mhíchíl?”

“Gan dabht, luíonn!” a d’fhreagair mé. “Ach cad is féidir a dhéanamh faoi na fadhbanna sin, a Shéimí?”

“Sin í an cheist mhór!” arsa Séimí. “Tá tuairim agam faoi sin, ach is í an fhadhb níos deacra ná conas mo chomhairle a chur i bhfeidhm, agus níl freagra agam don cheist sin fós– sin an píosa nach bhfuil éasca! Agus i dtíortha nach bhfuil córas daonlathais acu, tá sé níos deacra fós!”

“Tuigim é sin, ach cad é do chomhairle, a Shéimí?” arsa mise, ag éirí beagnach mífhoighneach anois.

“Bhuel is é dualgas gach rialtas deis oideachais a thabhairt do gach duine sa tír – sin an chéad rud. Ansin, caithfidh an córas oideachais múineadh dúinn teicnicí réitithe fadhbanna, scileanna anailíseacha agus acmhainní criticiúla. Caithfidh sé múineadh dúinn freisin conas is féidir linn a bheith mar shaoránaigh fhreagracha agus táirgiúla inár sochaí. Agus ná déan dearmad ar na healaíona, oideachas cultúrtha, teangacha, eolaíocht agus teicneolaíocht freisin. Oideachas leathan, cuimsitheach agus ábhartha atá i gceist.”

“Aontaím leis sin, ach ní fheicim cá bhfuil an réiteach!” arsa mise, ag iarraidh tuiscint a fháil.

“Mura bhfuil cuid mhór dúinn in ann smaoineamh go soiléir agus in ann an fhírinne a dhealú ón mbréag, is furasta do na meáin, do pholaiteoirí agus do chomhlachtaí bob a bhualadh orainn ar mhaithe leo féin. Agus sin fréamh na bpríomhfhadhbanna ar luaigh mé iad níos luaithe!

Ar an drochuair, sin an méid atá le rá agam inniu ar an ábhar sin a Mhíchíl mar, ar an drochuair, tá sé in am dom imeacht anois. Íocfaidh mé as ár mbéilí ar mo shlí amach, agus bhí am iontach agam arís!”

Bhí ionadh orm go raibh ar Shéimí imeacht go tobann mar sin. Ós rud é gur íoc mé as ár mbéile seachtain ó shin, ní dúirt mé aon rud faoi sin!

“Slán go fóillín, agus beidh mé i dteagmháil leat i gceann tamaill!” a scread mé ina dhiaidh, ach ceapaim nár chuala sé faic!

Chomh maith le lón bia, bhí lón machnaimh agam freisin gan dabht! Bhí cúpla ceist agam fós ar an ábhar casta seo! Ar an dea-uair, d’fheabhsaigh an aimsir le linn ár lóin, agus ní raibh orm rith go dtí mo charr!

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.