“Céard faoin téamh domhanda – ábhar atá sna ceannlínte anois ar fud an domhain?” arsa mise agus spéis mhór agam san ábhar sin.

Tar éis tráthnóna iontach agus béile blasta sa Smugairle Róin, chuamar go dtí mo theachsa i gcomhair cupán tae. Phioc mé an t-ábhar sin – téamh domhanda – as cúpla fadhb mhór a thug Séimí dom níos luaithe.

“Rogha iontach agus tráthúil é sin! Tá tuarascáil nua foilsithe ag an bPainéal Idir-rialtasach ar Athrú Aeráide. Deir na saineolaithe go léir a rinne an taighde, nach bhfuil aon dabht ar domhan gurb é tionchar an chine dhaonna an cúis is mó leis an athrú aeráide. Thug siad rabhadh láidir faoi thodhchaí an phláinéid freisin, ag rá go bhfuil athruithe ar siúl i ngach áit – go bhfuil an teas ag ardú, an t-oighear ag leá agus an fharraige ag ardú. Dúirt siad nach foláir dúinn astaíocht carbóin a laghdú gan mhoill, sula rachaidh an t-athrú aeráide i bhfad níos measa. An gceapann tú go mbeadh duine ar bith in aghaidh na bhfíricí dobhréagnaithe sin?

Bhí mé i bhfad níos cúramaí le mo fhreagraí anois. “Bhuel, a Shéimí, tá sé cruthaithe le fada an lá gur sféar é ár bpláinéid ach táthar ann nach nglacann leis an bhfíric dhobhréagnaithe sin! Mar sin, caithfidh mé a rá go bhfuiltear ann nach gcreideann na saineolaithe anois faoin téamh domhanda ach an oiread!”

“Tá an ceart agat. Ach tá an scéal níos measa ná sin. Cén fáth nach gcreideann daoine na fíricí sa chéad áit? An bhfuil a fhios agat?” D’ardaigh Séimí a mhala go ceisteach agus é ag déanamh mionscrúdaithe orm.

“Níl barúil ar bith agam!” arsa mise.

“Caithfidh tú lorg an airgid a leanúint! Feicfidh tú ansin faoi na daoine nach gcreideann fíricí doshéanta nach bhfuil iontu ach fichillíní ar chlár lucht éilitheach an airgid. Scaipeann an lucht sin bréaga go toilteanach fad is a fhreastalaíonn sé ar a riachtanais. Déanann siad aon rud a ghineann ioncam dóibh, fiú má dhéanann sé dochar do dhaoine eile nó don phláinéad. Nach cuma leo sin sa sioc faoin gcosmhuintir! Nach cuma leo sin sa sioc faoin bhfírinne! Ní spéis leo ach iad féin a chur chun cinn! Tá sé chomh simplí sin!” Leis sin, tharraing Séimí anáil dhomhain. “Tae?” ar seisean, agus é ag doirteadh amach cupán tae dom cheana féin.

“Go raibh maith agat,” arsa mise. “Ceapaim go dtuigim cad atá á rá agat, agus tá sé thar a bheith suimiúil. Maidir leis an téamh domhanda, cén lucht éilitheach atá i gceist?”

“Comhlachtaí fuinnimh agus go háirithe comhlachtaí ola, mar is iadsan a chaillfidh a lán brabús an lá a thosaíonn an domhan ag úsáid fuinnimh mhalartaigh,” a d’fhreagair Séimí.

“Tuigim é sin, a Shéimí. Agus conas is féidir leo bob a bhualadh ar go leor daoine?”

“Caitheann siad méid mór airgid chun é sin a dhéanamh. Déanann siad stocaireacht ar pholaiteoirí, ag tabhairt tacaíocht airgid dóibh mar chúiteamh ar a dtacaíocht polaitiúla. Cuireann siad feachtas meán measctha i gcrích, ar an raidió, an teilifís, na nuachtáin, agus ar líne, go háirithe ar na meáin sóisialta (Facebook, Twitter, Instagram, srl.). Is mar sin a scaipeann siad a mbolscaireacht mhioscaiseach, agus bíonn an-tionchar acu ar go leor daoine. Déanann siad é sin fad is a n-oibríonn sé ar mhaithe leo.” Chroith Séimí a cheann agus olc air.

“Is uafásach an rud é!” a dúirt mé. “Ach nach dtagann an fhírinne amach sa deireadh?”

“Is ea, ar ndóigh, tagann uair na cinniúna. Ní athraíonn siad go dtí go ndéanann an brabach an costas a dhlisteanú. Chomh maith le costas a bhfeachtais bholscaireachta, tagann na cásanna cúirte, agus go minic déanann gníomhaithe timpeallachta agus gníomhaithe ar son chearta an duine agóidí i gcoinne na gcomhlachtaí éilithigh agus a dtáirgí. Diaidh ar ndiaidh bíonn orthu an fhírinne a admháil. Uaireanta, bíonn ar chomhlacht iarratas ar fhéimheacht a dhéanamh. Ach, ná bí buartha, coimeádann na daoine saibhre a n-airgead pé scéal é! Sin an tslí a n-oibríonn ár gcóras caipitlíoch!” Leis sin, d’ól Séimí gach uile dheoir a bhí fágtha ina chupán. “Ach tá sé thar am agamsa dul a chodladh! Leanfaimid lenár gcomhrá an chéad uair eile, agus ansin leagfaidh mé amach réiteach na bhfadhbanna!”

“Ba mhaith liom do réiteach a chloisteáil, agus b’fhéidir go mbuailfimid le chéile ag an am céanna an tseachtain seo chugainn?” arsa mise go díograiseach.

“Go hiontach!” arsa Séimí, agus amach an doras leis ansin gan mhoill!

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

   .

.

Bhí na lampaí teasa á lasadh ag Tóin Mhór thíos sa Smugairle Róin, in iarracht muid a bhí ann a chur ar ár gcompord agus chun custaiméirí nua a mhealladh isteach mar a bheadh leamhan ar choinneal. Bhí Séimí agus mé féin i mbun comhrá faoi na rudaí a chreideann cuid mhaith den phobal ach nach bhfuil fíor ar chor ar bith. Bhí Séimí ag iarraidh an lámh uachtar a fháil orm sa díospóireacht sin agus déanta na fírinne, bhí mo phort beagnach seinnte.

“Nach mbainfeadh an radharc an anáil díot, a Mhichíl?” arsa Séimí agus é ag breathnú i dtreo an chaisleáin, a bhí i bhfráma na habhann agus Droichead Sheáin.

“Tá an ceart agat, agus ní éirím tuirseach den radharc sin riamh, a Shéimí. Ach tá radhairc áille eile ar fáil sa chontae atá chomh hálainn, i mo thuairim!” Thapaigh mé an deis sin gan mhoill. Cheap mé go dtarraingeoinn a aird i dtreo mionchainte.

“Braitheann sé ar cad atá á lorg agat,” arsa Séimí. “Is maith liomsa an meascán sa radharc seo. Tá eilimintí nádúrtha agus saorga ag teacht go foirfe le chéile. Agus níl mórán rudaí de dhéantús an duine níos áille ná ár gcaisleán ársa anseo.”

“Caithfidh mé aontú leat faoi sin, a Shéimí. Bhí mise ag smaoineamh faoi Inis Tíog, agus cé go bhfuil na radhairc áille atá ar fáil ann thar a bheith iontach, caithfidh mé a admháil nach bhfuil aon radharc ansin chomh maorga leis an radharc seo os ár gcomhar anois.” Bhí mé an-sásta mar ní raibh mé faoi ionsaí agus b’fhéidir gur éirigh liom an t-ábhar a athrú. Ach ní fhaca mé an piléar ag teacht.

“Nach éasca duit aontú liom ar chomhdhéanamh radharc, a Mhichíl! Ach níl tú in ann aontú liom ar chor ar bith faoi cé chomh neamhréasúnta is atá go leor daoine faoi chúrsaí eolaíochta. Nach cuma sa Diabhal, a dúirt tú, nach ea?” Chaoch sé a shúil orm ansin amhail is a bhí a fhios aige cad a bhí ar intinn agam a dhéanamh.

Toisc nár éirigh liom le m’iarracht an t-ábhar a athrú, bhí sé ar tí agam ar dtús leanúint ar aghaidh ag cosaint an dearcaidh ar sheas mé ar a shon, ach stad mé roimh aon fhreagra a thabhairt, agus smaoinigh mé ar feadh nóiméid. Ag deireadh an lae nach raibh an ceart ag Séimí? Bhí mé ag iarraidh m’oineach a chosaint, ach arbh fhiú an tairbhe an trioblóid? Bhí sé soiléir dom nárbh fhiú agus mar sin bhí sé in am dul ar an umhlaíocht agus an fhírinne a insint ar an toirt.

“A Shéimí, tuigim cad atá á rá agat, agus tá sé ríshoiléir go ndearna tú machnamh domhain ar an ábhar seo. Ní dhearna mise an méid machnaimh sin, gan dabht ar bith. Tá an-chiall le do thuairim, agus glacaim leis go hiomlán. Ag brionglóideach a bhí mé agus tá sé thar a bheith soiléir dom anois go bhfuil an domhan níos casta ná mar a cheap mé.” Lig mé osna fhaoisimh asam ansin, agus dhiurnaigh mé mo ghloine. Luigh mé siar sa chathaoir, ar bís ag fanacht le cad a bheadh le rá ag Séimí.

“Tá intinn oscailte agat, a chara, agus is rud maith é sin, gan dabht. Níl an freagra ceart ag aon duine an t-am go léir, mise san áireamh”, arsa Séimí. D’imigh an teannas a bhí san aer ar an toirt.

“Ar aon nós, a Mhichíl, is é a bhí ar intinn agam a rá ná gurb iad na hamadáin céanna sin a shéanann na fíricí atá cionsiocair le go leor fadhbanna sochaí atá againn faoi láthair.”

“Hipitéis shuimiúil é sin, gan dabht, a Shéimí. An bhfuil aon samplaí agat?” Bhí mé sásta anois mar bhí comhrá neamh bhagrach ar siúl againn, agus bhí dearcadh suimiúil ag Séimí ar gach ábhar. Agus an rud ba thábhachtaí – ní raibh mé faoi ionsaí ní ba mhó! Lean Séimí ar aghaidh gan srian anois.

“Níl aon easpa samplaí, a Mhichíl. I ngach cás, feictear dom go bhfuil bréag mhór mar phríomhchúis na faidhbe móire atá i gceist. Seo cúpla sampla: téamh domhanda, toghchán na hUachtaránachta sna Stáit Aontaithe sa bhliain 2020, an ciníochas, cath na hIaráice, an lucht frith-vacsaínithe, QAnon agus go leor eile. Pioc ceann dom!”

“Maith go leor, a Shéimí, ach b’fhéidir go bhfuil sé in am dúinn imeacht. Ar mhaith leat cupán tae ag mo theachsa?” arsa mise.

Ba ghearr go rabhamar suite go daingean i mo theach agus tae úrdhéanta á n-ól againn.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

Bhíomar ar ár sáimhín só sa Smugairle Róin, mé féin agus mo chara dílis, Séimí an Droichid.  Bhí cúpla pionta ag sruthlú thart inár mboilg, agus bhí an fear mór féin, Tóin Mhór, ag freastal orainn. 

“Sea – beidh trosc úr agaibh agus tá ocras ag teacht orm féin anois ag féachaint ar bhur mbéilí blasta!” arsa Tóin Mhór, agus ár bplátaí á leagan ar an mbord aige.  “Bain súp astu!  Nó ‘Enjoy’ mar a déarfá as Béarla!”  Agus d’imigh Tóin Mhór ansin ar luas lasrach, chun béilí eile a fháil do dhaoine ocracha eile.  Bhí an Smugairle Róin ina thine bhruite, díreach cosúil leis na laethanta a bhí, roimh ré an ghalair uafásaigh sin, COVID-19.

Thosaíomar ag ithe, agus bhí an t-iasc go han-bhlasta ar fad, agus ní raibh na sceallóga ródhona, ach an oiread.  Roimh i bhfad, bhí ár bplátaí glanta againn!

“Cá rabhamar?” arsa Séimí, agus a smig á thochas aige.  “Is cuimhin liom anois,” ar seisean.  “Bhí mé chun sampla níos fearr a thabhairt duit a thaispeánfadh an neamhréiteach a tharlaíonn idir an eolaíocht agus an reiligiún.  Nach ea, a Mhíchíl?”

“Sin é díreach!” a d’fhreagair mé.  Ní raibh mé ag baint sásamh as ár gcomhrá ar an ábhar seo, i ndáiríre.  Ach bhí Séimí ar mhuin na muice anois, gan dabht!

“Bhuel a Mhíchíl, an cuimhin leat Edwin Poots, iar-cheannaire an DUP i dTuaisceart na hÉireann?”

“Is cuimhin liom, cé nár mhair sé i bhfad mar cheannaire!”

“Tá an ceart agat faoi sin.  Ach an bhfuil a fhios agat cad a chreideann an fear sin?”  D’fhéach Séimí go géar orm anois.

“Creideann sé na rudaí céanna agus a chreideann baill eile an DUP!” arsa mise.

“An gcreideann tú i dteoiric éabhlóide Darwin?” a d’iarr Séimí díom.

“Is eolaíocht atá i gceist.  Ní ábhar creidimh é sin, agus is fíric é an teoiric sin!” arsa mise.  Thóg mé slog mór beorach ansin.  Bhí béal tirim agam arís, mar bhí Séimí ag seilg a chreiche anois.

“Caithfidh tú a mhíniú dom faoi Poots mar sin, a mhac!”  Leis sin, d’ól Séimí leath a dhí in aon slog amháin.  Lig sé osna mhór ansin agus é an-sásta leis féin anois.  Bhí sé ródhéanach dom éalú anois, agus chonaic mé cad a bhí ag teacht.

“Ní chreideann Poots sa teoiric sin, a chara, ar chor ar bith.  Ní hé sin amháin ach creideann sé gur chruthaigh Dia an domhan timpeall sé míle bliain ó shin.  Tá go leor daoine eile, ní amháin sa DUP, a chreideann na rudaí céanna.  Cad atá le rá agat faoi sin, a Mhíchíl?”  Bhris meangadh ar aghaidh Shéimí agus é ag stánadh orm.

Bhí sé in am dom mo náire a sheachaint anois agus cúlú chomh tapa agus is féidir.

“Bhuel, b’fhéidir go bhfuil an ceart agat, a Shéimí, agus go bhfuil a lán daoine ann a chreideann raiméis mar sin.  Ach nach cuma sa Diabhal?  Nach bhfuil a lán ceisteanna níos tábhachtaí agus níos suimiúla atá ar siúl ar fud an domhain le plé againn?”  Cheap mé go gcríochnóinn an comhrá sa tslí sin, agus go mbeadh deis againn cúrsaí eile a phlé ansin.  Ach ní raibh Séimí críochnaithe liom fós.

“Níos tábhachtaí, an ea?”  Chríochnaigh sé a deoch agus sméid sé Tóin Mhór anall.

“Cúpla pionta agus piseanna talún rósta le do thoil!”

“Gheobhaidh mé iad láithreach bonn,” a d’fhreagair Tóin Mhór go cairdiúil.  “Nach bhfuil dlúthchomhrá ar bun agaibh le chéile anseo.  An bhfuil réiteach fós agaibh ar fhadhbanna an domhan?”

“Ara níl réiteach éifeachtach faighte fós againn, ar an drochuair!” arsa Séimí.  “Ach táimid ag obair go dian á lorg!” 

“Cúpla pionta agus piseanna talún rósta, maith go leor!” arsa Tóin Mhór agus na gloiní folmha ina ghlac aige.

I bpreab na súl bhí Tóin Mhór ar ais le gloiní beorach a bhí lán go barr agus cúpla paicéad piseanna talún rósta.  Bhí custaiméir eile ag geáitsíocht air, agus thug sé do na boinn é láithreach.

“Seo an ceann deireanach domsa!” arsa mise. “Sláinte!”  “Sláinte agus fad saoil duit!” arsa Séimí agus é ag sméideadh a chinn ag aontú liom.  D’aithin mé an leathcheann a bhí air, agus ba léir dom go raibh sé go te sa tóir orm!

.

.

.

“Caithfidh mé a rá nach bhfuil foighne ar bith agam le hamadáin.  Táthar ann den tuairim go bhfuil an domhan cothrom – an féidir leat é sin a chreidiúint, a Mhichíl?” arsa Séimí an Droichid.

Bhíomar ar ais ag an Smugairle Róin don chéad uair ó thosaigh an pandéim COVID-19.  Roghnaíomar bord taobh amuigh, mar is fearr glas ná amhras.  Cé go rabhamar vacsaínithe, chuir an cineál Delta den choróinvíreas bac ar chúrsaí.  Ach ní gearánta dúinn, agus bhíomar an-sásta a bheith in ann bualadh le chéile agus deoch bheag a bheith againn.  Bhíomar ag súil le freastalaí difriúil, ach ba bheag an baol.  Chomh luath is a fuair sé amharc orainn ag teacht, bhéic Tóin Mhór inár dtreo: Fáilte a fheara, is fada an lá ó chonaic mé sibh.  Cad is féidir liom a fháil daoibh?”

“Cúpla pionta pórtair, a chara!” a d’fhreagair mé.  “Seo anois, a Shéimí, níl ach cúpla gealt a chreideann raiméis mar sin.  I gcead duit, a mhac, ach scéal áibhéalach atá ann.”  Díreach as é sin ráite agam, bhí a fhios agam go raibh botún mór déanta agam.

“Seo daoibh anois, cúpla deoch!” arsa Tóin Mhór, agus leag sé ár bpiontaí ar an mbord os ár gcomhair.  “Nach aoibhinn dúinn go léir a bheith in ann bualadh le chéile arís?”

“Tá sé beagán dochreidte!” a d’fhreagair Séimí.  “Caithfidh mé a rá go bhfuil mé amhrasach faoin tsaoirse sin, agus b’fhéidir gur saoirse bhréige atá i gceist, agus cuirfear faoi dhianghlasáil muid arís sula i bhfad!” 

“B’fhéidir go bhfuil an ceart agat, a Shéimí,” arsa Tóin Mhór, “agus b’fhéidir nach bhfuil!  Cogar, ní mhaireann faic i bhfad, an pandéim san áireamh!  Caithfimid a bheith dearfach, i mo thuairim, agus taitneamh a bhaint as gach lá a bhfuil an tsaoirse seo againn!”

D’imigh Tóin Mhór ansin agus deifir air – bhí an Smugairle Róin plódaithe le daoine anois, agus ní raibh suíochán folamh fágtha.

“Seans go bhfuil an ceart ag Tóin Mhór, a Mhichíl, ach níl an ceart agatsa ar chor ar bith,” arsa Séimí. 

Bhí súil agam go raibh dearmad déanta ag Séimí ar mo ráiteas amaideach, ach Diabhal seans! 

“Tá tú gearrtha amach ón saol, a Mhichíl, má cheapann tú nach gcreidfeadh roinnt mhór daoine i ngach saghas seafóid.”

Bhí orm mé féin a chosaint anois, mar bhí mé faoi ionsaí. 

“Ní aontaím leat, a chara,” arsa mise.  “Ba cheart duit an t-aitheantas cuí a thabhairt do dhaoine, agus cé go bhfuil amadán anseo agus ansiúd, tá formhór mór an phobail in ann idirdhealú a dhéanamh idir finscéal agus fíorscéal.”  Anois, cheap mé, b’fhéidir go mbeadh an lámh in uachtar agam.

Ní raibh aon deifir ar Shéimí, mar bhí sé cinnte anois go raibh an baoite glactha agam, agus tharraingeodh sé isteach mé go foighneach.

“A Mhichíl, ní chreideann daoine rudaí toisc go bhfuil siad fíor.  Creideann siad na rudaí a dhearbhaíonn a gcruinneshamhail.  An aontaíonn tú leis sin, a mhac?”  Bhí Séimí ag iarraidh mé a mhealladh isteach i ngaiste, gan dabht, is cuma mo fhreagra. 

“B’fhéidir go raibh sé mar sin sa Mheánaois,” a dúirt mé go misniúil, “ach níl sé mar sin níos mó, leis an gcóras oideachais agus an tsochaí theicneolaíochta sa lá atá inniu ann.”  Sin, bhí sé ráite agam agus ní raibh aon dul siar agam air anois.  Chuir mé ar Shéimí beart a dhéanamh de réir a bhriathair.  D’ól mé súimín as mo ghloine bheorach, a bhí ag éirí bogthe anois.  Ach bhí tart orm, agus mhúch sé mo thart ar a laghad.

“Céard faoin Eaglais Chaitliceach?  Mar shampla, creideann Caitlicigh in a lán rudaí nach féidir a chruthú gur fíricí iad – Dia, an Diabhal, Neamh agus Ifreann, Aingil agus Naoimh agus Sacraimintí chun gan ach cúpla ceann a lua.  Mínigh é sin dom, a Mhichíl?” 

Mhothaigh mé mo sceadamán ag teannadh ansin, mar nach raibh an ceart ag Séimí?  Bhí sé deacair easaontú leis.  Ach mar go raibh mé sáinnithe, rinne mé iarracht éalú, ar aon nós.

“Ní mar an gcéanna iad reiligiún agus eolaíocht, a Shéimí.  Maireann siad go síochánta taobh le chéile, gan neamhréiteach eatarthu.  Tá an eolaíocht ag míniú rudaí fisiceacha dúinn, agus tá an reiligiún ag míniú rudaí spioradálta dúinn.  Mar shampla, níl an eolaíocht in ann cruthú nach bhfuil Dia nó Diabhal ann.  Mar sin, níl mé in ann aontú leat, a Shéimí!” 

“Pointe maith a Mhichíl, agus tá an ceart agat leis na samplaí sin – fíor-dhrochshamplaí a roghnaigh mé, gan dabht.  Lig dom sampla eile a phlé leat anois, a mhac, agus ansin feicfidh tú an fhadhb atá i gceist!”

.

.

An tseachtain seo caite, bhíomar leath bealaigh tríd ár scéal faoi Séimí an Droichid agus leanaimis ar aghaidh leis anois.

Bhí Séimí ar tí a thuairimí polaitiúla a chur in iúl go tréan maidir le cúrsaí reatha sa Tuaisceart, agus go háirithe faoin DUP.

“An bhfuil cead agam dul go dtí an leithreas?” a d’fhiafraigh mé de agus mo theanga dingthe go maith i mo phluc agam.

“Ná bí ag deifriú ar mhaithe liomsa!” arsa Séimí. D’fhéach sé ar a ghloine a bhí folamh faoin tráth sin, agus é ag beartú a ghloine san aer. “Táim sásta an deis seo a thapú chun mo ghloine a athlíonadh!”

Thóg an bheirt againn sos beag agus rinne mé cupán deas tae dom féin roimh leanúint ar aghaidh ar Zoom.

“Cá raibh mé, a Mhichíl?” arsa Séimí agus é ar ais ina shuí arís. Bhain sé slog as an deoch nua a bhí aige, lig sé osna mhór áthais uaidh, agus ansin d’fhreagair sé a cheist féin.

“Sea, d’iompar a pháirtí féin in aghaidh Arlene Foster, a Mhichíl, mar ní raibh sí ag cloí le seasamh an pháirtí, agus mar nach bhféadfaí glacadh leis an iompar sin, bheadh uirthi imeacht.”

“Mura miste leat mé ag teacht romhat, a Shéimí, ach tá ceist agam!” arsa mise.

“Ní faic é!” arsa Séimí go lách. “Lean ort!”

“Cad iad na rudaí a rinne sí nach raibh ag teacht le polasaithe agus fealsúnacht an DUP?”

“Ceist mhaith! Bhuel, ar an gcéad dul síos, ní raibh an DUP sásta mar gheall ar an tslí ar láimhsigh Foster an Breatimeacht.  Chuaigh Foster i bpáirt le Príomh-Aire na Breataine, Boris Johnson, ar chúiseanna sothuigthe. Dúirt Johnson rud amháin ach rinne sé a mhalairt. Sé seachtain tar éis dó aitheasc a thabhairt ag comhdháil an DUP, ag rá nach nglacfadh rialtas na Breataine leis an bPrótacal iarBhreatimeachta, ghlac sé leis an bPrótacal céanna. De réir an tsocraithe sin, chun cloí leis an gComhaontú Aoine an Chéasta, bheadh teorainn chustaim curtha i Muir Éireann idir Tuaisceart na hÉireann agus an Bhreatain Mhór. Tromluí a bheadh ann don DUP agus a lucht tacaíochta, mar bheadh rialacha difriúla sa Tuaisceart i gcomparáid leis an mBreatain Mhór, agus ní raibh siad sásta leis sin ar chor ar bith. Cuireadh an milleán ar Foster, mar níor sheas sí an fód ar son a pháirtí, dar leo, agus tá sé ina ghéarchéim pholaitiúil anois. An bhfuil tú liom, a Mhichíl?” Stad Séimí ag caint chun bolgam beorach a ól, agus é ag fanacht le mo fhreagra.

“Tuigim, cinnte – ach nach le Boris Johnson an locht? Cén fáth ar leag a pháirtí féin an locht ar Foster?” D’fhreagair mé ceist amháin le ceist eile.

“Ceapaim go bhfuil an ceart agat, a Mhichíl agus rinneadh ceap milleáin de Foster tar éis do Johnson feall a dhéanamh ar an Tuaisceart. Ach tá rudaí eile a bhfuil baint acu leis an scéal freisin, agus nuair a chuireann tú gach rud le chéile, tugadh an chúis go cnámh na huillinne.  

Mar shampla, d’amharctaí ar thuairimí Foster faoi cheisteanna sóisialta mar sheasamh rólag agus róliobrálach.  Páirtí le dearcadh an-choimeádach is é an DUP, agus easaontaíonn siad go láidir le ginmhilleadh agus pósadh comhghnéis, mar shampla. Bhíothas míshásta mar sin le déanaí, nuair a staon Foster ó vóta faoi theiripe athraithe homaighnéasachta, agus b’fhéidir gurb é sin buille maraithe na muice! Dála an scéil, cé go bhfuil an DUP in aghaidh reachtaíocht don Ghaeilge a thabhairt isteach, bhí Foster níos oscailte ná formhór a pháirtí ar an gceist sin freisin.”   Thug Séimí sos beag chun deoch eile a fháil. Nuair a shuigh sé síos arís, chuir mé ceist eile air.

“Tuigim gach rud atá á rá agat anois, a Mhichíl. Tá ceist deiridh agam ar an ábhar. Roghnaigh an DUP Edwin Poots mar cheannaire – cad a cheapann tú faoi sin?”

“In ainm Dé, a Mhichíl, sin scéal eile ar fad, agus níl an t-am againn inniu na sonraí ar fad a leagan amach. B’fhéidir go mbeadh sé níos fearr dúinn fanacht tamall, ar aon nós, agus feicfimid cén chaoi a mbeidh cúrsaí. Ach geallaimse duit nach dtiocfaidh maith ar bith as an roghnú sin, mar ní céim sa treo ceart atá ann ar chor ar bith! Ar aon nós, a Mhichíl, bhí sé go hiontach tú a fheiceáil arís, fiú amháin ar Zoom. Tá mé ag teacht isteach ar Zoom agus níl sé deacair é a úsáid. Go raibh maith agat agus slán go fóill!”

“Slán!” arsa mise agus dhún mé Zoom. Mar is gnách, thug Séimí ábhar machnaimh dom.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

“Ní féidir liom a dhath a chloisteáil! Oscail do mhaidhc!” arsa mise, agus frustrachas le sonrú i mo thuin chainte. Cúpla soicind ina dhiaidh sin, chuala mé é!

“Gabh mo leithscéal, a Mhichíl, ach tá mé aineolach ar an teicneolaíocht nua seo, Zoom a thugtar air, an ea?” arsa Séimí an Droichid. B’fhearr leis go mór a bheith sa “Smugairle Róin” liom, agus muid ag socrú síos sa chúinne in aice leis an tine, agus piontaí pórtair ordaithe againn. Ach ní raibh an Smugairle ar oscailt, de dheasca an víris, agus ní raibh an dara rogha againn ach casadh le chéile ar líne. Cé go raibh cupán tae agamsa, thug mé faoi deara go raibh gloine beorach ar an mbord ag Séimí os a chomhair amach.  

“Aon scéal agat ?”a d’fhiafraigh mé de Shéimí, chun an chaid a chaitheamh in airde.

“Bhuel, tá mé vacsaínithe anois, a Mhichíl, ach níl mórán oscailte fós. B’fhéidir roimh i bhfad, beidh rudaí ag teacht ar ais ina gceart arís!”

“Ní bhfuair mé féin an vacsaín fós, ach i gceann cúpla seachtain nó mar sin gheobhaidh mé é freisin. Agus beidh rudaí ag feabhsú le linn an tsamhraidh, ceapaim. B’fhéidir le Dia go mbeimid in ann bualadh le chéile an chéad uair eile ag an Smugairle!”

“Le cúnamh Dé!” arsa Séimí. “Agus beidh deoch níos láidre agat an t-am sin, geallaimse duit!” ar seisean de gháire.

“Beidh, cinnte! Níl beár agam sa bhaile, murab ionann is go leor eile!”  arsa mise agus mé ag spochadh as.

“Múineann gá seift, a Mhichíl!” arsa Séimí, ag caochadh súil go slítheánta orm. Ansin, d’ól sé slog as a dheoch, agus dhearg sé a phíopa. Luigh sé siar sa chathaoir ar a shuaimhneas.  Ansin, gan choinne, tháinig sé aniar aduaidh orm!

“Is dócha gur chuala tú an nuacht le déanaí faoi Arlene Foster, agus í chun éirí as mar cheannaire an DUP agus Céad-Aire Thuaisceart Éireann. Cad a cheapann tú faoi sin, a Mhichíl?” D’ardaigh sé a mhala go ceisteach agus ansin bhain sé gal as a phíopa, agus stán sé idir an dá shúil orm go foighneach.

“Tá cealg sa cheist sin, nach bhfuil?” arsa mise. Bhí mé míchompordach mar bhí Séimí fós ag cur na súl tríom. Nuair a bhí mé i mo stócach, le linn na tréimhse ba mheasa de na Trioblóidí, chuir m’athair comhairle stuama orm. “Coinnigh do thuairimí polaitíochta duit féin, go háirithe mar gheall ar an Tuaisceart.  Is binn béal ina thost! “ a dúirt sé. Chloígh mé go dílis lena chomhairle agus táim buíoch as an gcomhairle sin i gcónaí. Ach mar is eol do chách, níl srian ar bith mar sin ar Shéimí! “Ach tá mé aineolach go maith ar an gceist sin. B’fhéidir go roinnfeá d’eolas agus do thuairimí liom, a Shéimí?”

“Chun an fhírinne ghlan a dhéanamh, a Mhichíl, is í an fhadhb bhunúsach atá ann ná go bhfuil an DUP ag maireachtáil san am atá thart, agus is le ré eile a bhaineann a dtuairimí polaitíochta. Rinne Arlene Foster iarracht cos a choinneáil leis an aimsir, agus ba í sin a rinne a haimhleas. An dtuigeann tú?”

“Níl mé cinnte, a Shéimí. Cheap mé go mbeadh sí críochnaithe leis an scéim fuinnimh in-athnuaite a bhí mar bhuille marfach ar an gcomhoibriú idir an DUP agus Sinn Féin, agus ar Chomhthionól Stormont féin de bharr na conspóide sin. I mo thuairim, bhí ionadh orm go raibh sí i gcumhacht fós!”

“Dóbair di, ach tháinig sí slán an uair sin, tá an ceart agat! Ach níor tháinig an DUP salach uirthi, agus sin an difríocht anois. Níor chloígh sí le script a páirtí, agus sin an fáth go raibh litir mhímhuiníne i gceannasaíocht Foster ar an DUP sínithe ag an gcuid is mó de na Comhaltaí den Tionól Reachtach atá sa pháirtí. Dá bhrí sin, bhí uirthi éirí as a post. An bhfuil tú liom anois?”   

“D’iompaigh a pháirtí féin ina haghaidh mar bhí siad den tuairim go raibh sí tar éis éirí níos liobrálaí agus nach raibh sí ag teacht le fealsúnacht choimeádach an DUP níos mó, an é sin atá i gceist, a Shéimí?” a d’fhreagair mé, ag dul sa seans.

“Sin é díreach!” arsa Séimí, agus é ag lasadh a phíopa arís. Ní raibh aon deifir ar Shéimí, mar bhí sé ag baint sult as an seisiún Zoom anois.

Tuilleadh le teacht an tseachtain seo chugainn!

.

.

.

.