Tuairisc ó Mheiriceá – An Caipeatól

Tuairisc ó Mheiriceá – An Caipeatól

le | 2021/01/20 | Cúrsaí Reatha, Nuacht Idirnáisiúnta, Tuairim

An Caipeatól!

.

De ghnáth, bíonn mo chuid ama roinnte idir dhá áit – Cill Chainnigh agus San Diego, ach níl mé ábalta léim ar an gcéad eitleán eile abhaile de dheasca an COVID diabhalta! Táim sáinnithe anseo i San Diego agus ní bhogfaidh mé go dtí go mbeidh mé vacsaínithe. Idir an dá linn, airím uaim m’áit dúchais, ach ar ámharaí an tsaoil, táim in ann fanacht i dteagmháil le mo theaghlach agus mo chairde in Éirinn. Táim in ann coinneáil ar an eolas freisin faoina bhfuil ag tarlú sa bhaile. Sin cumhacht an idirlín!  Ós rud é go bhfuil mé ar an talamh anseo i Meiriceá, tír i gcuilithe an iliomad géarchéimeanna ag an am céanna, cheap mé go mbeadh suim agat mo pheirspictíocht a léamh ar an nuacht sna Stáit Aontaithe.  Dá bhrí sin, beidh alt míosúil agam ar an ábhar, dar teideal ‘Tuairisc ó Mheiriceá’. Seo an chéad alt den tsraith.     

Naitsithe agus Faisistithe sa Chaipeatól!

Ní raibh ionadh orm go ndéanfadh Trump beart baothdhána nuair a chaill sé an toghchán uachtaránachta, ach baineadh stangadh asam nuair a chonaic mé an Caipeatól faoi ionsaí ag lucht tacaíochta dílis an Uachtaráin Trump. Níos measa fós, ghríosaigh Trump féin iad chun foréigin ag slógadh agóide a d’eagraigh sé i Washington DC. Scríobh Hilary Clinton alt iontach ar an ábhar sa ‘Washington Post’, agus is é seo a leanas achoimre an ailt.

D’fhoilsigh Coimisiún 9/11 tuairisc inar luaigh siad na teipeanna rialtais a d’oscail an doras do na hionsaithe sceimhlitheoireachta a tharla ar an lá tragóideach sin. Ba é an teip ba mhó ná easpa samhlaíochta. Níor chreid na ceannairí chomh tromchúiseach agus a bhí an scéal. Beagnach 20 bliain ina dhiaidh sin táimid ag déanamh an bhotúin chéanna arís, mar níor shamhlaigh muid an méid damáiste ar féidir leis an Uachtarán a dhéanamh.  Mura dtéimid i ngleic leis na bagairtí atá os ár gcomhair, ní bheidh ann ach tús tragóide i bhfad níos géire dúinn.  

Nuair a sheas Trump sa toghchán uachtaránachta i 2016, mhol sé tír faoi riail daoine geala. Thug sé ardán do chiníochaithe geala, agus chaith sé leo mar chairde. Nuair a chaill sé an toghchán le déanaí, ghríosaigh sé iad chun ionradh a dhéanamh ar an gCaipeatól.

Braitheann na teoiricí seafóideacha atá ag na daoine sin amaideach agus ní dhealraíonn sé go bhfuil aon dochar ann, go dtí go bhfuil taithí phearsanta agat. D’fhoghlaim mé féin an ceacht sin, nuair a chumadh comhcheilg fúm ag maíomh gur Sátanach mé i gceannas ar dhrong phéidifilia lonnaithe i dteach píotsa. Sheol cultasaí fanaiceach buama litreach chugam i dtrátha an ama seo!

Tá sé ríshoiléir dúinn go léir anois cé chomh dainséarach is atá teoiricí chomhcheilge. Spreagann siad na creidmhigh chun foréigin a dhéanamh cosúil leis an bhforéigean a chonaiceamar ar 6 Eanáir i Washington DC!   Gan dabht, ní foláir an dlí a chur ar ionróirí an Chaipeatóil agus pionós trom a ghearradh orthu. Ach níl sé sin sách maith! Ní mór dúinn go léir i Meiriceá domhainmhachnamh a dhéanamh.  Tá leabhar iontach scríofa ag Isabel Wilkerson darb ainm ‘Caste: The Origins of our Discontents’. Nochtann Isabel a cuid tuairimí faoi struchtúr na sochaí i Meiriceá, agus taispeánann sí dúinn go háititheach go bhfuil córas na sainaicmí i réim ann. Luann sí ceist ghéar ón staraí Taylor Branch: Dá mbeadh rogha idir daonlathas agus gile againn, cé mhéad duine a roghnódh gile? Is í an fhírinne shearbh go roghnódh roinnt mhaith daoine gile! Bhí daoine geala faoi arm in ann briseadh isteach sa Chaipeatól agus cad a tharla – ní raibh na forsaí slándála ullamh dóibh! Is mór idir é seo agus cad a tharla i mí an Mheitheamh ag agóid shiocánta i gcoinne dúnmharú George Floyd, nuair a bhí na fórsaí slándála gníomhach agus trodach in aghaidh siúlóirí gorma!

Tá sé tábhachtach anois Trump a tháinseamh as na coireanna uafásacha a rinne sé.  Ní mór do bhaill de Chomhdháil a thacaigh leis na sceimhlitheoirí éirí as a bpoist, é sin nó iad a chaitheamh amach! Ach is é an rud is tábhachtaí ná dlíthe cóiriúla nua a thabhairt isteach agus a chur i bhfeidhm go géar i gcoinne gach eagraíocht sceimhlitheoireachta atá gníomhach sa tír. Caithfimid aghaidh a thabhairt ar an bhfadhb agus caithfimid deimhniú nach dtarlóidh rud mar seo go deo arís.

Sin a bhí le rá ag Hilary Clinton, agus níl le rá agamsa faoi ach go n-aontaím go hiomlán léi. Céard fút féin?

.

.

.

.

.

Tuairisc ó Mheiriceá – An Caipeatól

An Fhírinne faoin tSualainn!

le | 2020/12/16 | Cúrsaí Reatha, Nuacht Idirnáisiúnta, Polaitíocht

Siar i lár mhí Iúil 2020, tharraing alt ar an suíomh www.fee.org (Fondúireacht Oideachas Eacnamaíochta) m’aird. Suíomh liobraíoch é sin, agus níl ann ach bolscaireacht na heite deise faoi scáth an oideachais. Ach mar fhondúireacht oideachais tá siad in ann lamháltas cánach a fháil ó Rialtas sna Stáit Aontaithe. Ní gá dom a rá nach n-aontaím le dearcadh na heagraíochta seo, mar níl ar an suíomh sin ach bréaga ar fad! Mar shampla, tá gach saghas raiméis ann faoin athrú aeráide.  Faigheann an eagraíocht sin maoiniú ón eite dheis – fondúireachtaí Charles Koch mar shampla.  Míchaoithiúlacht mhór dóibh is é an daonlathas, agus ba mhaith leo é a tharraingt anuas agus rialtas forlámhach a chur ina áit.

Ar aon nós, baineadh geit asam leis an alt sin, a chríochnaigh mar seo: “Ar an dea-uair, níl sé ródhéanach dúinn a fhoghlaim ó na botúin a rinneamar. Ar dtús, áfach, caithfimid glacadh leo.”

Cad faoi a bhfuil mé ag caint, an ea?

Bhuel, bhí an t-údar Jon Miltimore ag maíomh go raibh an ceart ag an tSualainn agus a eipidéimeolaí Anders Tegnell leis a bpolasaí liobrálaí a chuir siad i bhfeidhm i mí an Mhárta chun dul i ngleic leis an víreas agus ba chóir dóibh an rud céanna a dhéanamh sna Stáit Aontaithe agus i ngach tír. Dar le Anders Tegnell, ní raibh ach dhá rud le déanamh. Ní mór daoine leochaileacha a chosaint, agus ní foláir do dhaoine a bhfuil siomptóim fliú orthu fanacht sa bhaile. “Má leanann tú an dá riail seo, ní gá bearta breise a dhéanamh,” ar seisean. Chreid sé go mbeadh imdhíonacht tréada ag daonra na tíre roimh i bhfad, agus mar sin ní bheadh an tír buailte leis an dara maidhm de COVID-19.  Chreid sé freisin go leanfadh an saol sóisialta agus cúrsaí eacnamaíochta sa tír ag an ngnáthleibhéal.  

Is fiú a lua gur ar a chomhairle féin amháin a bhí Tegnell. Bhí beagnach gach tír eile ag éisteacht le cad a bhí le rá ag formhór na saineolaithe eipidéimeolaíochta. Mhol an Eagraíocht Dhomhanda Sláinte (EDS) go láidir ordaithe dianghlasála a úsáid mar uirlis chun smacht a fháil ar scaipeadh an víris; scaradh sóisialta a chur i bhfeidhm agus maisc a chaitheamh nuair nach féidir fanacht amach ó dhaoine eile; do lámha a ní go minic; agus áiteanna plódaithe a sheachaint ar fad, go háirithe taobh istigh.  

Cé acu a bhfuil an ceart?  Ceapaim go bhfuil an freagra an-soiléir anois!  Bhí an cheannlíne seo ar an ‘Wall Street Journal’ le déanaí: “Go láidir in aghaidh srianta láidre le fada, tá an turgnamh COVID-19 críochnaithe ag an tSualainn anois.”

Bhuail an dara maidhm san fhómhar agus bhí sé go huafásach! I mí Deireadh Fómhair bhí ar Tegnell a admháil nach raibh aon chomhartha den imdhíonacht tréada ann a raibh sé ag súil leis. Ansin, ar an 22 Deireadh Fómhair, labhair Príomh-Aire na Sualainne, Stefan Löfven go mothúchánach ar an teilifís, agus d’impigh sé ar mhuintir na tíre cruinnithe neamhriachtanacha a chur ar ceal. D’fhógair sé go mbeadh cosc ar níos mó ná ochtar a chruinniú le chéile, agus go mbeadh meánscoileanna ag dúnadh.  

Fuair a lán daoine bás ón víreas sa tSualainn go dtí seo – níos mó ná 7,000 duine, i gcomparáid le níos lú ná 2,000 duine go hiomlán idir an Danmhairg, an Fhionlainn agus an Iorua. Níorbh aon timpiste é sin, mar níl dabht ar bith ach go raibh na polasaithe a bhí molta ag Tegnell go huafásach agus is é sin an fáth go bhfuair a lán daoine bás gan ghá.

Mar gheall ar gheilleagar na Sualainne, ní raibh aon tairbhe le baint as straitéis Tegnell, ach an oiread. Tá an Danmhairg, an Fhionlainn agus an Iorua ag déanamh chomh maith nó níos fearr ná an tSualainn ó thaobh an gheilleagair de.  Ní haon ionadh, mar sin, go bhfuil muintir na Sualainne ag cailleadh muinín in údaráis agus rialtas na tíre, agus ag iarraidh orthu cén fáth nár ghlac siad leis an gcur chuige a bhí ag an chuid eile den domhan sa chéad áit.

Sin í an cheist ar theastaigh ón “Wall Street Journal” a chur ar Tegnell freisin, ach iontas na n-iontas, dhiúltaigh sé glan caint leo.

Agus céard faoi Jon Miltimore, an t-údar mícháiliúil ar www.fee.com ?  Tá sé ciúin le déanaí, rud nach gnách leis ar chor ar bith!

.

.

  

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

Tuairisc ó Mheiriceá – An Caipeatól

In ár gcroíthe go deo!

le | 2020/12/02 | Cúrsaí Reatha, Nuacht Idirnáisiúnta, Nuacht Náisiúnta

Sa bhliain 1366, d’eagraigh Lionel (an tríú mac le hÉadbhard III, Rí Shasana) an pharlaimint anseo i gCill Chainnigh agus rith siad Reachtanna Chill Chainnigh.  Cuireadh srianta dochta ar na coilínigh Shasanacha (Angla-Normannaigh an chuid is mó dóibh), chun deireadh a chur leis an gcomhcheangaltacht a bhí ag tarlú idir na coilínigh agus na hÉireannaigh, agus chun an Béarla a fhógairt mar theanga fhoirmiúil na tíre.

De réir na Reachtanna, ní raibh cead ag na coilínigh sin Éireannaigh a phósadh, Gaeilge a labhairt, ceol Gaeilge a sheinm, nó cluichí na hÉireann agus go háirithe iománaíocht a imirt. Ní raibh cead ag coilínigh freastal ar Eaglais Chaitliceach, nó ag Éireannaigh freastal ar Eaglais Shasana, ach an oiread.

Bhí Lionel ag iarraidh saghas cinedheighilt a chur i bhfeidhm, i ndáiríre.  Agus cé gur theip air na Reachtanna a chur i bhfeidhm, lean iarrachtaí Shasana chun ár dtír agus ár gcultúr a chur faoi chos leis na céadta bliain.  Ach sa deireadh, áfach, is cosúil gurb é an Gorta Mór buille na tubaiste a rinne an dochar is mó dúinn ó thaobh ár dteanga de. Cheapfá gur scéal thairis an chinedheighilt sin anois agus an formhór dúinn ag labhairt Béarla. Iontas na n-iontas, ní bheadh an ceart agat!  Léiríonn an scéal seo a leanas go bhfuil an chinedheighilt chéanna ar siúl fós.

Fuair Margaret Keane bás dhá bhliain go leith ó shin i gCoventry i Sasana.  Éireannach ba ea í a bhog sna caogaidí go Coventry, an áit ar thug sí faoi shaol nua.  Is é an Cumann Lúthchleas Gael (CLG) dlúth agus inneach diaspóra na hÉireann sa Bhreatain le fada.  Mar sin, thosaigh Margaret ag dul go dtí ‘Roger Casement’s GAA Club’ i gCoventry agus ba ghearr gur chroílár a saol féin é. Sa Chlub sin, chas sí leis an Éireannach a phósfadh sí ina dhiaidh sin, fear darb ainm ‘Bernie Keane’.  D’imir Bernie iomáint nuair a bhí sé óg, agus bhí sé ar an bhfoireann áitiúil i mBéal Átha hAmhnais i gContae Mhaigh Eo ar feadh tamaill.  Tar éis dóibh a bheith pósta, agus cé go raibh seisear clainne acu, bhí Bernie agus Margaret an-ghníomhach sa CLG i gCoventry i gcónaí.   Bhronn Uachtarán CLG, Aogán Ó Fearghaill, Gradam an Uachtaráin ar Margaret i bPáirc an Chrócaigh i 2017, de bharr an méid oibre a rinne sí sa CLG.  Is soiléir nár chaill Margaret ná a fear céile a gcultúr ná a dteanga, riamh.

Ní haon ionadh, mar sin, gur dhear teaghlach Margaret cros Cheilteach di mar leac uaighe, a raibh lógó an CLG ina lár. Ní haon ionadh, ach an oiread, gur roghnaigh siad na focail ‘In ár gcroíthe go deo’ mar an inscríbhinn a bheadh ar a leac chuimhneacháin.  

Chuir sé an dú-iontas ar an teaghlach, mar sin, nuair a dhiúltaigh an Breitheamh Stephen Eyre (Seansailéir Dheoise Coventry) dóibh an ráiteas sin a bheith i nGaeilge amháin ar an leac chuimhneacháin. Dúirt Eyre sa rialú go bhféadfaí a cheapadh gur “saghas mana” nó “ráiteas polaitiúil” a bheadh ann, toisc “an paisean agus na mothúcháin ag baint le húsáid na Gaeilge.” Mar sin, bheadh orthu aistriúchán Béarla a chur ar an leac in éineacht leis an ráiteas Gaeilge.  

Níor ghlac teaghlach Margaret leis an rialú sin, agus fuair siad go leor tacaíocht ó phobal na nGael sa Bhreatain, ó mhuintir na hÉireann agus daoine nach Éireannaigh iad freisin.

Bhí iontas ar an teaghlach nuair a dúirt Eaglais Shasana féin nach polasaí náisiúnta dá cuid é diúltú do dhaoine Gaeilge a chur ar leaca cuimhneacháin, agus go bhféadfaí achomharc a dhéanamh faoi rialú Eyre i gcúirt eaglasta níos sinsearaí, Cúirt Arches Canterbury.

Bheadh sé deacair údar a thabhairt le rialú Eyre, mar tá cúig inscríbhinn sa Bhreatnais sa reilig chéanna inar adhlacadh Margaret, gan aon aistriúcháin go Béarla.  Tá an inscríbhinn seo ar leac amháin: “yn ein calonnau am byth, nó “in ár gcroíthe go deo” as Gaeilge – bí ag caint ar chomhtharlúint!

Bhí cás cúirte faoi inscríbhinn as Breatnais sa chúirt cúpla bliain ó shin i Londain, agus ghlac an breitheamh Morag Ellis QC nár ghá aistriúchán a bheith ann, mar bheadh duine in ann aistriúchán a fháil ar líne. Is comhtharlúint dochreidte eile é go bhfuil Morag Ellis QC féin i gceannas ar Chúirt Arches Canterbury!

Caithfidh Cúirt Arches Canterbury an rud ceart a dhéanamh agus an bunchinneadh uafásach a chur ar ceal. Ní foláir dea-shampla a thabhairt agus deireadh a chur leis an mbiogóideacht fhrith-Éireannach sin gan mhoill!

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

Tuairisc ó Mheiriceá – An Caipeatól

An gá Leibhéal 5 i ndáiríre?

le | 2020/10/28 | Cúrsaí Reatha, Nuacht Idirnáisiúnta, Nuacht Náisiúnta, Tuairim

Le déanaí, bhí ar an rialtas srianta dianghlasála leibhéal 5 a chur i bhfeidhm, in aghaidh an ardaithe shuntasaigh atá tagtha ar líon na gcásanna den COVID-19 sa tír. An gá é seo i ndáiríre?  

Tá i bhfad níos mó ar eolas againn anois faoin víreas ná mar a bhí fiú cúpla mí ó shin. Tá tuiscint níos fearr ag na heipidéimeolaithe faoi scaipeadh an víris anois freisin. Ar an drochuair ní dhéanann an taighde sin eolas do na polasaithe rialtais in a lán tíortha.  Ach tá cúpla tír ag úsáid thuiscint na heipidéimeolaithe ina bpolasaithe – an Chóiré Theas, Vítneam agus an tSeapáin san áireamh. Ach cé chomh héifeachtach agus atá polasaithe na Seapáine mar shampla, chun líon na ndaoine ag fáil bás ó COVID-19 a laghdú? Bhuel, agus é seo á scríobh, fuair 1,650 duine bás ón ngalar sa tSeapáin go dtí seo, i gcomparáid le 1,849 in Éirinn. Ach tá daonra 126 milliún duine sa tSeapáin, i gcomparáid le daonra 5 milliún duine in Éirinn. Mar sin tá ráta mortlaíochta ón ngalar fiche cúig huaire níos airde in Éirinn ná sa tSeapáin. Nach dochreidte é sin, go háirithe nuair a fhaigheann tú amach nach mbíonn srianta chomh géar orthu agus a mbíonn orainn?  Cad atá ar siúl? Gan dabht, leanann saoránaigh na tíortha thuasluaite sin treorú a rialtais agus tá níos mó cleachtadh acu ag déileáil le géarchéim víris (SARS, MERS). Ach tugann a rialtais cur chuige eolach i leith na géarchéime COVID-19 freisin, ag cur na béime ar an mbealach a scaipeann an víreas ó dhuine go duine.

.

In iarthar an domhain, cuirimid béim ar an ráta tarchurtha an víris (R). In Éirinn, mar shampla, úsáidtear an uimhir sin mar chritéir mheastóireachta nuair atá an Fhoireann Náisiúnta um Éigeandáil sa tSláinte Phoiblí (NPHET) ag iarraidh cinneadh a dhéanamh mar gheall ar cén leibhéal srianta a mholadh don rialtas. Ar an meán, scaipeann duine ionfhabhtaithe an víreas do R daoine eile, agus má tá R níos lú ná a haon, bíonn laghdú ar líon na ndaoine ag tolgadh an galar COVID-19.  Rinneadh taighde ar an ábhar sin, agus fuarthas amach nach bhfuil R roinnte go cothrom. Ní scaipeann timpeall 70 faoin gcéad den daonra ionfhadhbtaithe an víreas ar chor ar bith. Ach scaipeann timpeall 10 faoin gcéad den daonra ionfhadhbtaithe suas le 80% cásanna nua, agus tugtar ollscaiptheoirí (‘superspreaders’ as Béarla) ar na daoine sin.  Mar a tharlaíonn, sin eolas an-tábhachtach ar fad.  

Rinneadh a lán taighde eile ar na coinníollacha atá fabhrach do scaipeadh an víris, agus fuarthas amach cúpla rud suntasach. Tá sé i bhfad níos éasca an víreas a scaipeadh taobh istigh ná mar atá sé taobh amuigh – b’fhéidir fiche uaire níos éasca!   Laistigh, tá sé níos éasca an víreas a scaipeadh in áiteanna cúnga nach bhfuil aeráil mhaith ann, agus ina bhfuil go leor daoine gar le chéile le tamall fada, agus go háirithe nuair atá siad ag caint nó ag canadh. Smaoinigh ar thoit thánaisteach tobac, agus bíonn an víreas san aer i slí cosúil leis sin.

Moltaí:

Tá cuardach teagmhálaithe an-tábhachtach i straitéis na tíortha thuasluaite, ach cuardach teagmhála ar gcúl atá i gceist nach bhfuil mar an gcéanna leis an gcuardach a dhéantar in Éirinn anois. Is é aidhm an chuardaigh sin ná an ollscaiptheoir a aithint. Déantar cuardach teagmhálaithe ar dtús ar an duine a bhfuil an galar aige ach déantar iarracht a fháil amach cén teagmháil a thug an galar dó. Seans maith gur ollscaiptheoir an duine sin, agus más ea (tá slite ann chun é sin a dhearbhú), déanann tú cuardach teagmhálaithe ar an ollscaiptheoir agus ansin cuireann tú srianta ar an ollscaiptheoir agus a theagmhálaithe. Tá an straitéis seo i bhfad níos fearr, mar tá tú in ann braislí a bhriseadh suas níos éifeachtaí.

Chomh maith leis sin, caithfidh tú cosc a chur ar aon bhailithe neamhriachtanaigh a bheadh laistigh in áiteanna cúnga le go leor daoine, gan aeráil mhaith a bheith ann. Cuirtear rialacha i bhfeidhm lasmuigh den teach mar gheall ar chaitheamh mascanna agus ar scoitheadh sóisialta go hiondúil freisin.

Agus sin an méid! Tá an tSeapáin, an Chóiré Theas agus tíortha eile ag éirí thar cionn leis an gcur chuige sin, agus níl sé ródheacair ar an bpobal cloí le spriocanna mar sin ach an oiread. Is fiú do NPHET agus an rialtas an cur chuige seo a staidéar ar a laghad – tá sé amuigh ag an bpobal orthu!

.

.

.

.

.

Tuairisc ó Mheiriceá – An Caipeatól

Fealsúnacht urchóideach agus forchiníoch i Meiriceá!

le | 2020/10/21 | Cúrsaí Reatha, Nuacht Idirnáisiúnta

Bhí sé deacair dom a chreidiúint an bhrúfhógra a phreab aníos ar m’fhón le déanaí. Ar dtús, cheap mé gur bhréagnuacht a bhí ann. Ach ba ghearr gur léir dom nach raibh aon dabht ach go raibh sé fíor. Gabhadh tuairim is dáréag fear a raibh plean fuadaithe agus dúnmharaithe Gobharnóir Michigan acu.  Chomhoibrigh an Oifig Fheidearálach an Imscrúdaithe leis na póilíní stáit ar feadh na míonna roimh na gabhálacha.  Tá seachtar nasctha le mílíste forchiníoch geal darb ainm ‘Wolverine Watchmen’.  Creideann a chuid ball go bhfuil sé in am ionsaithe fhoréignigh a dhéanamh ar pholaiteoirí liobrálacha agus ar fhórsaí póilíneachta.

Ar an drochuair, ní haon timpiste é go bhfuil aintoiscigh mar sin faoi bhláth. Dar leis Roinn Slándáil Dúiche (DHS), is í an bhagairt is mó sna Stáit Aontaithe sa bhliain 2020 ná sceimhlitheoireacht intíre, agus go háirithe ó ghrúpaí ciníocha agus ag forchiníochaithe geala. Níl fiú amháin na bagairtí ó sceimhlitheoireacht idirnáisiúnta chomh dainséarach!

I mí Aibreán, chuir Gobharnóir Whitmer dianghlasáil i bhfeidhm i Michigan, chun dul i ngleic le COVID-19. Ansin, chuaigh agóideoirí feargacha isteach i bhfoirgneamh an rialtais, agus bhí cuid acu armáilte. An lá ina dhiaidh sin, sheol Trump an giolc seo: “Caithfidh Gobharnóir Michigan beagán a ghéilleadh, agus an tine a mhúchadh. Daoine maithe is ea iad (na hagóideoirí), ach tá fearg orthu. Ba mhaith leo a saol ar ais arís, slán sábháilte. Bí leo, bí ag caint leo, déan margadh leo!” Níos luaithe sa mhí sheol sé “SAORAIGÍ MICHIGAN!”  Agus cad faoin tubaiste sin, an díospóireacht pholaitiúil idir Trump agus Biden, agus iad ina seasamh don uachtaránacht? Agus í ag caint faoin iarracht í a fhuadach, dúirt Whitmer nár cháin Trump forchiníochaithe geala, fiú nuair a d’iarr an cathaoirleach air iad a cháineadh. Ina ionad sin, chuir sé ar fuireachas iad, nuair a dúirt sé: “Stand down, and stand by!” Gairm chun gnímh atá sna focail sin, gan dabht.

Ag caint ar an ábhar seo, dúirt leasuachtarán Joe Biden: “Tá focail an Uachtaráin thar a bheith tábhachtach!  Tá tionchar mór acu ar threo na margaí agus ar chúrsaí domhanda. D’fhéadfadh focail an Uachtaráin cogadh a thosú, nó síocháin a chur i réim. Ach tá a fhocail in ann drochdhaoine a spreagadh, daoine atá lán d’fhuath agus d’fhoréigean! Agus ceapaim go gcaithfidh an tUachtarán stop a chur le focail ghríosaitheacha mar seo. Ní foláir don Uachtarán tuiscint a bheith aige ar chumhacht a fhocal.”

Cad sa diabhal atá á dhéanamh ag Uachtarán na Stáit Aontaithe?  Ar an drochuair, ní hé seo an chéad uair ar fhiafraíodh an cheist chéanna.  I gcás an Uachtaráin agus a pháirtí, chuirfeadh na gníomhartha loitiméireachta atá á cleachtadh acu déistin orainn go léir a bhfuil prionsabail daonlathais againn. Tá an córas daonlathach i Meiriceá faoi ionsaí ón taobh istigh, agus is rud an-dainséarach é sin dúinn go léir, is cuma cén tír a bhfuil cónaí ort inti.

Ach chun an cheist thuasluaite a fhreagairt – bhí an tUachtarán ag iarraidh geilleagar na tíre a oscailt, cé go mbeadh iarmhairtí tubaisteacha ann agus go gcaillfí a lán duine gan ghá. Cé gur ghlac a lán Gobharnóirí Poblachtaigh lena chomhairle, níor ghlac Gobharnóirí Daonlathaithe leis. Dá bhrí an difríocht sin, tharraing sé coimhlint idir an tUachtarán agus na Gobharnóirí Daonlathaithe. Bhí easaontas domhain idir Trump agus Whitmer, mar labhair Whitmer amach gan scáth gan náire, agus ní raibh eagla uirthi an tUachtarán a cháineadh mar gheall ar a chur chuige maidir le COVID-19.  Creideann Whitmer go bhfuil sláinte agus sábháilteacht muintir Michigan níos tábhachtaí ná fiú amháin an geilleagar. Mar sin, chuir sí dianghlasáil i bhfeidhm nuair a bhí Trump ag cur brú uirthi an geilleagar a oscailt. Lean sí ar aghaidh in ainneoin agóid an Uachtaráin.

Bhí na grúpaí antoisceach cosúil leis na ‘Proud Boys” agus na “Wolverine Watchmen’’ i gcoinne srianta an Ghobharnóra, agus ní raibh sé deacair don Uachtarán iad a ghríosú chun foréigin. I mo thuairim, braitheann Trump ar na grúpaí antoiscigh sin mar a fhórsaí pearsanta a bhfuil sé in ann úsáid a bhaint astu chun a chéilí comhraic scanrú a chur i bhfeidhm.

Gníomhartha neamhdhaonlathach atá á gcleachtadh ag an Uachtarán agus a pháirtí, agus mar sin níl an dara rogha ag aon saoránach Mheiriceá ach vóta a chaitheamh sa toghchán uachtaránachta ar an tríú lá de mhí na Samhna ar son Bunreacht na Stáit Aontaithe, ar son daonlathas i Meiriceá agus ar fud an domhain, agus mar sin ar son Joe Biden!

.

.

.

.

.

Tuairisc ó Mheiriceá – An Caipeatól

Tromluí Meiriceánach!

le | 2020/10/07 | Nuacht Idirnáisiúnta

Leanfaidh mé ar aghaidh leis an dara scéal mar gheall ar mhuintir Petrocelli as Staten Island i Nua-Eabhrac. Sa chéad scéal tubaisteach, chualamar faoi chúlra na clainne, agus ansin go háirithe faoi cad a tharla do Mark Petrocelli ar an lá sin na cinniúna, 11 Meán Fómhair, 2001.

Cailliúint ollmhór ba ea bás Mark don chlann, ach lean siad ar aghaidh chomh maith agus a thiocfadh leo. Chuidigh a gcreideamh go mór leo déileáil leis an tragóid uafásach, ach ní raibh lá éasca acu riamh. Bhí sé an-tábhachtach dóibh iad féin a choimeád gnóthach, agus d’oibrigh Ginger agus Al (tuismitheoirí Mark) mar Mhinistrí Eocairiste ag an eaglais áitiúil – eaglais na Maighdine Muire, Réalt na Mara. Bhí Al ar bord iontaobhaithe na heaglaise agus bhí sé ina léitheoir san eaglais freisin. Bhí Ginger ar fhoireann babhlála na heaglaise.

Sa bhaile, b’aoibhinn le hAl aire a thabhairt dona gharraí glasraí, agus bhíodh sé an-ghnóthach leis an obair sin, go háirithe san earrach. Go minic, rinne Ginger agus Al sealaíocht ar a chéile ag tiomáint a ngariníonacha Emily agus Lily, go dtí a scoil agus imeachtaí éagsúla.

Lá amháin sa bhliain 2015, gan coinne ar bith, fuair siad scairt gutháin ó Michael Coppotelli, alumnas na meánscoile céanna ar fhreastal Mark uirthi. Stiúrthóir cúnta scoileanna Ard-deoise Nua-Eabhrac ba ea Michael anois, agus thug sé cuireadh don chlann freastal ar dheasghnátha ilchreidmheach a bheadh ar siúl ag an Ionad Cuimhneacháin san Ionad Trádála Domhanda.  Bhí an Pápa ar cheann de na ceannairí reiligiúnacha a bheadh i bhfeighil ag an gcomóradh. Ghlac an chlann go fonnmhar leis an gcuireadh.

Gan mhoill ina dhiaidh sin, oíche amháin, bhí brionglóid ag Albert. Sa bhrionglóid, dúradh leis a phaidrín agus cártaí urnaí ar son a mhac Mark a thabhairt leis go dtí an comóradh, agus go mbeannódh an Pápa iad.

“Ní raibh a fhios agam an dtarlódh a leithéid, nó cén chaoi a dtarlódh sé,” arsa Al. “Bhí mé ag únfairt an oíche ar fad, ag smaoineamh dá mbeinn in ann na rudaí a thabhairt do Chairdinéal Ó Dóláin, b’fhéidir go mbeadh sé in ann iad a thabhairt don Phápa.

Ag an searmanas, bhí an t-ádh dearg ar Ginger agus Al, mar bhí siad suite gar don tosach. Nuair a bhí an Pápa ag fágáil, d’fhéach sé ar Al, agus thapaigh Al an deis sin.

“Athair Ró-Naofa,” a dúirt Al, “ar mhiste leat na paidríní agus cártaí urnaí seo a bheannú ar son ár mac Mark?” Agus bheannaigh an Pápa iad, rinne sé comhartha na Croise, agus leag sé a lámh orthu.

“Tarlaíonn míorúiltí,” arsa Al. “Uaireanta, is gá dúinn a bheith oscailte do na féidearthachtaí!”

.

.

Ar Lá Fhéile Pádraig seo caite (2020), thug Al cuairt ar a dhochtúir mar d’airigh sé tinn. Ar 24 Márta, diagnóisíodh go raibh an galar COVID-19 air. Thug Ginger aire dó ar feadh cúpla lá, agus bhí sé an-lag, agus ina chodladh formhór an ama. Ach nuair a d’éirigh sé deacair dó a anáil a tharraingt, tugadh go dtí an t-ospidéal é. Fuair sé bás ar an chéad lá d’Aibreán, nuair nach raibh ach 73 bliana slánaithe aige.

Ag labhairt faoi thionchar na dtragóidí, dúirt Al Óg:   

“I gcás Mark, bhí sochraid againn san eaglais gan a chorp. Agus i gcás m’athair, bhí a chorp againn ach ní raibh sochraid ceadaithe de dheasca an víris.  Saghas Amharclann na hÉigéille atá i gceist, I ndáiríre.”

D’admhaigh Al Óg gur fágadh ina staic é nuair a chuala sé drochscéala a athair!

Ar 11 Meán Fómhair, 2001, bhí a fhios ag Al Óg agus a athair go maith go raibh an t-aer lán le truailleán nimhiúil, ach ní raibh aon rud ar domhan a d’fhéadfadh stop a chur leis a gcuardach tábhachtach.

Cé nach bhfuil fianaise dhoshéanta ar fáil fós, tá sé soiléir go léir go bhfuil na freagróirí éigeandála 11 Meán Fómhair i níos mó contúirte an galar COVID-19 a tholg ná an gnáthphobal.

Mar sin, is é an rud is aistí faoi scéalta mhuintir Petrocelli, ná seans maith go raibh an t-ionsaí sceimhlitheoireachta freagrach as ní hamháin bás Mark, ach bás a athair freisin.  Fiú fiche bliain ina dhiaidh ionsaithe uafásaigh 11 Meán Fómhair, tá an Tromluí Meiriceánach sin ag marú daoine fós – dochreidte!   

.

.

gaGaeilge
gaGaeilge en_USEnglish