Bás Matthew Perry!

Bás Matthew Perry!

 

Ó am go ham, tarraingítear ár naird ar thragóid éigin ag baint le handúil sna drugaí nó alcóil. Le déanaí, tháinig fiosrúchán faoi bhás an aisteora cháiliúil Matthew Perry (Chandler Bing sa dráma grinn suímh ‘Friends’ a craoladh ó 1994-2004) chun críche. D’eisigh Perry cuimhní cinn bliain roimh a bhás, darb ainm ‘Friends, Lovers and the Big Terrible Thing ina raibh sonraí uafásacha faoina streachailt chun andúil a shárú. Ag an am, dúirt sé go raibh sé saor ó dhrugaí le bliain go leith anuas. Níos lú ná bliain ina dhiaidh sin, bhí sé marbh. Ar dtús, dúirt an cróinéir gur timpisteach a bhádh ina thobán te, mar thoradh ar mheascán de dhrugaí a bhí tógtha aige agus galar croí a bhí air. Ach osclaíodh fiosrúchán nua i mí na Bealtaine, 2024 chun a fháil amach cén fáth go raibh an oiread sin den druga céataimín (Ketamine as Béarla) ina fhuil. Bhí Perry ag baint úsáide as teiripe insileadh céatamín chun dianchóireáil a dhéanamh ar dhúlagar agus imní, ach bhí an seisiún deireanach aige níos mó ná seachtain roimh a bhás.

An Dochtúir agus an Bhanríon Céataimín

Bhí an méid céanna céatamín i bhfuil Perry agus a mbeadh agus é in úsáid mar ainéistéiseach ginearálta. Cá as ar tháinig sé? Tuairiscíodh sa ‘Los Angeles Times i mí an Mheithimh gur éirigh le himscrúdaitheoirí fostaithe ag an Roinn Póilíní Los Angeles, an Riarachán Forfheidhmithe Drugaí Feidearálach agus Seirbhís Phoist na Stáit Aontaithe daoine áirithe a cheangail le soláthar céataimín. Scéal dochreidte ba ea é, agus cúisíodh cúigear maidir le bás Perry. Nuair a d’iarr Perry ar a dhochtúir rialta níos mó céataimín a ordú , dhiúltaigh sé é a dhéanamh. Ansin d’aimsigh Perry dochtúir eile nach mbeadh fadhb aige leis sin- an Dochtúir Salvador Plasencia. Líomhnaíonn ionchúisitheoirí gur bhain Plasencia úsáid as éadóchas agus andúil Perry, chun airgead a fháil. Bhí dochtúir eile, Dochtúir Mark Chavez, ag cabhrú le Plasencia, agus ag fáil céatamín dó go mídhleathach. Ní raibh scrupall ar bith iontu, agus sheol Plasencia téacs chuig Chavez, ag rá: “Ní fheadar cé mhéad a íocfaidh an dúramán seo.” Níl aon dabht ach go raibh Plasencia agus Chavez den tuairim gur tálaí airgid a bhí i Perry. Agus bhí an ceart acu, maidir leis an airgead ar aon nós. D’íoc Perry $55,000 in airgead tirim as dosaen fial céataimín an mhí dheireanach dá shaol. Ach ní chosnaíonn fial céataimín ach $20 de ghnáth! Cén saghas dochtúra a dhíolann drugaí ar phraghas scannalach d’othar a bhfuil fadhb andúile aige? Cén saghas dochtúra a thagann i dtír ar ghalar a othar féin? Cén saghas dochtúra a bhíonn chomh santach sin go maródh sé a othar féin? Ní dochtúir an duine sin, i mo thuairim, ach mangaire drugaí nach cuma leis ach faoin airgead.

Bhí gréasán coiriúil eile ag obair freisin, agus ag soláthar drugaí do Perry. Bhí mangaire drugaí agus dáileoir céataimín darb ainm Jasveen Sangha agus ar a dtugtar ‘an Bhanríon Céataimín’ uirthi, ag soláthar céataimín do Perry trí mhangaire drugaí eile, darb ainm Erik Fleming. Bhí aithne ag Perry ar Fleming mar roimh dó a bheith ina mhangaire drugaí, bhí Fleming ina stiúrthóir scannán in Hollywood. Thug Fleming 50 fial céataimín do chúntóir pearsanta Perry, fear darb ainm Kenneth Iwamasa. Thugadh Iwamasa instealltaí céataimín do Perry gach lá – thug sé 27 instealladh dó sna cúig lá suas go bás Perry, agus 3 instealladh dó ar lá a bhás. Ní raibh Iwamasa cáilithe instealltaí céataimín a thabhairt do Perry, ach thaispeáin Placensia dó conas é a dhéanamh.

Cúisíodh an cúigear (Plasencia, Chavez, Sangha, Fleming agus Iwamasa) as coireanna éagsúla ag baint le dáileadh céataimín agus le bás Perry. Phléadáil Plasencia agus Sangha neamhchiontach, ach phléadaíl Chavez, Fleming agus Iwamasa ciontach.

Pianbhreitheanna?

Cad atá i ndán don chúigear, maidir le pianbhreitheanna? I gcás iadsan a phléadáil ciontach, ghearrfadh téarma príosúin suas go 10 mbliain ar Chavez, suas go 15 bliain ar Iwamasa agus suas go 25 bliain ar Fleming. I gcás Sangha agus Plasencia, má chiontaítear iad as gach cúiseamh ina n-aghaidh, is dóichí ná a mhalairt go gcaithfidh an bheirt acu a saol i bpríosún.

Conclúid

Druga andúile is é céataimín, a úsáidtear mar ainéistéiseach agus mar theiripe le haghaidh dúlagar. Is substaint rialaithe é agus druga neamhdhleathach. Fuair Perry é mar theiripe ar dtús, ach ansin d’éirigh sé tugtha do chéataimín. Ba rogha uafásach é druga andúile mar seo a thabhairt d’andúileach, agus bhí a fhios ag gach duine gurb andúileach é Perry. Ní ba mheasa ná sin, in ionad cabhair a thabhairt dó, bhain a dhochtúir, a chara agus a chúntóir pearsanta buntáiste as a ghalar, agus mharaigh siad é faoi dheireadh. Tá súil agam go gcaithfidh gach duine den chúigear coirpeach sin tamall fada i bpríosúin as a gcoireanna uafásacha. B’fhéidir go gcuirfidh sé sin teachtaireacht shoiléir in iúl do choirpigh eile ag smaoineamh ar rud mar sin a dhéanamh.

.

.

.

Tuairisc ó Mheiriceá-Casann an Taoide!

Tuairisc ó Mheiriceá-Casann an Taoide!

Fiú cúpla lá ó shin, ní raibh cuma mhaith ar chúrsaí i Stáit Aontaithe Mheiriceá (SAM), más Daonlathaí thú. Roimh an díospóireacht idir Trump agus Biden ar an 27 Meitheamh, bhí Biden chun deiridh sna pobalbhreitheanna píosa maith. Bhain an díospóireacht sin stangadh asam, agus mé ag féachaint ar Biden ag streachailt i ngach slí. Bhí sé ríshoiléir domsa nach raibh sé in ann smacht a choimeád ar a smaointe ar chor ar bith, agus raiméis á rá aige níos mó ná cúpla uair. Is cúis náire é chomh huafásach agus a bhí an díospóireacht, agus na hiarrthóirí ag argóint faoi cé is fearr ag imirt gailf, nuair atá gach saghas faidhbe le réiteach sa tír agus ar domhan. Tar éis an drochthaispeántais sin, chuaigh cúrsaí in olcas do Biden ó thaobh na bpobalbhreitheanna de. Tháinig maolú ar a thacaíocht fiú ina pháirtí féin, agus thosaigh Daonlathaithe mór le rá ag rá go raibh sé in am do Biden machnamh a dhéanamh an mbeadh sé ceart dó leanúint ar aghaidh lena iarracht ar an uachtaránacht. Mhéadaigh an liosta daoine sin lá i ndiaidh lae. Ar dtús, níor éist Biden leo, ag rá gur le Dia amháin a n-éistfeadh sé.

Iarraidh Mharfach

Ansin tugadh iarraidh mharfach ar Trump ag slógadh polaitiúil. Rinne piléar gránú ar chluas Trump, roimh mharú an fheallmharfóra teipthe ag naoscaire de chuid na rúnseirbhíse. Thapaigh Trump an deis sin gan mhoill agus go hinstinneach. D’éirigh Trump ina sheasamh arís, suaite gan a bheith buailte, sruth fola ar a aghaidh, a dhorn san aer, bratach SAM ag foluain taobh thiar de. Tharraing grianghrafadóir pictiúr chumhachtach an uafáis, agus leis sin bronnadh stádas an laoich, stádas diaganta ar Trump. Thug eispéireas a neasbháis fuinneamh athnuaite dfheachtas Trump ag daingniú dearcadh an phobail gur íospartach na nDaonlathaithe é. Deirtear gur ionann pictiúr agus míle focal, agus is luachmhaire an pictiúr íocónach sin ná na céadta milliún dollar i bhfógraí feachtais. Ar dtús, ceapadh go mbainfeadh an nuacht sin aird an phobail de dheacrachtaí Biden. Ach lean agus mhéadaigh na gearáin ghlóracha ag impí ar Biden éirí as a iarratas ar an uachtaránacht. Ansin, tháinig COVID ar Biden, agus bhí air féinleithlisiú sa bhaile.

Athrú Meoin

Cé go raibh sé tinn, lean an brú ar Biden agus bhí sé i dteagmháil le daoine sa pháirtí a raibh meas mór aige orthu chun cúrsaí a phlé faoina chás. Bhí níos mó ama aige cúrsaí a phlé lena theaghlach féin freisin. Cibé ar siocair leis, chaith Biden isteach an tuáille ar an 21 Iúil, agus mhol sé Leasuachtarán Kamala Harris chun a áit a líonadh. Ba rud an-deacair do Biden éirí as mar sin, ach rinne sé é ar mhaithe a pháirtí agus ar mhaithe na tíre – agus ní ar a leas féin. Nach mór an chodarsnacht idir Biden agus Trump. D’éirigh Biden as a iarratas ar an uachtaránacht nuair nár ghá dó. Rinne Trump gach iarracht fanacht mar uachtarán nuair a bhí an toghchán uachtaránachta caillte aige. Sin an difríocht idir daonlathaí agus uathlathaí.

Kamala Harris

Thug formhór na nDaonlathaithe a dtacaíocht do Harris gan mhoill. Níor chuir aon Daonlathaí eile a (h)ainm sa rith, ach oiread. Bhí go leor síntiúis á dtabhairt d’fheachtais Harris tar éis do Biden tarraingt amach. Is dócha gur bhailigh feachtas Harris níos mó airgid i dtréimhse 24 uair ná aon iarrthóir eile i stair SAMtimpeall 100 milliún dollar! Mar sin, tá sé soiléir go bhfuil tacaíocht an phobail aici. tacaíocht formhór na dtoscairí (2,688 as beagnach 4,000 agus é seo á scríobh) sa pháirtí faighte aici freisin. agus roghnaíonn siadsan cé sa pháirtí a sheasfaidh don uachtaránacht. Mar sin, tá sé beagnach cinnte go roghnóidh na Daonlathaithe Harris chun seasamh don uachtaránacht in aghaidh Trump.

An bhfuil SAM réidh?


Dá mbeadh an bua ag Harris, bheadh ​​sí ar an gcéad bhean, ar an gcéad bhean de Dhath agus ar an gcéad duine de bhunadh na hÁise Theas
mar uachtarán SAM. Tá go leor daoine ar an eite dheas sna Stáit Aontaithe atá thar a bheith coimeádach agus a mbeadh deacrachtaí acu le hathruithe mar sin. Ar an lámh eile, tá go leor daoine ar an eite chlé ag iarraidh athruithe mar sin ar a laghad. Tá muintir SAM deighilte go hiomlán ó thaobh na polaitíochta de, agus feictear an deighilt sin go soiléir agus go pearsanta ina roghanna uachtaránachta – Trump agus Harris. Tá Trump agus Harris gob ar ghob sna pobalbhreitheanna faoi láthair. Níl a comhiarrthóir leasuachtaránachta ainmnithe ag Harris fós, agus d’fhéadfadh an cinneadh sin tionchar mór a imirt ar thorthaí an toghcháin. Tá pleananna na bPoblachtach ina gcíor thuathail le tarraingt amach Biden, agus tógfaidh sé tamaill dóibh straitéis nua a chumadh. Mar sin, ní féidir an toradh a thuar ar bhealach ar bith cinnte fós. Ach is féidir é seo a rá go cinnte– beidh seans i bhfad níos fearr anois ag na Daonlathaithe go leor buanna a bhaint amach ag gach leibhéal – Teach na nIonadaithe, an Seanad agus an Uachtaránacht – ná nuair a bhí Biden ag seasamh don uachtaránacht. A bhuí le neamhleithleasachas Biden, seans go mbogfaimid ar aghaidh mar dhaonlathas i Meiriceá, agus bua againn ar an uathlathas go ceann píosa eile!.

Athbheochan na hÚcráinise!

Athbheochan na hÚcráinise!

 

Fuair an Úcráin a neamhspleáchas sa bhliain 1991 tar éis thobchliseadh an Aontais Shóivéadaigh. Ag an am, gealladh athbheochan na hÚcráinise, teanga dhúchais na tíre. Is míorúilt go raibh sé fós beo, mar rinne Impireacht na Rúise agus níos déanaí an tAontas Sóivéadach an méid sin damáiste do mhuintir, do chultúr agus do theanga na hÚcráine leis na céadta bliain. Tá míorúilt eile faoi lánseol san Úcráin faoi láthair, maidir le hathbheochan na hÚcráinise. Roimh dom an mhíorúilt sin a nochtadh, is fiú cúpla focal a scríobh faoi cé chomh deacair is a bhí sé do na hÚcráinigh a gcultúr agus a dteanga a thabhairt slán trí na géarchéimeanna eisiacha a tharla dóibh in imeacht na mblianta. Leis an eolas sin, beidh tuiscint níos doimhne againn faoin míorúilt féin.

Go gairid i ndiaidh di teacht i gcumhacht i 1762, chuir an Banimpire Rúiseach Catherine II cosc ​​ar theagasc na hÚcráine ag an Acadamh Kyiv-Mohyla, an t-ionad cultúrtha ba thábhachtaí san Úcráin ag an am. Ní ba dhéanaí, thug orduithe do na heaglaisí seirbhísí eaglasta a dhéanamh i Rúisis amháin agus do na scoileanna Rúisís a bheith mar ábhar éigeantach acu.

Sa 19ú haois, rinne Impireacht na Rúise géarleanúint arís agus arís eile ar chultúr na hÚcráine agus go háirithe ar Úcráinis, ar eagla gur bhagairt mhór a bheadh ann d’aontacht na hImpireachta. Sa bhliain 1804 cuireadh cosc ​​ar an Úcráinis mar ábhar agus mar theanga theagaisc sna scoileanna.

Ach lean bearta fiú níos déine i 1863 nuair a rinne an tAire Impiriúil Gnóthaí Baile Pyotr Valuev forógra chun deireadh a chur le foilsiú leabhar as Úcráinis. Dar leis an bhforógra, “ní raibh Rúisis Bheag (a chiallaíonn Úcráinis) ann riamh agus ní bheidh ann.”

Sa bhliain 1922, gan mhoill i ndiaidh Réabhlóid na Rúise, slogadh an Úcráin isteach san Aontas Sóivéadach, agus ansin cuireadh polasaithe nua i bhfeidhm ann, ar tugadhUkrainization orthu. Athrú iomlán a bhí i gceist agus ní raibh aon chosc ar úsáid na hÚcráinise níos mó.

Ba ghearr a mhair an ‘Ukrainization’, áfach, mar chuir an deachtóir Joseph Stalin ar ceal é sa bhliain 1933. Níos measa ná sin, maraíodh roinnt mhaith de lucht intleachta na hÚcráine, scríbhneoirí agus ealaíontóirí cáiliúla san áireamh, sa ‘Purgú Mór’ i 1937. Tar éis báis Stalin i 1953, bhláthaigh athbheochan cultúrtha agus ina theannta sin, tháinig glúin úr scríbhneoirí agus ealaíontóirí.

Nuair a fuair an Úcráin a neamhspleáchas i 1991, thug an rialtas gealltanas tacaíocht a thabhairt don chultúr agus don teanga. Ach bhí drochthionchar na Rúise ar an Úcráinis fós le feiceáil sa tír nua agus fada ina dhiaidh sin, bhí teilifís na hÚcráine, a nuachtáin, agus fiú ainmneacha a sráideanna fós as Rúisis den chuid is mó. Ní raibh sé in am fós.

Leis an Réabhlóid EuroMaidan i 2013-2014, cuireadh amach réimeas a bhí ar son an Kremlin, agus cuireadh isteach réimeas ar son na hÚcráine ina áit. Níor ghlac Vladimir Putin leis sin, agus ghabh an Rúis seilbh ar an gCrimé i 2014. Go luath ina dhiaidh sin rinne an Rúis ionradh ar oirthear na hÚcráine, ag gabháil codanna de na réigiúin fhéinrialaitheacha de Donetsk agus Luhansk. Cuireadh srianta géara ar úsáid na hÚcráinise sna críocha gafa sin mar pháirt den ghabháil.

Faoi dheireadh i 2019, ritheadh Acht na Teanga san Úcráin, a bhunaigh an Úcráinis mar theanga oifigiúil na tíre, agus leis sin cuireadh iallach ar na meáin, ar an gcóras oideachais agus ar chomhlachtaí poiblí an teanga a úsáid go poiblí.

Ansin, sa bhliain 2022 d’ionsaigh fórsaí Putin an Úcráin go brúidiúil, agus cé gur cheap Putin go mbeadh an bua aige laistigh de chúpla lá, tá an cogadh fós ar siúl dhá bhliain go leith ina dhiaidh na hionsaithe. Agus impiriúlachas na Rúise le feiceáil faoi lánseol, tháinig borradh mór ar athbheochan na hÚcráinise. Bhí muintir na tíre tiomanta d’aon ghnó a dteanga dhúchais a labhairt, beag beann ar a gcumas sa teanga. Is ansin a tharla an mhíorúilt agus insíonn na fíricí an scéal. Ocht mí tar éis an ionsaithe, dúirt 71% do phobal na tíre go raibh siad ag labhairt Úcráinise níos mó, agus d’athraigh 33% mhuintir Kyiv ó Rúisís go hÚcráinis mar a dteanga labhartha.

Ó mhí Aibreáin 2023 amach, is gá daon duine ag iarraidh a bheith ina shaoránach pas a fháil i scrúduithe Úcráinise (scrúdú scríofa agus scrúdú béil). “Tá muid ag dul faoi athbhreith na teanga. Nílimid ach ag fáil amach cad a bhí againn i gcónaí,” a dúirt Volodymyr Dibrova, scríbhneoir agus aistritheoir a mhúineann Úcráinis ag Harvard. Ní reiligiún ná críoch, ach teanga, a dúirt Dibrova, an fachtóir a dhéanann an t-idirdhealú is suntasaí idir iad agus a namhaid. “Tá sé amhail is go bhfuil muintir na tíre tar éis dúiseacht agus ag fiafraí díobh féin: Cé muidne? Cad í ár bhfíor-stair? Cad í ár bhfíor-theanga? Más í an Úcráinis ár bhfíor-theanga, cén fáth nach labhraímid í an t-am ar fad? Cén fáth nach labhraímid Úcráinis mar theanga ár gcaidrimh agus ag gach ócáid –idir fhoirmiúil agus neamhfhoirmiúil? Bhí na freagraí an-soiléir do mhuintir na tíre, agus thuig siad go maith gur phríomhpháirt dá bhféiniúlacht mar phobal agus mar náisiún í a dteanga. Sin an fáth gur thosaigh siad í á foghlaim nó á athfhoghlaim agus á labhairt an oiread agus ab fhéidir leo. Thuig siad go raibh a gcultúr agus go háirithe a dteanga fite fuaite lena bhféiniúlacht náisiúnta. Agus chuaigh siad sa bhearna bhaoil agus sheas siad an fód ar son na féiniúlachta céanna sin!

Molaim go hard gach rud atá á dhéanamh ag muintir na hÚcráine maidir lena dteanga, in ainneoin an chogaidh fhíochmhair a ar siúl. Ardaíonn sé cúpla ceist dúinn féin freisin, maidir leis ár gcultúr agus ár dteanga. muidne? Cad í ár bhfíor-stair? Cad í ár bhfíor-theanga? Más í an Ghaeilge ár bhfíor-theanga, cén fáth nach labhraímid í an t-am ar fad? Cén fáth nach labhraímid Gaeilge mar theanga ár gcaidrimh agus ag gach ócáid –idir fhoirmiúil agus neamhfhoirmiúil? Agus faoi dheireadh an cheist is tábhachtaí dúinn a fhreagairt – cad is gá tarlú dúinn ionas go ndúiseoimid as ár stipéar sula mbeidh sé ródhéanach agus ár dteanga a shábháil – gann ar chogadh?

Tuairisc ó Mheiriceá – tír gafa idir dhá thine Bhealtaine!

Tuairisc ó Mheiriceá – tír gafa idir dhá thine Bhealtaine!

Tuairisc ó Mheiriceá – tír gafa idir dhá thine Bhealtaine!

 

Más Daonlathaí tú, tromluí amach is amach a bhí sa díospóireacht uachtaránachta a tharla ar an 27 Meitheamh. Bhí Biden míshocair ar a chosa agus é ag siúl amach ar an stáitse roimh an díospóireacht, i gcodarsnacht le Trump. Ba dhrochthuar é sin maidir lena raibh i ndán dúinn. Labhair Biden i nglór lag, leamh agus aontonach. Tháinig mearbhall air ó am go ham agus é ag iarraidh sonraí a thabhairt chun cuimhne. Uaireanta, tháinig focal amháin amach nuair a bhí focal eile i gceist. Mar shampla, dúirt sé trilliúnaithe nuair ba cheart dó billiúnaithe a rá. Uaireanta eile, chaill sé snáithe a smaointe go hiomlán, agus ag an am céanna bhí cuma air go raibh sé trí chéile. Mar shampla, nuair a bhí sé ag cáineadh Trump mar gheall ar an méid a chuir sé leis an bhfiachas náisiúnta, seo a dúirt Biden:“Táimid in ann gach duine aonair … a dhéanamh incháilithe do gach rud a d’éirigh liom a dhéanamh leis an, uh, leis — leis an Covid, uh gabh mo leithscéal, le, ag déileáil le, gach rud atá le déanamh againn, uh … féach … más rud é … bhuaigh muid Medicare faoi dheireadh.”

D’fhreagair Trump gan mhoill agus straois ó chluas go cluas air: “Bhuel, tá an ceart aige, bhuail sé Medicare. Bhuail sé chun báis é.”

D’inis Trump a mhála bréag dúinn le linn na díospóireachta, agus ní raibh Biden in ann na miotais a bhréagnú go háititheach ar chor ar bith. Mar shampla, chuir Trump an milleán ar Nancy Pelosi faoin ionsaí ar an gCaipeatól ar Eanáir 6, 2021. Dúirt sé go n-ardódh Biden cánacha faoi cheathair, go maródh sé páistí tar éis dóibh teacht chun an tsaoil, agus go raibh an geilleagar ba láidre riamh ann i réimeas Trump. Dúirt sé go raibh 18,19 nó fiú 20 milliún inimirceach ag tógáil “Black jobs agus Hispanic jobs agus go mbeidh na cúrsaí ba mheasa riamh le feiceáil faoi uachtaránacht Biden.

Bhí Biden ar a chosaint an chuid is mó den am, agus níor ionsaigh sé Trump ach cúpla uair. Mar shampla, dúirt sé gur ciontaíodh Trump ar chúisimh a bhain leis a dhlúthchaidreamh leis an réalta phornagrafaíochta Stormy Daniels, agus go raibh ‘moráltacht chait strae’ ag Trump.

Dá dhonacht a bhí an díospóireacht ar dtús, chuaigh cúrsaí in olcas le gach nóiméad dá ndeachaigh thart. Agus é ag druidim le deireadh na díospóireachta, is ag argóint faoi cé acu is fearr mar ghalfaire, in ionad a bheith ag plé na bhfadhbanna móra maidir leis a bpleananna sa bhaile agus thar sáile. Agus faoi dheireadh chonaiceamar iad ag tabhairt ainmneacha ar a chéile: hiompraímis muid féin ar nós páistí,” a dúirt Trump le Biden. “Is páiste tusa,” a d’fhreagair Biden. Is léiriú beacht é sin ar an díospóireacht, ar an drochuair.

Anailís

Níl mé in ann rud dearfach a rá faoin díospóireacht féin, bhí sé chomh dona sin. Ní raibh aon rud substaintiúil le foghlaim ó na hiarrthóirí uachtaránachta maidir leis a bpolasaithe, nach raibh ar eolas againn cheana féin. Ach d’fhoghlaim mé cúpla rud spéisiúil, mar sin féin, maidir le Biden agus Trump.

Biden

Ba é an cinneadh ba mheasa ar fad é do Biden a bheith páirteach sa díospóireacht. Níl aon dabht faoi sin. Ní raibh sé sa riocht gur chóir dó a bheith ar an stáitse sin ar chor ar bith. B’fhéidir nár aithin Biden é sin, mar ní raibh sé ag smaoineamh go soiléir. Ach nach bhfaca a lucht láimhseála nó fiú a bhean chéile go raibh rud éigin cearr leis – rud níos measa ná slaghdán, i ndáiríre? gach cuma ar an scéal freisin go raibh fadhb éigin ag an Uachtarán Biden le tamall anuas; b’fhéidir fadhb atá ag éirí níos measa le himeacht ama.

go leor déanta ag Biden ina chéad téarma, agus geilleagar láidir sa tír faoi láthair. Ach ní raibh sé in ann liosta a bpríomhéachtaí a chur in iúl dúinn go láidir. Níor chuir sé in iúl dúinn ach oiread cad atá ar intinn aige a dhéanamh má thoghtar é arís.

Trump

Bhí Trump ag scilligeadh éiligh mar is gnáth dó – ag insint bréag go mion is go minic. Bhí ardán mór aige chun a chacamas a scaipeadh, agus níor chaill sé deis é a dhéanamh. Thug sé sonc nó dhó do Biden freisin, ach rinne Biden an jab sin dó féin, i ndáiríre. D’imir Trump cluiche cliste, agus bhí bua mór aige in aghaidh Biden, ar an lá.

Conclúid agus Moladh

Bhí cúpla rud ríshoiléir dom tar éis na díospóireachta. Níl sna hiarrthóirí uachtaránachta ach ceannairí, mar dhea, nach bhfuil ar bun acu ach buaileam sciath. Ach taobh thiar dóibh, tá meaisíní polaitiúla cumhachtacha scanrúla (Poblachtaigh agus Daonlathaithe) ag feidhmiú in aghaidh a chéile, agus clár oibre acu atá an-difriúil le chéile. Creideann na Poblachtaigh gurb í an bealach amháin dóibh a gcumhacht a choimeád sa todhchaí ná na rialacha a athrú ar mhaithe leo féin. Ní bheadh an lámh uachtar acu i gcóras polaitiúil daonlathach, agus mar sin d’athróidís go córas forlámhach, le deachtóir i gceannas agus cumhacht aige/aici ar chomhionann le rí/banríon. Déan dearmad ar scaradh na heaglaise agus an Stáit, mar bheadh fealsúnacht agus moráltacht Bunúsaíochais Críostaí mar threoirphrionsabail an rialtais. Chomh maith leis sin, bheadh fealsúnacht sheicteach, urchóideach, forchiníoch ag cur leis. Go hachomair, bheadh Stáit Aontaithe Mheiriceá cosúil le ‘Republic of Gilead’, an tír dhiostóipeach a chum Margaret Atwood ina húrscéal ‘The Handmaid’s Tale’.

Bheadh na Daonlathaithe ag iarraidh an córas polaitiúil daonlathach a choimeád agus saoirse agus cearta na saoránach a chaomhnú agus a leathnú, beag beann ar dhath an chraicinn, inscne, creideamheitneacht. Bheadh ar dhaoine agus ar chomhlachtaí saibhre a gcion féin a íocadh maidir le cánacha. Bheadh dualgas ar an rialtas seirbhísí slándála sóisialaí agus seirbhísí sláinte phoiblí a sholáthar.

Ní dhearna na Daonlathaithe aon mhaith dúinn nuair a thugadar a dtacaíocht iomlán do Joe Biden. Bhí a fhios acu go raibh fadhbanna móra leis an gcinneadh sin, agus in ionad iarrthóir eile a ullmhú don phost, lean siad ar aghaidh d’ainneoin a mbarúla ar an gceist. Chuir siad i bponc lucht leanúna a bpáirtí, mise san áireamh. I mo thuairim, an rud is fearr a d’fhéadfadh Joe Biden a dhéanamh anois ná tarraingt amach as an rás gan mhoill – ach beag an baol.

Mo mholadh do vótálaithe sa toghchán uachtaránachta? Ná bac le haon rud eile ach caith do vóta ar son Biden más fearr leat tír dhaonlathach a bheith ann, nó ar son Trump más fearr leat tír cosúil le ‘Republic of Gilead’ a bheith ann. Tá sé chomh simplí sin!

.

Tuairisc ó Mheiriceá – Feileon!

Tuairisc ó Mheiriceá – Feileon!

 

Ar 17 Deireadh Fómhair, 1931, san Fhoirgneamh Chónaidhme i Chicago, ciontaíodh Al Capone as imghabháil cánach ioncaim. Ní raibh sé sin i measc na gcoireanna ba thromchúisí ina aghaidh, ach ba é an cás b’éasca don FBI a bhuachan. Gearradh téarma príosúin aon bhliain déag ar Capone. Tar éis dó trioblóid a chothú i bpríosún in Atlanta, bogadh go hAlcatraz é, áit ina raibh sé scoite amach ón saol mór. Ligeadh amach é tar éis seacht mbliana go leith i 1939, ach bhí sé ag dul i léig ó thaobh a shláinte de (bhuail stróc é agus tholg sé sífilis). Ní raibh sé in ann níos mó damáiste a dhéanamh agus fuair sé bás i 1947.

Agus mé ag léamh faoi cad atá ar siúl maidir le Donald J. Trump le déanaí, feictear dom go bhfuil cosúlachtaí láidir idir Capone agus Trump. Chun an fhírinne a rá, tá na cosúlachtaí sin an-soiléir do go leor daoine – Donald J. Trump san áireamh! Cuireann Trump é féin i gcomparáid le hAl Capone. Bhí miotal i gcnámha Capone,” a dúirt Trump ag cúpla cruinniú halla an bhaile le déanaí. Ach “ní raibh sé díotáilte ach uair amháin; Táimse díotáilte ceithre huaire.” (Díotáladh Capone sé huaire ar a laghad.) “Má d’fhéach tú ar Capone sa bhealach mícheart, dhéanfadh sé smionagar duit!” a mhínigh Trump. Tá sé bródúil as a bheith cosúil le ceann feadhna ar bhuíon coirpeach.

Feileon!

Feicim patrún i gcás Trump. Nuair nach n-éiríonn leis a bhfuil uaidh a fháil, diúltaíonn sé é agus cuireann sé an milleán ar na Daonlathaithe. Sin a tharla leis an toghchán uachtaránachta 2020, agus tá an rud ceannann céanna ag tarlú maidir leis na cásanna cúirte ina aghaidh. Tá sé ag rá gur feachtas géarleanúna atá ar siúl sna cúirteanna, eagraithe ag an Uachtarán Biden agus a rialtas. Níl an ceart aige faoi sin, agus is rud dainséarach bréaga mailíseacha mar sin a scaipeadh.

Ach in ainneoin aon rud a mhaíonn nó a shéanann sé, is é Donald J. Trump an chéad iaruachtarán ar ciontaíodh é mar fheileon. Chaill sé cás feidearálach (sin an fáth gur feileon anois é) agus cúpla cás sibhialta freisin cheana féin, agus tá trialacha eile fós le críochnú. Seo léargas ar na cásanna go léir agus a stádas.

Stát Nua-Eabhrac: Calaois

I dtitim na bliana 2022, chomhdaigh Ard-Aighne Nua-Eabhrac, Letitia James, cás sibhialta i gcoinne Trump agus a iarchúntóir Allen Weisselberg, ag líomhain scéim inar thuairiscigh Trump go calaoiseach luach maoine áirithe chun a bhille cánach a ísliú agus téarma a iasachtaí a fheabhsú.

Rialaigh an Breitheamh Arthur Engoron ar 16 Feabhra go gcaithfidh Trump $355 milliún móide ús a íoc. Tá cosc trí bliana freisin ar a chuideachta aon ghnó a dhéanamh i Stát Nua-Eabhrac.

Ar 25 Márta, an lá a bhí sé ceaptha bannaí a phostáil, laghdaigh cúirt achomhairc an méid a chaithfidh sé a phostáil go $175 milliún. Tá sé i gceist aige achomharc a dhéanamh, le spriocdháta sa samhradh seo.

Manhattan: Clúmhilleadh agus Ionsaí Gnéis

I mí na Bealtaine 2023, tháinig giúiré ar an gconclúid go ndearna Trump ionsaí gnéis agus clúmhillte ar an scríbhneoir E. Jean Carroll, agus bronnadh $5 milliún uirthi. Nuair a shéan Trump é sin go poiblí ansin, thug Carroll cás clúmhillte agus éileamh ceallraí ina éadan. I mí Eanáir, bronnadh $83.3 milliún do Carroll sa chás sin.

Tá achomharc déanta ag Trump sa dá chás, agus phostáil sé banna don $83.3 milliún i mí an Mhárta. Le linn an dara triail, lean sé ag maslú Carroll, rud a d’fhéadfadh dul ina aghaidh san achomharc.

Manhattan: Hush Money

I mí an Mhárta 2023, chomhdaigh an tAighne Dúiche Manhattan Alvin Bragg cúisimh fheileonachta i gcoinne Trump, ag líomhain gur fhalsaigh an tiaruachtarán taifid ghnó mar chuid de scéim chun airgead a íoc le mná a dúirt go raibh caidreamh collaí acu le Trump, agus chun faisnéis a choinneáil ón bpobal ar eagla go mbeadh drochthionchar aici air sa toghchán uachtaránachta.

Cuireadh tús leis an triail ar an 15 Aibreán agus chríochnaigh sí lena chiontú ar an 30 Bealtaine. Tá an phianbhreith sceidealaithe don 11 Iúil.

Is é an chéad chéim mhór eile ná pianbhreith a ghearradh, rud a thiocfaidh ach laethanta roimh Choinbhinsiún Náisiúnta na Poblachta. Gheall Trump achomharc a dhéanamh ansin, ach san idirlinn is feileon é!

An Roinn Dlí agus Cirt: Doiciméid Mar-a-Lago

Tá Jack Smith, abhcóide speisialta sa Roinn Dlí agus Cirt de chuid na Stát Aontaithe, tar éis 37 feileonacht a ghearradh ar Trump maidir le cáipéisí rúnaicmithe a bhaint as an Teach Bán nuair a d’fhág sé a oifig. In ainneoin iarratas i ndiaidh iarratais ag éileamh na cáipéisí a thabhairt ar ais, thug Trump neamhaird don rialtas, agus faoi dheireadh gabhadh na cáipéisí a bhí fós ar iarraidh.

Ní tharlóidh an cás seo go dtí 20 Eanáir, 2025 ar a luaithe. Cás tábhachtach é seo, mar chuir Trump an tír i mbaol, ó thaobh slándáil náisiúnta de.

Contae Fulton: Treascairt Toghcháin

Thug an tAighne Dúiche Fani Willis cás ollmhór i gcoinne Trump agus 18 duine eile, ag líomhain go ndeachaigh siad i mbun comhcheilge chun toghchán 2020 a ghoid.

Níl seans ar bith go dtosóidh an cás seo roimh an toghchán, mar tá agóid dhlíthiúil in aghaidh Willis le réiteach ar dtús.

An Roinn Dlí agus Cirt: Treascairt Toghcháin

Thug an tAbhcóide Speisialta Smith ceithre chás i gcoinne Trump freisin maidir lena iarracht fanacht i gcumhacht tar éis dó toghchán 2020 a chailleadh. Tá an cás seo sa chúirt i Washington, D.C.

Díotáladh Trump ar 1 Lúnasa, 2023. Níl an cás ag dul ar aghaidh go dtí cinneadh na Cúirte Uachtaraí ag freagra na ceiste: ar cheart don iaruachtarán a bheith díolmhaithe ó ionchúiseamh?

Conclúid

Beidh Trump gnóthach sa chúirt le fada an lá mura dtoghfar é mar uachtarán. Má bhuann sé an toghchán, déanfaidh a seacht ndícheall fáil réidh leis na cásanna go léir! Nach tráthúil! Seo an duine a bhíonn ag bleadracht an t-am go léir faoi na coirpigh de gach saghas atá ag teacht ina sluaite isteach thar teorainn. Ach ar amharc sé air féin sa scáthán, le déanaí?

Kunza!

Kunza!

 

 

 

Ó am go ham, bíonn scéal spreagúil agam faoi athbheochan mionteanga áirithe nach bhfuil ach beo ar éigean. Tá scéal agam inniu faoi aiséirí mionteanga na nDúchasach sa Ghaineamhlach Atacama – mionteanga a d’imigh in éag dar le hUNESCO timpeall 1949 nuair a cheapadh nach raibh fiú duine amháin in ann í a labhairt.

Kunza

 

sceitse greannmhar sa seanscannán ‘Monty Python and the Holy Grail’. fear amháin ag iompar fir bhoicht ar a ghualainn, ag iarraidh é a chur ar chairt atá ag bailiú daoine marbha le linn na Plá Móire sa Bhreatain. Ach tá an fear bocht beo fós, agus deir sé “Níl mé marbh!” Líne cháiliúil í sin sa scannán.

 

Nuair a chuala mé faoin mionteanga ‘Kunza’, cuireadh an líne sin i gcuimhne dom. Mar is é an scéal céanna atá i gceist maidir le Kunza. Fógraíodh go raibh Kunza marbh ach bhí sí beo ar éigean. Tá cainteoirí Kunza ann fós, agus anois tá siad ag iarraidh an teanga a athbheochan.

 

Impireacht na Spáinne

 

Cainteoir Kunza is í Ilia Reyes-Aimani atá ag iarraidh an teanga a choimeád beo. Tá amhráin cumtha aici chun dathanna agus uimhreacha a mhúineadh do pháistí. Ball den treibh Atacameño í – treibh a sháraigh gach dúshlán leis na cianta cairbreacha. Maireann an treibh sa Ghaineamhlach Atacama – ceann de na háiteanna is tirime faoin spéir. na réileáin salainn, na haltáin agus na hósaisí faoi smacht ag na hAtacameño le níos mó na 11,000 bliain. Ach le teacht na Spáinneach sa 17ú haois, cuireadh brú mór ar a gcultúr agus a dteanga agus diaidh ar ndiaidh chuaigh an scéal sin in olcas. Is scéal é sin atá ar eolas go maith againn, nuair a chuireann impireacht cine cloíte faoi chos, ag iarraidh a theanga agus a chultúr a scriosadh, agus na Dúchasaigh a thabhairt chun sibhialta. An gcuireann sé sin dada i gcuimhne duitpobal na hÉireann agus Impireacht na Breataine, b’fhéidir? Don chéad uair, sa bhliain 1993, thug an tSile aitheantas do Bhundúchasaigh na tíre, leis an Acht Phobal Dúchais.

 

Ábhar riachtanach sa scoil

 

Ón bhliain 2017, tá dualgas dlíthiúil ar gach scoil sa tSile a bhfuil níos mó ná 20% daltaí dúchasacha ag freastal uirthi, teanga dhúchais a mhúineadh ann. I scoil amháin i gKalama, baile mianadóireachta lonnaithe in ósais san fhásach, múintear Kunza do dhaltaí suas go dhá bhliain déag d’aois. Deir Melissa Arenas Alabena, príomhoide na scoile, go bhfuil Kunza ar chomhchéim le haon ábhar eile sa scoil, agus go bhfuil sí bródúil go bhfuil daltaí na scoile ag foghlaim Kunza.

 

Thomas Finke

 

Tá Thomas Finke ag múineadh Kunza sa scoil sin. D’fhás sé aníos ag labhairt idir Spáinnis agus Kunza. Nuair a bhí sé féin ina dhalta ar scoil, bhíodh imní ar a mhúinteoirí mar d’úsáideadh sé focail agus frásaí nár thuig siad. Ní raibh a fhios acu go raibh sé ag labhairt Kunza! Fiú ar imeall an ghaineamhlaigh, bíonn na dúchasaigh in ann talmhaíocht inbhuanaithe a chleachtadh, Thomas Finke san áireamh. córas uisciúcháin á úsáid aige, agus cainéil uiscithe ag stiúradh uisce ó shruthán beag anuas trí geataí isteach i gcúpla cuibhreann, ina ndéantar diansaothrú ar arbhar Indiach ann. Tá teach gloine aige freisin, ina bhfásann cairéid, trátaí agus biatas. Ní ghlacann sé le measúnú UNESCO go bhfuil teanga Kunza marbh. Níl muid marbh, níl ár gcultúr marbh agus níl ár dteanga mharbh, a deir sé – agus is ardeiseamláir é féin den fhíric sin. Tá sé thar a bheith dearfach go mbeidh sé in ann cabhrú le hathbheochan na teanga, ach ag an am céanna glacann sé leis go mbeidh sé an-dúshlánach é a dhéanamh. Tomás ag cur beart le briathar, áfach, agus é ar tí cúrsa ar líne a sheoladh dóibh siúd atá ag iarraidh Kunza a fhoghlaim.

 

Celine Navadas

 

Tugann an fhianaise ar na machairí le fios go bhfuil an ceart ag Tomás agus go bhfuil Kunza fós beo. Gach bliain i mí Dheireadh Fómhair, glanann na fir na cainéil uisciúcháin le tionlacan amhráin as Kunza á gcanadh ag na mná. Is deasghnáth ársa é darb ainm ‘Talator’. Agus í anois ina seachtóidí, thosaigh Celine Navadas ag glacadh páirte sa searmanas bliantúil seo breis is leathchéad bliain ó shin, agus níl deireadh déanta fós aici!

 

Conclúid

 

Mar a deir an seanfhocal: Fonn a dhéanas fiach! Guímid gach rath ar na hAtacameño lena n-iarrachtaí a dteanga dhúchais a athbheochan – ach an oiread linn féin!

 

 

 

 

.

 

 

 

 

.

 

 

 

 

.

 

 

 

 

.

 

 

 

gaGaeilge