Na hOscars – Thuas seal Thíos seal!

Na hOscars – Thuas seal Thíos seal!

Is ar éigean a d’fhéadfadh na hOscars a bheith níos measa i mbliana ná mar a bhí siad an bhliain seo caite. Sin a cheap mé cúpla lá rompu, ar aon nós. Ar an drochuair, bhí siad i bhfad níos measa i mo thuairim, ó thaobh ár dtíre de. Cén fáth? Bhuel, níor bhuamar ach dhá Oscar as na 14 ainmniúchán a fuaireamar! Ansin cuireadh an tarcaisne i gceann na héagóra nuair a fuaireamar drochíde intinne roimh agus ag searmanas na nOscar.

Cé go bhfuair ‘The Banshees of Inisherin’ 9 n-ainmniúchán, níor bhuaigh an scannán Oscar ar bith. Níor bhuaigh ‘An Cailín Ciúin’ an Oscar don fhadscannán idirnáisiúnta is fearr ach an oiread, mar bhuaigh an scannán ‘All Quiet on the Western Front’ ón Ghearmáin an Oscar sin.   Agus níor bhuaigh Paul Mescal an Oscar don aisteoir is fearr sa scannán ‘Aftersun, mar bhuaigh Brendan Fraser (sa scannán ‘The Whale’) an Oscar sin.

Ach, ní bhíonn néal gan ghealán

Is comhartha é ar an dul chun cinn suntasach sa tionscal scannánaíochta in Éirinn go raibh an dá Oscar a bhuamar mar ábhar díomá do roinnt dúinn!   Léirigh an 14 ainmniúchán an raon iomlán de thallann sa tír san aisteoireacht, stiúrthóireacht, eagarthóireacht, cumadóireacht agus scannánaíocht – ní hamháin as Béarla, ach as Gaeilge freisin!

Léiríonn an dara Oscar buaite ag Richard Baneham sa chatagóir éifeachtaí speisialta as a chuid oibre ar Avatar: The Way of Water’, go bhfuil scileanna teicniúla na hÉireann ar an leibhéal is airde. Thaispeáin ‘An Irish Goodbye’ doimhneacht agus leithead na tallainne atá ar fáil in Éirinn, chomh maith le bua na húrnuachta. Nuair a chan lucht féachana na nOscar ‘Happy Birthday’ don aisteoir James Martin, ceiliúradh speisialta a bhí ann! Is é James an chéad duine a bhfuil siondróm Down air, a bhuaigh gradam Oscar riamh!

Dúirt Ivan Martin (athair James): Is cuimhin liom an duine a dúirt liom fadó: ‘Féach an tUasal Martin, caithfidh tú a thuiscint nach labhróidh Séamas go deo’ Agus seo muid anois! Ní hamháin go labhraíonn James ach ón am a thosaigh sé ag caint, níor stop sé ó shin i leith,” a dúirt Ivan le BBC Raidió Uladh.

Ní mór tagairt ar leith a dhéanamh don scannán iontach sin ‘An Cailín Ciúin, an chéad scannán Gaeilge riamh a shroich an searmanas seo.  Leis sin, tá sprioc thábhachtach bainte amach ag scannánaíocht as Gaeilge. Bhí ról lárnach ag CINE4 (comhpháirtíocht le TG4, Bord Scannán na hÉireann (BSE) agus Údarás Craolacháin na hÉireann (BAI)) mar phríomhmhaoinitheoir san fhorbairt shuntasach seo.  Is deimhniú láidir é cé chomh tábhachtach is atá maoiniú chun dul chun cinn mar sin a dhéanamhseachas sin, ní tharlódh sé.        

Drochíde intinne!

Ar an Satharn roimh na gradaim Oscar, bhí ‘sceitse grinn’ ar an gclár ‘Saturday Night Live’, le Molly Kearny agus Mikey Day mar Farrell agus Gleeson. Postáladh an ghearrthóg dóibh ar líne, a thaispeáin an bheirt ag labhairt Béarla dothuigthe thar a chéile go dtí gur shiúil siad amach, agus ansin dúirt duine de na láithreoirí: “Wow! Níor thosaigh siad fiú ag ól fós.”

Cáineadh an sceitse as a bheith maslach agus suarach sa tslí ina léirigh sé   steiréitíopaí Éireannacha.  Scríobh an t-aisteoir Alan Mehdizadeh ar Twitter: “Maith thú SNL! D’éirigh leat magadh a dhéanamh ar náisiún iomlán, agus ar dhuine a bhí i mbun cath an-phoiblí le halcól, agus d’éirigh leat é a dhéanamh gan a bheith fiú greannmhar.  

.. ghlaoigh na 1980í agus tá siad ag iarraidh a gcuid scéalta grinn steiréitíopa Éireannacha ar ais,” a dúirt tráchtaire eile.  Roinn cruthaitheoir Derry Girls Lisa McGee an ghearrthóg ar Twitter leis na focail: “Sea, tá sé maith go leor” agus emoji ag taispeáint a míshásaimh ag an deireadh.

Fiú ag searmanas na nOscar féin, bhí an láithreoir, Jimmy Kimmel, ag magadh. D’oscail an searmanas ag rá: “Tá daoine ainmnithe againn ó gach cearn de Bhaile Átha Cliath. Tá cúigear aisteoirí Éireannacha ainmnithe anocht, rud a mhéadaíonn go mór an seans go mbeidh troid eile ar an stáitse.”

Níos déanaí, léigh Kimmel ‘ceist lucht leanúna’ ó bhreathnóir a dúirt go raibh grá aige do léiriú Farrell, ach nár thuig sé cad a bhí á rá aige. D’fhreagair Farrell: “Féach ar SNL aréir agus beidh cliú maith agat.”  Cáineadh Kimmel ar na meán sóisialta agus na nuachtáin as na rudaí diúltacha sin a bhí á rá aige.

Conclúid

Cé go raibh maslaithe frith-Éireannacha á gcaitheamh ag ‘Saturday Night Live’ agus ag Jimmy Kimmel, ba cheart dúinn a bheith dearfach faoi chúrsaí. Is cúis mórtais náisiúnta dúinn go bhfuaireamar 14 ainmniúchán agus dhá ghradam Oscar, an chéad ceann do dhuine a bhfuil siondróm Down air, san áireamh. Is rud iontach scannán Gaeilge a fheiceáil san iomaíocht ag leibhéal idirnáisiúnta freisin is dea-chomhartha dóchais don teanga é sin.  Beidh lá eile ag an bPaorach ag na hOscars!.

Ceist na nDíolúintí!

Ceist na nDíolúintí!

Istigh i ngarraí an Chaisleáin a bhí mé an lá cheana; sínte siar ó chluas go ruball, agus mé ag ól na gréine buí ar mo shástacht agus ar mo sháimhín só, nuair a chuala mé an fhead ghéar, chluasphléascach, fead a dhúisigh as mo mharana mé i dtobainne! Ach, thuig mé ar an toirt cé a bhí chugam, nó cé eile ach mo sheanchara, Séimí an Droichid, a ligfeadh fead dá leithéid, istigh i ngarraí neamhaí an Chaisleáin. D’fháiltigh mé roimhe, agus rinne áit dó taobh liom ar an mbinse garraí.

“Buail fút ansin taobh liom ar an mbinse seo” arsa mé féin leis, go béasach.

“Gura maith agat” ar seisean, “agus nach deas an áit a roghnaigh tú le do mharana a dhéanamh?

“Abair é! a chara, ach an bhfuil scéal ar bith nua agat an lá beannaithe seo?”

“Níl agam ach an scéal atá i mbéal gach Gaeilgeoir, na laethanta seo.”

“Agus cén scéal é féin?” arsa mise, agus mé ag iarraidh deis scéalaíochta a chur ar fáil do Shéimí na buile, nó b ’fhacthas dom, go raibh scéal éigin ag dó na geirbe aige.”

Ceist na Teanga

Is dócha gur thug tú faoi deara go bhfuil sraith chruinnithe Chomhchoiste na Gaeilge ar chóras na ndíolúintí ar siúl faoi láthair? arsa Séimí.

“Níor thug, muise! An bhfuil fadhb mhór leis ár gcóras atá againn anois maidir le díolúintí, a Shéimí?” Bhí mé ag iarraidh tuiscint a fháil maidir leis an ábhar seo.

“Fadhb an-mhór, agus má leanann cúrsaí ar aghaidh mar seo, ní bheidh teanga bheo againn roimh i bhfad. Táthar ann le fada nach dtacaíonn le stádas ár dteanga. Bhí gluaiseacht in aghaidh na Gaeilge darb ainm “Language Freedom Movement” sna seascaidí den chéad seo caite, mar shampla. Ba é toradh a feachtais deireadh a chur leis an riachtanas Gaeilge a bheith ag státseirbhísigh ó 1974. Dá bharr sin, ní raibh ach 16 duine á n-earcú chun déileáil le pobal na Gaeilge sa bhliain 2018 rud náireach!”

“Ach,” arsa mise, “Is é príomhsprioc Achta na dTeangacha 2021 ná 20% d’earcaithe nua don tseirbhís phoiblí a bheith inniúil sa Ghaeilge roimh dheireadh 2030. Nach rud maith é sin?” Chuir mé an cheist seo ar Shéimí agus mé ag lorg leighis ar a dhearcadh duairc ar an teanga.

Trí chéim ar chúl…

Trí chéim ar chúl, agus ansin ach céim amháin ar aghaidh!” a d’fhreagair Séimí. “Agus níl sna díolúintí seo ná céim eile ar chúl. Ar dtús, bhí na díolúintí seo ag baint le cásanna eisceachtúla – le daltaí a raibh sainriachtanais acu. Ach diaidh ar ndiaidh, scaoileadh na rialacha sin, agus anois tá roinnt mhaith tuismitheoirí ag teacht i dtír ar sholúbthacht na rialacha, chun díolúine a fháil dá bpáistí – páistí nach mbeadh fadhb acu an Ghaeilge a fhoghlaim, mar tá níos mó ná leath dóibh ag foghlaim teangacha iasachta eile gan aon cheist faoi dhíolúine.

“Ach b’fhéidir leis an mbainistíocht cheart go n-oibreodh scéim mar seo, nach ea?” arsa mise, ag cur na ceiste géire ar Shéimí.

“Cibé atá á dhéanamh ag an Roinn Oideachais, níl an scéim ag obair go maith ar chor ar bith. Agus níl mise amháin sa smaoineamh sin. Dúirt Declan Glynn, ardrúnaí cúnta, Aontas Múinteoirí Éireann (TUI), go bhfuil an córas atá i bhfeidhm faoi láthair “lochtach agus míshásúil”, agus go bhfuil sé chomh héasca sin díolúine a fháil anois go maithfí don té a mheasfadh gur próiseas uathoibríoch é den chuid is mó.  

D’aontaigh ionadaithe eile atá ag freastal ar na cruinnithe leis an tuairim gur ceart go mbeadh curaclam ann do gach dalta ag cibé leibhéal cumais atá siad agus ceistíodh an ceart ‘strus’ nó ‘sain-mhíchumas foghlama teanga’ a úsáid mar leithscéal chun díolúine a éileamh. Tá an ceart acu, i mo thuairim, a Mhichíl, agus is gá an fhadhb seo a réitigh gan mhoill.  

“Bhuel, a Shéimí, caithfidh mé aontú leat, mar tá sé soiléir go bhfuil d’obair bhaile déanta go maith agat ar an ábhar, agus ní raibh mo shúile féin ar an liathróid sin ar chor ar bith. Go raibh maith agat as a bheith foighneach liom, agus tá súil agam go ndéanfaidh ár rialtas an rud ceart agus rialacha i bhfad níos doichte a chur in áit!”

“Mise freisin! Deas bualadh leat san áit iontach seo, a Mhichíl, agus cúrsaí tábhachtacha á phlé againn le chéile as Gaeilge!   

Leis sin, d’imigh Séimí gan mhoill, agus fágadh ar mo chonlán féin mé le hábhar nua a chur faoi chaibidil!

.

.

.

.

.

.

.

Praiseach Déanta ag Aer Lingus

Praiseach Déanta ag Aer Lingus

Coicís roimh ár n-eitiltí ar ais go dtí na Stáit Aontaithe, sheol United Airlines r-phost chugam ag rá go raibh athrú déanta acu ar an áirithint. D’athraigh siad ár gcéad eitilt (ar Aer Lingus) ó mheán lae go 6:00 A.M., ionas go mbeadh seacht n-uaire againn i Heathrow roimh an dara heitilt. A dhiabhail – an raibh siad in ann athrú mar sin a dhéanamh gan mo chead? I ndáiríre!

Chuir mé glaoch ar United Airlines, agus tháinig gníomhaire ar an líne gan mhoill. Bhí sí cabhrach, agus rinne sí áirithint eile dúinn gan aon fhadhb – an chéad eitilt go Chicago (ar United) ag meán lae, agus uair ina dhiaidh sin an dara heitilt (ar United) go Los Angeles.  B’fhearr linn na socruithe nua, ar dhá chúis. Sa chéad áit, sheachnóimis aerfort Heathrow. Sa dara háit, bheadh seans níos fearr ag ár mbagáiste gan ach aerlíne amháin (United) i gceist.

Bhaineamar féin agus ár mbagáiste ár gceann scríbe amach gan fadhb, agus bhíomar sásta le United Airlines, mar, cé go raibh fadhb bheag againn ar dtús, chuir siad gach rud i gceart dúinn gan mhoill.

Liveline

Cúpla lá ina dhiaidh sin, bhí mé ag éisteacht le ‘Liveline’ le Joe Duffy, agus baineadh stangadh asam nuair a chuala mé faoi suas go 9,000 paisinéir ar fud na hEorpa a d’fhág Aer Lingus idir dhá thír iad!

Dúirt na glaoiteoirí nach raibh tásc ná tuairisc ar Aer Lingus chun cabhrú leo in am a n-éigin. Ní raibh RTE féin in ann urlabhraí Aer Lingus a fháil mar aoi speisialta ar an gclár. Bhí cúpla scéal uafásach le cloisteáil ar ‘Liveline’.

Scéal Emmet

Bhí Emmet agus a bhean chéile ar tí dul go Meiriceá ar mhí na meala. Bhí siad chun eitilt go Heathrow ar dtús, agus ansin ó Heathrow go Miami. Bhí aistear mara curtha in áirithe acu don lá dár gcionn.

Sheiceáladar isteach gan fadhb ar bith, chuadar tríd an ionad slándála agus ansin go dtí an geata. Ag 10 A.M, ceathrú uaire roimh am a n-eitilt amach, chuir Aer Lingus in iúl do phaisinéirí go raibh fadhb theicneolaíochta faisnéise acu. Níor chuala Emmet a thuilleadh go dtí 4 P.M. nuair a d’fhógair Aer Lingus go raibh a n-eitilt curtha ar ceal. De bharr sin, chaill siad a n-eitilt ó Heathrow go Miami, agus chaill siad an t-aistear mara freisin. Chaith an lánúin beagnach €5,000 ar a socruithe taistil, agus bhí siad as póca anois mar gheall air, gan aon eolas faoi aisíocaíocht.

Is é tuairim na lánúine go raibh Aer Lingus freagrach as an airgead sin ar a laghad, mar ba iad cúis na faidhbe sa chéad áit.

Scéal Michelle

Níor chuala Michelle faic ón aerlíne, ach nuair a chonaic Michelle ar na meáin sóisialta go raibh fadhbanna móra le heitiltí Aer Lingus, thuig sí láithreach go raibh sí i dtrioblóid. Ansin, chuaigh sí i dteagmháil lena teaghlach agus a cairde. Nuair a fuair sí amach nach raibh ach trí eitilt sa tseachtain ag imeacht ó Chorfú, an áit ina raibh sí, bhí a fhios aici go raibh sé ríthábhachtach di deifir a dhéanamh chun filleadh abhaile chomh luath agus is féidir.

Bhí uirthi eitiltí nua a chur in áirithe le hEurowings, ionas nach mbeadh uirthi fanacht i gCorfú le trí lá eile. Bhí uirthi €850 a chaitheamh ar dhá thicéad ar Eurowings. Fiú nuair a shroicheadar aerfort Baile Átha Cliath, bhí an t-aerfort ina chíor thuathail ar fad. Bhí siad ag fanacht beagnach leathuair san eitleán leis na staighrí chun teacht amach. Ansin, bhí siad ina suí thart ag fanacht lena gcuid bagáiste, mar ní raibh láimhseálaithe bagáiste ar fáil ar chor ar bith. Bhí an críochfort plódaithe le daoine agus le bagáiste. Ach bhí siad sásta go raibh siad ar ais i mBaile Átha Cliath.

Leithscéal?

Faoi dheireadh ghabh Aer Lingus leithscéal le custaiméirí a bhí buailte nuair a cuireadh 51 eitilt ar ceal ar deireadh seachtaine 10-9-2022.  Dúirt urlabhraí na haerlíne: “Gabhaimid leithscéal ó chroí le custaiméirí as an gcur isteach mór dóibh de bharr fadhbanna leis ár gcóras ríomhaireachta. Tá na fadhbanna sin réitithe agus tá ár ngnáth sceideal i bhfeidhm arís”.

Dúirt an aerlíne freisin go mbeidh na custaiméirí i gceist in ann a bpleananna taistil a athrú saor in aisce.

Tá súil agam go bhfuil ceacht foghlamtha ag Aer Lingus, agus go mbe i dteagmháil leis a gcustaiméirí chun cabhair a thabhairt dóibh aon uair a tharlódh a leithéid as seo amach. Má thugann Aer Lingus neamhaird mar sin dá gcustaiméirí arís, caillfidh siad iad go deo!

.

Todhchaí na Gaeilge

Todhchaí na Gaeilge

Deirtear go bhfuil thart ar 7,000 teanga á labhairt ag daoine, ó cheann ceann na cruinne, ach má tá féin, deir na saineolaithe linn go gcailltear ceann de na teangacha sin gach coicís. Anois, ó tharla nach gcumtar teangacha nua, ach go hannamh, tá sé soiléir go bhfuil uimhir na dteangacha ag dul i laghad ó bhliain go bliain. Cén fáth a gcailltear na teangacha sin? Bhuel, iompaíonn pobal ó theanga amháin go teanga eile ar chúiseanna áirithe.

Concas

 Uaireanta cuireann tír amháin isteach ar thír eile trína gabháil agus a chur faoi chois, agus is é an bealach is éifeachtaí le tír a smachtú nó a teanga a bhaint di, agus teanga an ghabhálaí a chur á labhairt ina háit. Nuair a chailleann tír a teanga, cailleann sí a córas smaointe agus a bealach le breathnú ar an saol mór amuigh. Cailleann sí freisin, a misneach agus a spiorad, nó faoi mar a deireadh siad fadó: Tír gan teanga, tír gan anam!

Dul chun cinn!

 Uaireanta eile, tar éis blianta fada a bheith caite ag tír faoi sháil agus faoi bhráca lucht concais, is amhlaidh a thuigtear do phobal na tíre sin, go bhféadfaidís dul chun cinn níos mó a dhéanamh trí theanga eile, teanga a máistrí, a úsáid feasta, nó tuigtear dóibh, go bhfuil a dteanga féin as dáta, agus iargúlta. “Ní líonfaidh do theanga dhúchais do bholg”, a chloisfeá ó dhaoine dá leithéid, fadó.

An Teanga nach bhfuil láidir….

 Níl dabht ar bith, ach oiread, ach go mbíonn tionchar nach beag ag na teangacha móra idirnáisiúnta ar chúlú na dteangacha laga. Níl le déanamh againn ach breathnú timpeall orainn, agus tabharfaidh muid faoi deara, go mbíonn tionchar an-mhór ag na teangacha ar nós an Bhéarla, na Fraincise, na Gearmáinise, na Spáinnise agus na hIodáilise, i gComhairle an Aontais Eorpaigh, agus cé go n-aithnítear mionteangacha áirithe freisin – an Ghaeilge, mar shampla – tugtar le fios nach bhfuil iontu ach mionteangacha. Le himeacht na mblianta, tá sé soiléir, go dtiocfaidh laghdú ar uimhir na dteangacha labhartha, má leantar den chleachtadh sin. Más uainn iad a shábháil, caithfear úsáid a bhaint as cumas nua-aoiseach cumarsáide, chun fóram poiblí a thabhairt dá bpobal a mionteanga a úsáid ar líne.

AthEarrach

Is féidir le gach duine a fheiceáil, go bhfuil neart nua le tabhairt faoi deara i gcúrsaí na Gaeilge faoi láthair, agus cuid mhaith dá bhuíochas sin ag dul do Chóras na nGaelscoileanna. Ba iad na tuismitheoirí féin a chuir tús leis an gCóras sin, nó chonacthas dóibh nach dtiocfadh an Ghaeilge slán mura ndéanfadh siadsan a ndícheall le scoileanna lánGhaeilge a bhunú, le deis a thabhairt dá bpáistí, an teanga a shealbhú agus a fhoghlaim go nádúrtha, trína labhairt. D’éirigh go seoigh leis an bhfiontar sin, agus anois, dá bharr, tá Meánscoileanna lánGhaeilge againn le hobair na nGaelscoileanna a tharraingt isteach sa Chóras Meánoideachais, agus cheana féin, tá éileamh ar oideachas iomlán Ollscoile a chur ar fáil trí Ghaeilge.  Seans maith go mbeidh a leithéid ar fáil roimh i bhfad, agus ansin beidh sprioc thábhachtach eile bainte amach againn.

Ar an dea-uair, agus b’fhéidir de bharr na nGaelscoileanna, tá go leor daoine óga go láidir ar son na Gaeilge mar theanga bheo – mar a dteanga bheo. Agus tá cuid acu ag obair go dian mar ambasadóirí na teanga. Toghadh Paula Melvin, 29 bliain d’aois, mar Uachtarán ar Chonradh na Gaeilge, agus beidh tionchar mór aici maidir le cúrsaí na teanga ar go leor daoine, ach go háirithe ar dhaoine óga agus dhaoine thar lear (bhí sí ina bainisteoir gradaim le Coimisiún Fulbright maidir leis an nGaeilge).  

Tá an Ghaeilge feiceálach go maith ar líne freisin – ar na meáin shóisialta, san áireamh. Tá gach saghas rang ar fáil ar líne (ó leibhéal oiriúnach do thosaitheoirí suas go Gaeilgeoirí inniúla).  Tá go leor ar fáil as Gaeilge ar Facebook, Twitter, Instagram agus YouTube freisin (cuir isteach #Gaeilge mar théarma cuardach in aon cheann agus tiocfaidh go leor torthaí ar ais chugat!)  Tá pop-up Gaeltachtaí agus ciorcail comhrá á n-eagrú ag daoine freisin, idir imeachtaí ar líne (ar Zoom, mar shampla) agus imeachtaí in ionaid éagsúla fisiciúla (siopa caife, bialann, teach tábhairne agus araile).

Tá cúrsaí ealaíne ag déanamh dul chun cinn seasta freisin – litríocht, ceol, scannánaíocht san áireamh. Níl spás agam inniu plé a dhéanamh ar an ábhar seo, ach mar shampla beag amháin, tá go leor gradaim buaite ag scannáin as Gaeilge ar nós “An Cailín Ciúin” agus “Arracht”.

Conclúid

Gan dabht, táimid ar an mbóthar ceart, agus má leanaimid ar aghaidh le fuinneamh agus diongbháilteacht, fíorófar ár bhfís agus ní chaillfear ár dteanga. Nára fada uainn an lá sin!

Todhchaí na Gaeilge

Comhdheiseanna do Theifigh!

Ar an drochuair, níl mé bródúil as ár stair sa tír seo maidir le ceisteanna comhionannais. Sa bhliain 1945, sheol an Roinn Dlí agus Cirt memram chuig rialtas na hÉireann ag rá go soiléir gur teifigh míchuibhiúla iad na Giúdaigh agus mar sin bheadh sé níos fearr gan iad a ghlacadh isteach sa tír.  Dar leis an Roinn, ní mheascfadh na Giúdaigh go maith le pobal na hÉireann agus mar sin méadfaí líon na nGiúdach go suntasach cruthódh sé sin fadhbanna soisialta sa tír.

Cruálacht gan chúis a bhí ann, go háirithe nuair a chuimhníonn tú an bealach ar caitheadh leis na Giúdaigh sa dara cogadh domhanda.  Féach ar na Giúdaigh sna Stáit Aontaithe – nár mheasc siad isteach go maith le pobal na tíre sin? Go deimhin, mheasc siad, mar chuir an rialtas agus an pobal fáilte rompu teacht isteach sa tsochaí agus a bheith páirteach ar bhonn cothrom. Is tuar féinchomhlíntach é a rá nach mheascfadh daoine isteach nuair nach glactar leo sa chéad áit!

.

Dá gceapfá nach dtarlódh a leithéid in Éirinn sa lá atá inniu ann, bheadh tú mícheart! an ciníochas beo beathach in Éirinn fós. Is féidir linn a dhéanamh i bhfad níos fearr ná sin. Ach ar dtús, is gá dúinn admháil go bhfuil fadhb ann.

.

Ní hamháin in Éirinn atá fadhbanna mhóra maidir le teifigh faoi láthair. Tá rialtas na Breataine ag íocadh airgid go Rwanda mar chúiteamh ar teifigh a ghlacadh ón mBreatain. Sna Stáit Aontaithe, scair riarachán Trump páistí agus a dtuismitheoirí óna chéile, agus tearmann á iarraidh acu.  Íocann an t-Aontas Eorpach le Libia chun teifigh a ghabáil ar a slí go tíortha san AE agus iad a chur isteach in ionaid coinneála, inar sáraítar a gcearta daonna.

.

Na hÚcránaigh – cás speisialta?

I ngach cás thuasluaite, daoine de dhath atá i gceist. Ach cad faoi na teifigh as an Úcráin? Daoine geala atá i gceist sa chás sin, atá ar a dteitheadh ó scrios na Rúisigh, a rinne ionradh ar a dtír.  An bhfuil aon difríocht sa bhealach ar caitheadh leis na teifigh geala agus na teifigh de dhath?  

Chuir an AE an Treoir um Chosaint Sealadach i bhfeidhm chun dídean a thabhairt do na hÚcráinigh ag teitheadh ón gcogadh, agus thug sé sin cosaint láithreach agus stádas dlíthiíil do na milliúin daoine. Ach níor chuir an AE an Treoir céanna i bhfeidhm sa bhliain 2015 nuair a bhí breis is milliún daoine de dhath ón tSiria, ón Iaráic agus tíortha eile ag lorg dídine san AE. Níor cuireadh an Treoir i bhfeidhm an bhliain seo caite, ach an oiread, nuair a theith go leor daoine ón Afganastáin tar éis imeacht na Meiriceánaigh. Cén difríocht a dhéanann an Treoir sin san AE agus in Éirinn?

Ní hamháin go ndéanann an treoir é níos éasca do dhaoine teacht anseo, ach bíonn a saol níos éasca tar éis teacht anseo freisin. Mar shampla, cuirtear uimhir PSP ar fáil láithreach do dhaoine a thagann isteach go hÉirinn faoin Treoir sin agus leis sin, bíonn seirbhísí poiblí ar fáil acu (leas, oideachas, sláinte) agus bíonn siad in ann obair sa tír.

Is mór idir é seo agus an proiseas do teifigh ón tSomáil, ón tSiria, ón Aetóip, nó ón Afganastáin atá ag lorg cosaint idirnáisiúnta. Tosaíonn a n-iarratais ar chosaint idirnáisiúnta nuair a thagann siad go hÉirinn agus de ghnáth tógann an proiseas faofa sin traidhfil de bhlianta. Le linn an ama seo, bíonn siad i dteideal soláthar díreach. Ciallaíonn sé seo go bhfaighidh siad áit éigin le maireachtáil, béilí agus íocaíocht beag seachtainiúil, ach seachas sin, bíonn cearta agus teidlíochtaí an-teoranta acu maidir le leas, oideachas, sláinte agus obair.  Ach cé gur ionann na cásanna ina bhfuil siad ag teitheadh, na teifigh geala agus iad de dhath, tá sé soiléir nach ionann an slí ar caitear leo, ar chor ar bith! Níos measa ná sin, dá mhéad acmhainní breise a úsáidtear ar na teifigh as an Úcráin, is ea is lú acmhainní a úsáidtear ar an gcóras soláthair dhídigh. Is ábhar imní freisin é cur i bhfeidhm an Pháipéir Bháin um sholáthar díreach, atá déanach cheana féain agus atá ag tabhairt aghaidh ar dhúshláin acmhainní níos mó anois.

Tá muintir na tíre an-fhlaithiúil maidir leis na teifigh Úcráinigh, fiú ag oscailt a dtithe féin dóibh uaireanta. Cé go bhfuil sé go hiontach lámh fhial thacúil na tíre a fheiceáil i gcás na teifigh Úcránaigh, nach mbeadh sé i bhfad níos fearr an lámh fhial thacúil céanna a fheiceáil i gcás na teifigh nach iad.

Ní teachtaireacht éasca é seo a chur amach. Sa lá atá inniu ann, ní mór ár bhfreagairt mar shochaí a bheith cóir cothrom do gach teifeach, is cuma cad as dó/di nó cén dath craiceann atá air/uirthi. Ní mór dúinn gan deighilt agus doicheall a chur i measc na ndaoine atá ag lorg cosanta anseo.

.

xxx

.

Caithfimid labhairt faoi chine. An bhfuil sé cuma go bhfuil an chuma ar an gcuid is mó de mhuintir na hÚcráine “díreach cosúil linne”, nó go raibh siad “i gceannas ar ghnáthshaol” go dtí gur bhuail an ghéarchéim seo iad? Cén fáth a ndéanaimid an t-idirdhealú seo? Cén fáth nár úsáideadh na frásaí céanna sin chun cur síos a dhéanamh ar na daoine a bhí ag teitheadh ​​ó thubaiste san Aetóip, sa tSiria, san Afganastáin? An gcuireann éagsúlacht reiligiúnach lenár smaointeoireacht? Cén chaoi a bhfuil ár laofachtaí á múnlú seo?

.

.

.

Is féidir linn an chaoi a bhfreagraímid a roghnú; mar Stát trí dhul i gcoinne córas dhá shraith agus trí dheireadh a chur le soláthar díreach, mar shochaí trí iad siúd atá ag lorg cosanta a cheiliúradh agus a chothú, mar phobal trí leanúint ar aghaidh ag síneadh céad míle fáilte, agus mar dhaoine aonair trí mhachnamh a dhéanamh ar ár ndearcadh agus ar ár gcion féin .

.

Todhchaí na Gaeilge

Scéal Spreagúil: Naima Chaudhry 

Tá scéal spreagúil agam duit inar léirigh duine misneach iontach i láthair an mhí-áidh, agus inar sháraigh sí dúshlán i ndiaidh dúshláin a tháinig roimpi.  

Bhí deacrachtaí ina saol i bhfad sular tháinig Naima Chaudhry go hÉirinn. Nuair a diagnóisíodh go raibh galar néarón luadrach ar a máthair, a bhí ina tuismitheoir aonair, bhí ar Naima a bheith ina cúramóir lánaimseartha. Mar sin, ní raibh Naima ach seacht mbliana déag d’aois nuair a bhí uirthi an scoil a fhágáil. Fuair a máthair bás trí bliana ina dhiaidh sin agus ní raibh a fhios ag Naima cad ba cheart di a dhéanamh ansin. Bhí a gaolta ag cur brú uirthi cleamhnas a dhéanamh, ach ní raibh aon suim aici ann. Nuair a mhol a haintín i Manchester go mbeadh sé níos fearr di staidéar a dhéanamh i Manchester, d’aontaigh sí agus chuaigh sí go Manchester láithreach bonn.

D’fhan Naima i Manchester go dtí gur bhain sí céim amach san ollscoil, ach thit sí amach lena haintín tar éis sin. Arís eile, ní raibh a fhios ag Naima cad a dhéanfadh sí. Bhí fonn uirthi dul ar ais go dtí an Phacastáin ach ní raibh sé éasca é sin a dhéanamh, agus ní raibh seans ag bean léi féin a bheith beo ar an mbeagán!  Bhí cara maith aici in Éirinn a mhol di teacht ann agus go socródh sí post di ina comhlacht. Ar an drochuair, níor oibrigh an plean sin amach, agus tar éis cúpla mí in Éirinn, i mí Aibreán, 2015, d’iarr Naima tearmann ar an Rialtas. Chuala sí go mbeadh a próiseas iarratais críochnaithe laistigh de sé mhí, ach ní mar sin a bhí an scéal!

Cuireadh chuig ionad soláthair dhírigh i gCluain Dolcáin í, agus sula i bhfad d’aithin sí nach mbeadh rudaí socraithe laistigh de sé mhí. Nuair a d’fhreastail sí ar chruinniú chumann cónaitheoirí i mí na Samhna 2015, ghlac sí ballraíocht ann. Tar éis tamaill ceapadh ina cathaoirleach í.

Thosaigh sí ag eagrú gníomhaíochtaí do na páistí ag an ionad, agus oifig eolais do dhaoine fásta mar gheall ar cheisteanna tearmainn.

“Thosaigh mé an obair sin, mar níor theastaigh uaim smaoineamh ar mo chás féin. Ach ansin, thuig mé gur thaitin sé go mór liom a bheith in ann cabhair a thabhairt do dhaoine eile. Chomh maith leis sin, chabhraigh sí an craobh áitiúil den chlub reathaithe ‘Sanctuary Runners’ a eagrú. Agus d’fhreastailar chúrsa polaitíochta i gColáiste na Tríonóide freisin!

Sa bhliain 2018, d’éirigh léi scoláireacht ollscoile a bhaint amach ag staidéar le haghaidh máistreacht i mBiteiripic i gColáiste Ollscoile, Baile Átha Cliath. Bfós ina cónaí in ionad soláthair dhírigh – rún nár roinn sí le haon duine eile!  Rinne sí staidéar i leabharlann an Choláiste san oíche, mar bhí sí ag roinnt seomra leapa le beirt eile san ionad. Nuair a bhí uirthi a tráchtas a scríobh, thug bainistíocht an ionaid seomra stórais di le hobair a dhéanamh.

Gan mhoill i ndiaidh a staidéar i gColáiste Ollscoile Baile Átha Cliath a thosú, tharla géarchéim ag an ionad, mar bhí sé socraithe é a dhúnadh síos. D’eagair Naima feachtas bríomhar chun dul i ngleic leis an gcinneadh sin, agus d’éirigh léi an rialú sin a fhreaschur!

Lean an maorlathas spadánta ar aghaidh maidir lena hiarratas tearmainn, agus faoi dheireadh i mí Iúil 2020, d’fhoghlaim sí gur cuireadh a cás ar ais faoi bhráid na hArd-Chúirte in Éirinn. I mí an Mhárta 2021, iarradh uirthi a hiarratas a chur isteach arís, agus é seo á scríobh tá sí ag fanacht le hagallamh leis an Oifig um Chosaint Idirnáisiúnta. Tá cead oibre aici faoi dheireadh, mar fuair sí post san ionad soláthair dhírigh i gCluain Dolcáin ag eagrú gníomhaíochtaí na bpáistí ann. Cé gur rud maith e sin, tá Naima ag súil go bhfaighidh sí obair sa réimse leighis ina bhfuil cáilíocht ghairmiúil aici ann.

Is Críostaí athbheirthe í Naima, agus bhuail sí le Cian agus an bheirt acu ag freastal ag seirbhís reiligiúnach ag an ‘All Nations Church’ ar an gCuarbhóthar Theas i mBaile Átha Cliath. Tá lámh is focal eatarthu anois!

Tar éis di sé bliana ina cónaí in ionad soláthair dhírigh, tá cúrsaí ag feabhsú di faoi dheireadh. Seo mar a dúirt Naima le déanaí:

Bhí mé ag iarraidh gnáthshaol a bheith agam le chomh fada, le cead agam a bheith in ann post a fháil agus a bheith in ann taisteal! Bhí tráth ann nach raibh mé in ann aon rud deas a fheiceáil dom féin agus ní raibh mé in ann aon saghas plean a dhéanamh; bhí sé an-deacair. Ach anois, tá cúrsaí ag athrú!”

Guímid gach rath ar Naima, agus bímis go léir buíoch as a bhfuil againn féin!

.

Tá scéal spreagúil agam duit inar léirigh duine misneach iontach i láthair an mhí-áidh, agus inar sháraigh sí dúshlán i ndiaidh dúshláin a tháinig roimpi.  

Bhí deacrachtaí ina saol i bhfad sular tháinig Naima Chaudhry go hÉirinn. Nuair a diagnóisíodh go raibh galar néarón luadrach ar a máthair, a bhí ina tuismitheoir aonair, bhí ar Naima a bheith ina cúramóir lánaimseartha. Mar sin, ní raibh Naima ach seacht mbliana déag d’aois nuair a bhí uirthi an scoil a fhágáil. Fuair a máthair bás trí bliana ina dhiaidh sin agus ní raibh a fhios ag Naima cad ba cheart di a dhéanamh ansin. Bhí a gaolta ag cur brú uirthi cleamhnas a dhéanamh, ach ní raibh aon suim aici ann. Nuair a mhol a haintín i Manchester go mbeadh sé níos fearr di staidéar a dhéanamh i Manchester, d’aontaigh sí agus chuaigh sí go Manchester láithreach bonn.

D’fhan Naima i Manchester go dtí gur bhain sí céim amach san ollscoil, ach thit sí amach lena haintín tar éis sin. Arís eile, ní raibh a fhios ag Naima cad a dhéanfadh sí. Bhí fonn uirthi dul ar ais go dtí an Phacastáin ach ní raibh sé éasca é sin a dhéanamh, agus ní raibh seans ag bean léi féin a bheith beo ar an mbeagán!  Bhí cara maith aici in Éirinn a mhol di teacht ann agus go socródh sí post di ina comhlacht. Ar an drochuair, níor oibrigh an plean sin amach, agus tar éis cúpla mí in Éirinn, i mí Aibreán, 2015, d’iarr Naima tearmann ar an Rialtas. Chuala sí go mbeadh a próiseas iarratais críochnaithe laistigh de sé mhí, ach ní mar sin a bhí an scéal!

Cuireadh chuig ionad soláthair dhírigh i gCluain Dolcáin í, agus sula i bhfad d’aithin sí nach mbeadh rudaí socraithe laistigh de sé mhí. Nuair a d’fhreastail sí ar chruinniú chumann cónaitheoirí i mí na Samhna 2015, ghlac sí ballraíocht ann. Tar éis tamaill ceapadh ina cathaoirleach í.

Thosaigh sí ag eagrú gníomhaíochtaí do na páistí ag an ionad, agus oifig eolais do dhaoine fásta mar gheall ar cheisteanna tearmainn.

“Thosaigh mé an obair sin, mar níor theastaigh uaim smaoineamh ar mo chás féin. Ach ansin, thuig mé gur thaitin sé go mór liom a bheith in ann cabhair a thabhairt do dhaoine eile. Chomh maith leis sin, chabhraigh sí an craobh áitiúil den chlub reathaithe ‘Sanctuary Runners’ a eagrú. Agus d’fhreastailar chúrsa polaitíochta i gColáiste na Tríonóide freisin!

Sa bhliain 2018, d’éirigh léi scoláireacht ollscoile a bhaint amach ag staidéar le haghaidh máistreacht i mBiteiripic i gColáiste Ollscoile, Baile Átha Cliath. Bfós ina cónaí in ionad soláthair dhírigh – rún nár roinn sí le haon duine eile!  Rinne sí staidéar i leabharlann an Choláiste san oíche, mar bhí sí ag roinnt seomra leapa le beirt eile san ionad. Nuair a bhí uirthi a tráchtas a scríobh, thug bainistíocht an ionaid seomra stórais di le hobair a dhéanamh.

Gan mhoill i ndiaidh a staidéar i gColáiste Ollscoile Baile Átha Cliath a thosú, tharla géarchéim ag an ionad, mar bhí sé socraithe é a dhúnadh síos. D’eagair Naima feachtas bríomhar chun dul i ngleic leis an gcinneadh sin, agus d’éirigh léi an rialú sin a fhreaschur!

Lean an maorlathas spadánta ar aghaidh maidir lena hiarratas tearmainn, agus faoi dheireadh i mí Iúil 2020, d’fhoghlaim sí gur cuireadh a cás ar ais faoi bhráid na hArd-Chúirte in Éirinn. I mí an Mhárta 2021, iarradh uirthi a hiarratas a chur isteach arís, agus é seo á scríobh tá sí ag fanacht le hagallamh leis an Oifig um Chosaint Idirnáisiúnta. Tá cead oibre aici faoi dheireadh, mar fuair sí post san ionad soláthair dhírigh i gCluain Dolcáin ag eagrú gníomhaíochtaí na bpáistí ann. Cé gur rud maith e sin, tá Naima ag súil go bhfaighidh sí obair sa réimse leighis ina bhfuil cáilíocht ghairmiúil aici ann.

Is Críostaí athbheirthe í Naima, agus bhuail sí le Cian agus an bheirt acu ag freastal ag seirbhís reiligiúnach ag an ‘All Nations Church’ ar an gCuarbhóthar Theas i mBaile Átha Cliath. Tá lámh is focal eatarthu anois!

Tar éis di sé bliana ina cónaí in ionad soláthair dhírigh, tá cúrsaí ag feabhsú di faoi dheireadh. Seo mar a dúirt Naima le déanaí:

Bhí mé ag iarraidh gnáthshaol a bheith agam le chomh fada, le cead agam a bheith in ann post a fháil agus a bheith in ann taisteal! Bhí tráth ann nach raibh mé in ann aon rud deas a fheiceáil dom féin agus ní raibh mé in ann aon saghas plean a dhéanamh; bhí sé an-deacair. Ach anois, tá cúrsaí ag athrú!”

Guímid gach rath ar Naima, agus bímis go léir buíoch as a bhfuil againn féin!

.

gaGaeilge