Ceachtanna ón bPaindéim!

Ceachtanna ón bPaindéim!

le | 2023/04/05 | Cúrsaí Reatha, Eolaíocht agus Teicneolaíocht, Nuacht Idirnáisiúnta, Nuacht Náisiúnta

Ceachtanna ón bPaindéim!

 

Is deacair a chreidiúint go bhfuil níos mó ná trí bliana imithe ó thús na pandéime COVID-19. Níl an pandéim sa nuacht ach go hannamh anois agus rudaí ag teacht ar ais beagnach mar a bhí siad roimh ré. Ach mharaigh COVID–19 6.8 milliún duine ar a laghad ar fud an domhain agus níos mó ná 13 míle duine ar oileán na hÉireann. Tá sé tábhachtach dúinn machnamh anois ar cheachtanna a d’fhoghlaíomar agus leis an eolas sin ullmhúchán níos fearr a dhéanamh den chéad pandéim eile.   San alt seo, luafaimid cúig cheacht thábhachtacha ón bpandéim.  Sa chéad alt eile, luafaimid cúig mholadh thábhachtacha den chéad pandéim eile.

 

 

Ceacht 1 – Cuir do mhuinín in eolaíocht in ionad ráflaí

 

 

Déanaimid talamh slán de anois, ach ní fhéadfaí barraíocht béime a chur ar thábhacht na vacsaíní agus chomh tapa is a forbraíodh iad. Ní hamháin sin, ach is beag nach míorúilt é forbairt vacsaín de shaghas m-RNA – cur chuige nuálach agus réabhlóideach maidir le dearadh vacsaínithe. De ghnáth, tógann sé suas go 15 bliain chun vacsaín a dhearadh, ach níor thóg sé ach bliain amháin i gcás COVID-19!  Rinne mífhaisnéis frithvacsaínithe damáiste mór, mar chuir sé eagla ar roinnt daoine, agus dhiúltaigh siad an vacsaín dá bhrí sin. Tá vacsaíní (vacsaíní m-RNA san áireamh) sábháilte, cumhachtach agus éifeachtúil.  Dá mhéad daoine atá vacsaínithe is ea is fearr a chuirtear cosc ar scaipeadh an ghalair.

 

 

Ceacht 2 – Oibríonn maisc i gcoinne an víris

 

 

Tá maisc in ann scaipeadh an choróinvíris a mhoilliú. Bhí éiginnteacht sna Stáit Aontaithe faoi sin ar dtús, mar bhí na húdaráis ag iarraidh maisc a choinneáil do dhochtúirí agus foirne leighis chun iad a chosaint ón víreas. Dúirt Lárionad um Ghalair a Chosc (CDC) ar dtús nár ghá do dhaoine nach raibh ionfhabhtaithe maisc a chaitheamh, ach ansin d’athraigh siad a moladh agus dúirt siad gur ba cheart do gach duine masc a chaitheamh. Bhí a gcuid teachtaireachtaí ag teacht salach ar a chéile ar an drochuair agus ní raibh daoine róchinnte cad ba cheart dóibh a dhéanamh. Maidir le cén saghas maisc a chaitheamh, bhí ganntanas masc N-95 ann, agus bhí ar dhaoine masc éadaigh a chaitheamh, nach raibh an-éifeachtach i gcoinne an víris.

 

 

Ceacht 3 – Is rud tábhachtach caighdeán an aeir taobh istigh

 

 

Ar dtús, ní raibh a lán eolas againn faoi conas a scaipeann an víreas. Ach diaidh ar ndiaidh, d’fhoghlaíomar gurb é tras-seoladh aeriompartha an modh is éifeachtaí do scaipeadh an víreas. Mar sin, tá sé an-tábhachtach scagaire aeir a úsáid chun cáithníní víris a bhaint amach. Is é an scagaire is fearr ná scagaire ardéifeachtúil cáithníní aeir (scagaire HEPA). Tá córas mar sin in ann méid an víris COVID-19 a laghdú go suntasach, agus laghdaíonn sé veicteoirí ghalair eile freisin – mar shampla an fliú.  

 

 

Ceacht 4 –Tá monatóireacht fuíolluisce an-úsáideach i bpaindéim víris

 

 

Go luath sa phaindéim, d’eascair an smaoineamh chun monatóireacht a dhéanamh ar fhuíolluisce agus d’fhás an cleachtadh sin mar cur chuige le himeacht ama. Cuireann daoine cáithníní an víris COVID-19 díobh sula mbíonn siomptóim an ghalair le brath orthu. Is féidir aon bhorradh i gcásanna COVID-19 a thuar cúpla seachtain roimh ré trí anailísiú shonraí fuíolluisce a dhéanamh. Is féidir an t-anailísiú seo a dhéanamh ceantar ar cheantar, agus is mór an chabhair é sin chun plean a chur le chéile in aghaidh an víris.

 

 

Ceacht 5 – Is gá faireachas géanómaíoch a dhéanamh

 

 

Ar an drochuair, sónn an víreas ó am go ham agus athraíonn sé an clúdach seachtrach ionas nach mbíonn vacsaíní chomh héifeachtach níos mó.  Is gá vacsaín nua a dhearadh i gcoinne leagan nua mar sin, i saghas armrása bitheolaíoch. Mar sin, tá sé an-tábhachtach do gach tír a bheith in ann faireachas géanómaíoch a dhéanamh agus leaganacha nua a aimsiú chomh luath agus is féidir. Fiú tar éis na pandéime, is gá a bheith san airdeall i gcónaí, mar ní bheadh a fhios agat cathain a thiocfaidh leagan nua dainséarach amach.

 

 

Conclúid

 

 

Braithimid faoiseamh orainn go bhfuil an pandéim thart anois, agus an saol ar ais beagnach mar a bhí. Bhí an pandéim an-phianmhar agus fuair líon mór daoine bás ón víreas agus mar sin tá sé éasca na droch-chuimhní a chur taobh thiar dúinn agus leanúint ar aghaidh linn mar a bhí roimh an phaindéim. Ach caithfimid dul i gcoinne ár nádúr sa chás seo agus gan dearmad a dhéanamh ar an bpandéim agus na ceachtanna thuasluaite. Níos mó ná sin, bunaithe ar na ceachtanna a d’fhoghlaíomar, caithfimid bearta a chur i bhfeidhm chun an ceann is fearr a fháil ar an gcéad pandéim eile, pé uair a tharlóidh sé.

 

 

.

 

 

Creat Windsor!

Creat Windsor!

le | 2023/03/29 | Cúrsaí Reatha, Nuacht Idirnáisiúnta, Nuacht Náisiúnta, Polaitíocht

Creat Windsor!

Tá go leor contúirte ag baint le cur chuige an DUP maidir leis an mBreatimeacht. Gan dabht, tá an crú ag teacht ar an tairne agus é seo á scríobh agam. Tá sé fógartha ag lucht an DUP le fada nach bhfillfidh siad ar Thionól Stormont, beag beann ar an bhFeidhmeannas, mura n-athrófar an prótacal iarBhreatimeachta chun a gcuid éileamh a shásamh. Is í a bpríomhfhadhb ná nach mbeadh na rialacha céanna i bhfeidhm sa Tuaisceart agus a bheadh sa Bhreatain Mhór féin, dá bharr na teorann boige idir an Tuaisceart agus Éire. Tá teorainn bhog cumhdaithe i gComhaontú Aoine an Chéasta agus ní féidir seicphointí custaim a lonnú ar an teorainn. Mar sin, tagann an Breatimeacht salach ar an gComhaontú, gan socrú speisialta a bheith ann.

Prótacal Thuaisceart Éireann

D’aontaigh an t-iar-Phríomh-Aire Boris Johnson Prótacal Thuaisceart Éireann leis an Aontas Eorpach agus chuaigh sé i bhfeidhm ar Eanáir 1, 2021. De réir an tsocraithe sin, tá seicphointí custaim lonnaithe ag calafoirt Thuaisceart Éireann agus aerfort idirnáisiúnta Béal Feirste, agus seiceáil déanta ar na hearraí go léir ag teacht isteach sa Tuaisceart – earraí ón mBreatain Mhór san áireamh, fiú má tá siad chun fanacht i dTuaisceart Éireann. Roimh ré, gheall Johnson don DUP nach ligfeadh sé teorainn i Muir Éireann – agus ansin bhris sé a ghealltanas dóibh. Ní haon ionadh é gur bhraith an DUP gur imríodh feall orthu agus ansin gur dhiúltaigh siad ról a ghlacadh sa Tionól ó shin i leith.

Creat Windsor

Chuir baghcat DUP ar Stormont brú ar rialtas na Ríochta Aontaithe (RA) i gcúpla slí. Ar an gcéad dul síos, tá sé i bhfad níos deacra an Tuaisceart a rialú, gan rialtas cineachta an Tuaiscirt i bhfeidhm. Ar an dara dul síos, tá ar aon bhall den DUP atá ina f(h)eisire i bParlaimint na RA éirí as an ról sin dá nglacfadh sé/sí ról sa Tionól. Mar fheisirí sa Pharlaimint, tá siad in ann níos mó brú a chur ar rialtas na RA maidir leis an bprótacal iarBhreatimeachta.

Ar an taobh eile den scéal sin, áfach, tá cúpla míbhuntáiste ag baint leis an gcur chuige sin. Sa chéad áit, ardaíonn an baghcat neamhsheasmhacht pholaitiúil agus an riosca foréigin. Sa dara háit, tá baghcat Stormont in éadan thoil na ndaoine agus ní rud maith é sin. Fiú i measc a lucht leanúna féin, níl ach leath i bhfabhar an bhaghcait, agus is riosca polaitiúil é sin dá bpáirtí féin! Gan dabht, tá geallta arda á n-imirt ag baill an DUP, ní hamháin dóibh féin, ach don Tuaisceart freisin.

Ghéill rialtas na RA don bhrú a cuireadh orthu, agus chuir Príomh-Aire Rishi Sunak agus Uachtarán an Choimisiúin Eorpaigh Ursula von der Leyen socruithe trádála nua le chéile – ‘Creat Windsor’ – a laghdóidh seiceanna custaim ar earraí ag teacht isteach sa Tuaisceart ón mBreatain Mhór. Comhréiteach atá i gceist idir an dá pháirtí agus gan dabht ghéill an tAontas Eorpach don RA maidir le roinnt pointí.  Ach is maith an margadh don Tuaisceart é, gach rud san áireamh.  

Dul chun cinn suntasach ach…

Dúirt ceannaire an DUP Jeffrey Donaldson gur dul chun cinn suntasach é Creat Windsor, ach go bhfuil príomhábhair imní acu fós faoin gCreat, go háirithe maidir le cur i bhfeidhm dlíthe an AE ar bhonn leanúnach. Tá go leor obair le déanamh fós, dar le Donaldson. Ach dúirt Rishi Sunak nach bhfuil aon phlean ag rialtas na RA ath-idirbheartaíocht a dhéanamh faoin gCreat.  

Sa chéad vóta sa pharlaimint ar an ‘gCoscán Stormont’, píosa lárnach den Chreat, bhí 515 feisire ar son agus 29 (8 mball an DUP san áireamh) in aghaidh an Choscáin, agus mar sin glacadh leis.

Is dócha go mbeidh coimhlint idir an DUP agus Sunak dosheachanta, ach tá an lámh in uachtar ag Sunak faoi láthair maidir leis an gCreat. Ach cad a dhéanfaidh Jeffrey Donaldson anois?

Roghanna?

Tá Jeffrey Donaldson agus an DUP idir dhá thine Bealtaine anois faoi cad ba cheart dóibh a dhéanamh. Braitheann sé gur beag seans ar fad anois go n-éireoidh leis an DUP a dtoil a bhrú ar rialtas na RA níos mó maidir leis an gCreat. Ag an am céanna, tá muintir an Tuaiscirt ag éirí mífhoighneach toisc nach bhfuil a rialtas féin i bhfeidhm fós, agus seans maith go laghdóidh tacaíocht don DUP má leanann a bhaghcat ar Stormont ar aghaidh. Gan dabht, tá an DUP i sáinn maith anois.   

I mo thuairim, tá sé in am don DUP anois dul ar an umhlaíocht agus an rud ceart a dhéanamh agus glacadh lena suíocháin i Stormont. I ndeireadh na dála, fuair siad socrú nua maidir leis an bPrótacal, agus is mór an trua é nach bhfuil siad sásta leis sin. Ní bheadh a fhios ag aon duine cad é an deireadh a bheadh ar an scéal seo, ach caithfidh mé a admháil nach bhfuil mé ródhósasach faoi.

.

.

.

.

.

.

.

Na hOscars – Thuas seal Thíos seal!

Na hOscars – Thuas seal Thíos seal!

le | 2023/03/22 | Cúrsaí Reatha, Nuacht Idirnáisiúnta, Nuacht Náisiúnta

Na hOscars – Thuas seal Thíos seal!

Is ar éigean a d’fhéadfadh na hOscars a bheith níos measa i mbliana ná mar a bhí siad an bhliain seo caite. Sin a cheap mé cúpla lá rompu, ar aon nós. Ar an drochuair, bhí siad i bhfad níos measa i mo thuairim, ó thaobh ár dtíre de. Cén fáth? Bhuel, níor bhuamar ach dhá Oscar as na 14 ainmniúchán a fuaireamar! Ansin cuireadh an tarcaisne i gceann na héagóra nuair a fuaireamar drochíde intinne roimh agus ag searmanas na nOscar.

Cé go bhfuair ‘The Banshees of Inisherin’ 9 n-ainmniúchán, níor bhuaigh an scannán Oscar ar bith. Níor bhuaigh ‘An Cailín Ciúin’ an Oscar don fhadscannán idirnáisiúnta is fearr ach an oiread, mar bhuaigh an scannán ‘All Quiet on the Western Front’ ón Ghearmáin an Oscar sin.   Agus níor bhuaigh Paul Mescal an Oscar don aisteoir is fearr sa scannán ‘Aftersun’, mar bhuaigh Brendan Fraser (sa scannán ‘The Whale’) an Oscar sin.

Ach, ní bhíonn néal gan ghealán …

Is comhartha é ar an dul chun cinn suntasach sa tionscal scannánaíochta in Éirinn go raibh an dá Oscar a bhuamar mar ábhar díomá do roinnt dúinn!   Léirigh an 14 ainmniúchán an raon iomlán de thallann sa tír san aisteoireacht, stiúrthóireacht, eagarthóireacht, cumadóireacht agus scannánaíocht – ní hamháin as Béarla, ach as Gaeilge freisin!

Léiríonn an dara Oscar buaite ag Richard Baneham sa chatagóir éifeachtaí speisialta as a chuid oibre ar Avatar: The Way of Water’, go bhfuil scileanna teicniúla na hÉireann ar an leibhéal is airde. Thaispeáin ‘An Irish Goodbye’ doimhneacht agus leithead na tallainne atá ar fáil in Éirinn, chomh maith le bua na húrnuachta. Nuair a chan lucht féachana na nOscar ‘Happy Birthday’ don aisteoir James Martin, ceiliúradh speisialta a bhí ann! Is é James an chéad duine a bhfuil siondróm Down air, a bhuaigh gradam Oscar riamh!

Dúirt Ivan Martin (athair James): “Is cuimhin liom an duine a dúirt liom fadó: ‘Féach an tUasal Martin, caithfidh tú a thuiscint nach labhróidh Séamas go deo’ Agus seo muid anois! Ní hamháin go labhraíonn James ach ón am a thosaigh sé ag caint, níor stop sé ó shin i leith,” a dúirt Ivan le BBC Raidió Uladh.

Ní mór tagairt ar leith a dhéanamh don scannán iontach sin ‘An Cailín Ciúin’, an chéad scannán Gaeilge riamh a shroich an searmanas seo.  Leis sin, tá sprioc thábhachtach bainte amach ag scannánaíocht as Gaeilge. Bhí ról lárnach ag CINE4 (comhpháirtíocht le TG4, Bord Scannán na hÉireann (BSE) agus Údarás Craolacháin na hÉireann (BAI)) mar phríomh–mhaoinitheoir san fhorbairt shuntasach seo.  Is deimhniú láidir é cé chomh tábhachtach is atá maoiniú chun dul chun cinn mar sin a dhéanamh – seachas sin, ní tharlódh sé.        

Drochíde intinne!

Ar an Satharn roimh na gradaim Oscar, bhí ‘sceitse grinn’ ar an gclár ‘Saturday Night Live’, le Molly Kearny agus Mikey Day mar Farrell agus Gleeson. Postáladh an ghearrthóg dóibh ar líne, a thaispeáin an bheirt ag labhairt Béarla dothuigthe thar a chéile go dtí gur shiúil siad amach, agus ansin dúirt duine de na láithreoirí: “Wow! Níor thosaigh siad fiú ag ól fós.”

Cáineadh an sceitse as a bheith maslach agus suarach sa tslí ina léirigh sé   steiréitíopaí Éireannacha.  Scríobh an t-aisteoir Alan Mehdizadeh ar Twitter: “Maith thú SNL! D’éirigh leat magadh a dhéanamh ar náisiún iomlán, agus ar dhuine a bhí i mbun cath an-phoiblí le halcól, agus d’éirigh leat é a dhéanamh gan a bheith fiú greannmhar.”  

“.. ghlaoigh na 1980í agus tá siad ag iarraidh a gcuid scéalta grinn steiréitíopa Éireannacha ar ais,” a dúirt tráchtaire eile.  Roinn cruthaitheoir Derry Girls Lisa McGee an ghearrthóg ar Twitter leis na focail: “Sea, tá sé maith go leor” agus emoji ag taispeáint a míshásaimh ag an deireadh.

Fiú ag searmanas na nOscar féin, bhí an láithreoir, Jimmy Kimmel, ag magadh. D’oscail sé an searmanas ag rá: “Tá daoine ainmnithe againn ó gach cearn de Bhaile Átha Cliath. Tá cúigear aisteoirí Éireannacha ainmnithe anocht, rud a mhéadaíonn go mór an seans go mbeidh troid eile ar an stáitse.”

Níos déanaí, léigh Kimmel ‘ceist lucht leanúna’ ó bhreathnóir a dúirt go raibh grá aige do léiriú Farrell, ach nár thuig sé cad a bhí á rá aige. D’fhreagair Farrell: “Féach ar SNL aréir agus beidh cliú maith agat.”  Cáineadh Kimmel ar na meán sóisialta agus na nuachtáin as na rudaí diúltacha sin a bhí á rá aige.

Conclúid

Cé go raibh maslaithe frith-Éireannacha á gcaitheamh ag ‘Saturday Night Live’ agus ag Jimmy Kimmel, ba cheart dúinn a bheith dearfach faoi chúrsaí. Is cúis mórtais náisiúnta dúinn go bhfuaireamar 14 ainmniúchán agus dhá ghradam Oscar, an chéad ceann do dhuine a bhfuil siondróm Down air, san áireamh. Is rud iontach scannán Gaeilge a fheiceáil san iomaíocht ag leibhéal idirnáisiúnta freisin – is dea-chomhartha dóchais don teanga é sin.  Beidh lá eile ag an bPaorach ag na hOscars!.

Ceist na nDíolúintí!

Ceist na nDíolúintí!

le | 2022/10/19 | Cúrsaí Reatha, Nuacht Náisiúnta, Polaitíocht

Ceist na nDíolúintí!

Istigh i ngarraí an Chaisleáin a bhí mé an lá cheana; sínte siar ó chluas go ruball, agus mé ag ól na gréine buí ar mo shástacht agus ar mo sháimhín só, nuair a chuala mé an fhead ghéar, chluasphléascach, fead a dhúisigh as mo mharana mé i dtobainne! Ach, thuig mé ar an toirt cé a bhí chugam, nó cé eile ach mo sheanchara, Séimí an Droichid, a ligfeadh fead dá leithéid, istigh i ngarraí neamhaí an Chaisleáin. D’fháiltigh mé roimhe, agus rinne áit dó taobh liom ar an mbinse garraí.

“Buail fút ansin taobh liom ar an mbinse seo” arsa mé féin leis, go béasach.

“Gura maith agat” ar seisean, “agus nach deas an áit a roghnaigh tú le do mharana a dhéanamh?”

“Abair é! a chara, ach an bhfuil scéal ar bith nua agat an lá beannaithe seo?”

“Níl agam ach an scéal atá i mbéal gach Gaeilgeoir, na laethanta seo.”

“Agus cén scéal é féin?” arsa mise, agus mé ag iarraidh deis scéalaíochta a chur ar fáil do Shéimí na buile, nó b ’fhacthas dom, go raibh scéal éigin ag dó na geirbe aige.”

Ceist na Teanga

“Is dócha gur thug tú faoi deara go bhfuil sraith chruinnithe Chomhchoiste na Gaeilge ar chóras na ndíolúintí ar siúl faoi láthair?” arsa Séimí.

“Níor thug, muise! An bhfuil fadhb mhór leis ár gcóras atá againn anois maidir le díolúintí, a Shéimí?” Bhí mé ag iarraidh tuiscint a fháil maidir leis an ábhar seo.

“Fadhb an-mhór, agus má leanann cúrsaí ar aghaidh mar seo, ní bheidh teanga bheo againn roimh i bhfad. Táthar ann le fada nach dtacaíonn le stádas ár dteanga. Bhí gluaiseacht in aghaidh na Gaeilge darb ainm “Language Freedom Movement” sna seascaidí den chéad seo caite, mar shampla. Ba é toradh a feachtais ná deireadh a chur leis an riachtanas Gaeilge a bheith ag státseirbhísigh ó 1974. Dá bharr sin, ní raibh ach 16 duine á n-earcú chun déileáil le pobal na Gaeilge sa bhliain 2018– rud náireach!”

“Ach,” arsa mise, “Is é príomhsprioc Achta na dTeangacha 2021 ná 20% d’earcaithe nua don tseirbhís phoiblí a bheith inniúil sa Ghaeilge roimh dheireadh 2030. Nach rud maith é sin?” Chuir mé an cheist seo ar Shéimí agus mé ag lorg leighis ar a dhearcadh duairc ar an teanga.

Trí chéim ar chúl…

“Trí chéim ar chúl, agus ansin ach céim amháin ar aghaidh!” a d’fhreagair Séimí. “Agus níl sna díolúintí seo ná céim eile ar chúl. Ar dtús, bhí na díolúintí seo ag baint le cásanna eisceachtúla – le daltaí a raibh sainriachtanais acu. Ach diaidh ar ndiaidh, scaoileadh na rialacha sin, agus anois tá roinnt mhaith tuismitheoirí ag teacht i dtír ar sholúbthacht na rialacha, chun díolúine a fháil dá bpáistí – páistí nach mbeadh fadhb acu an Ghaeilge a fhoghlaim, mar tá níos mó ná leath dóibh ag foghlaim teangacha iasachta eile gan aon cheist faoi dhíolúine.”

“Ach b’fhéidir leis an mbainistíocht cheart go n-oibreodh scéim mar seo, nach ea?” arsa mise, ag cur na ceiste géire ar Shéimí.

“Cibé atá á dhéanamh ag an Roinn Oideachais, níl an scéim ag obair go maith ar chor ar bith. Agus níl mise amháin sa smaoineamh sin. Dúirt Declan Glynn, ardrúnaí cúnta, Aontas Múinteoirí Éireann (TUI), go bhfuil an córas atá i bhfeidhm faoi láthair “lochtach agus míshásúil”, agus go bhfuil sé chomh héasca sin díolúine a fháil anois go maithfí don té a mheasfadh gur próiseas uathoibríoch é den chuid is mó.  

D’aontaigh ionadaithe eile atá ag freastal ar na cruinnithe leis an tuairim gur ceart go mbeadh curaclam ann do gach dalta ag cibé leibhéal cumais atá siad agus ceistíodh an ceart ‘strus’ nó ‘sain-mhíchumas foghlama teanga’ a úsáid mar leithscéal chun díolúine a éileamh. Tá an ceart acu, i mo thuairim, a Mhichíl, agus is gá an fhadhb seo a réitigh gan mhoill.”  

“Bhuel, a Shéimí, caithfidh mé aontú leat, mar tá sé soiléir go bhfuil d’obair bhaile déanta go maith agat ar an ábhar, agus ní raibh mo shúile féin ar an liathróid sin ar chor ar bith. Go raibh maith agat as a bheith foighneach liom, agus tá súil agam go ndéanfaidh ár rialtas an rud ceart agus rialacha i bhfad níos doichte a chur in áit!”

“Mise freisin! Deas bualadh leat san áit iontach seo, a Mhichíl, agus cúrsaí tábhachtacha á phlé againn le chéile as Gaeilge!   

Leis sin, d’imigh Séimí gan mhoill, agus fágadh ar mo chonlán féin mé le hábhar nua a chur faoi chaibidil!

.

.

.

.

.

.

.

Praiseach Déanta ag Aer Lingus

Praiseach Déanta ag Aer Lingus

le | 2022/09/28 | Cúrsaí Reatha, Nuacht Náisiúnta

Coicís roimh ár n-eitiltí ar ais go dtí na Stáit Aontaithe, sheol United Airlines r-phost chugam ag rá go raibh athrú déanta acu ar an áirithint. D’athraigh siad ár gcéad eitilt (ar Aer Lingus) ó mheán lae go 6:00 A.M., ionas go mbeadh seacht n-uaire againn i Heathrow roimh an dara heitilt. A dhiabhail – an raibh siad in ann athrú mar sin a dhéanamh gan mo chead? I ndáiríre!

Chuir mé glaoch ar United Airlines, agus tháinig gníomhaire ar an líne gan mhoill. Bhí sí cabhrach, agus rinne sí áirithint eile dúinn gan aon fhadhb – an chéad eitilt go Chicago (ar United) ag meán lae, agus uair ina dhiaidh sin an dara heitilt (ar United) go Los Angeles.  B’fhearr linn na socruithe nua, ar dhá chúis. Sa chéad áit, sheachnóimis aerfort Heathrow. Sa dara háit, bheadh seans níos fearr ag ár mbagáiste gan ach aerlíne amháin (United) i gceist.

Bhaineamar féin agus ár mbagáiste ár gceann scríbe amach gan fadhb, agus bhíomar sásta le United Airlines, mar, cé go raibh fadhb bheag againn ar dtús, chuir siad gach rud i gceart dúinn gan mhoill.

Liveline

Cúpla lá ina dhiaidh sin, bhí mé ag éisteacht le ‘Liveline’ le Joe Duffy, agus baineadh stangadh asam nuair a chuala mé faoi suas go 9,000 paisinéir ar fud na hEorpa a d’fhág Aer Lingus idir dhá thír iad!

Dúirt na glaoiteoirí nach raibh tásc ná tuairisc ar Aer Lingus chun cabhrú leo in am a n-éigin. Ní raibh RTE féin in ann urlabhraí Aer Lingus a fháil mar aoi speisialta ar an gclár. Bhí cúpla scéal uafásach le cloisteáil ar ‘Liveline’.

Scéal Emmet

Bhí Emmet agus a bhean chéile ar tí dul go Meiriceá ar mhí na meala. Bhí siad chun eitilt go Heathrow ar dtús, agus ansin ó Heathrow go Miami. Bhí aistear mara curtha in áirithe acu don lá dár gcionn.

Sheiceáladar isteach gan fadhb ar bith, chuadar tríd an ionad slándála agus ansin go dtí an geata. Ag 10 A.M, ceathrú uaire roimh am a n-eitilt amach, chuir Aer Lingus in iúl do phaisinéirí go raibh fadhb theicneolaíochta faisnéise acu. Níor chuala Emmet a thuilleadh go dtí 4 P.M. nuair a d’fhógair Aer Lingus go raibh a n-eitilt curtha ar ceal. De bharr sin, chaill siad a n-eitilt ó Heathrow go Miami, agus chaill siad an t-aistear mara freisin. Chaith an lánúin beagnach €5,000 ar a socruithe taistil, agus bhí siad as póca anois mar gheall air, gan aon eolas faoi aisíocaíocht.

Is é tuairim na lánúine go raibh Aer Lingus freagrach as an airgead sin ar a laghad, mar ba iad cúis na faidhbe sa chéad áit.

Scéal Michelle

Níor chuala Michelle faic ón aerlíne, ach nuair a chonaic Michelle ar na meáin sóisialta go raibh fadhbanna móra le heitiltí Aer Lingus, thuig sí láithreach go raibh sí i dtrioblóid. Ansin, chuaigh sí i dteagmháil lena teaghlach agus a cairde. Nuair a fuair sí amach nach raibh ach trí eitilt sa tseachtain ag imeacht ó Chorfú, an áit ina raibh sí, bhí a fhios aici go raibh sé ríthábhachtach di deifir a dhéanamh chun filleadh abhaile chomh luath agus is féidir.

Bhí uirthi eitiltí nua a chur in áirithe le hEurowings, ionas nach mbeadh uirthi fanacht i gCorfú le trí lá eile. Bhí uirthi €850 a chaitheamh ar dhá thicéad ar Eurowings. Fiú nuair a shroicheadar aerfort Baile Átha Cliath, bhí an t-aerfort ina chíor thuathail ar fad. Bhí siad ag fanacht beagnach leathuair san eitleán leis na staighrí chun teacht amach. Ansin, bhí siad ina suí thart ag fanacht lena gcuid bagáiste, mar ní raibh láimhseálaithe bagáiste ar fáil ar chor ar bith. Bhí an críochfort plódaithe le daoine agus le bagáiste. Ach bhí siad sásta go raibh siad ar ais i mBaile Átha Cliath.

Leithscéal?

Faoi dheireadh ghabh Aer Lingus leithscéal le custaiméirí a bhí buailte nuair a cuireadh 51 eitilt ar ceal ar deireadh seachtaine 10-9-2022.  Dúirt urlabhraí na haerlíne: “Gabhaimid leithscéal ó chroí le custaiméirí as an gcur isteach mór dóibh de bharr fadhbanna leis ár gcóras ríomhaireachta. Tá na fadhbanna sin réitithe agus tá ár ngnáth sceideal i bhfeidhm arís”.

Dúirt an aerlíne freisin go mbeidh na custaiméirí i gceist in ann a bpleananna taistil a athrú saor in aisce.

Tá súil agam go bhfuil ceacht foghlamtha ag Aer Lingus, agus go mbe i dteagmháil leis a gcustaiméirí chun cabhair a thabhairt dóibh aon uair a tharlódh a leithéid as seo amach. Má thugann Aer Lingus neamhaird mar sin dá gcustaiméirí arís, caillfidh siad iad go deo!

.

Todhchaí na Gaeilge

Todhchaí na Gaeilge

le | 2022/09/21 | Cúrsaí Reatha, Nuacht Náisiúnta

Deirtear go bhfuil thart ar 7,000 teanga á labhairt ag daoine, ó cheann ceann na cruinne, ach má tá féin, deir na saineolaithe linn go gcailltear ceann de na teangacha sin gach coicís. Anois, ó tharla nach gcumtar teangacha nua, ach go hannamh, tá sé soiléir go bhfuil uimhir na dteangacha ag dul i laghad ó bhliain go bliain. Cén fáth a gcailltear na teangacha sin? Bhuel, iompaíonn pobal ó theanga amháin go teanga eile ar chúiseanna áirithe.

Concas

• Uaireanta cuireann tír amháin isteach ar thír eile trína gabháil agus a chur faoi chois, agus is é an bealach is éifeachtaí le tír a smachtú nó a teanga a bhaint di, agus teanga an ghabhálaí a chur á labhairt ina háit. Nuair a chailleann tír a teanga, cailleann sí a córas smaointe agus a bealach le breathnú ar an saol mór amuigh. Cailleann sí freisin, a misneach agus a spiorad, nó faoi mar a deireadh siad fadó: Tír gan teanga, tír gan anam!

Dul chun cinn!

• Uaireanta eile, tar éis blianta fada a bheith caite ag tír faoi sháil agus faoi bhráca lucht concais, is amhlaidh a thuigtear do phobal na tíre sin, go bhféadfaidís dul chun cinn níos mó a dhéanamh trí theanga eile, teanga a máistrí, a úsáid feasta, nó tuigtear dóibh, go bhfuil a dteanga féin as dáta, agus iargúlta. “Ní líonfaidh do theanga dhúchais do bholg”, a chloisfeá ó dhaoine dá leithéid, fadó.

An Teanga nach bhfuil láidir….

• Níl dabht ar bith, ach oiread, ach go mbíonn tionchar nach beag ag na teangacha móra idirnáisiúnta ar chúlú na dteangacha laga. Níl le déanamh againn ach breathnú timpeall orainn, agus tabharfaidh muid faoi deara, go mbíonn tionchar an-mhór ag na teangacha ar nós an Bhéarla, na Fraincise, na Gearmáinise, na Spáinnise agus na hIodáilise, i gComhairle an Aontais Eorpaigh, agus cé go n-aithnítear mionteangacha áirithe freisin – an Ghaeilge, mar shampla – tugtar le fios nach bhfuil iontu ach mionteangacha. Le himeacht na mblianta, tá sé soiléir, go dtiocfaidh laghdú ar uimhir na dteangacha labhartha, má leantar den chleachtadh sin. Más uainn iad a shábháil, caithfear úsáid a bhaint as cumas nua-aoiseach cumarsáide, chun fóram poiblí a thabhairt dá bpobal a mionteanga a úsáid ar líne.

AthEarrach

Is féidir le gach duine a fheiceáil, go bhfuil neart nua le tabhairt faoi deara i gcúrsaí na Gaeilge faoi láthair, agus cuid mhaith dá bhuíochas sin ag dul do Chóras na nGaelscoileanna. Ba iad na tuismitheoirí féin a chuir tús leis an gCóras sin, nó chonacthas dóibh nach dtiocfadh an Ghaeilge slán mura ndéanfadh siadsan a ndícheall le scoileanna lánGhaeilge a bhunú, le deis a thabhairt dá bpáistí, an teanga a shealbhú agus a fhoghlaim go nádúrtha, trína labhairt. D’éirigh go seoigh leis an bhfiontar sin, agus anois, dá bharr, tá Meánscoileanna lánGhaeilge againn le hobair na nGaelscoileanna a tharraingt isteach sa Chóras Meánoideachais, agus cheana féin, tá éileamh ar oideachas iomlán Ollscoile a chur ar fáil trí Ghaeilge.  Seans maith go mbeidh a leithéid ar fáil roimh i bhfad, agus ansin beidh sprioc thábhachtach eile bainte amach againn.

Ar an dea-uair, agus b’fhéidir de bharr na nGaelscoileanna, tá go leor daoine óga go láidir ar son na Gaeilge mar theanga bheo – mar a dteanga bheo. Agus tá cuid acu ag obair go dian mar ambasadóirí na teanga. Toghadh Paula Melvin, 29 bliain d’aois, mar Uachtarán ar Chonradh na Gaeilge, agus beidh tionchar mór aici maidir le cúrsaí na teanga ar go leor daoine, ach go háirithe ar dhaoine óga agus dhaoine thar lear (bhí sí ina bainisteoir gradaim le Coimisiún Fulbright maidir leis an nGaeilge).  

Tá an Ghaeilge feiceálach go maith ar líne freisin – ar na meáin shóisialta, san áireamh. Tá gach saghas rang ar fáil ar líne (ó leibhéal oiriúnach do thosaitheoirí suas go Gaeilgeoirí inniúla).  Tá go leor ar fáil as Gaeilge ar Facebook, Twitter, Instagram agus YouTube freisin (cuir isteach #Gaeilge mar théarma cuardach in aon cheann agus tiocfaidh go leor torthaí ar ais chugat!)  Tá pop-up Gaeltachtaí agus ciorcail comhrá á n-eagrú ag daoine freisin, idir imeachtaí ar líne (ar Zoom, mar shampla) agus imeachtaí in ionaid éagsúla fisiciúla (siopa caife, bialann, teach tábhairne agus araile).

Tá cúrsaí ealaíne ag déanamh dul chun cinn seasta freisin – litríocht, ceol, scannánaíocht san áireamh. Níl spás agam inniu plé a dhéanamh ar an ábhar seo, ach mar shampla beag amháin, tá go leor gradaim buaite ag scannáin as Gaeilge ar nós “An Cailín Ciúin” agus “Arracht”.

Conclúid

Gan dabht, táimid ar an mbóthar ceart, agus má leanaimid ar aghaidh le fuinneamh agus diongbháilteacht, fíorófar ár bhfís agus ní chaillfear ár dteanga. Nára fada uainn an lá sin!

gaGaeilge
gaGaeilge en_USEnglish