Pearsanta | I mBéal an Phobail

Ceacht Daor!

le mickgb | 2021/04/14 | Pearsanta

Bhí fadhb agam le déanaí le caidéal uisce agus chuaigh mé isteach sa gharáiste chun é a thástáil. Phlugáil mé isteach é agus díreach ansin stad an soicéad cumhachta ag obair! Díphlugáil mé an caidéal, agus phlugáil mé isteach lampa ach níor oibrigh sé sin ach an oiread.

Tharraing mé anáil dhomhain agus dhírigh mé m’aird ar an bhfadhb seo. Ar dtús, chinntigh mé go raibh gach soicéad cumhachta eile sa teach ag obair. Ansin, chuaigh mé go dtí an painéal a raibh na scoradáin chiorcaid ann, ach ní raibh aon cheann dóibh truipeáilte. Chuir mé as an scoradán ag baint leis an ngaráiste agus ansin chuir mé ar siúl arís é. Ach níor thosaigh an soicéad ag obair arís. Ní raibh aon rud eile le déanamh anois ach leictreoir a fháil.

Chuir mé glaoch ar leictreoir áitiúil, agus chuir sé cúpla ceist orm. Cén seoladh atá agam? Cén aois an teach? Conas a tharla an fhadhb? Cén áit ar tharla an fhadhb? An raibh a lán rudaí á stóráil sa gharáiste agam? An ndearna mé iarracht an fhadhb a shocrú? Cad a rinne mé? D’fhreagair mé a chuid ceisteanna agus ansin dúirt sé go mbeadh sé in ann teacht an lá dár gcionn chun é a shocrú. Chuir mé ceist amháin ar Laurence an leictreoir – an raibh aon smaoineamh aige faoin bhfadhb seo? Dúirt sé dá roinnfeadh sé a rún, ní bheadh aon obair aige. Cheap mé ag an am go raibh a theanga ina phluc aige á rá.

Ansin, lean sé ar aghaidh agus mhínigh sé dom téarmaí a chonartha. Chosnódh sé €150 ar a laghad, a chuimseodh suas go dtí uair amháin, agus chosnódh sé €120 eile san uair nó aon sciar de tar éis sin. D’aontaigh mé leis a choinníollacha.

Tháinig Laurence chuig an gcoinne agus rinneamar dreas cainte ar dtús, scartha óna chéile taobh amuigh agus ag caitheamh ár maisc. Feictear domsa gur fear croíúil, cairdiúil a bhí ann. Bhí an garáiste ar oscailt agus thaispeáin mé an soicéad lochtach dó.

Dhearbhaigh sé nach raibh an soicéad ag obair. Ansin, chuamar go dtí an painéal agus bhain sé na scriúnna as an gcumhdach, agus sheiceáil sé na scoradáin chiorcaid. Bhí siad go léir ag obair i gceart. D’fhilleamar ar ais ar an gharáiste ansin agus chuir sé ceist orm.

“An bhfuil a fhios agat an bhfuil aon soicéid eile anseo sa gharáiste?” ar seisean. Ní raibh am agam fiú focal amháin a rá sular labhair Laurence arís. “Roimh an cheist sin a fhreagairt”, ar seisean, “bheadh ionadh ort an méid daoine a mhionnaigh agus a mhóidigh nach raibh aon soicéid eile ina ngaráistí, nach raibh an ceart acu!”

“Níl mé cinnte,” arsa mise, faoi bhrú anois, “ach ní cheapaim go bhfuil.”

Tá cófra mór adhmaid ar bhalla an gharáiste, agus d’oscail Laurence é agus thóg sé amach na boscaí a bhí ar an tseilf is ísle. Ansin, chuaigh sé ar ais go dtí an soicéad lochtach agus chroith sé tástálaí voltais gar dó. Thosaigh sé ag bípeáil.

“Tá tú faoi lánseol arís, a chara!” a d’fhógair sé.

Bhí mé trína chéile. “Cad a rinne tú?” arsa mise.

“Bhrúigh mé an cnaipe anseo!” a d’fhreagair sé, agus thaispeáin sé dom soicéad eile ar an mballa, laistigh den chófra. “Soicéad le scoradán ciorcaid srutha iarmharaigh atá i gceist anseo, agus nuair a phlugáil tú an gléas leictreach lochtach isteach sa soicéad eile, thruipeáil an scoradán ar an soicéad sa chófra, mar tá an dá shoicéad ar an líne chéanna.”

Thuig mé láithreach cad a bhí á rá aige, agus sin an fáth ar chinntigh mé go raibh gach soicéad eile a bhí ar eolas agam ag obair i gceart. Ach rinne mé dearmad ar an gceann folaithe sa chófra.

Bhí Laurence tar éis an fhadhb a réiteach taoibh istigh de cúig nóiméad. Chuaigh mé amach leis go dtí a charr.

“Anois, cé mhéad atá le híoc?” a d’fhiafraigh mé de, agus mé ag súil nach nglacfadh sé aon táille, nó b’fhéidir táille ainmniúil mar bhí air cúpla ciliméadar a thiomáint agus cúpla nóiméad a chaitheamh.

“€150,” arsa Laurence. Ní raibh an dara rogha agam ach an t-airgead a thabhairt dó.

Caithfidh mé a rá gur chuir an eachtra déistin orm. Nár bualadh bob orm? Ach is é an rud is measa faoi, gur mé féin ba chiontaí! Faigheann foighne fortacht agus ní raibh a dhóthain foighne agam sa chás seo. Bhuel, sin é an ceacht daor a d’fhoghlaim mé le déanaí, agus tá súil agam nach dtarlóidh a leithéid arís – domsa nó duitse!

.

Is iontaí fírinne ná finscéal!

le mickgb | 2021/02/17 | Nuacht Náisiúnta, Pearsanta

Nuair a bhí mé timpeall dhá bhliain déag d’aois, thairg mo thuismitheoirí deis dom dul go Rosmuc ar chúrsa samhraidh ar feadh míosa. Thapaigh mé an cuireadh agus d’fhreastail mé ar an gcúrsa sin gan cheist! Cúrsa iontach a bhí ann, ach bhí sé deacair go leor i gcúpla bealach. Sa chéad áit, ní raibh cead againn Béarla a labhairt, gan eisceacht. Ag tús an chúrsa, díbríodh cúpla duine as an gcoláiste ar bhris siad an riail sin agus geallaim duit nár chualathas aon Bhéarla sa choláiste ina dhiaidh sin.

Sa dara háit bhí an iomarca rialacha agus polasaithe ann. Ardaítear bratach na hÉireann gach maidin agus íslítear í gach oíche, agus bhí orainn máirseáil isteach sa chlós agus ansin seasamh ar aire os comhair na brataí. Ba é canadh Amhrán na bhFiann sméar mhullaigh an tsearmanais. Ní raibh cead againn bogadh le linn an tsearmanais ach an oiread, cé go rabhamar ite ag na míoltóga! Choimeád daltaí a bhí ina gceannairí smacht orainn le linn an chúrsa, agus bhí cumhachtaí speisialta acu cosúil le leifteanaint san arm.

Cé go raibh an clár an-dúshlánach againn de dheasca an diansmachta a bhí i bhfeidhm, i ndáiríre ní fadhb mhór a bhí ann mar d’éiríomar cleachta leis sin. Agus ba é an rud is tábhachtaí ar fad ná gur fhoghlaimíomar an t-uafás Gaeilge. Mar sin, d’fhreastail mé ar an gcúrsa arís an bhliain ina dhiaidh sin, agus arís d’fhoghlaim mé méid mór Gaeilge ann.

Mar dhuine fásta, bhí a lán cuimhní iontacha agam faoin am a chaith mé sa Ghaeltacht agus mé i mo ghasúr. Nach raibh an t-ádh dearg agam go raibh mé in ann lántairbhe a bhaint as deis iontach a bhí agam na blianta fada ó shin! Ach bhí an t-ádh dearg agam ar chúis eile freisin, mar a d’fhoghlaim mé beagnach caoga bliain ina dhiaidh sin.

Fear cáiliúil ba ea bunaitheoir agus ceannasaí an choláiste – Domhnall Ó Lubhlaí. Bhí sé mar mhúinteoir agam uaireanta, agus bhí sé inár measc gach lá. Fear cumasach, cumhachtach, ceannasach agus uaireanta cantalach a bhí ann, agus bhí sé mar dhia beag dúinn ag an am. Bhíomar go léir scanraithe roimhe, mar thiocfadh racht feirge air gan choinne, agus níor mhaith le haon duine a bheith i ngar dó ansin.

Ach ní raibh a fhios againn a leath! Rinne an fear seo mí-úsáid gnéis ar pháistí ar fud na tíre, a dhaltaí san áireamh, thar thréimhse tríocha bliain. Is iomaí páiste ar milleadh a óige agus ar scriosadh a shaol dá dheasca, agus bhí an t-ádh mór orm gan dabht, nár thriail sé aon ní orm féin riamh!

Le scéal fada a dhéanamh gairid, níor ciontaíodh Ó’Lubhlaí riamh as na hionsaithe gnéis a cuireadh ina leith cé gur cuireadh ar a thriail é i 2002. Fuair sé bás i 2013, ach níor stad daoine ag insint a scéalta faoin mí-úsáid ghnéasach a rinne Ó’Lubhlaí orthu. Tá clár faisnéise ar fáil ar TG4 (‘Finné’) ina n-insíonn Liam Ó Maolaodha agus íospartaigh eile dúinn céard a tharla dóibh. Mura bhfaca tú é, mholfainn go hard duit é a fheiceáil – tá sé dochreidte!

Is é an rud is aistí dom ar fad ná an easpa freagrachta a bhí (agus atá fós) ag an Rialtas agus go háirithe ag an nGarda Síochána. Nuair a bhí cás ar siúl in aghaidh Ó Lubhlaí, chaill siad fianaise thábhachtach agus ansin éiríodh as an gcás go luath ina dhiaidh sin. Tá athbhreithniú inmheánach acu ach tá siad ag diúltú le fada aon eolas a thabhairt do na fir a ndearna Ó Lubhlaí ionsaí orthu. Tá Catherine Connolly, an Teachta Dála as Gaillimh, chun ceisteanna a chur ar an Aire Dlí agus Cirt, Helen McEntee faoi chás UÍ Lubhlaí agus faoin athbhreithniú inmheánach atá ag baint leis.

I bhfad siar i 2014, dúirt ceannaire Shinn Féin Mary Lou McDonald gur ‘brick wall’ a bhí os comhair na n-íospartach nuair a lorgaíodar eolas faoin gcás ón Roinn Oideachais, ó Roinn na Gaeltachta, ón Roinn Dlí, ón nGarda Síochána agus ón HSE, agus go raibh sé ‘mind-boggling’ nach raibh eolas faoin gcás á chur ar fáil dóibh agus go raibh an chuma ar an scéal go raibh ‘botched investigation’ i gceist agus go raibh ‘botched cover-up’ anois ar bun.

Nach bhfuil sé thar am dóibh siúd an fhírinne a insint anois faoi dheireadh, agus saghas clabhsúir a fháil do na híospartaigh bochta agus dúinn go léir faoin gcaibidil uafásach seo inár stair.

.

Ár dTeanga Bheo: Scéal Siothrún!

le mickgb | 2021/01/27 | Cúrsaí Teanga, Pearsanta

Ba mhaith liom scéal spreagúil a roinnt libh go léir inniu, scríofa ag fear an-chumasach ó San Diego darb ainm Siothrún Sardina, a d’fhoghlaim a chuid Gaeilge ar an idirlíon! Seo a scéal ina chuid focal féin!

Ag Foghlaim na Gaeilge Thar Lear – Siothrún Sardina

Is mise Siothrún. Táim mar mhac léinn na Tríonóide anois agus mar bhall den Chumann Gaelach anseo. Den chéad uair riamh, tá mé in ann an Ghaeilge a labhairt gach lá, agus í a úsáid mar ghnáth-theanga i mo shaol féin. Tá an deis seo níos iontaí dom féin mar ní bhíodh a leithéid de dheis agam roimhe seo. Is as San Diego i gCalifornia sna Stáit Aontaithe Mheiriceá mé, agus d’fhoghlaim mé mo chuid Gaeilge ar an idirlíon, thar lear.

Is minic a chuirtear ceisteanna orm: cén fáth ar fhoghlaim mé an Ghaeilge? Agus conas go ndearna mé é? Bhuel, thosaigh mé ag foghlaim na Gaeilge tuairim agus trí bliana go leith ó shin. Bhí mé tar éis saoránachta na hÉireann a fháil, agus bhíos ag iarraidh teanga nua a fhoghlaim. Mar sin, thosaigh mé cúrsa na Gaeilge ar Duolingo.

Cloisim daoine ag tabhairt amach faoi Duolingo go mion minic – nach múineann sé Gaeilge nádúrtha ná labhairt na Gaeilge. Ach caithfidh mé a rá nach bhfuil sé chomh dona sin ar chor ar bith – fiú nach córas foirfe é ach an oiread. Ar dtús, ní raibh seans dá laghad agam an Ghaeilge a labhairt le héinne eile. Bhí mé ag léamh agus ag éisteacht, ach gan aon chleachtadh labhartha. Mar a deirtear, ní raibh Gaeilge nádúrtha agam, ná fiú Gaeilge labhartha. Ach bhí rud rí-úsáideach amháin agam – bhíos in ann an teanga a thuiscint.

Bliain amháin tar éis tús a chur, chuaigh mé go hÉirinn ar chúrsa staidéir idirnáisiúnta. Bhain mé triail as an nGaeilge a labhairt agus – go deimhin – is beag go raibh mé in ann dhá fhocal a chur le chéile. Ach thuig mé cad a bhí á rá ag na daoine eile. Agus tar éis roinnt seachtainí, d’fhoghlaim mé foghraíocht na Gaeilge, agus bhí mé in ann labhairt faoi dheireadh. Nuair a smaoiním siar, creidim gurb é Duolingo an fáth go raibh mé in ann seo a dhéanamh. Thug sé tús maith dom (agus is ionann sin is leath na hoibre, nach ea!).

Nuair ar d’fhill mé ar San Diego, thuig mé nach mbeinn in ann mo chuid Gaeilge a chur chun cinn gan cleachtadh labhartha. Is mar sin a d’eagraigh mé Pop Up Gaeltacht (PUG) i San Diego. Dála an scéil – tá i bhfad níos mó Gaeilgeoirí i San Diego ná mar a cheaptar! Tar éis PUG tosach iontach, lean mé ar aghaidh á gcur le chéile ar feadh na mblianta go dtí seo. Is mar gheall orthu atá mo chuid Gaeilge chomh maith is atá sí anois–bhíodh cleachtadh agam i gcónaí, agus bhí mé mar chuid de phobal na Gaeilge. Tá an PUG sin fós ag dul ar aghaidh ar Zoom dála an scéil, agus beidh le fada an lá.

Anois agus mé ag Coláiste na Tríonóide, tá an Ghaeilge mar chuid mhór de mo shaol. Bhuail mé le go leor cairde leis an gCumann Gaelach, agus bíonn Gaeilge á labhairt againn i gcónaí. Móide sin, bímse ag bualadh le cairde nua, ag imirt cluichí, agus ag caint trí Ghaeilge beagnach gach lá.

Táim an-bhuíoch as an gCumann agus as mo chairde ann. Ní hamháin mar gur chuireadar fáilte romham, ach mar a bhíonn siad i gcónaí ag cur fáilte roimh fhoghlaimeoirí agus daoine nua.

Níl imní ná stró ann, ach seans chun na Gaeilge a chleachtadh agus a úsáid. Agus an rud a bhainimid amach as ná saol trí Ghaeilge. Mar a luaigh mé cheana, tá an Ghaeilge mar ghnáth-theanga agam anois. Tar éis fiú roinnt míonna sa Choláiste, mothaím go bhfuil mo chuid Gaeilge níos fearr ná mar a bhí sí riamh.

Ní chreidim gur teanga an-deacair í an Ghaeilge. An rud atá i gceist ná gur teanga labhartha í an Ghaeilge. “Beatha teanga í a labhairt”, mar a deirtear. Is fíor gur fhoghlaim mé ar dtús í ar an idirlíon agus mé thar lear, ach ní raibh sí agam i ndáiríre go dtí gur thosaigh mé á labhairt anseo.

Ach ní hionann sin is go raibh an t-aistear an-éasca ar chor ar bith. Fiú anois tá mé ag foghlaim, ach ní sin an phríomhdheacracht i mo thuairim féin. An phríomhdheacracht atá ag baint léi ná an misneach a bheith agat í a labhairt. Ní rud éasca é sin, ach go háirithe nuair atá Gaeilge níos fearr ag na daoine i do thimpeall. Ach bíodh a fhios agat: thosaigh gach uile dhuine mar sin. Tá áilleacht sa Ghaeilge, fiú go deimhin i nGaeilge bhriste. Mar ní féidir í a chur chun cinn gan í a fhoghlaim, ná foghlaim gan í a ‘bhriseadh’ ar dtús.

Is mar sin a deirim, má tá tú fós ag foghlaim, bíodh misneach agat. Lean ar aghaidh agus labhair í. Is fiú an iarracht!

.

Nósanna Beaga Bídeacha!

le mickgb | 2021/01/13 | Pearsanta, Tuairim

Má tá tú cosúil leis an gcuid is mó againn, ní móide gur éirigh leat na dea-rúin a bhí agat an bhliain seo caite a chur i bhfeidhm. Tá leithscéal láidir againn mar tháinig COVID-19 aniar aduaidh orainn, agus chuir an pandéim uafásach ár saolta bunoscionn. Ach déanta na fírinne, is leithscéal é, mar sin féin. Teipeann ar dhaoine nósanna nua a bhunú, formhór an ama. Caithfidh mé a admháil gur theip ormsa le beagnach gach iarratas nós nua a bhunú, go dtí le déanaí. D’athraigh cúrsaí tar éis dom an leabhar ‘Tiny Habits’ a léamh, scríofa ag BJ Fogg, eolaí iompraíochta san Ollscoil Stanford sna Stáit Aontaithe. Cé go raibh amhras orm ar dtús an ndéanfadh a mholtaí aon difríocht, bhí ionadh orm faoi dheireadh tar éis triail a bhaint astu. Oibríonn an córas a mholann Fogg, gan dabht!

Leag Fogg amach bunphrionsabail a chur chuige go deas gonta, ag rá gur gá trí thréithe ionas go mbeidh tú in ann iompar nua a chur i bhfeidhm. Ar dtús, caithfidh tú a bheith spreagtha chun an tasc a dhéanamh. Mar shampla, má tá tú róthrom, seans maith go dteastaíonn go mór uait roinnt meáchain a chailliúint. Ansin, caithfidh sé a bheith ar do chumas an tasc a dhéanamh, agus mar sin tá sé níos fearr tasc éasca a roghnú ná tasc deacair. Tá gá le leideanna chun a mheabhrú duit an tasc a dhéanamh. Seo an liosta comhábhair: spreagadh, cumas agus leid. Is é seo a leanas oideas chun an nós beag bídeach a dhearadh agus a chleachtadh.

1.Ní foláir díocas thar na bearta a bheith ort do nós roghnaithe a bhaint amach.

2.Roghnaigh píosa beag bídeach den nós mar thasc ar dtús.

3.Cuir an tasc i do chlár ama laethúil, ag úsáid an taisc a thagann díreach roimhe mar leid.

4.Tabhair aitheantas duit féin don mhéid a rinne tú!

Lig dom mo thaithí féin a roinnt leat, ionas go mbeidh tú in ann córas Fogg a fheiceáil ag obair. Bhí a fhios agam le fada go bhfuil buntáistí móra ag baint le traenáil meáchain, go háirithe ós rud é go bhfuil na cúlfhiacla curtha go maith agam! Theastaigh uaim traenáil meáchain a dhéanamh, ach theip orm nós a dhéanamh as, in ainneoin go leor iarrachtaí. Chomh luath is a chríochnaigh mé an leabhar, rith sé liom ionsaí nua a dhéanamh ar an traenáil sin. Gan dabht, bhí díocas thar na bearta orm an cuspóir sin a bhaint amach. Ansin, roghnaigh mé tasc an-bheag a dhéanamh – mo mheáchain a chrochadh os mo chionn uair amháin. Bhí orm ansin an tasc a sceidealú agus leid a bheith agam ionas nach ndéanfainn dearmad faoi! Tá giomnáisiam beag agam sa bhaile, le rothar aclaíochta agus tromáin lúith ann. Gach maidin, téim amach sa gharáiste chun rang spineála a dhéanamh ar an rothar. Mar sin, bheartaigh mé an tasc nua a dhéanamh díreach tar éis dom tuirlingt ón rothar. Déarfainn ‘go hiontach’ liom féin nuair a bheadh an tasc nua críochnaithe agam.

Conas ar éirigh liom, an ea? Caithfidh mé a rá go raibh mé amhrasach faoin gcur chuige seo ar dtús. Ach ní raibh aon ní le cailleadh agam, agus bhain mé triail as. Tar éis cúpla lá, ní raibh orm smaoineamh ar an tasc nua ar chor ar bith, agus rinne mé é go huathoibríoch. Bhí mé sásta gach uair a chríochnaigh mé an tasc agus scread mé ‘go hiontach!’ sa gharáiste. Tar éis tamaillín eile, bhí fonn orm níos mó a dhéanamh, agus d’ardaigh mé na meáchain dhá uair. Lean mé ar aghaidh mar sin, agus i gceann míosa bhí mé ar ardú na meáchain sin deich n-uaire. Níor stad mé ansin ach an oiread, mar nach raibh mé ar mhuin na muice! Thosaigh mé cleachtadh nua leis na meáchain, agus ar aghaidh liom mar sin. Agus é seo á scríobh, tá deich gcleachtadh dhifriúla agam, agus gach ceann á dhéanamh agam deich n-uaire! An rud a thosaigh mar nós beag bídeach, is nós déanta é anois agus níor chaill mé oiread is lá amháin ag crochadh meáchain! Creidim go láidir i dteagasc Fogg, mar nach é tástáil na putóige a hithe!

Beidh tú in ann triail a bhaint as an gcur chuige seo duit féin, saor in aisce ar an suíomh: https://recipemaker.tinyhabits.com/. Ní gá an suíomh a úsáid, ach is fiú brabhsáil air, ar aon nós.

.

Má tá tú cosúil leis an gcuid is mó againn, ní móide gur éirigh leat na dea-rúin a bhí agat an bhliain seo caite a chur i bhfeidhm. Tá leithscéal láidir againn mar tháinig COVID-19 aniar aduaidh orainn, agus chuir an pandéim uafásach ár saolta bunoscionn. Ach déanta na fírinne, is leithscéal é, mar sin féin. Teipeann ar dhaoine nósanna nua a bhunú, formhór an ama. Caithfidh mé a admháil gur theip ormsa le beagnach gach iarratas nós nua a bhunú, go dtí le déanaí. D’athraigh cúrsaí tar éis dom an leabhar ‘Tiny Habits’ a léamh, scríofa ag BJ Fogg, eolaí iompraíochta san Ollscoil Stanford sna Stáit Aontaithe. Cé go raibh amhras orm ar dtús an ndéanfadh a mholtaí aon difríocht, bhí ionadh orm faoi dheireadh tar éis triail a bhaint astu. Oibríonn an córas a mholann Fogg, gan dabht!

Leag Fogg amach bunphrionsabail a chur chuige go deas gonta, ag rá gur gá trí thréithe ionas go mbeidh tú in ann iompar nua a chur i bhfeidhm. Ar dtús, caithfidh tú a bheith spreagtha chun an tasc a dhéanamh. Mar shampla, má tá tú róthrom, seans maith go dteastaíonn go mór uait roinnt meáchain a chailliúint. Ansin, caithfidh sé a bheith ar do chumas an tasc a dhéanamh, agus mar sin tá sé níos fearr tasc éasca a roghnú ná tasc deacair. Tá gá le leideanna chun a mheabhrú duit an tasc a dhéanamh. Seo an liosta comhábhair: spreagadh, cumas agus leid. Is é seo a leanas oideas chun an nós beag bídeach a dhearadh agus a chleachtadh.

1.Ní foláir díocas thar na bearta a bheith ort do nós roghnaithe a bhaint amach.

2.Roghnaigh píosa beag bídeach den nós mar thasc ar dtús.

3.Cuir an tasc i do chlár ama laethúil, ag úsáid an taisc a thagann díreach roimhe mar leid.

4.Tabhair aitheantas duit féin don mhéid a rinne tú!

Lig dom mo thaithí féin a roinnt leat, ionas go mbeidh tú in ann córas Fogg a fheiceáil ag obair. Bhí a fhios agam le fada go bhfuil buntáistí móra ag baint le traenáil meáchain, go háirithe ós rud é go bhfuil na cúlfhiacla curtha go maith agam! Theastaigh uaim traenáil meáchain a dhéanamh, ach theip orm nós a dhéanamh as, in ainneoin go leor iarrachtaí. Chomh luath is a chríochnaigh mé an leabhar, rith sé liom ionsaí nua a dhéanamh ar an traenáil sin. Gan dabht, bhí díocas thar na bearta orm an cuspóir sin a bhaint amach. Ansin, roghnaigh mé tasc an-bheag a dhéanamh – mo mheáchain a chrochadh os mo chionn uair amháin. Bhí orm ansin an tasc a sceidealú agus leid a bheith agam ionas nach ndéanfainn dearmad faoi! Tá giomnáisiam beag agam sa bhaile, le rothar aclaíochta agus tromáin lúith ann. Gach maidin, téim amach sa gharáiste chun rang spineála a dhéanamh ar an rothar. Mar sin, bheartaigh mé an tasc nua a dhéanamh díreach tar éis dom tuirlingt ón rothar. Déarfainn ‘go hiontach’ liom féin nuair a bheadh an tasc nua críochnaithe agam.

Conas ar éirigh liom, an ea? Caithfidh mé a rá go raibh mé amhrasach faoin gcur chuige seo ar dtús. Ach ní raibh aon ní le cailleadh agam, agus bhain mé triail as. Tar éis cúpla lá, ní raibh orm smaoineamh ar an tasc nua ar chor ar bith, agus rinne mé é go huathoibríoch. Bhí mé sásta gach uair a chríochnaigh mé an tasc agus scread mé ‘go hiontach!’ sa gharáiste. Tar éis tamaillín eile, bhí fonn orm níos mó a dhéanamh, agus d’ardaigh mé na meáchain dhá uair. Lean mé ar aghaidh mar sin, agus i gceann míosa bhí mé ar ardú na meáchain sin deich n-uaire. Níor stad mé ansin ach an oiread, mar nach raibh mé ar mhuin na muice! Thosaigh mé cleachtadh nua leis na meáchain, agus ar aghaidh liom mar sin. Agus é seo á scríobh, tá deich gcleachtadh dhifriúla agam, agus gach ceann á dhéanamh agam deich n-uaire! An rud a thosaigh mar nós beag bídeach, is nós déanta é anois agus níor chaill mé oiread is lá amháin ag crochadh meáchain! Creidim go láidir i dteagasc Fogg, mar nach é tástáil na putóige a hithe!

Beidh tú in ann triail a bhaint as an gcur chuige seo duit féin, saor in aisce ar an suíomh: https://recipemaker.tinyhabits.com/. Ní gá an suíomh a úsáid, ach is fiú brabhsáil air, ar aon nós.

.

Cúig cheist a fhreagairt!

le mickgb | 2021/01/06 | Pearsanta, Tuairim

1. Céard é an chuimhne is mó atá agat ar 2020?

Bás mo mháthar, Patricia, i mí Iúil na bliana. Fuair sí bás i ndiaidh di cath fíochmhar agus pianmhar a throid in éadan na hailse. Bhí na hadhlacóirí ag caitheamh trealamh cosanta pearsanta nuair a d’iompair siad a cónra amach ón teach altranais go dtí an t-eileatram.

Eispéireas ait ba ea é sin agus an tsochraid ina dhiaidh sin. Ní raibh ach garghaolta in ann dul chuig an tsochraid. Ar an tslí go dtí an reilig chuamar thar an teach s’againne agus stad ár gcomharsana taobh amuigh dá dtithe chun ómós a thabhairt do mo mháthair. Bhog an beart flaithiúil sin mo chroí! Bheadh lúcháir an domhan ar mo mháthair faoi sin, gan dabht. Braithim go mór uaim an bhean iontach seo. Mhúin sí dom aislingí móra a bheith agam agus iad a bhaint amach go diongbháilte. Síocháin lena hanam uasal!

2. Céard é an scéal is mó a chuir áthas ort in 2020?

B’fhéidir go bhfuil sé róluath a bheith ag ceiliúradh ach bhí ríméad orm nuair a chuala mé an scéal go mbeadh vacsaíniú ar fáil in aghaidh Covid-19. D’fhógair Pfizer agus Moderna torthaí dearfacha tar éis dóibh trialacha cliniciúla a dhéanamh, agus mhaígh siad go raibh éifeachtacht timpeall 95 faoin gcéad léirithe ag na vacsaíní nua in aghaidh an Covid-19. Tá vacsaín traidisiúnta ar fáil freisin ó Astrazeneca atá níos saoire ná an péire eile agus níos fusa a stóráil.

Úsáideann vacsaíní Pfizer agus Moderna teicneolaíocht nua – instealltar píosa mRNA (ábhar géiniteach) isteach sa cholainn, agus ansin gintear próitéiní spící sna cealla agus caitear amach iad. Spreagann na próitéiní spící an córas imdhíonachta ionas go bhfuil sé in ann iad a neodrú.

Tá na próitéiní sin díreach cosúil leis na próitéiní spící a bhfuil an coróinvíreas clúdaithe leo. Úsáideann an víreas na próitéiní spící mar eochair chun dul isteach sna cealla chun coróinvíreas nua a athchruthú agus a chaitheamh amach, agus ansin tosaíonn an timthriall sin as an nua. Tar éis duine a bheith vacsaínithe, neodraíonn a chóras imdhíonachta na próitéiní spící agus níl an coróinvíreas in ann dul isteach sna cealla. D’fhéadfá an cur chuige seo a úsáid chun cóir leighis a chruthú go tapa i gcoinne go leor víris eile.

B’fhéidir go bhfuil an spéir dorcha ach tá údar dóchais fós againn go bhfillfidh ár saol ar ais mar a bhí sa bhliain 2021. Mholfainn do gach duine vacsaín a fháil – déanfaidh tú gar ní hamháin duit féin ach dúinn go léir – ar scáth a chéile a mhairfimid!

3. Céard é an scéal is mó a chuir brón ort in 2020?

Gabhadh agus maraíodh George Floyd i nDeisceart Minneapolis ar an 25 Bealtaine, 2020. Is dócha go bhfacamar an taifeadadh ina raibh duine de na póilíní darb ainm Derek Chauvin agus a ghlúin chlé ag cur brú millteanach ar mhuineál Floyd. Coimeádann sé a ghlúin air ar feadh ocht nóiméad agus 46 soicind, in ainneoin impí na daoine a bhí in aice láimhe agus in ainneoin impí Floyd féin agus é ag scairteadh amach lena mháthair.

Chonaiceamar go léir an t-uafás doshamhlaithe sa taifeadadh agus leis sin, gránnacht an chiníochais i Meiriceá. Sa bhliain 2020, is soiléir go bhfuil a lán obair le déanamh i Meiriceá agus ar fud an domhain chun deireadh a chur leis an gciníochas. Tá dualgas againn go léir seasamh prionsabálta a ghlacadh in aghaidh an chiníochais!

4. Céard é an rud is mó a d’fhoghlaim tú ó thús deireadh na bliana 2020?

D’fhoghlaim mé go bhfuil bolscaireacht mhioscaiseach an-dainséarach! Bhí ionadh mór orm faoin méid daoine a chreideann gach saghas raiméis. Ar an drochuair, bíonn sé éasca do bhithiúnaigh dúshaothrú a dhéanamh ar na daoine saonta sin agus iad a ionramháil chun a leasa féin. Tuigim níos fearr anois an tslí ar tháinig deachtóirí cosúil le Hitler i gcumhacht! Go deimhin, níl mé ag iarraidh go dtarlóidh an rud céanna arís go deo!

5. Ar éirigh leat déanamh de réir aon rún a bhí agat ag tús na bliana 2020?

D’éirigh, ar an mórgóir! Ach ní raibh mé in ann a lán taisteal a dhéanamh, de dheasca an víris. Bhí sé deacair casadh le mo chairde freisin, agus dianghlasáil i bhfeidhm! Bhí níos mó ama agam le rudaí eile a dhéanamh, áfach, cosúil le cócaireacht, aclaíocht, léitheoireacht agus scríbhneoireacht. Cé gur bliain dheacair a bhí ann, ní gearán dom!

Seol do fhreagraí féin chugam (mickgb@gmail.com), agus b’fhéidir go bhfoilseofar sa cholún seo iad!

.

I Ndilchuimhne ar Pheadar Bairéad!

le mickgb | 2020/12/09 | Pearsanta

I ndilchuimhne ar Pheadar Bairéad

Cloisimid do ghuth séimh treorach sa lá

Feicimid inár mbrionglóidí thú san oíche

Braithimid uainn go mór thú a ghrá

Ceangal grá go raibh eadrainn choíche

In loving memory of Peadar Bairéad

We hear your guiding voice by day

And see you in our dreams at night

We miss you more than words can say

May our love burn forever bright

.

Bhí briseadh croí mór orm an lá a d’imigh m’athair Peadar Bairéad ar shlí na fírinne. Cé gur tharla sé bliain ó shin, braitheann sé amhail is gur inné a tharla sé. Sa deireadh thiar thall, tá mé ag teacht chugam féin ón suaitheadh a bhain a bhás asam. Bhí orm dul i dtaithí ar chúrsaí de réir a chéile, agus seachas an réaltacht a shéanadh, é a ghlacadh. Tá mé in ann saol m’athair a cheiliúradh anois, agus taitneamh a bhaint as an oidhreacht shaibhir filíochta agus próis a d’fhág sé ina dhiaidh. D’fhág Peadar oidhreacht cultúrtha eile dúinn freisin, mar tá na céadta scoláirí ar mhúin sé Gaeilge dóibh, a bhfuil tuiscint mhaith acu ar an nGaeilge agus ar cé chomh tábhachtach is atá sí mar dhlúthchuid ár bhféiniúlacht náisiúnta. Dúirt na hiarscoláirí go léir ar chas mé leo gur chuir Peadar beocht sa teanga dóibh agus gur spreag sé dúil sa teanga iontu.

Bhí Peadar iontach díograiseach faoina gcuid oibre, agus cé gur éirigh sé as a phost mar leas-phríomhoide i gColáiste Chiaráin sa bhliain 1988, níor stad sé an obair riamh. Bhí sé an-sásta nuair a cheapadh é mar riarthóir ar an gcoláiste – an chéad riarthóir neamheaglaiseach riamh sa ról sin!

I ndáiríre, ní gá domsa a thuilleadh a scríobh faoi m’athair – nach ndearna Peadar jab iontach ag déanamh cur síos ar a shaol féin ina dhírbheathaisnéis darb ainm ‘Doirse Dé’! Molaim duit é a cheannach agus a léamh, agus geallaimse duit nach mbeidh díomá ort! Tá sé ar fáil ar líne ag: http://www.siopaleabhar.com ar chostas €7.50. (Seol r-phost chugam mura bhfuil tú in acmhainn é a cheannach, agus cabhróidh mé leat más féidir liom.) A fhad is atá tú ag fanacht le do chóip, seo sliocht beag as an leabhar, ag déanamh cur síos ar a shaol i ndiaidh dó éirí as an múinteoireacht.

“Ar thaitin liom a bheith ar scor? Thaitin thar cionn, nó ní raibh orm feasta a bheith ag faire ar an gclog, agus d’fhéadfainn m’aird a dhíriú ar pé ábhar a thaitneodh liom. Ní raibh mé faoi bhois ag máistir ar bith feasta, agus nár mhór an gar go deo é sin do dhaonnaí ar bith?

Ach focal i gcluas an té atá ag smaoineamh ar dhul ar scor. Caithfidh tú glacadh leis mar bhunphrionsabal go n-éireoidh tú dofheicthe de réir a chéile, agus tar éis duit a bheith ar scor roinnt blianta ní bheidh suim nó spéis ag éinne taobh amuigh ded’ chlann fhéin ionat, nó nach cuimhin leat an sean-nath a deir:

Fiche bliain ag fás,

Fiche bliain faoi bhláth,

Fiche bliain ag meath,

Agus fiche bliain gur cuma é ann nó as!

Agus nuair a rachfá ar scor, bheifeá sa cheathrú ré sin feasta!

Bhí an t-ádh ormsa, nó bhí an deis agam alt seachtainiúil a scríobh don nuachtán áitiúil, an Kilkenny People, agus sa tslí sin bhí ar mo chumas fanacht i gcuimhne an phobail, agus mo thuairimí a nochtadh don phobal le Gaeilge seachtain i ndiaidh seachtaine, pobal ar chaith mé fhéin mo shaol ag freastal orthu ar bhealach amháin nó ar bhealach eile.”

.

Chuir Peadar trí chnuasach filíochta i gcnó, Duilleoga Fómhair (1988), Cleití na hAislinge (1993) agus Fataí Rómhair (2000), agus d’fhoilsíodh a dhírbheathaisnéis anuraidh nuair a bhí sé breis agus 94 bliain d’aois! Thug sé óráid iontach ag a sheoladh leabhair, agus d’aithris sé cúpla ceann dá dhánta, freisin! Cé a cheapfadh go mbeadh sé ar shlí na fírinne laistigh de sé seachtaine níos deireanaí!

Nuair a d’imigh Peadar uainn anuraidh, is cúis sóláis dom a fhios a bheith agam gur bhain sé oiread sásaimh agus ab fhéidir as a shaol agus ar deireadh go raibh sé in ann imeacht as an saol seo go síochánta in éindí leo siúd ab ansa leis. Go ndéana Dia grásta air!

.