Le déanaí, rinne triúr taighdeoirí ag an Institiúid Ollscoile Eorpach anailís shuimiúil ar threochtaí sna sonraí phobalbhreitheanna Breatimeachta a bhí déanta thar thréimhse sé bliana. Thugadar treocht láidir faoi deara – le himeacht ama ceapann níos mó daoine gur bhotún tubaisteach ba ea an Breatimeacht.  Thángthas ar threochtaí suimiúla eile freisin nuair a bhris siad síos na torthaí de réir aoisghrúpa.

Torthaí Reifreann an Bhreatimeachta sa Ríocht Aontaithe

Sa reifreann féin i 2016, bhí 52% i bhfabhar an tAontas Eorpach (AE) a fhágáil agus 48% i gcoinne.  Ach roghnaigh 64% de na vótálaithe os cionn 65 ‘Fág’, i gcomparáid le 29% de na vótálaithe is óige – iad idir 18 agus 24 bliana d’aois. Níl aon argóint ach go raibh, go bhfuil agus go mbeidh difríocht mhór idir óg agus aosta ó thaobh an Bhreatimeachta de.     

Torthaí pobalbhreitheanna

Rinne ‘YouGov’ pobalbhreitheanna an Bhreatimeachta i 2016, 2018, 2020 agus 2022. Bhí an cheist seo i ngach pobalbhreith: “An dóigh leat go raibh sé ceart nó mícheart don Ríocht Aontaithe an tAE a fhágáil?”  

I measc na bhfreagróirí go léir, tá méadú tagtha le himeacht ama ar an meánchéatadán a dúirt go raibh sé mícheart an tAE a fhágáil, rud a thugann le tuiscint go bhfuil athrú croí tagtha ag muintir na Ríochta Aontaithe.

Ríomh na taighdeoirí Joris Frese, Juho Härkönen agus Simon Hix do gach aoisghrúpa cén céatadán a d’fhreagair “mícheart”, agus iad ag iarraidh léargais níos doimhne a fháil.

Anailís na dtaighdeoirí

Níor athraigh ach dream beag den ghrúpa vótálaithe is sine (65+) a thuairim ón reifreann i leith. Sa phobalbhreith is déanaí, síleann 28% dóibh go raibh sé mícheart an tAE a fhágáil.  Más dada é tá siad, mar ghrúpa, níos compordaí anois ná riamh go raibh an ceart ag an Ríocht Aontaithe an tAE a fhágáil.

Mar an gcéanna, níor athraigh formhór na daoine a rugadh idir 1945 agus 1954 – na “baby boomers” mar a thugtar orthu– a dtuairim, ach an oiread. Sa phobalbhreith is déanaí, síleann 32% dóibh go raibh sé mícheart an tAE a fhágáil.

Murab ionann is na grúpaí eile, d’athraigh go leor daoine a dtuairimí sa ghrúpa a rugadh idir 1985 agus 1994 – na ‘millenials’.  Dúirt 57% dóibh i 2016 go raibh sé mícheart an tAE a fhágáil, ach sa phobalbhreith is déanaí, deir 70% go raibh sé mícheart.

Sa ghrúpa a rugadh idir 1995 agus 2004 (‘Gen Z’), dúirt 61% dóibh i 2016 go raibh sé mícheart an tAE a fhágáil i gcomparáid le 64% sa phobalbhreith is déanaí. Ach – agus is pointe ríthábhachtach é seo –tá go leor sa ghrúpa seo (iad siúd a rugadh i ndiaidh 1998) a bhí ró-óg le vótáil in 2016.  

Conclúidí

Ach cad is brí le príomhthorthaí an taighde?  D’eascair dhá phríomh-chonclúid as staidéar na dtaighdeoirí.

Ní féidir linn a thuar go beacht cén tuairim a bheidh ag daoine sa Ríocht Aontaithe sa todhchaí ach táimid in ann tuairim mheáite a nochtadh, ar aon nós. Dúirt duine de na taighdeoirí – Juho Härkönen – gurb é “an príomhscéal” ó staidéar a fhoirne ná go bhfuil “tionchar mór ag an athsholáthar vótálaithe ar na torthaí suas go dtí seo, agus is amhlaidh amach anseo freisin.”  Toisc go bhfuil an ghlúin óg i bhfad níos dearfaí faoin AE ná an grúpa vótálaithe is sine, is léir go leanfaidh an treo i bhfabhar an AE ag méadú sa Ríocht Aontaithe. Mar sin, tar éis tamaill beidh an Ríocht Aontaithe idir dhá thine Bhealtaine, maidir lena ballraíocht san AE. Ag breathnú siar anois, tá sé soiléir d’ fhormhór na dtoghthóirí gur chuir na Tóraithe agus an preas dallamullóg orthu, maidir leis an mBreatimeacht. Agus cé nach mbeadh sé éasca don Ríocht Aontaithe, b’fhearr di athiarratas a dhéanamh ar bhallraíocht san AE dá luaithe is ea is fearr!  Chun é sin a dhéanamh, beidh orthu smaoineamh ar dhóigh lena n-oineach féin a chosaint – rud deacair do thír a bhí chomh láidir uair amháin!  

.

Stothall Gruaige!

Stothall gruaige a bhí ar an uachtarán Trump tar éis an toghcháin lár-téarma ar an 8 Samhain, 2022 sna Stáit Aontaithe.  Cheap na hanailísithe gur ‘tréanphlanc’ (‘slam dunk’ as Béarla) a bheadh sa toghchán i bhfabhar leis na Poblachtánaigh, agus mar sin bhí an téarma ‘rabharta dearg’ in úsáid ar na meáin.  Is é dearg an dath ag baint leis na Poblachtánaigh, agus ceapadh go mbeadh ollbhua acu i dteach na nIonadaithe agus sa Seanad.  Ach ní mar a shíltear a bhítear, agus ní fhacthas dé ná deatach ar an rabharta dearg céanna.  Is cúis iontais é sin mar de ghnáth cailleann páirtí Uachtaráin nua roinnt mhaith suíochán ina chéad toghchán lár-téarma.  Níor tharla a leithéid an t-am seo, agus é seo á scríobh agam, beagnach seachtain níos déanaí, coimeádfaidh na Daonlathaithe a thromlach sa Seanad, agus beidh tromlach beag ag na Poblachtánaigh i dTeach na nIonadaithe.  Ó thaobh na staire de, is toradh uafásach é seo do na Poblachtánaigh. 

Cad a tharla?

Seo cúpla fáth nár tharla an ‘rabharta dearg’ a bhí tuartha:

• Roghnaigh ceannfeadhnóir Trump iarrthóirí a bhí tar éis an ‘Kool Aid’ a shlogadh, maidir leis an toghchán uachtaránachta 2020. Mhaígh siad go raibh an bua ag Trump, agus gurb í calaois toghcháin a ghoid an bua uaidh.  B’fhéidir go bhfuil pobal Mheiriceá tinn tuirseach dá gcuid bréaga.
• Roghnaigh Trump triúr breithiúna coimeádacha sa Chúirt Uachtarach: Neil Gorsuch, Brett Kavanaugh and Amy Coney Barrett. Aisiompaigh an Chúirt sin reachtaíocht an ghinmhillte, a thug ceart feidearálach don mháthair ginmhilleadh a éileamh is a fháil in aon áit sna Stáit Aontaithe.  Mar sin, chuir an chúirt cinneadh Roe vs. Wade ar neamhní mar iarmhairt dhíreach na gceapachán sin.  Ach dar leis an ‘Pew Research Center’, deir 61% an daonra (80% Daonlathaithe agus 38% Poblachtánaigh) go n-aontaíonn siad le cearta na máthar ginmhilleadh a fháil den chuid is mó. 
• Bhí na Poblachtánaigh ag argóint go láidir go raibh an locht ar Biden mar gheall ar an mboilsciú gan srian atá sna Stáit Aontaithe faoi láthair. Ach tá an fhadhb idir lámha ag an rialtas agus ag an mBanc Cúlchiste Feidearálach, agus an ráta boilscithe ag laghdú le déanaí ó 8.1% go dtí 7.7%.  Ach, níos tábhachtaí ná sin, tá an ráta boilscithe níos airde i go leor tíortha eile – beagnach 10% san EU agus sa Bhreatain Mhór, mar shampla.  Mar sin, ní cás áititheach atá á scaipeadh ag na Poblachtánaigh.
• Chuir coiste Jan 6 fianaise doshéanta i láthair a chur an locht ar iaruachtarán Trump as an éirí amach a tharla ar an 6 Eanáir 2021. Bhí ról mór ag Trump san éirí amach ó gach taobh de, ón mbréag mhór gur goideadh an uachtaránacht uaidh (thosaigh sé ag caitheamh amhras ar an bpróiseas toghchánaíochta chomh fada siar leis an toghchán uachtaránachta a bhuaigh sé i 2016), tríd an bpróiseas pleanála, suas go dtí an t-ionsaí ar an gCaipeatól féin.  Bhí na Poblachtánaigh iomráiteacha Liz Cheney agus Adam Kinzinger ar chuid de na baill ar an gcoiste, agus níos tábhachtaí ná sin, Poblachtánaigh ba iad an chuid is mó de na finnéithe a tháinig os comhair an choiste.  B’fhéidir go ndeachaigh an fhianaise láidir sin go mór i gcion ar roinnt mhaith Poblachtánach, ionas gur thráigh a muinín i dTrump agus na polaiteoirí a sheasann go láidir leis.

Iompú na Taoide?

Le déanaí, cháin comhghuaillithe Trump go géar.  Seo cúpla sampla:

“Chaill beagnach gach duine de na hiarrthóirí ar thacaigh Trump leo,” a dúirt Chris Christie, iar-ghobharnóir Poblachtánach New Jersey, ar “Good Morning America” le ABC.  “Is mór an chailliúint é do Trump. Agus, arís, léiríonn sé nach bhfuil a instinní polaitiúla ar son a pháirtí nó ar son na tíre agus ar son Trump féin.”

“Tá Poblachtánaigh tar éis Donald Trump a leanúint ó bharr na haille,” a dúirt David Urban, comhairleoir fadtéarmach Trump a bhfuil ceangail aige le Pennsylvania.

Dúirt an t-iarionadaí Peter King, Poblachtánach ó Long Island a thug tacaíocht do Trump le fada an lá, “Creidim go láidir nár cheart dó a bheith mar cheannaire an Pháirtí Phoblachtánaigh a thuilleadh,” ag cur leis nach féidir leis an bpáirtí “éirí ina chultas pearsanta!”

Focal Scoir!

Tá súil agam go bhfuil am na cinniúna sroichte againn anois, agus is comhartha dóchais é go bhfuil formhór mhuintir na tíre ag roghnú daonlathas thar uathlathas agus ag roghnú an fhírinne thar an bhréag.  Mar gheall ar an daonlathas, ní breac é go mbíonn sé ar an bport! 

.

Le déanaí, thug Uachtarán Choimisiún an Aontais Eorpaigh, Ursula von der Leyen, a haitheasc bliantúil ar Staid an Aontais 2022. Is iontach an rud é go raibh an óráid seo le fáil i nGaeilge comhuaineach leis an mbunleagan. Tá sé ar fáil ar líne anseo: https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/ga/speech_22_5493.

Molaim duit é a léamh! Seo mo chúig bhuaicphointe as a hóráid!

An misneach chun seasamh lenár laochra

Go luath san óráid, dúirt von der Leyen go neamhbhalbh: “Ní hamháin gur cogadh é seo atá an Rúis a fhearadh i gcoinne na hÚcráine.  Is cogadh é i gcoinne ár bhfuinnimh, i gcoinne ár ngeilleagair, i gcoinne ár luachanna agus i gcoinne ár dtodhchaí.  An t-uathlathas i gcoinne an daonlathais.  Agus mé i mo sheasamh anseo, is é mo thuairim láidir go dteipfidh ar Putin agus gur ag an Eoraip a bheidh an lá, a bhuí lenár misneach agus dlúthpháirtíocht.”

Mhol sí muintir na hÚcráine ansin: “Inniu tá eiseamláir uathúil den mhisneach againn, agus is í an Úcráin an eiseamláir sin.” Agus chuir sí béim ar an gcaidreamh idir an Úcráin agus an AE: “Gura fada buan an Úcráin, tír lán laochra Eorpacha. Slava Ukraini!  Is buanseasmhach an dlúthpháirtíocht a bheidh idir an Eoraip agus an Úcráin go deo.”

Ní mór dúinn fáil réidh leis an spleáchas

Is é an spléachas atá i gceist anseo ná spleáchas ar bhreoslaí iontaise ón Rúis.  

“Dá bharr sin,” arsa von der Leyen, “tá praghsanna gáis 10 n-oiread níos airde ná mar a bhí siad roimh an bpaindéim.  Tá na milliúin gnólachtaí agus na milliúin teaghlach ag streachailt le greim a choinneáil faoin bhfiacail.  Sin an fáth a bhfuil bearta á gcur chun cinn againn chun go laghdóidh na Ballstáit a dtomhaltas leictreachais foriomlán.” Ansin, leag an tUachtarán síos pleananna chun smacht a chur ar phraghsanna leictreachais.

Ullmhú don todhchaí ó thaobh fuinnimh de

Dúirt von der Leyen go raibh a lán ar siúl san Eoraip maidir le fuinneamh gaoithe amach ón gcósta (sa Mhuir Thuaidh agus i Muir Bhailt), maidir le grianphainéil den dearadh nua (sa tSicil), agus go háirithe maidir le traenacha a úsáideann hidrigin ghlas mar bhreosla. Dar léi, féadfaidh an hidrigin margadh na hEorpa a athrú ó bhonn. Seo a dúirt sí: “Ní mór dúinn margadh mór a dhéanamh den hidrigin seachas margadh nideoige.  Ar an ábhar sin is féidir liom a fhógairt inniu go bhfuilimid chun Banc Eorpach Hidrigine nua a chur ar bun.  Beidh an Banc in ann €3 bhilliún a infheistiú chun margadh na hidrigine a bheidh ann amach anseo a fhorbairt.”  

Beidh sé an-suimiúil a fhéachaint cén chaoi a n-éireoidh leis an bhfiontar sin.

An fód a sheasamh ar son ár nDaonlathais

Gheall von der Leyen go rachadh sí i ngleic leis na bagairtí ón taobh istigh le pacáiste um Chosaint an Daonlathais. “Ní ligfimid do chapaill adhmaid de chuid aon uathlathais ionsaí a dhéanamh ar ár ndaonlathais ón taobh istigh,” a dúirt an tUachtarán go teanntásach.

Mar is eol do chách, tá an tAontas tar éis a streachailt chun aghaidh a thabhairt ar chúlshleamhnú daonlathach i roinnt Ballstát, go háirithe an Pholainn agus an Ungáir.

Cé nár luaigh an tUachtarán aon bhallstát go háirithe, dúirt sí go leanfaidh íocaíochtaí faoi chomhbhuiséad an AE de bheith nasctha le neamhspleáchas breithiúnach agus an smacht reachta.

Athsmaoineamh ar ár bpolasaí eachtrach

“Is é seo an t-am chun infheistíocht a dhéanamh i gcumhacht ár ndaonlathais,“ arsa von der Leyen. Ba cheart go dtosódh an iarracht seo, a dúirt sí, i ngarchomharsanacht an bhloic.  “Ba mhaith liom go mbeadh a fhios ag muintir na mBalcán Thiar, na hÚcráine, na Moldóive agus na Seoirsia: is cuid dár dteaghlach tú, is tú todhchaí ár gceardchumann, agus níl ár n-aontas iomlán gan tú,” a dhearbhaigh sí.

Chaith von der Leyen a tacaíocht taobh thiar den smaoineamh Comhphobal Polaitiúil Eorpach a bhunú, tionscnamh ar mhol Uachtarán na Fraince Emmanuel Macron é.

“Ós rud é go bhfuilimid dáiríre faoi aontas níos mó, ní mór dúinn a bheith dáiríre faoin athchóiriú,” a dúirt sí.

“Mar sin, mar a d’iarr an Pharlaimint seo, creidim go bhfuil an t-am tagtha do Choinbhinsiún Eorpach.”

Conclúid

Chuir von der Leyen go leor feola ar chnámha a bpleananna mar gheall ar thodhchaí an Aontais.  Ráiteas físe a bhí ina hóráid agus má fhíoraítear a fís, beidh an tAontas Eorpach níos neamhspleáiche, níos cumhachtaí agus níos ceannasaí ar an ardán domhanda ná riamh.  Bheadh cothromaíocht nua cumhachta i bhfeidhm san Eoraip agus sa domhan mór, agus leis sin bheadh seans ní b’fhearr ann go bhfanfaidh ár gcóras daonlathais faoi bhláth le fada an lá.  

Gura fada buan an AE!

.