Dírbheathaisnéis: 2 – Tús Ré Nua!

D’fhreastail mé ar scoil náisiúnta i gCluain Tarbh ar feadh bliain nó dhó, tar éis an ‘Holy Faith Convent’. Páiste leochaileach a bhí ionam, agus thit mé tinn arís nuair a bhí mé seacht mbliana d’aois. Ní raibh orm fanacht san ospidéal an t-am seo, ach bhí mé lag go leor ar feadh cúpla bliain ina ndiaidh. Bhí gach easna le feiceáil orm, bhí mé chomh tanaí sin. Dé chúis mé a bheith chomh tinn, áfach, níor fhás mé mórán, ach an oiread. Sa mhullach air sin, bhí asma orm. Ní haon ionadh nár thaitin spóirt fhisiciúla liom.

Leabharlann

Théimis go dtí an leabharlann i mBinn Éadair gach coicís, mar léitheoir cíocrach ba í mo mháthair. Léadh sí ceithre leabhar gach coicís, agus nuair a shroich mé seacht mbliana d’aois, fuair mé cárta leabharlainne dom féin. Fuair mé cúpla leabhar gach coicís, agus léigh mé iad gan stad, bhí siad chomh suimiúil dom. Nuair a léigh mé leabhar maith, osclaíodh geataí isteach go domhan nua draíochtúil, ionas go ndearna mé dearmad ar gach rud eile a bhí ar siúl! B’aoibhinn liom gach saghas leabhair do dhaoine óga. Mar shampla, léigh mé cúpla sraith ón údar iontach Enid Blyton, cosúil le ‘The Famous Five’ agus ‘The Secret Seven’. B’aoibhinn liom an tsraith ‘The Hardy Boys’ freisin. Ní haon ionadh é, mar sin, gurb í an léitheoireacht ceann de na gníomhaíochtaí is ansa liom fós!  

An timaistear laethúil go Marian College agus cuimhní ag baint leis

D’athraigh mé scoil nua sa cheathrú rang sa bhunscoil. Bhínn an-sásta léim isteach inár gcarr le mo Dhaid, chun freastal ar Marian College– mise mar dhalta, agus eisean mar mhúinteoir! Is cuimhin liom ár gcarr beag comaitéireachta, den saghas Lloyd Alexander; Daid ag feadaíl agus ag canadh “I’m late, I’m late, for a very important date” ar an tslí go dtí an scoil ar Bhóthar Lansdún.  

Ag tiomáint ó Chluain Tarbh go Bóthar Lansdún, théimis thar Philéar Nelson ar Shráid Uí Chonaill. Chuamar suas chuig barr an philéir uair amháin timpeall 1964 agus bhí radharc iontach againn den chathair agus den timpeallacht. Ní raibh a fhios againn ag an am nach mbeadh an deis sin againn arís go deo!  

Bhí an dealbh den aimiréal Briotanach cáiliúil ina sainchomhartha i mBaile Átha Cliath le 161 bliain anuas, ach séideadh é le buama beag in 1966.  Ba é Liam Sutcliffe, ball de scoiltghrúpa míleata, a rinne é. Fuaireamar cloch eibhir ón bpiléar, agus bhí sé agam mar chuimhneachán ar feadh tamaill.

Ag an am céanna agus struchtúr amháin á scriosadh, bhí struchtúr eile á thógáil –an foirgneamh darb ainm Halla na Saoirse (Béarla:Liberty Hall), suite in aice leis an Life i mBaile Átha Cliath. Ba é an foirgneamh ab airde é ní hamháin sa chathair, ach sa tír, sular tógadh an tÁras Contae i gCorcaigh sa bhliain 1968. Bhíomar an-bhródúil as an bhfoirgneamh nua-aimseartha sin, mar bhí sé ar an gcéad scríobaire spéire sa tír. Tús ré nua a bhí ann, i ndáiríre.

Bhí nasc láidir idir na Stáit Aontaithe agus Éire ag an am sin, mar atá fós, mar bhí méid mhór eisimirceach a chuaigh go dtí na Stáit Aontaithe óÉirinn, ach go háirithe le linn an Ghorta Mhóir (1845-1847). Is cuimhin liom go maith nuair a feallmharaíodh Uachtarán John F. Kennedy, mar bhí an-bhrón ar mo thuismitheoirí faoi. Bhí mo mháthair ag caoineadh agus ag rá cé chomh maith agus a bhí Kennedy, a raibh nasc láidir aige le hÉirinn, agus arb é an chéad uachtarán Caitliceach i Meiriceá riamh!  

Uair amháin, sa bhliain 1964, tar éis dúinn í a fheiceáil ar ár dtimaistear laethúil, thug m’athair mé ar cuairt ar bord na loinge thrádála núicléiche ó Mheiriceá, an N.S. Savannah. Cé nár thuig mé ag an am cad a bhí i gceist le hárthach núicléach, d’aithin mé gur teicneolaíocht nuálach, cumhachtach agus nua-aimseartha a bhí ann.

Ní raibh ‘Cultúr na caoithiúlachta’ tagtha fós!

Ach in ainneoin na scríobairí spéire agus na cumhachta núicléiche, bhí píosa fada le dul againn mar thír fós, i gcomparáid leis an lá atá inniu ann. Seo cúpla rud nach gcreidfeá b’fhéidir, faoin am sin.

Ní fhaca mé soilse tráchta go dtí i bhfad ní ba dhéanaí. Rinne na gardaí an jab sin ag an am; lámhainní bána orthu agus iad ina seasamh i lár an bhóthair ag stiúradh an tráchta le baitíní.

Níor tháinig an teilifís dhaite ar an bhfód go dtí deireadh na seascaidí!

Ní raibh aon ríomhairí pearsanta, agus ní raibh fiú ach cúpla mór-ríomhairí sa tír – ag Cómhlucht Siúicre Éireann!

É sin go léir gan trácht ar an bhfón cliste, a bhfuil ceann ag nach mór gach duine sa tír anois, agus nach mbeadh ceaptha fós le deicheanna de bhlianta!

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.