Tá dlúthchara againn darb ainm Debbie. Sa bhliain 1939, bhí a máthair Marianne Schorsch ach cúig bliana déag d’aois nuair a cuireadh ar bord traenach speisialta (kindertransport) í agus í i mbaol báis ó na Naitsithe. Ba é Sasanach darb ainm Nicholas Winton a d’eagraigh an turas éalaithe do Marianne agus na céadta páistí eile, chun iad a shábháil ó na Naitsithe. Cé go bhfuil Marianne ar shlí na fírinne anois, bhí aithne ag mo bhean chéile agus mé féin ar an mbean shéimh sin le blianta anuas.

Cuireadh speisialta

An tseachtain seo caite, thug Debbie cuireadh dúinn dul chuig an bpictiúrlann agus an scannán ‘One Life’ a fheiceáil le chéile, scannán faoi Nicholas Winton agus an ‘kindertransport’. Ghlacamar leis an gcuireadh gan smaoineamh, agus chuaigh an scannán i bhfeidhm go mór orainn.

One Life

Baincéir agus daonchara ba é an Nicholas Winton, a rugadh i Londain i 1909. Ba de shliocht Giúdach é, agus tháinig a thuismitheoirí féin ar imirce go Sasana ón nGearmáin ag tús an fichiú haois.

Ag tús an scannáin, feiceann tú Winton (Anthony Hopkins) sa bhliain 1987, mar sheanfhear. Tá sé ag iarraidh fáil réidh leis an tranglam ina oifig bhaile. Tá cás leathair sa chófra ach níl aon fhonn air é a oscailt. Táimid fiosrach ina thaobh, nuair a scuabtar siar muid go tobann go Prág i 1939. Feicimid Winton óg ann (Johnny Flynn) agus anchaoi na bpáistí sa chathair ag bogadh a chroí, ionas go ndéanann sé cinneadh cuidiú leo. Tá dream beag Sasanach i bPrág cheana féin, ag iarraidh cabhair a thabhairt do theifigh pholaitiúla éalú go Sasana. Cuireann Winton ina luí orthu cabhair a thabhairt dó, agus síorthroid in éadan an mhaorlathais atá ann. Bíonn orthu páipéarachas le cur i gcríoch agus víosaí a fháil do na páistí. Ansin, bíonn taistil le heagrú, agus teaghlaigh óstacha a fháil dóibh. Agus ar ndóigh, bíonn orthu airgead a bhailiú chun íoc as gach rud. Déanann Winton agus an fhoireann i bPrág gaisce. Ach ní hamháin iadsan! Bíonn máthair Winton (Helena Bonham Carter) gníomhach freisin agus ní thógann sí ‘níl’ mar fhreagra ó na hoifigigh a bhfuil an chumhacht acu na próisis a ghiorrú! Tá béim láidir ar Winton agus na páistí, agus mar sin níl léiriú mór ar chruálacht an réimis Naitsíoch, ach go hindíreach, nuair a fheiceann tú na Naitsithe ag fáil réidh leis an naoú traein a d’eagraigh Winton. Níor éirigh leis an traein imeacht, mar chuir na Naitsithe deireadh leis sin. Mhothaigh Winton ciontach as sin an chuid is mó dá shaol, mar bhí a fhios aige gur cailleadh formhór na bpáistí.

Ag léim ar aghaidh caoga bliain, feiceann tú Winton mar sheanfhear arís. Go dtí sin, níor labhair Winton faoina pháirt i dtarrtháil na leanaí. Níl a fhios ag a bhean chéile Grete faoi, go dtí go bhfeiceann sí an seanleabhar sa chás leathair. Tá sé líonta le grianghraif, litreacha ó na teaghlaigh agus ainmneacha na bpáistí. Tógann sí an leabhar do Elisabeth Maxwell, taighdeoir Uileloscadh, agus bean chéile Robert Maxwell. Nuair a chloiseann Robert faoi Winton, foilsíonn sé alt ina nuachtán ‘Sunday People’, a bhfuil an clár speisialta ‘That’s Life’ mar thoradh air. Tógann na meáin “Britain’s Schindler” ar Winton, ag tagairt don fhear gnó Gearmánach Oskar Schindler, a shábháil 1,200 Giúdach ón Uileloscadh.

In eagrán suntasach de 1988 de chlár teilifíse an BBC ‘That’s Life’, suíonn Winton sa lucht féachana nuair a thosaíonn an t-óstach teilifíse, Esther Rantzen, ag caint faoina tharrtháil ar leanaí Seiceacha i 1939. Agus an ceamara ag brú os cionn an lucht féachana, tosaíonn aíonna ag seasamh suas – is iad seo cuid de na leanaí (aosta anois) ar tharrtháil Winton iad. Is é seo an chéad uair a fheiceann siad Winton le caoga bliain anuas. Faoi dheireadh, tuigeann Winton an tábhacht ag baint leis atá déanta aige. Faoi dheireadh freisin, bíonn sé in ann déileáil leis an gciontacht agus leis an mbrón a d’iompair sé le caoga bliain anuas faoin naoú traein.

Onóracha

Fuair Nicholas Winton litir bhuíochais ó Ezer Weizman, nach maireann, iar-uachtarán Stát Iosrael. Rinneadh saoránach oinigh de Phrág de freisin. Sa bhliain 2002, rinne an Bhanríon Eilís II ridire de Winton as a chuid seirbhísí don chine daonna. D’ainmnigh Rialtas na Breataine é mar Laoch Uileloscadh na Breataine i 2010. Tá dealbh tiomnaithe dó taobh amuigh de phríomhstáisiún traenach Phrág a nochtadh i 2009. Ar deireadh, bhronn Poblacht na Seice Ord an Leoin Bháin ar Winton i 2014 as a tharrtháil ar na leanaí Seiceacha.  

An Traein Winton

Ar 1 Meán Fómhair 2009 thóg traein speisialta an bhunbhealaigh kindertransport. Chuaigh Winton, in éineacht le marthanóirí agus a dteaghlaigh ar an turas céanna agus a rinne siad seachtó bliain roimhe seo i 1939. Bhí Marianne agus Debbie ar an traein seo agus b’ócáid an-speisialta dóibh í. Is cuimhin le Debbie an ócáid sin, a thug tuiscint nua di faoi cad a tharla. Thuig sí rud eile freisin: Fiú i nduibheagán an éadóchais, níl deireadh caillte fós. Is í féin cruthúnas beo beathach ar sin!

.

.