le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
Conradh Lisboa Arís
Peadar Bairéad
….Aguisín….
In alt na seachtaine seo caite, tri thimpiste, baineadh an ruball den phíosa a scríobh mé, rud a d’fhág gan a ..punch line.. é, mar adéarfá. San alt sin, rinne mé an t-ábhar conspóideach sin a chíoradh, ar bhealach, agus ansin, ar deireadh thiar, tar éis an iomláin, mhol mé don léitheoir, thar aon rud eile, gur chóir dó dul amach agus a vóta a chaitheamh, agus seo chugat anois an rubaillín sin a baineadh den alt, trí thimpiste, dár ndóigh….
…Ach an rud is tábhachtaí ar fad, nó dul amach, agus do vóta a chaitheamh. Sin an daonlathas agat. Is dócha go bhfuil ár dtodhchaí uilig ag brath ar thoradh an Reifrinn chéanna seo…
In alt na seachtaine seo caite, bhí mé i gcás idir dhá chomhairle, faoi cé acu vótáilfinn TÁ no NÍL, ach anois, tar éis dom mo mharana a dhéanamh, tá mé ag ceapadh, go vótáilfidh mé TÁ, sin mura dtiocfaidh argóintí láidre an treo, le mé a sheoladh ar bhealach contráilte eile. Ach ní móide go dtarlóidh a leithéid!!!
.
Of Shoemakers and Lasts…
.
Cupla lá ó shoin, thug cara liom gearrthóg as an Irish Daily Mail dom, agus é ag súil go mbainfinn leas as, mar spreagadh don cholún seo, nó tuigeadh dó, go raibh gá leis an spreagadh céanna sin, tharla go raibh an colún ag éirí beagáinín leamh, amannta! dár leis. Bhuel, léigh mé an píosa, agus bíodh nár chuir mé mórán suime i mbunús dá raibh scríofa ann, caithfidh mé a admháil, gur dhúisigh a raibh sa mhainchille, i roinnt áirithe den phíosa, gur dhúisigh sé mé. Agus níorbh é sin amháin é, ach tharla freisin, go raibh mé ag portaireacht liom, sa cholún seo, cupla seachtain ó shoin, faoi’n méid daoine a bhíonn ag caint leo, ar ábhair nach bhfuil aon saineolais acu fúthu. Ach ní bac ar bith orthu é sin, nó leanann siad orthu ag pápaireacht leo, faoi mar a bheadh Dia a rá leo. Sea, agus nach minic a deintear dearmad freisin ar an tseanrá úd a labhraíonn linn faoi dhíonta gloine!
An Interview
Ach, le filleadh ar an ngearrthóg úd, ar dhein mé tagairt di thuas, ba é a bhí inti, nó cuntas ar agallamh, ar deineadh cur síos air san Iris aithnidiúil sin, Hot Press, agallamh inar tugadh deis don té a bhí á chur faoi agallamh, a tuairimí ar ábhair áirithe a chur i mbéal an phobail, mar adéarfá. Deirtear sa chuntas seo, gur bheag meas a bhi ag an té sin ar an Eaglais Chaitliceach, agus gur chuir cumhacht an Phápa isteach go mór uirthi.
Duine a bhfuil clú agus cáil tuillte aice ina gairm is ea í, agus a chonách sin uirthi! ach ar ghá di an Eaglais Chaitliceach a ionsaí sa tslí sin? Deirtear san alt, i Hot Press, go raibh an-áthas uirthi gur ina Protastúnach a tógadh í, agus í ag déanamh tagairt do na scannail uilig a chráigh an Eaglais Chaitliceach le scathamh anuas.
Papal Power
Agus ag caint ar Chumhacht an Phápa agus daoine dá leithéid di, is amhlaidh a bhuaireann a leithéid í. Seo mar a chuirtear san alt é…
“The power of the Pope and people like that just annoys me. Look at the scandals. I’m just grateful that I was brought up in a Protestant way”
Sin mar a chuirtear sa ngearrthóg é .
Ach, is dócha go ndéanann daoine a ionsaíonn an Eaglais Chaitliceach, is dócha go ndéanann siad dearmad ar an méid daoine sa tír seo, ar bhaill dílse den Eaglais chéanna sin iad, agus ar bhealach, nach ionsaí pearsanta orthusan é, nuair a déantar ionsaí ar a nEaglais?
Happy accident
Tá sí buíoch gur ina Protastúnach a tógadh í, agus chuile cheart aice chuige sin. Ach nach den Chríostaíocht é an maithiúnas agus an charthannacht? Ní gá a rá, ach oiread, nach bhfuil muidinne, Caitlicigh, ag dul thart ag maíomh as na scannail chéanna sin! ach oiread. Ach tharla siad, agus caithfidh muid deighleáil leo.
Ní gá a rá, go raibh tagairt d’ábhair eile freisin, san Agallamh céanna sin i Hot Press, ach tá faitíos orm, nach nós liomsa scríobh faoi na hábhair chéanna sin, nó is ábhair iad, nár nós le daoine scríobh fúthu, tráth raibh mise ag fás anios. Ach, nach cuma faoi sin anois, nó seo ré na saoirse agus an neamhspleáchais, agus chomh fada is nach ngortaítear éinne, cead agat do rogha rud a scríobh, agus a fhoilsiú, má tá t’eagarthóir sásta seasamh leat, i bhfiontar dá leithéid.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
Ionad nua Pharóiste Phádraig
Beag duine i nDeoise Osraí nár chuala trácht ar Ionad Paróiste Phádraig Naofa, mar táthar ag pleanáil don Ionad céanna seo ó tógadh Séipéal Fhiachra ar an Loch Buí, suim de bhlianta ó shoin. Bhí suíomh den scoth thart ar an Séipéal céanna sin, ach ní rabhthas cinnte, ag an am, cén cineál Ionaid go díreach a d’fheilfeadh d’éilimh an Pharóiste seo. Theastaigh seomraí cruinnithe uathu Theastaigh Hallaí le freastal ar riachtanais an phobail uathu. Theastaigh áit uathu freisin, le freastal ar óige an pharóiste, mar a mbeadh deis acu teacht le chéile, le cruinnithe, le cluichí, le caitheamh aimsire agus a leithéid, a reachtáil dóibh fhéin, ionas go mbeadh seans acu seal taitneamhach a chaitheamh i lár a bpobail fhéin. Sea, agus nár mhaith an smaoineamh é Áras na Sagart a thógáil ar an láthair chéanna, istigh i gcroílár a bpobail, agus b’fhéidir, go bhféadfaí fiú, freastal ar riachtanais na n-aostach freisin trí thithe a chur ar fáil dóibhsean ar an láthair chéanna sin, rud a chuirfeadh ar a gcumas Fómhar a laethe a chaitheamh faoi dhíon, istigh i lár a bpobail dhílis fhéin, mar a dtabharfaí togha na haire dóibh i ndeireadh a laethe thiar.
Fíorú na Físe
Ba é a beartaíodh a dhéanamh nó Ionad Paróiste a thógáil, le freastal ar riachtanais an Pharóiste, agus socraíodh ar áiseanna breise a chur ar fáil thart ar Ionad nua seo an Pharóiste, agus ó tharla go raibh spás acu do naoi gcinn de thithe speisialta do sheandaoine, tuigeadh dóibh, gur chóir iad sin a thógáil ar an suíomh sin, agus ansin, bheartaigh siad ar Áras na Sagart a thógáil ansin freisin.
Sea, agus tá acu anois san Ionad Paróiste nua seo, Oifig an Pharóiste, agus foireann seomraí, le freastal ar riachanais an phobail, Beidh deiseanna ar fáil ann do dhaoine a mbeadh suim acu i gcluichí, i gcaithimh aimsire, i ndamhsaí, i ríomhairí, nó in imeachtaí oiriúnacha eile, faoi mar a theastódh ón bpobal. Tá chuile eolas faoi na cúrsaí sin le fáil ó Oifig an Pharóiste. Ach ní saor in aisce a d’fhéadfaí na háiseanna sin a thógáil nó d’fhéadfá a rá, gur beag briseadh a bheadh fágtha agat as Cúig Mhilliún Eoró, tar éis duit na háiseanna sin uilig a chur ar fáil. Ní call dom a rá, dár ndóigh, go bhfuair siad breis mhaith is milliún Euró mar dheontais airgid ó na hÚdaráis leis na tithe do sheandaoine a thógáil, agus chomh maith le sin, díoladh Áras na Sagart, i mBóthar Urmhumhan, ar phraghas sásúil. Agus ina dhiaidh sin, tháinig an pobal i gcabhair ar lucht eagraithe an tionscadail, agus trí dheontais a bhronnadh, trí Crannchur míosúil a reachtáil, trí chomórtais gailf a eagrú, agus trí bhealach ar bith eile, a d’fhéadfaí smaoineamh air, le pingneacha a bhailiú, chuireadar le chéile agus rinneadar chuile iarracht ar fhiacha an Pharóiste a ghlanadh, ar an dá luathas.
Mar bhuille scoir guímis Rath Dé ar chuile dhuine a bhainfidh leas as Ionad nua Pharóiste seo Phadraig, sna laethe atá romhainn amach.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
L ú i r e a c h P h á d r a i g
.
(Some thoughts and memories to go with the National Festival)
.
Seo píosa a chuir mé i dtoll a chéile tamall de bhlianta ó shoin anois, ach b’fhéidir gur mhaith leat é a léamh i mbliana agus Cuimhneamh Céad an Éiri Amach á chomóradh againn.
S e a n m ó i r n a C á s c a .
Nuair a bhí mise ag freastal ar Choláiste na hOllscoile, Corcaigh, faoi lár dhaichidí na haoise seo caite, ba é ba Uachrarán ar an Institiúd sin, ag an am, nó an Dochtúir Alfred O’Rahilly. An-scoláire agus an-Ghael ba ea an fear céanna sin, agus an-Chríostaí freisin, dá ndéarfainn é, ach cibé faoi sin, bhí de nós aige, chuile bhliain, teacht dheireadh an Charghais, léacht a thabhairt ar an ‘Turin Shroud’ agus a raibh le foghlaim againn uaidh, faoi Pháis agus faoi Bhás Íosa. Chuireadh sé tús leis an léacht sin, trína rá linn, gurbh í seo a sheanmóir bhliantúil. Bhuel, anois, agus muidinne ag deireadh na Seachtaine Móire, cuirfidh mé fhéin tús leis an bpíosa seo, trína rá libhse, gurb í seo mo sheanmóir bhliantúil-se. Tá súil agam go mbainfidh sibh taitneamh, agus tairbhe aisti!!
Anois, agus cruas Laethe na Bó Riabhaí ag cur ghoimh fuachta in aer thús an Aibreáin, filleann mo smaointe, uair amháin eile, ar Lá ‘le Pádraig, agus tugaim chun cuimhne, go ndúirt Pádraig go dtabharfadh sé chuile lá go breá dhúinn, i ndiaidh na Féil’ Pádraig, agus leath an lae sin freisin. Nach annamh a tharlaíonn a leithéid, nó de ghnáth, bíonn Lá ‘le Pádraig fuar, feanntach, crua. Ach ní chuige sin atá mé, ach chuige seo…….
An tráth seo chuile bhliain anois, geall leis, téann mo smaointe fhéin ar oilithreacht siar, agus filleann arís ar na fírinní, agus ar na prionsabail, a chuir Pádraig i gcré mhéith an chine s’againne. Smaoiním ar Lúireach Phádraig, an phaidir a dúradh le Lúireach Dé a fháisceadh timpeall ar Chríostaí, chuile mhaidin, len é a chosaint ar chumhacht an oilc, i rith an lae sin, nó nach chosúil chuile lá le cath eile in oilithreacht an té a bhfuil a aghaidh dírithe aige ar Dhún an Rí.
.
Lúireach Phádraig.
Neart Dé do mo chosaint gach lá,
Lena Bhriathar, mar Lúireach, mar scáth,
Críost i mo thimpeall de shíor,
Mac Dé i gceartlár mo chroí.
Romham do mo threorú,
‘Mo dhiaidh do mo sheoladh,
Do mo ghráú, do mo shlánú, gan chríoch.
.
Tosaíonn an saol chuile mhaidin, as an nua, don Chríostaí, do chuile dhuine, d’fhéadfá a rá, ach ar bhealach speisialta don Chríostaí. Bíonn air breathnú arís ar fhírinní agus ar phrionsabail a chreidimh, agus cé go ndeirtear, gur féidir linn saibhreas a chur i dtaisce dúinn fhéin sna Flaithis thall, tá me ag ceapadh, nach mar sin a tharlaíonn ar an saol seo, nó na fíricí agus na prionsabail ar ghlacamar leo, gan stró, inné, ní féidir glacadh leis, go mbeidh siad díreach chomh hinghlactha, chomh héifeachtach, nó chomh hinchreidte, inniu. Agus fiú, nach bhfuil taobh eile ar an scéal sin freisin. Nach n-éiríonn sé níos deacra, ó bhliain go chéile, glacadh leis na fírinní agus leis na prionsabail chéanna sin, nó nach n-éiríonn an daonnaí níos ceistí, níos scaipthe, agus níos dímheabhraí freisin, de réir mar a théann sé in achrann sna blianta, agus bíodh go raibh an oireadh sin creidimh aige, le linn a óige, is a chuirfeadh an cnoc thall ar an gcnoc abhus, cailleann scian sin a chreidimh a fhaobhar, nuair a mhaolaítear faoi ualach trom na mblianta í. Fiú amháin, nár dhúirt an Naomh cumasach sin, Pól, linn, go raibh sé fhéin ag troid leis, trí chúrsa a shaoil, ach nach raibh an bua deiridh gnóite aige fós, ach go raibh sé ag treabhadh leis, agus é ag súil go mbéarfadh sé bua, ar deireadh thiar. Sea, agus nárbh ‘in an fáth a mbíodh na seandaoine fadó ag guí go bhfaighidís grásta na buanseasmhachta, sé sin, go n-éireodh leo fanacht dílis do na fírinní agus do na prionsabail úd, ar dhein mé tagairt dóibh thuas.
.
Bí fúm do mo chosaint gach tráth,
Os mo chionn, do mo threorú, led’ ghrá,
Bí liom nuair a luífidh mé síos,
Bí faram ar mo leaba san oích’,
Ar mo dheis do mo threorú,
Ar mo chlé do mo sheoladh,
A Chríost ghil, ná diúltaigh mo ghuí.
.
Ní haon dóichín é, saol Críostaí a chaitheamh, agus fanacht dílis dá rialacha, lá i ndiaidh lae, seachtain i ndiaidh seachtaine, agus bliain i ndiaidh bliana, ach sin é dualgas an chreidimh. Breathnaigh ar chroí an Aifrinn, agus tuigfidh tú cad chuige a bhfuilim. Sa chuid sin den Aifreann, creideann an Caitliceach Rómhánach go dtagann Críost fhéin, idir anam is corp, daonnacht is diagacht, anuas chugainn ar an altóir, ag nóimead cinniúnach úd an coisreacain. Nach deacair a chreidiúint go bhféadfadh Dia Mór na Glóire fhéin, a chumhacht is a neart a cheilt faoi ghné aráin is fíona? Tagann an dá shaol, an saol thall is an saol abhus, an-chóngarach dá chéile ag an nóiméad cinniúnach sin, sa chaoi nach bhfuil eatarthu ach an scáth, no an scáil, is caoile, ach ag an am gcéanna, scáth a fholaíonn A láithreacht orainn. Don Chaitliceach, sin é nóiméad na fírinne, agus más féidir leis, a ndeir sé, a chreidiúint ag an nóiméad sin, tá leis, tá bearna an creidimh trasnaithe aige, léim an chreidimh gearrtha aige, agus is féidir leis feasta, siúl i scáth an Tiarna….
.
Bí liom nuair a shuífidh mé fúm,
Nuair a sheasfaidh, bí taobh liom, a rún.
Bí i mbéal an té a labhrann lem chroí,
Bí i súil an té a chasann im líon.
Romham, do mo threorú,
‘Mo dhiaidh, do mo sheoladh,
Bí i gcluais an té a éisteann lem mhian.
.
Nach ag Pádraig Naofa fhéin a bhí an creideamh daingean. Chreid seisean go raibh Dia leis chuile orlach den bhealach, ó éirí dhó ar maidin, go ham luí san oíche. Agus ó tharla gur chreid sé sin go diongbháilte, ní raibh faitíos, nó eagla, air roimh chumhacht an oilc. Ní dhéanfadh gaiste an fhiagaí, nó líon an fhoghlaera, dochar nó damáiste dó. Thiocfadh sé saor ó shaigheada an diabhail fhéin, nó bhí Dia leis, agus é timpeallaithe lena lúireach ilchosantach. Anois, tá sé éasca go maith é sin a chreidiúint, ag an té atá óg agus ag bailiú chuile shaghas eolais chuige. Leanann sé loighic álainn, bhuile, an chreidimh, ach de réir mar a imíonn duine anonn sna blianta, ceistíonn sé ciall an chreidimh chéanna sin, agus bíonn air a chur ina luí air fhéin, tar éis dó chuile shórt a chur san áireamh, go luíonn an creideamh céanna sin le réasún, agus gur freagra daonna é, ar fhadhb na beatha, fadhb a chéas, is a chráigh, an cine daonna, ó thus ama i leith….
.
Neart Dé do mo chosaint gach lá,
Lena bhriathar, mar Lúireach, mar scáth.
Críost le mo thaoibhse go buan,
Do mo chosaint, ó dhúiseacht go suan.
Romham, do mo threorú,
‘Mo dhiaidh, do mo sheoladh,
Do mo shlánú Lá léanmhar an Luain.
.
Anois agus an Cháisc an doras isteach chugainn arís, tá orainn uilig na smaointe sin a scrúdú, agus a chur sa mheá, uair amháin eile, féachaint an fiú dúinn toiliú leo, uair amháin eile, nó sin an cineál ruda é an creideamh, sé sin, go gcaithfidh tú é a mheas agus a athmheas, a mheá agus a athmheá, lá i ndiaidh lae, seachtain i ndiaidh seachtaine, agus bliain i ndiaidh bliana. Níl aon chinnteacht ag baint le creideamh ar bith, nó caithfidh tú toiliú chuige, arís is arís eile, go deireadh do ré, nó tosaíonn an saol, as an nua, dhuit, ag breacadh chuile lae nua a bhronntar ort.
Agus ó tharla gurb é seo séasúr na Cásca, téann mo chuimhne fhéin siar arís, chuig na laethe, nuair a bhíos-sa im ghasúr, agus an creideamh sin fáiscthe go daingean sa chroí istigh ionnam, agus chuile mhaidin Cásca, bhínn im dhúiseacht le giolc an ghealbhain, le go bhfeicfinn an ghrian ag rince.
Agus cogar! An ndéanadh sí aon ghreas rince ar bith daoibh? Adéarfadh duine liom, b’fhéidir.
Bhuel! nílim á dhearbhú go ndéanadh, nó nílim á rá nach ndéanadh, ach déarfaidh mé an méid seo, gur chreideamarna go bpocléimeadh sí as a craiceann le háthas agus í ag ceiliúradh na hAiséirí , ar éirí as a leaba san oirthear di, Maidin Dhomhnach Cásca, agus b’in é díreach mar a chonacthas dúinne é, bliain i ndiaidh bliana, agus dheamhan focal bréige sa mhéid sin!
Cáisc faoi shéan is faoi mhaise dhaoibh uilig……. D’aiséirigh Sé! ………
Lúireach Phádraig agus Brat Bhríde umat, anois agus i dtólamh.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
Úrscéal Spéisiúil
.
Leaving Ardglass…………..Céadchló…2008
le
William King…………………….12.50 Euro
An tríú húrscéal
Seo an tríú húrscéal ó pheann an údair eaglasta seo. Insítear dúinn ar chlúdach cúil an leabhair, gur rugadh an t-údar seo, William King, i gCiarraí, gur dhein sé a chuid staidéir i gColáiste na hOllscoile, Áth Cliath agus i gColáiste na Croise Naofa, i gCluain Life. Tá sé ina shagart pobail i nDroim Chonrach faoi láthair. Péire úrscéal mór-ráchairte i gcló uaidh, cheana féin, agus ní call a rá go mbeidh an-ráchairt ar an úrscéal seo freisin, amach anseo. Is iad cúrsaí creidimh, agus cúrsaí eaglasta, príomhábhair an úrscéil seo, agus dár ndóigh, cé eile ach sagart, a thuigfeadh ina iomláine, saol agus saothair, caimiléireacht agus camastaíl, dáiríreacht agus ionraiceas, lucht caite éide na n-eaglaiseach, cé eile, ach sagart, nó nach ndeirtí i gcónaí go dtuigfeadh Tadhg Taidhgín lá ar bith den bhliain. Sea, dár ndóigh, agus d’fhéadfadh an té a fuair oiliúint an tsagairt, buille faoi thuairim a thabhairt fúthu, freisin!
Tom Galvin
Ach le filleadh ar an leabhar spéisiúil seo. Is é Tom Galvin an príomhcharactar sa scéal, agus is trína shúile-sean a fheiceann muid an saol, mar a léirítear dúinn é, san úrscéal seo. Tosaíonn an t-údar ag deireadh an scéil, geall leis, d’fhéadfá a rá. Breathnaigh mar a chuireann sé é sa chéad chaibidil…
‘Time to ring the bell,’ I remind the sacristan as I settle the green chasuble over my shoulders.
In the mirror beside the vesting bench, I can see him grip his walking stick and shuffle to the back door of the church, his shadow stretches out over the ancient flagstones. ‘For whom the bell tolls, Monsignor.’
adeir sé…
Sin an Monsignor Tom Galvin ag labhairt lena shacraisteoir, in eaglais Pharáiste Chill a’ Dúin, roimh an Aifrinn, maidin amháin.
Iardhearcadh
Tá an Monsignor Tom ina shagart pobail sa pharáiste sin anois, dá dheoin fhéin, bíodh go raibh súil aige fhéin, agus ag roinnt mhaith eile freisin, lá dá raibh, go gcaithfeadh sé mítéar an easpaig, in áit bhairéad an tsagairt phobail, sár a leagfaí na hordóga air. Ach nach ‘in é an saol agat! Rugadh ár bpríomhcharachtar in Ardglass, i gCiarraí. Ní raibh móran fáltais ag a mhuintir, ach d’imigh deartháir leis go Londain, áit ar chnuasaigh sé fhortún, agus ar ball, nuair a bhí a chuid meánscolaíochta críochnaithe ag Tom, chuir an deartháir sin, M.J. fios air, agus chuir i mbun oibre thall i Londain é, agus é ag súil, go mbainfeadh Tom Céim Ollscoile amach, ar ball, agus go raghadh an bheirt acu i bpáirtíocht mar Chonraitheoirí Foirgníochta thall. Chuaigh Tom i mbun oibre, agus ba ghearr go bhfaca sé chomh cleasach, agus chomh cam, is a bhí gnó na Tógála thall. B’iomaí cuairt a thug sé ar an Halla Rince, an Galtymore, agus d’admhódh sé fhéin gur thaitin na céapair sin uilig leis. Fuair sé chuile dheis le saol Shasana a bhlaiseadh ina iomláine, rud a dhein, ach ar deireadh thiar, bhí air rogha a dhéanamh, nó bhí dhá rogha ar an bpláta roimhe amach. D’fhéadfadh sé céim a bhaint amach agus dul i bpáirtíocht lena dheartháir, nó d’fhéadfadh sé dul le sagartóireacht.
Chuaigh sé le Sagartóireacht
Chuaigh sé le sagartóireacht, agus d’éirigh thar barr leis i mbun na ceirde sin. Oirníodh ina shagart é, agus chaith blianta thall sa Róimh ag cur an chloch phréacháin ar a chuid léinn.
Ní gá a rá gur sciob sé an chraobh leis, thall ansin. Deineadh Monsignor de, agus bhíothas cinnte go mbainfeadh sé céim ard amach sa saol eaglasta.
Ar ball, tháinig sé abhaile go hÉirinn, agus níor dhein sé dearmad riamh ar a ndúirt an sagart óg leis sa Róimh. Bhuail sé forrán ar Tom, agus mar aguisín leis an bhforrán sin, scaoil sé an rún seo leis…
‘never forget, Tom, that when a man is sent to Rome to study, his bishop has him in mind for higher things. We’re the Coldstream Guards. None of us here are pack animals. We’d be wasted in a parish or on the missions’….That’s for the pass B.A. men’
Bhain Tom s’againne níos mó ná an Pass B.A. amach, nó tar éis dó trí bliana a chaitheamh ag Propaganda Fide, bhain sé a Dhochtúireacht amach sa Diacht.
An Bachall tuillte aige
Chaith sé blianta ina dhiaidh sin ag cabhrú leis an Easpag Boylan in obair a dheoise siúd. I ndáiríre, bhí gnó an Easpaig sin á dhéanamh aige, agus sin go críochnúil, nó bhí a fhios ag fia is ag fiolar go raibh dúil ag an Easpag céanna sa mbraoinín. Tuigeadh i bhfad agus i ngearr go mbeadh an Monsignor Tom ina chomharba ar an Easpag Boylan, ar ball. Ach bhí sagairt eile sa dheoise chéanna sin, agus ar bhealach amháin, nó ar bhealach eile, d’éirigh le duine acu an bhearna a bhaint den Monsignor ar deireadh thiar, agus fágadh Tom bocht mar thánaiste ag an bhfear céanna sin.
Fís an Mhítéir caillte
Níor éirigh leis, áfach, an t-iomaire sin a threabhadh díreach, agus i ndeireadh na dála, d’iarr sé ar an Easpag nua sin, paráiste iargúlta a thabhairt dó. Rinne an tEaspag rud air, agus sin mar a thosaíonn an scéal seo agus an Monsignor Tom i mbun oibre, mar shagart pobail, i gCill a’ Dúin, agus fís an mhítéir caillte aige, faoi mar a chaill sé gus agus gaisce laethe a óige.
An-scéal, an-stíl, an-insint. B’fhéidir gur mhaith leat triail a bhaint as?
.
.
le Peter Barrett | 2017/04/04 | Gan Chatagóir
“Múineadh scoile ab obair dom laethe….”
.
Peadar Bairéad
.
Ag dul le múinteoireacht….
Bhí deireadh go deo leis na seanlaethe, nó bhí saol nua tosaithe agam i dtús na gcaogaidí. Ní raibh gá ar bith feasta bheith dom’ ullmhú fhéin don saol a bheadh romham ar na Misin san Aifric, nó bhí a mhalairt de ród roghnaithe agam le taisteal feasta. Chuir mé isteach ar phost i gColáiste Mhuireadhaigh, i mBéal an Átha, agus bhí an t-ádh orm go bhfuair mé post sa Choláiste céanna sin.
Scoil chónaithe ba ea Coláiste Mhuireadhaigh, i mBéal an Átha, agus ba scoláirí cónaithe bunús na ndaltaí a bhíodh againn sa Choláiste céanna sin, an tráth úd. Théadh na daltaí isteach ansin i dtús Mheán Fómhair, agus ní raghaidís abhaile arís go dtí an Nollaig. Nár chrua an cás é ag dalta chéad bliana, agus gan é ach thart ar dhá bhliain déag d’aois, ag an am? Ach caithfear a chur san áireamh, agus an scéal seo idir chamáin ag duine, go raibh an saol mór fhéin, a bhí thart orainn, dian go maith ar óg agus ar aosta, i bhfichidí na haoise seo caite. Bíodh sin fíor bréagach, ba bheag an sólás é sin don ghasúr óg, agus é cumhach, deorach, i ndiaidh a mhuintire. Le himeacht aimsire áfach, d’imíodh an cumha deorach céanna sin, agus shnadhmadh na gasúir sin caradas lena gcomhaoisigh, agus dár ndóigh, bhíodh deis ag na tuismitheoirí teacht ar chuairt chucu, anois agus arís, lena gcroí a thógáil, agus le hualach asail de dheasa deasa a iompar isteach chucu!
Tábhacht na gcluichí
Ach, nach mbíodh cluichí le himirt? agus gan dabht ar domhan, ba chuid tábhachtach de shaol an scoláire iad na cluichí céanna sin, agus lena scileanna sna cluichí sin a chruthú, bhíodh cluichí comórtais acu le Coláistí eile. Uaireanta thagadh siadsan chugainne, lena bhfoireann agus lena lucht leanúna, idir mhúinteoirí agus daltaí, agus geallaimse dhuit é go mbíodh spórt agus spraoi againn ag na cluichí céanna sin, ach má bhí fhéin, níor dhada é sin i gcomórtas leis an bhféasta a bhíodh againn i ndiaidh an chluiche chéanna sin. Bhíodh nua gach bidh agus sean gacha dí ar bord againn, gan gorta gan dochma, sea, agus múchadh ár dtart go fial is go flaithiúil dúinn, freisin. Ba é an nós a bhí ag Coláiste Mhuireadhaigh, ag an am sin, nó gan aon pháirt a ghlacadh sna Comórtaisí Oifigiúla, nó dár leo, mharódh comórtas dá leithéid spiorad an spóirt i gcroí na ndaltaí, agus tuigeadh d’Údaráis an Choláiste, go mba olc an margadh é sin ag aonach ar bith. Tuigeadh dóibhsean, gurbh é an ghné is tábhachtaí den imirt, nó taitneamh a bhaint as, agus má bhuann tú, bhuel sin rud sa bhreis, ach is é an chuid is tábhachtaí nó srian a ligint le do scileanna imeartha, agus led’ shamhlaíocht, i spiorad an chluiche fhéin. Agus cé déarfadh nach raibh cuid mhaith den cheart acu?
Ag feitheoireacht in Áth Cliath
Ag deireadh mo chéad bhliain sa Choláiste, chuir mé isteach ar Fheitheoireacht a dhéanamh ar na Scrúduithe Teistiméireachta. Fuair mé an post sin, agus cuireadh i mbun oibre mé i Scoileanna Uí Chonaill i mBaile Átha Cliath. Anois, bíodh gur thaistil mé trí Bhaile Átha Cliath cupla babhta roimhe sin, b’in an chéad uair agam cur fúm tamall sa chathair sin. Fuair mé lóistín i ngar don Scoil, agus bhí mé ar an bhfód go breá luath, chuile mhaidin, le dul i mbun mo dhualgais mar Fheitheoir. Ba ghearr gur thug mé faoi deara an difríocht ollmhór a bhí idir an Scoil seo, agus an cineál meánscoile, a raibh cleachtadh agamsa orthu. Tuigeadh dom, nár ró-spéis le húdaráis na Scoile mé, dubh, bán, nó riabhach, agus níor mhothaigh mé go raibh aon ró-dhifir idir na húdaráis sin, agus na daltaí a bhí faoina gcúram acu. Tuigeadh dom freisin, go raibh an rogha ceart déanta agam, nuair nár thóg mé post múinteoireachta sa chathair, go dtí go mbeadh tuilleadh taithí agam ar cheird na múinteoireachta!
Daoine cráifeacha
Sea, agus rud eile a thug mé faoi deara, nó an oireadh sin daoine a théadh ar Aifreann, chuile mhaidin, sa Ardchathair, an tráth úd. Ba bheag nach mbíodh na séipéil ag cur thar maoil, ag Aifrinntí na maidine. Caithfidh mé a rá leat, gur thaitin na Bleácliathaigh go mór liom, an tráth úd, nó dár liomsa, ba dhream soineanta, lách, cabhraitheach, iad, agus dream a bhí foighdeach, agus iad ag iarraidh méar an eolais a dhéanamh do lucht na tuaithe, tráth gcaillfidís a slí sa Chathair, agus b’in rud a tharlaíodh, minic go leor, an tráth úd. Sea, mh’anam, mór idir inné agus inniu.
Le críoch a chur le gála na seachtaine seo, ba chóir dom a lua, go ndeachaigh mé go mullach Bhinn Éadair i rith na tréimhse sin freisin. Ar an dTram, is ea chuaigh mé, agus caithfidh mé a rá leat, gur bhain mé taitneamh agus tairbhe as an lá breá, gréine, a chaith mé amuigh ansin, nó chaith mé seal freisin ag bádóireacht, thíos ag an gCé. Ba lá dem’ shaol é, gan aon agó.
Gaeilge 
English