Olltoghchán 2024 – Príomhcheisteanna agus Moltaí na bPáirtithe (FF,FG,SF)!

Olltoghchán 2024 – Príomhcheisteanna agus Moltaí na bPáirtithe (FF,FG,SF)!

le | 2024/11/26 | Cúrsaí Reatha, Nuacht Náisiúnta, Tuairim

Olltoghchán 2024 – Príomhcheisteanna agus Moltaí na bPáirtithe (FF,FG,SF)!

Tá an t-olltoghchán beagnach buailte linn! Tá na polaiteoirí ag scaipeadh a ngealltanais go flúirseach ar na meáin traidisiúnta agus sóisialta, agus tá forógraí fada foilsithe ag na páirtithe ar líne. Conas is féidir linn an grán a scaradh ón lóchán?

Manifestos

Léigh mé na forógraí atá foilsithe ag Fianna Fáil, Fine Gael agus Sinn Féin, agus tá an t-uafás sonraithe iontu. Ní raibh sé éasca polasaithe na bpáirtithe a chur i gcomparáid le chéile, mar tá struchtúir dhifriúla ag na forógraí go léir. Níos measa ná sin, fiú tar éis polasaithe áirithe a aimsiú sna trí fhorógra, tá tú fós ag cur dubh agus bán i gcomparáid le chéile. Ba cheart go mbeadh buiséad, cuspóir agus spriocdháta ag baint le gach polasaí, ach go minic níl ann ach spriocanna ardaidhmeannacha, gan na sonraí. Tá forógra Sinn Féin níos fearr ná na cinn eile maidir leis a bpolasaithe a shonrú go soiléir.

Ar aon nós, tar éis dom na forógraí a léamh, rinne mé achoimre faoi na príomhcheisteanna sa toghchán agus na pleananna atá ag na trí pháirtí chun dul i ngleic leo. Roinnfidh mé é leat anseo, agus b’fhéidir go mbainfidh tú úsáid as.

Achoimre: Príomhcheisteanna agus Moltaí na bPáirtithe (FF,FG,SF)

  1. Costas Maireachtála: Is cúis mhór imní an costas maireachtála, cé go bhféadfadh rátaí úis a bheith ag titim agus an féirín buiséid de €10.5 billiún an phian a mhaolú.
  • Fianna Fáil: An Pinsean Stáit a ardú go €350 sa tseachtain ar a laghad; teorainn le táillí cúraim leanaí ag €200 in aghaidh na míosa.
  • Fine Gael: An tairseach do na bandaí cánach is airde a ardú faoi €2,000 gach bliain; creidmheasanna cánach príomha a mhéadú faoi €75 gach bliain; athruithe chun an Muirear Sóisialta Uilíoch (MSU) a laghdú; athruithe chun cáin oidhreachta a laghdú; teorainn le táillí cúraim leanaí ag €200 in aghaidh na míosa.
  • Sinn Féin: Deireadh leis an MSU ar an gcéad €45,000 d’ioncam, ag sábháil €1,100 in aghaidh na bliana; faoiseamh cíosa €1,000; faoiseamh morgáiste sealadach suas le €1,250 in aghaidh na bliana; cúram leanaí €10 in aghaidh an lae.
  1. Géarchéim Tithíochta: Dar le pobalbhreith an bhliain seo caite, dúirt 61% na bhfreagróirí go bhfuil an ghéarchéim tithíochta ar cheann de na fadhbanna is measa in Éirinn. Ní haon ionadh go bhfuil tithíocht mar phríomhthosaíocht ag Fianna Fáil, Fine Gael, agus Sinn Féin ina bhforógraí.
  • Fianna Fáil: Tógáil tithe a leathnú go 60,000 in aghaidh na bliana faoi 2030; tosaíocht do thithe inacmhainne agus sóisialta.
  • Fine Gael: 300,000 teach a thógáil faoi 2030, le buiséad €40 billiún.
  • Sinn Féin: 370,000 teach a thógáil faoi 2030, lena n-áirítear 125,000 teach sóisialta agus inacmhainne faoi 2029; reo cíosa ar feadh trí bliana.
  1. Cúram sláinte: In ainneoin barrachas buiséid de bheagnach €2.2 billiún, léiríonn daoine a míshástacht leis an gcóras cúram sláinte, go háirithe maidir le plódú ospidéil agus liostaí feithimh fairsinge.
  • Fianna Fáil: Amanna feithimh a laghdú trí leapacha ospidéil, comhairleoirí, agus dochtúirí teaghlaigh a leathnú; clinicí Nua Seachtracha Rochtana Tapa a chur ar fáil; táillí sláinte a laghdú; cártaí dochtúra saor in aisce do gach leanbh faoi bhun 12 bliana, agus seirbhísí speisialtóra do chúram ailse agus do shláinte na mban.
  • Fine Gael: Acmhainn cúram sláinte a leathnú le 5,000 leaba ospidéil nua, sé mhol máinliachta, agus ceithre ospidéal roghnacha; cúram dochtúra teaghlaigh saor in aisce a leathnú do dhaoine faoi bhun 18 mbliana d’aois, agus teorainn le costais oideas ag €50.
  • Sinn Féin: Cúram sláinte uilíoch le hoidis a sholáthar saor in aisce; 5,000 leaba ospidéil nua, agus ceithre ospidéal roghnacha a bheith i bhfeidhm faoi 2031; seirbhísí dochtúirí teaghlaigh a leathnú; cúram meabhairshláinte agus tacaíochtaí do dhaoine faoi mhíchumas a fheabhsú; 40,000 oibrí cúram sláinte a earcú; €15 billiún a infheistiú in infreastruchtúr, agus €1 billiún a shábháil trí leasuithe éifeachtacha, ag cinntiú cúram sláinte cothrom agus nua-aimseartha.

Agus An Ghaeilge?

Seo na moltaí is mó atá beartaithe ag na trí pháirtí maidir leis an nGaeilge.

  1. Ceannaireacht Rialtais agus Beartais
  • Sinn Féin: Post nua a chruthú sa Rialtas d’Aire Sinsearach don Ghaeilge agus an Ghaeltacht, chun tosaíocht a thabhairt do cheisteanna Gaeilge agus Gaeltachta.
  1. Maoiniú agus Infheistíocht
  • Sinn Féin: Clár Caipitil Teanga Gaeilge tiomnaithe a bhunú chun Cultúrlanna a chruthú agus Ceathrúna Gaeilge a fhorbairt i gceantair uirbeacha.
  • Sinn Féin: €50 milliún breise a chur ar fáil i maoiniú reatha thar chúig bliana agus €75 milliún i gcaiteachas caipitil go sonrach don Ghaeilge agus d’fhorbairt Ghaeltachta.
  1. Oideachas
  • Fianna Fáil: Líon na nGaelscoileanna agus na nGaelcholáistí a mhéadú, oiliúint múinteoirí a fheabhsú, agus an Scéim Aitheantais Scoileanna Gaeltachta a leathnú.
  • Fine Gael: Naíonraí a neartú laistigh agus lasmuigh den Ghaeltacht, agus tumoideachas Gaeilge a leathnú do leanaí bunscoile sa Ghaeltacht.
  • Sinn Féin: Leabhair Ghaeilge saor in aisce a chur ar fáil do gach páiste agus déagóir, uair amháin le linn na bunscoile agus uair eile le linn na meánscoile.
  1. Tacaíocht Chultúrtha agus Phobail
  • Fine Gael: Obair le mná tí agus coláistí samhraidh chun tacaíocht a thabhairt do chláir thumoideachais Gaeilge.
  • Sinn Féin: Cultúrlanna a fhorbairt agus Ceathrúna Gaeilge a chruthú le maoiniú breise do phleanáil teanga.
  1. Lucht Oibre agus Cearta Dlí
  • Sinn Féin: Suímh ghréasáin stáit a bheith dátheangach; riachtanais teanga a leathnú chuig fógraí clóite agus ar líne.
  • Sinn Féin: 20% de sheirbhísigh phoiblí dhátheangacha a bhaint amach faoi 2030, le riachtanas inniúlachta Gaeilge B2+ do róil stáit.

Conclúid

Tá súil agam go dtógann na comparáidí thuasluaite tuiscint níos fearr duit faoi na difríochtaí idir pleananna Fianna Fáil, Fine Gael agus Sinn Féin maidir leis na polasaithe is mó atá ag dó na geirbe dúinn mar shaoránaigh, agus mar Ghaeilgeoirí. Ach níl ann ach píosa amháin den scéal. Rud amháin é gealltanas a dhéanamh, ach rud ar fad eile é a chomhlíonadh.

De réir na bpobalbhreitheanna, is cosúil go mbeidh Fine Gael agus Fianna Fáil in ann comhrialtas a bhunú le tacaíocht ó pháirtí eile (na Glasaigh mar shampla).

Is é an rud is tábhachtaí ná comhrá a bheith agat leis na hiarrthóirí polaitiúla i do cheantar féin, agus a chur in iúl dóibh cad atá ag teastáil uait uathu. Má aontaíonn siad do thoil a dhéanamh, faigh a ngealltanas faoi sin roimh do vóta a chaitheamh ar a son. Má thoghtar iad, bí cinnte brú leanúnach a chur orthu a ngealltanais a chomhlíonadh – ach go háirithe maidir leis an nGaeilge!

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

.

.

.

.

.

.

Litir ó Mheiriceá – Oscailt Súl don Pháirtí Daonlathach!

Litir ó Mheiriceá – Oscailt Súl don Pháirtí Daonlathach!

le | 2024/11/20 | Cúrsaí Reatha, Nuacht Idirnáisiúnta, Tuairim

Litir ó Mheiriceá – Oscailt Súl don Pháirtí Daonlathach!

Thug Donald Trump an lá go rábach leis. Ghabh na Poblachtánaigh ceannas ar an Seanad. Coimeádfaidh na Poblachtánaigh Teach na nIonadaithe faona smacht freisin. Sin fírinne na polaitíochta ar an talamh i Stáit Aontaithe Mheiriceá (SAM) i ndiaidh an toghcháin is déanaí. Ní de thimpiste a tharla a leithéid, ach an oiread. Gan dabht, is oscailt súl é sin don Pháirtí Daonlathach.

Slat Chollóireachta

Cén fáth ar chaill Kamala Harris an toghchán? Bhuel, bhí amhras ar go leor daoine nach mbeadh ach an riarachán céanna ag leanúint ar aghaidh leis a bpolasaithe céanna, agus ní raibh siad sásta leis an riarachán ná a bpolasaithe. Bhí ráta sástachta Uachtaráin Biden ag 36% sular tharraing sé amach as an rás uachtaránachta, agus is ráta uafásach é sin. Ar an gclár teilifíse ‘The View’, cuireadh ceist ar Kamala Harris an athródh sí aon chinneadh a rinne Biden mar uachtarán le linn a théarma. Smaoinigh sí ar feadh nóiméad, agus d’fhreagair sí: “Ní ritheann aon rud liom, agus bhí mé páirteach sna cinntí ba thábhachtaí.” Leis an bhfreagra sin, cheangail sí í féin go díreach le hUachtarán Biden agus a bpolasaithe. Tháinig daoine ar an tuairim nach mbeadh aon athrú suntasach le Harris mar uachtarán. Ach bhí formhór pobal na tíre míshásta le Biden, agus bhí athruithe ag teastáil go géar uathu. Mar sin, chonacthas dóibh nach raibh an dara rogha acu ach Trump a chur in oifig, is cuma ar thaitin an fear sin leo ná nár thaitin. Ach cén fáth a raibh an méid sin daoine míshásta le Biden agus a riarachán? Bhuel, mar a tharla, tá slat collóireachta ag Trump, agus tá sé in ann na grúpaí daoine is mó atá thíos le fadhbanna móra a aithint. Ansin, labhraíonn sé go díreach leo, ag rá go réiteoidh sé a bhfadhbanna mar uachtarán. Cad iad na fadhbanna agus cé hiad atá buailte fúthu?

Uibheacha, Caife, Bainne…

Bhí straitéisí darb ainm James Carville a bhí ag obair do Bill Clinton mar pháirt dá bhfeachtas uachtaránachta. Cuireadh ceist air faoi na teachtaireachtaí ba thábhachtaí don fheachtas an bhéim a chuir orthu. Bhí trí theachtaireacht aige, ach scaip ceann amháin go rábach, agus tá an teachtaireacht sin in úsáid fós. “It’s the economy, stupid!” a dúirt Carville. Ní raibh daoine sásta leis an ngeilleagar ag an am, agus mar sin, ba cheart d’fheachtas Clinton an bhéim a chur ar an ngeilleagar, agus a bplean chun é a fheabhsú. D’éirigh go barr leis an bplean sin ag an am sin agus bhuaigh Clinton an uachtaránacht.

Bhí Trump in ann an bhéim a chur ar an gheilleagar freisin, agus a theachtaireacht a rá ar bhealach simplí, dírithe ag na daoine a bhí ag streachailt ó thaobh airgid de. Roinn sé grafaic eolais ar a mheán sóisialta (‘Truth Social’), ag maíomh go raibh go leor earraí i bhfad níos costasaí faoi láthair le Kamala Harris ina leas-Uachtarán, ná nuair a bhí Trump ina uachtarán. Luaigh sé bradán, caife, prátaí, cáis, bainne, liamhás agus uibheacha, agus an t-ardú praghais ag baint leo ón uair a tháinig Biden isteach mar uachtarán. Cé gur féidir argóint a dhéanamh faoi na sonraí, bhí a theachtaireacht an-soiléir – tá sé níos deacra bia a chur ar an mbord anois de dheasca Biden agus Harris a bheith i gceannas. Chuaigh an teachtaireacht sin go mór i bhfeidhm ar dhaoine sa tír a bhí ag streachailt agus nach raibh acu féin ach ón lámh go dtí an béal.

An Lucht Oibre/Gen Z

Roimh 1992 agus uachtaránacht Bill Clinton, ba pháirtí an lucht oibre é an Páirtí Daonlathach. Ach bhog Clinton a pháirtí i dtreo na heite deise agus na ngnólachtaí ollmhóra, agus lean cúrsaí sa bhealach sin ó shin i leith. Leis sin, chaill siad baill an lucht oibre, diaidh ar ndiaidh. Go minic, bhí na daoine sin idir dhá chomhairle agus ba vótálaithe comhlúlacha iad. D’éirigh cúrsaí níos measa dóibh le linn tréimhse Biden, nuair a mhéadaigh praghsanna go suntasach, ionas is ar éigean a bhí siad in ann maireachtáil. Chuir siad an locht ar Biden agus a pháirtí, agus chaitheadar a vótaí ar son na bPoblachtánach.

Bhí an fhadhb chéanna ag daoine óga Gen Z (18-27 bliain d’aois), beag beann ar a n-aicme, a bhí ag iarraidh a neamhspleáchas a bhaint amach, ach nár éirigh leo é a dhéanamh, de dheasca costais mhaireachtála. Bhí roinnt mhaith dóibhsean ag vótáil den chéad uair.

Chuir na Poblachtánaigh an cheist ar dhaoine: “An bhfuil cúrsaí níos fearr duit anois ná mar a bhí ceithre bliana ó shin?” Do sciar mór den lucht oibre agus de Gen Z, níl cúrsaí níos fearr, agus tá siad ag fulaingt dá bhrí sin. Dar leo, in ionad a bheith ag cabhrú leo, bhí na Daonlathaithe ag tabhairt neamhaird dóibh. Ní raibh na Daonlathaithe fiú ag caint nó ag éisteacht leo. Cén fáth a gcaithfidís vótaí ar son na nDaonlathaithe, mar sin? Agus níor chaith.

Labhair Trump le Joe Rogan ar a phodchraoladh “The Joe Rogan Experience”ar feadh trí uair a chloig. Sin an podchraoladh is mó a bhfuil tóir air sna Stáit Aontaithe leis an lucht éisteachta atá os cionn trí bliana déag d’aois. Bhí Trump in ann a theachtaireacht a scaipeadh i measc na ndaoine a bhí ag streachailt, ag cur an milleán ar Biden agus Harris, agus ag rá go gcabhródh sé leo mar uachtarán. Tá go leor samplaí eile de na Poblachtánaigh ag déanamh teagmhála leis an lucht oibre agus Gen Z (mar shampla ar sheó Hasan Piker ar YouTube), agus ag rá go raibh a fhios acu go raibh na Daonlathaithe ag tabhairt neamhaird dóibh, ach go gcabhródh na Poblachtánaigh leo ionas go mbeadh cúrsaí níos fearr dóibh as seo amach.

Ceacht

Gan dabht, lig na Daonlathaithe na maidí le sruth. Bhí siad ag déanamh anailísíochta sonraí in ionad a mbéim a bheith ar phobal na tíre. Ní raibh siad i dteagmháil le gnáthdhaoine na tíre agus mar sin níor thuigeadar cad a bhí ag teastáil go géar uathu. Tá sé in am don Pháirtí Daonlathach domhainmhachnamh a dhéanamh, chun cur chuige ionchuimsitheach nua a chruthú a rachaidh i ngleic ar bhonn práinne agus ar bhonn phraiticiúil leis na fadhbanna reatha is mó atá ag muintir na tíre. Chun tuiscint a fháil ar na rudaí atá ag déanamh buartha dóibh, is gá don Pháirtí teagmháil a dhéanamh leo agus ansin éisteacht leis atá á rá acu. Beidh sé deacair a muinín a thuilleamh, agus tógfaidh sé tamaill, ach níl aon slí eile do na Daonlathaithe iad féin a athbheochan.  

.

.

.

.

.

.

Ceolchoirm Dhochreidte sa Hollywood Bowl!

Ceolchoirm Dhochreidte sa Hollywood Bowl!

le | 2024/11/13 | Léirmheasanna, Pearsanta

Ceolchoirm Dhochreidte sa Hollywood Bowl!

Go díreach ag an am ceart, fuair mo bhean chéile agus mé féin faoiseamh ó chrácamas an tsaoil, agus go háirithe ón imní a bhí orainn maidir leis an toghchán mór tábhachtach a bhí romhainn amach sna Stáit Aontaithe. D’fhreastalaíomar ar cheolchoirm rac san ionad íocónach sin i Los Angeles darb ainm an ‘Hollywood Bowl’. David Gilmour agus a bhanna tacaíochta a bhí ar an stáitse. Tá sé thart ar 50 bliain anois ón chéad uair ar éist mé le ‘Dark Side of the Moon’, albam buanchlúiteach an bhanna Pink Floyd, ina raibh Gilmour mar phríomhghiotáraí air. Chuaigh an t-albam sin go mór i gcion orm, agus níor tháinig dúire air le himeacht ama. A mhalairt ar fad, mhéadaigh tionchar an albaim orm bliain i ndiaidh bliana, mar a scaoil sé a rúin dom leis an saol mór. Buillí chroí (saolú), ticeáil an chloig, rithim anála, tionchar an airgid, aosú, néaltrú agus faoi dheireadh an bás dosheachanta – sin iad na téamaí doimhne ag sníomh tríd an albam seo – téamaí tábhachtacha dúinn go léir. Athraíonn agus braitheann ár léargas ar an áit a bhfuilimid inár saolta féin, agus beart sárchliste is ea é sin. Tá buaine ag baint leis an albam seo, mar atá ag gach sárshaothar ealaíne. Mar sin, ní haon ionadh é go rabhamar ar bís faoin gceolchoirm seo. D’ainneoin a rabhthas ag dúil leis bhí sé ní b’fhearr ná mar a shíleamar a bheadh, agus ní beag sin!

Roimh ré

Lá na ceolchoirme, thiomáineamar ar feadh cúpla uair go dtí Hollywood ó Chontae San Diego, agus sheiceálamar isteach in óstán a bhí curtha in áirithe againn le míonna anuas. Bhí sé gar don ‘Babhla’ agus bhíomar in ann siúl go dtí an cheolchoirm. Bhí na sluaite ag déanamh an rud céanna, agus bhí sé éasca agus sábháilte. Bhí go leor póilíní i láthair, agus mar gur Samhain a bhí ann, bhí go leor daoine faoi fheisteas, mise san áireamh (‘The Riddler’ ó Batman). Bhíomar ann luath go leor agus bhí an t-am againn grán rósta agus buidéal fíona a fháil. Ansin, threoraigh oifigeach chuig ár suíocháin muid, agus bhuaileamar fúinn. Bhí comhrá deas againn lenár gcomharsana agus ansin, thosaigh an cheolchoirm.

An Cheolchoirm

Thosaigh Gilmour agus a bhanna le ‘5 A.M.’ as a n-albam ‘Rattle That Lock’ (2015), agus ansin ‘Black Cat’ agus ‘Luck and Strange’ as a n-albam nua ‘Luck and Strange’. Píosaí ceol uirlise tochtmhara a bhí iontu, agus réitigh siad an bealach do na clasaicí a bhíomar go léir ag tnúth go mór leo. Ansin, tháinig an pota óir – trí amhrán so-aitheanta ón albam ‘Dark Side of the Moon’ – ‘Breathe (In the Air),’ ‘Time,’ agus ‘Breath (Reprise)’. Fiú tar éis na ndeichniúr de bhlianta, níor chaill siad a ndraíocht spioradálta, agus do na daoine ar aois áirithe, muidne san áireamh, chuir an ceol siar ar bhóithrín na smaointe muid, agus bhíomar óg soineanta arís. Thit tost urraime orainn go léir, agus muid ag éisteacht le nótaí osnadúrtha ag faoileoireacht agus ag sitheadh san aer, nótaí ar mheall Gilmour iad óna ghiotár agus nach mbeadh ar chumas aon ghiotáraí eile ar domhan a tharraingt as. B’fhéidir gur fhág Dia geata Neimhe ar oscailt agus go raibh leoithne de cheol tarchéimnitheach a nAingeal féin ag séideadh anuas tharainn sa Bhabhla. Ar aon nós, bhíomar gafa agus i saghas eacstaise Diaga!

Ní dhéanfaidh mé cur síos ar gach amhrán eile sa cheolchoirm, ach ar chúpla ceann eile ar díol suntais iad. B’aoibhinn liom an seitliosta – meascán cumasach d’amhráin, idir shean agus nua. Bhí Gilmour i mbarr a mhaitheasa mar amhránaí freisin, rud a bhí an-soiléir nuair a chan sé an tseoid d’amhrán ‘Wish you were here’ – an teidealrian ar an albam den ainm céanna, eisithe sa bhliain 1975. Chuir doimhneacht nua i nglór Gilmour fuaim thathagach leis a stíl amhránaíochta. Cosúil le fíon den scoth, éiríonn Gilmour níos fearr le himeacht ama, idir amhránaíocht agus ghiotáraíocht. Is máistir é ní hamháin ar a ghiotár leictreach – go háirithe an ‘Black Strat’ (Fender Stratocaster Dubh), ach ar a ghiotár acústach freisin – Martin D-35, agus sheinn sé an dá cheann acu le fonn ar ‘Wish you were here’. 

Chan Romany Gilmour (iníon David) traic ón albam ‘nua ‘Luck and Strange’’, darb ainm ‘Between Two Points’.  Thóg David an dara háit san amhrán agus lig sé an spotsolas a shoilsiú ar a iníon, a bhfuil sárghlór aici féin. Bhraitheamar an dlúthchaidreamh idir David agus Romany agus iad ag comhoibriú le chéile ar an stáitse.

Chan Romany, Louise Marshall, Hattie agus Charlie Webb an t-amhrán iontach ‘The Great Gig in the Sky’, as an albam ‘Dark Side of the Moon’. Bhí siad bailithe le chéile timpeall mórphianó a bhí á sheinm ag Louise. Ba í Louise an príomhamhránaí, leis an triúr eile mar amhránaithe tionlacain. Bhí sleamhnú giotáir á seinm ag David Gilmour sa chúlra. Ní shamhlófá go mbeadh aon amhránaí in ann na nótaí arda a chanadh chomh maith le Clare Torry, a chan an bunleagan. I mo thuairim, bhí an leagan seo níos fearr ná an bunleagan – agus ní beag sin!

Encore!

Ag an deireadh, d’fhill Gilmour agus a bhanna ar ais chun encore a dhéanamh. Nuair a chualamar an chéad nóta íocónach den aintiún ‘Comfortably Numb’, sheasamar go léir suas mar ómós do Gilmour agus a bhanna.

Thug Gilmour an-taispeántas uaidh, agus sheinn sé an dá aonréad giotár amhail is gurbh é sin lá an tSléibhe. Bhuail sé gach nóta go foirfe agus go cruinn díreach, ionas go raibh a ghiotár ag sian, ag geonaíl agus ag sianaíl amhail is gur guth ainmhí a bhí ann, agus an beithíoch fiáin, mothúchánach ar leis an nguth sin á chur faoi smacht aige. Ba chlabhsúr cuí ar an gceolchoirm é, agus bhíomar go léir, idir cheoltóirí agus a lucht éisteachta, spíonta agus sásta.

 

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

Litir ó Mheiriceá – Toghchán Mór i Meiriceá!

Litir ó Mheiriceá – Toghchán Mór i Meiriceá!

le | 2024/11/06 | Cúrsaí Reatha, Nuacht Idirnáisiúnta, Pearsanta, Polaitíocht

Litir ó Mheiriceá - Toghchán Mór i Meiriceá!

Agus an colún seo á scríobh agam, tá toghchán na hUachtaránachta ar siúl i Meiriceá. Rinne mé staidéar domhain ar an gcóras rialtais atá anseo sna Stáit Aontaithe, sular chaith mé mo vóta féin. Roinnfidh mé achoimre de anseo, chomh maith le cúpla impleacht ag baint leis, a d’fhéadfadh a bheith an-tábhachtach, go háirithe má bhuann Trump an Uachtaránacht.

Montesquieu

Cé nár mhaith le go leor Meiriceánaigh é a admháil, ba é fealsamh ón Fhrainc darbh ainm Charles-Louis de Secondat, Baron de Montesquieu, a raibh an tionchar is mó aige ar bhunreacht na Stát Aontaithe. Smaoinigh Montesquieu ar struchtúr rialtais nua, a mhol sé mar ‘trias politica’nó ‘scaradh cumhachtaí’ ina leabhar cáiliúil “De l’Esprit des lois” (“Maidir le Brí Dlíthe”) foilsithe sa bhliain 1748. Sa leabhar sin, mhínigh sé go mbeadh sé níos fearr cumhachtaí rialtais a scaradh amach i dtrí pháirt: cumhacht reachtach, cumhacht bhreithiúnach agus cumhacht feidhmiúcháin. Leis an struchtúr sin, bheadh idir shrianta agus cheartúcháin sa chóras, ionas nach mbeadh aon pháirt amháin in ann an ceann is fearr a fháil ar aon pháirt eile. Chuir bunaitheoirí bhunreacht Mheiriceá an prionsabal sin i bhfeidhm nuair a dhear siad an rialtas feidearálach, ina bhfuil brainse reachtach (Comhdháil na Stáit Aontaithe – idir Theach na nIonadaithe agus Seanad), brainse breithiúnach (An Chúirt Uachtarach agus Cúirteanna Feidearálacha na Stáit Aontaithe) agus brainse feidhmiúcháin (Uachtarán na Stáit Aontaithe agus a riarachán).

Na Toghcháin Fheidearálacha eile

Fuair mé mo bhallóid cúpla seachtain ó shin, agus caithfidh mé a rá go raibh obair le déanamh agam chun mo roghanna a shocrú. Chomh maith le toghchán na hUachtaránachta a bhfuil clú agus cáil air, tá go leor toghcháin eile ar siúl ag an am céanna. Tá córas céimlathach sna Stáit Aontaithe, agus leibhéil iomadúla ann (Feidearálach, Stáit, Contae, Cathair). Ach fiú maidir leis na toghcháin fheidearálacha, tá gach suíochán i dTeach na nIonadaithe (435) agus 33 (as 100) suíochán sa Seanad ar an mballóid ar bhonn náisiúnta. Chomh maith le vóta ar son an Uachtaráin, beidh mé in ann mo vóta a chaitheamh ar son Seanadóra i gCalifornia agus ar son Ionadaí (i dTeach na nIonadaithe) i mo cheantar Comhdhála.

Córas Dhá Pháirtí

Is córas dhá pháirtí (an Páirtí Daonlathach agus an Páirtí Poblachtánach) é an córas rialtais sna Stáit Aontaithe, rud a tharla de thaisme agus ní d’aon ghnó. Sa Seanad agus i dTeach na nIonadaithe araon, bíonn níos mó cumhachta ag an bPáirtí leis an tromlach. Rud tábhachtach é sin, mar ní ritear aon reachtaíocht gan faomhadh an dá Theach (idir Theach na nIonadaithe agus an Seanad), agus faoi dheireadh faomhadh an Uachtaráin. Sin an fáth go bhfuil sé deacair reachtaíocht a rith sna Stáit Aontaithe. Cheapfá dá mbeadh an Uachtaránacht agus an tromlach sa dá Theach ag Páirtí amháin (mar a tharlaíonn ó am go ham agus a d’fhéadfadh tarlú sa toghchán seo), go mbeadh sé éasca ansin reachtaíocht a rith. Ach fiú sa chás sin, níl sé ró-éasca. Cé nach bhfuil ach tromlach simplí (níos mó ná leathchuid) ag teastáil i dTeach na nIonadaithe, de ghnáth is gá ollthromlach (60 Seanadóir as 100) a bheith i bhfabhar reachtaíocht sa Seanad roimh a shéala formheasa a chur uirthi. Ní minic a bhíonn, ar a laghad, 60 Seanadóir as Páirtí amháin suite sa Seanad. Mar sin, bíonn na Seanadóirí as Páirtí an mhionlaigh sa Seanad in ann athruithe suntasacha a éileamh i reachtaíocht roimh a mbeannacht a thabhairt di. Tá próiseas foirmiúil ann chun athruithe mar sin a phlé, in iarracht comhaontú a fháil sa Chomhdháil ar an reachtaíocht a bhí molta. Má shroicheann an Comhdháíl comhaontú ar reachtaíocht athraithe, is gá an reachtaíocht nua sin a chur tríd an bpróiseas faofa arís ón tús. Má ghlactar leis an reachtaíocht nua sin sa dá Theach, tá deis fós ag an Uachtarán í a chrosadh. Cé gur féidir leis an Chomhdháil cros Uachtaránachta a shárú, tá sé sin an-deacair a dhéanamh, agus is annamh a tharlaíonn sé.

Impleachtaí?

De réir na bpobalbhreitheanna, tá na trí rás fheidearálacha gob ar ghob, idir an dá Theach sa Chomhdháil agus an Uachtaránacht. Is toghchán ait é an toghchán Uachtaránachta, mar is féidir le hiarrthóir amháin an bua a fháil fiú má fhaigheann an t-iarrthóir eile tromlach na vótaí. Is féidir é sin a tharlú, mar úsáidtear próiseas roghnaithe darb ainm ‘coláiste toghcháin’. Próiseas casta atá i gceist nach bhfuil go hiomlán ionadaíoch, ar an drochuair. Níl spás agam an próiseas casta seo a phlé anseo, ach tá an próiseas seo luaite i mbunreacht na tíre, agus dá bhrí sin tá sé an-deacair é a athrú (rinneadh timpeall 700 iarracht é a athrú suas go dtí seo). Mar iarmhairt an phróisis sin, ní fiú uisce na gcos mo vóta Uachtaránachta anseo i gCalifornia agus beidh na daoine sna ‘Stáit chinniúnacha’ ag roghnú an Uachtaráin don tír ar fad. Sin iad na Stáit i gceist: Arizona, Georgia, Michigan, Pennsylvania, Wisconsin, North Carolina agus Nevada. Ach caithfidh mé mo vóta ar son Kamala Harris, beag beann ar thionchar mo vóta ar an toradh.

Ach, agus is é seo mo phointe lárnach, tá mé in ann mo vóta a chaitheamh ar son Seanadóra sa Seanad agus ar son Ionadaí i dTeach na nIonadaithe. Agus déanfaidh mo vóta difríocht maidir leo siúd. Tá Adam Schiff (Daonlathach) ag seasamh in aghaidh Steve Garvey (Poblachtánach) sa toghchán Seanadóireachta i gCalifornia, agus de réir na bpobalbhreitheanna seans maith go mbeidh an bua ag Schiff. Cabhróidh mé leis sin ar aon nós agus caithfidh mé mo vóta ar a shon. Dála an scéil, is fuath le Trump Schiff (‘shifty Schiff’ a dtugann sé air) agus leis sin, tá mo dhóthain údair agam vótáil ar son Schiff!

Maidir le Teach na nIonadaithe, tá mé sa 49iú ceantar Comhdhála, ina bhfuil an tIonadaí in oifig faoi láthair, Mike Levin (Daonlathach), in iomaíocht le Matt Gunderson (Poblachtánach). Cé go bhfuil Mike Levin chun cinn sna pobalbhreitheanna, tá Matt Gunderson ag feabhsú a rátáil. Caithfidh mé mo vóta ar son Levin, agus gan dabht vóta tábhachtach é seo. Cén fáth? Bhuel, dá mbeadh na Daonlathaithe in ann formhór a bhaint amach i dTeach na nIonadaithe, bheidís in ann bac a chur ar reachtaíocht nach n-aontaíonn an Páirtí Daonlathach leis – is cuma an bhfuil Trump in oifig mar Uachtarán nó an bhfuil formhór sa Seanad ag na Poblachtánaigh. Ní móide go mbeidh 60 Seanadóir Poblachtánaigh sa Seanad, agus mar sin, beidh na Daonlathaithe in ann bac a chur ar reachtaíocht sa Seanad freisin, más gá.

Conclúid

Cé nach bhfuil guth agam sa toghchán Uachtaránachta, tá guth agam maidir le Seanadóir sa Seanad agus le hIonadaí i dTeach na nIonadaithe, agus déanann sé difríocht mhór cén líon Daonlathaithe atá sa Seanad agus i dTeach na nIonadaithe. Mar sin, tá guth indíreach agam faoin méid cumhachta a bheadh at Trump, dá mbeadh an bua aige. Bainfidh mé lántairbhe as mo vóta mar sin, in iarracht an daonlathas a chaomhnú sa tír seo. Agus do dhaoine in Éirinn, déarfaidh mé é seo: dá dtoghfaí Trump mar Uachtarán Mheiriceá, ní hé sin le rá go mbeidh cumhacht neamhshrianta aige – ní bheidh! Cé gur rud frustrachas go minic dúinn i Meiriceá athruithe a bhrú ar aghaidh sa rialtas feidearálach, dá mbeadh Trump in oifig agus é ag iarraidh a bheith ina dheachtóir, ba rud maith é sin. Bheadh sé deacair, fiú do Trump, athruithe a chur i bhfeidhm, beag beann ar cén Páirtí atá i gcumhacht sa Seanad agus i dTeach na nIonadaithe! Ach bímis ag súil nach mbeidh an deis sin aige sa chéad áit, cé go mbeadh fadhbanna eile le réiteach ansin!

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

Litir ó Mheiriceá – Dearcadh Hanrahan agus na Poblachtánaigh!

Litir ó Mheiriceá – Dearcadh Hanrahan agus na Poblachtánaigh!

le | 2024/10/30 | Cúrsaí Reatha, Nuacht Idirnáisiúnta, Tuairim

Litir ó Mheiriceá – Dearcadh Hanrahan agus na Poblachtánaigh!

Níl dabht ar domhan ach go bhfuil Dearcadh Hanrahan imithe go smior na gcnámh ionainn anseo i Stáit Aontaithe Mheiriceá, nó nach cuma cén ghné de na meáin chumarsáide a thagann faoi do shúil, is féidir leat a bheith cinnte, nach fada go gcloisfidh tú an gháir chatha seo nó a mhacasamhail á chanadh ag duine éigean ón bPáirtí Poblachtánach, ag eisiúint rabhadh dian faoi cad a tharlóidh mura mbeidh an bua sa toghchán uachtaránachta ag Trump/Vance...

 “We’ll all be ruined (said Hanrahan),

Before the year is out.”

Bí ag caint ar dhearcadh diúltach!

Mar is eol do mhadraí na sráide, tá Stáit Aontaithe Mheiriceá (SAM) sáite go dtí na cluasa i mbréageolas i láthair na huaire seo agus má theastaíonn uainn teacht slán as an mbogach sin de shlogaide ina bhfuil muid gafa, níl an dara rogha againn ach teacht ar ár gciall, nó ní neart go cur le chéile. Nach gá dár bpolaiteoirí an fhírinne a rá amach go neamhbhalbh, agus a bpleananna a nochtadh chun cúrsaí a fheabhsú sa tír? Ach, in ionad sin, tá baill an Pháirtí Poblachtánach ag obair go dian, ní chun miotais agus bréageolas diúltacha a bhréagnú agus a shárú, ach chun iad a chumadh agus a scaipeadh! Chuile sheans a fhaigheann Donald Trump agus a chomhghleacaithe, bíonn siad ag roinnt dearcaidh dhiúltaigh faoi Reachtas Joe Biden agus faoin bPáirtí Daonlathach in ard a gcinn is a ngotha.

“Millfear sinn uilig má vótáiltear ar son Kamala Harris sa toghchán uachtaránachta atá le teacht. B’fhearr dúinn dul slí eile ar fad, más uainn teacht slán as an bpoll slogaide seo ina bhfuil muid sáinnithe ag Joe Biden agus Kamala Harris faoi láthair.”

Anois, tuigtear dúinn uilig gur gá do Donald Trump, JD Vance agus baill a bPáirtí iad féin a chur chun cinn, agus an taobh eile a lochtaigh. Ach bíonn siad ag caitheamh maslaí gránna pearsanta le Harris agus Walz an t-am go léir. Bíonn siad ag rá rudaí nach bhfuil fíor ina n-aghaidh freisin. Agus ní admhaíonn Trump nó Vance gur chaill Trump an toghchán uachtaránachta deireanach. Agus níl plean dá laghad acu, ach an oiread.

Seo sampla de chúpla rud atá á rá ag Donald Trump le déanaí agus é i mbun feachtais:

Madraí agus Géanna

Sa díospóireacht uachtaránachta idir Trump agus Harris, dúirt Trump, agus 67 milliún duine ag féachaint: “I Springfield tá siad ag ithe madraí,” ag tagairt do chathair Ohio ina bhfuil go leor inimirceach dleatheach as Háítí ina gcónaí. “Tá siad ag ithe na gcat. Tá siad ag ithe … peataí na ndaoine atá ina gcónaí ann. Agus seo a bhfuil ag tarlú inár dtír, agus is mór an náire é.” Tamall ina dhiaidh sin, cuireadh ceist air le linn agallaimh ar Fox TV ag iarraidh cén fáth nach n-admhódh sé nach raibh a leithéid ar siúl. “Níl a fhios agam an bhfuil sé sin fíor ná nach bhfuil. Cad faoi na géanna? Cad a tharla ansin? Tá siad go léir ar iarraidh.”

FEMA

Bíonn dualgas ar an nGníomhaireacht fheidearálach um bhainistíocht éigeandála (FEMA) fóirithint anachaine a sholáthar do phobail buailte le tubaistí uafásacha (tuillte, hairicíní, creathanna talún agus a leithéid). Tar éis Hairicín Helene, bhí lucht oibre FEMA ar an láthair go tapa, ag déanamh gach ruda arbh fhéidir leo chun cabhair a thabhairt dóibhsean a bhí buailte go dona ag an hairicín. Ach dúirt Trump arís is arís eile nach raibh aon airgead ag FEMA chun cabhair a thabhairt do na híospartaigh.“Chaith siad go leor airgid ag tabhairt isteach inimircigh mhídhleathacha…Níl aon airgead acu do dhaoine a bhfuil cónaí orthu anseo,” arsa Trump. “Tá an t-airgead caite acu ar na hinimircigh mhídhleathacha.”

Gadaithe siopa

Ag labhairt ag slógadh i Pennsylvania le déanaí, dúirt an t-iar-uachtarán Trump gurb é an eochair chun coireanna cosúil le gadaíocht siopa a chosc ná cead a thabhairt do na póilíní na gadaithe a bhualadh. “Dá mbeadh lá fíor-fhoréigneach amháin agat…uair an chloig garbh, agus is é atá i gceist agam ná fíor-gharbh, scaipfeadh an nuacht agus chríochnódh sé láithreach.”

An namhaid laistigh

Is údar mór imní é an méid atá le rá ag Trump faoi shaoránaigh a dtíre féin. Seo a dúirt sé ar ‘Fox News’ le déanaí. “Tá roinnt drochdhaoine againn. Tá roinnt gealt radacach na heite clé againn. Is dóigh liom go mbeadh sé an-éasca é sin a láimhseáil leis an nGarda Náisiúnta, nó más gá, leis an arm.” Agus dúirt sé in agallamh eile “Tá go leor drochdhaoine againn, ach nuair a fhéachann tú ar Shifty Schiff agus ar chuid de na cinn eile, sea, is iad, dar liomsa, na naimhde laistigh. Ceapaim gur namhaid laistigh í Nancy Pelosi.”

Conclúid

Tar éis na rudaí thuas a léamh (agus níl iontu ach cúpla sampla!), nach bhfuil sé deacair a chreidiúint go bhfuil aon seans ag Trump an toghchán uachtaránachta a bhua? Ach más cruinn na pobalbhreitheanna, tá Trump agus Harris gob ar ghob agus mar sin ní féidir an toradh a thuar. Dochreidte!

Dúirt iar-cheann foirne Trump, John F. Kelly, gur faisistí é Trump, dar le sainmhíniú an fhocail, agus go rialódh sé mar dheachtóir dá gceadófaí é, agus nach raibh aon tuiscint aige ar an mBunreacht ná ar choincheap smacht an dlí.

I mo thuairim féin, aontaím le Trump ar an namhaid laistigh – ach níl mé ag caint faoi Adam Schiff ná Nancy Pelosi, ach faoi Trump féin. Is é Trump an namhaid laistigh. Ach ní gá feidhm a bhaint as an nGarda Náisiúnta ná as an Arm chun é a chloí. Ar an dea-uair, tá sé ar ár gcumas é a chloí go síochánta agus go dleathach – ag an mbosca ballóide. Tá dualgas faoi leith ag na vótálaithe sna stáit chinniúnacha – Pennsylvania, Michigan, Nevada, Wisconsin agus North Carolina. Impím ar phobail na stát sin machnamh domhain a dhéanamh roimh a vótaí a chaitheamh – ní hamháin ar a son féin, ach ar son gach duine sa tír, agus faoina bhfuil i ndán don tír. Thaispeáin Trump a lámh cheana féin, agus dúirt sé cad a dhéanfadh sé mar uachtarán as seo amach. Le Trump mar uachtarán, seans maith nach mbeidh tír dhaonlathach againn níos mó. Is athrú dochúlaithe é Trump a chur in oifig – ná déan é!

.

.

.

    

.

gaGaeilge
gaGaeilge en_USEnglish