Rúin agus Guíonna Athbhliana!

Rúin agus Guíonna Athbhliana!

le | 2017/04/04 | Pearsanta, Tuairim

Rúin agus Guíonna Athbhliana!

“An ndearna tú do rúin athbhliana fós?” arsa Séimí séimh an Droichid liom féin, thíos i gCailleach an “Smugairle Róin”, ar an oíche chinniúnach sin, Oíche Chinn Bliana, agus é tar éis smailc bhreá sásta a bhaint as an ngloine den stuif crua a bhí leagtha go cúramach aige, ar bhoirdín beag, os a chomhair amach.

Thuig mé, ar an bpointe boise, gur theastaigh uaidh a chuid tuairimí ar an ábhar céanna sin a bhronnadh orm, agus ó tharla nach raibh tada níos fearr le déanamh agam ag an am, rinne mé chuile iarracht na tuairimí sin a mhealladh uaidh.

“Dheamhan rún nó cuid de rún déanta agam fós, a Shéimí, ach cogar, an bhfuil rún ar bith déanta fós agat féin don bhliain úr seo atá ina rás chugainn, i láthair na huaire seo?”

Guíonna in áit Rúin

“Bhuel! Caithfidh mé a admháil duit, go bhfuil mé féin éirithe as na rúin athbhliana céanna sin, le tamall de bhlianta anuas anois, nó ba bheag aird a thug mé orthu tar éis a ndéanta, ach bhfuil a fhios agat, tá nós nua fionnta agam leis an mbearna sin a líonadh dom.”

“Agus céard é féin, a Shéimí?”

“Guíonna athbhliana a thugaimse orthu, nó in áit ualach na rún sin a cheangal aniar orm féin, is amhlaidh a phiocaim amach roinnt rudaí, ar mhaith liom go ndéanfaí iad, i rith na bliana úire.”

“Ar fheabhas ar fad, agus céard iad na guíonna atá pioctha agat don bhliain seo, 2024.”

“Tá ualach asail de ghuíonna roghnaithe agam cheana féin, ach níl fúm iad uilig a leagan os do chomhair, láithreach bonn, ach tabharfaidh mé roinnt bheag acu duit anois.”

“Lean ort, nó ba bhreá liom cuid acu a chloisteáil.”

Síocháin ar Thalamh

Ar an gcéad dul síos, ba mhaith liom go gcuirfí deireadh, i rith na bliana seo, le marú, le mugáil, le foréigean, le héigniú de chuile shaghas, le mí-úsáid, le hainriail, agus le brúidiúlacht de chuile chineál, agus go bhfillfeadh daoine arís ar shíocháin, ar charthannacht, agus ar chomharsunúlacht. Dá ndéanfaí a leithéid, nár mhór go deo an difir a dhéanfadh sé i saol an ghnáthdhuine? Sea, agus i ndáiríre, nach féidir a rá, nach mbeadh sa mhéid sin ach filleadh ar na dlíthe atá fite fuaite i smior na gcnámh istigh ionainn go léir?”

“Bhuel, ní beag nó suarach an ghuí sin, a Shéimí, agus dá bharr sin, is dócha nach bhfuil a thuilleadh agat don bhliain seo?”

Cuimhnigh orthu siúd atá ar an Imeall

“Ní leagfaidh mé os do chomhair amach ach guí amháin eile, agus sin go dtabharfaí aire faoi leith, dóibh siúd atá ar an imeall. Is é atá i gceist agam anseo, nó na daoine sin a tháinig chun na tíre seo ar thóir oibre, nó tearmainn – go dtabharfaí spás agus éisteacht dóibh i rith na bliana seo, sa tslí go mbeadh ar ár gcumas a mbunús a ghlacadh isteach mar bhaill den phobal s’againne, in áit a bheith ag breathnú orthu mar eachtrannaigh nach bhfuil ceart ar bith acu teacht inár measc. Is daoine daonna iad agus is comharsana iad nach bhfuil aithne cheart curtha againn orthu fós. Ba mhaith liom cúpla dream eile a chur isteach anseo freisin agus sin iad an lucht siúil a bhfuil a mbunús imeallaithe againn leis na blianta fada, agus an dream úd a chodlaíonn amuigh, ar thaobh ár sráideanna, nó ar thaobh ár mbóithre.

Déarfainn anois go bhfuil mo dhóthain ráite agam, don bhabhta seo, ach bí cinnte go mbeidh tuilleadh le rá agam ar an ábhar seo, le linn na bliana 2024!”

Ábhar Machnaimh

Tar éis do mo Shéimí breá “Go mBeannaí Dia duit” a rá le tóin a ghloine, chuir sé uaidh í ar an mboirdín úd lena ais, d’fhág slán agus beannacht agam, agus thug an doras amach air féin. Caithfidh mé a rá gur fhág sé ábhar machnaimh agamsa agus caithfidh mé a rá go bhfuil súil agam go bhfíorófar guíonna Shéimí i rith na bliana, fiú go páirteach!  

Mo mhachnaimh féin

Labhraíonn Séimí amach gan scáth ná faitíos, agus tá meas mór agam air dá bhrí sin. Is é rún athbhliana atá agam ná mo thuairimí a chur in iúl níos neamhbhailbhe, go háirithe i mo scríbhinní.  Tá sé sin an-tábhachtach sa lá atá inniu ann, agus gach saghas raiméise ag dul timpeall ar an idirlíon agus ar na meáin shóisialta. Chonaiceamar agus feicimid fós drochthionchar bréagnuachta ar ár sochaí, agus é á úsáid ag antoiscigh agus tíortha naimhdeacha, a bhfuil mar aidhm acu ár rialtas a dhíchobhsú.  Is é mo ghuí don bhliain seo ná go ndéanfaimid go léir ár seacht ndícheall fáil réidh le bréagnuacht sa bhliain seo, agus gan é a scaipeadh freisin. Beidh níos mó le rá agam ar an ábhar seo roimh i bhfad!

.

.

.

Na Meáin Sóisialta mar uirlisí troda!

Na Meáin Sóisialta mar uirlisí troda!

le | 2017/04/04 | Cúrsaí Reatha

Na Meáin Sóisialta mar uirlisí troda!

Bhíomar beagnach go léir ar nós cuma liom agus muid lánchinnte gur fánach an seans go dtarlódh teacht chun cinn na heite deise ailtéarnaí nó a leithéid anseo.  Ansin, tar éis sá scine uafásach taobh amuigh de Ghaelscoil Choláiste Mhuire i gCearnóg Parnell Thoir i lár na príomhcathrach, tharla an chíréib náireach sin. Spreag antoiscigh na heite deise go leor teachtaireachtaí gríosaithigh ar na meáin sóisialta – ar X (Twitter), Facebook, WhatsApp agus Telegram, san áireamh. Thagair roinnt postálacha go mícheart don ionsaitheoir mar “inimirceach neamhdhleathach”. Tuairiscíodh ar Facebook gur Rómánach a sháigh an ceathrar i gCearnóg Parnell Thoir. Bhí cuntais áirithe ag spreagadh daoine dul go lár na cathrach agus gardaí, inimircigh agus polaiteoirí a ionsaí.  Roinneadh nóta gutha amháin go forleathan ar WhatsApp agus Facebook ag spreagadh daoine chun aon eachtrannach ar bhuail siad leo a mharú.

Is léir ó cad a tharla go bhfuil grúpa beag antoisceach in ann na meáin sóisialta a úsáid mar uirlisí troda chun an-tionchar a imirt ar mhothúcháin daoine áirithe. Bhí go leor teachtaireachtaí fuafar, lán mioscaise agus aimhleasa, á scaipeadh ag an eite dheas ailtéarnach ar na meáin sóisialta le tamall maith roimh an gcíréib, agus tonnta dóibh díreach roimhe. Bhí sé soiléir go mbeadh trioblóid an oíche sin sa chathair, ach ní raibh aon duine sna fórsaí slándála ag monatóireacht na gníomhaíochtaí sin, nó más ea, níor thugadar mórán aird dóibh. Ach, oscailt súl don rialtas a bhí sa chíréib sin, agus ní bheidh aon leithscéal ann neamhaird mar sin a thabhairt do na meáin sóisialta feasta. Is córas réamhrabhaidh atá iontu, gur chóir dár rialtas a úsáid chun muid a choinneáil slán ó dhíobháil.

Tionchar polaitiúil á imirt orainn

Is teicneolaíocht dhomhanda an t-idirlíon, beag beann ar theorainneacha idirnáisiúnta. Dá bhrí sin, is féidir le daoine thar lear tionchair de gach saghas a imirt orainn. I mo thuairimse, is é tionchar polaitiúil an saghas is measa. Ní hé sin nach bhfuil na cinn eile dona go leor, mar tá siad. Mar shampla, is féidir le gadaithe haiceáil isteach i gcórais ríomhairí agus sonraí pearsanta a ghoideadh, nó srian rochtana ar a suíomh féin a chur ar eagraíochtaí agus ansin dúmhál a chur orthu. Ach i gcomparáid leis sin, féach cad a tharla maidir leis an toghchán uachtaránachta 2016 sna Stáit Aontaithe. Tá sé soiléir anois go raibh tionchar polaitiúil á imirt ag na Rúisigh ar an toghchán sin.  Rinne comhlacht darb ainm ‘Fancy Bear’ ionsaí fioscaireachta (as Béarla: phishing) ar na Daonlathaithe agus go háirithe ar fhoireann Hilary Clinton. Bhí tacaíocht rialtas na Rúise ag ‘Fancy Bear’, agus tar éis dóibh haiceáil isteach i bhfreastalaithe ríomhphoist Clinton, bhí uirlis troda cumhachtach ag na Rúisigh. D’eisigh comhlachtaí tríú páirtí (Guccifer 2.0, WikiLeaks agus DCLeaks) níos mó ná 150,000 ríomhphost, a goideadh ó dhornán ionadaithe Daonlathach, Hilary Clinton san áireamh. Mar a dúirt Hilary Clinton le lucht féachana ag óráid le déanaí ag Ollscoil Stanford: “Fiú mura ndearna cur isteach na Rúise ach difríocht bheag, buadh an toghchán sin leis an bhfarasbarr is lú sa Choláiste Toghcháin.” I mo thuairim, níor bhuaigh Trump an toghchán sin, gan trácht ar thoghchán 2020! Agus tháinig iarmhairtí tubaisteacha as uachtaránacht Trump.

Uirlis troda cumhachtach eile a úsáidtear go minic ar líne ná eolas míchruinn a scaipeadh go forleathan ar na meáin sóisialta. An cuimhin leat an ghluaiseacht pholaitiúil dhíláraithe sin – QAnon, atá fréamhaithe i dteoiric comhcheilg gan bhunús ag rá go bhfuil an domhan á rialú ag an “Deep State,” drong de phéidifiligh adhradh Sátain. Is é an t-iarUachtarán Donald Trump an t-aon duine in ann fórsaí an oilc sin a shárú! An cuimhin leat freisin go raibh go leor a chreid an raiméis sin páirteach san éirí amach ag an gCaipeatól i Washington DC, ar 6 Eanáir, 2021!

Cad é an bhaint atá aige seo liomsa?

Ní féidir linn ár maidí a ligean le sruth ach is gá dúinn go léir a bheith san airdeall feasta, ach go háirithe ár rialtas féin, maidir le húsáid na meán sóisialta mar uirlisí troda inár n-aghaidh. Luaigh mé ach cúpla sampla faoi cad a tharlaíonn nuair a thugtar neamhaird do na meáin sóisialta. Is feiniméan domhanda é seo, agus níl aon tír sábháilte ón mbagairt seo.  Tá súil agam go bhfuil ciall cheannaithe againn anois in Éirinn.

Tá rabhadh tugtha ag na Stáit Aontaithe do Rialtas na hÉireann go bhfuil seans mór go mbeidh an Rúis ag iarraidh cur isteach ar na toghcháin atá le teacht againn.  Deir an rabhadh go bhfuil an Rúis ag baint mí-úsáid as na meáin shóisialta, spiaireacht agus modhanna hibrideacha chun cur isteach ar thoghcháin i dtíortha daonlathacha agus chun drochmheas a thabhairt orthu. Tháinig Éire amach go láidir ar son na hÚcráine ó 2022 i leith, agus is cinnte, mar sin, go bhfuil Éire ar “naughty list” Putin!  Ní mór don rialtas dul i ngleic leis an gceist seo láithreach bonn!

.

.

.

    

Dírbheathaisnéis 6: An Ghaeltacht!

Dírbheathaisnéis 6: An Ghaeltacht!

le | 2017/04/04 | Dírbheathaisnéis

Intleacht Shaorga Ghiniúnach!

Nuair a bhí mé fós ag freastal ar an mbunscoil, agus mé ach naoi mbliana d’aois, bhí deis agam dul go dtí an Ghaeltacht ar feadh trí mhí faoi scéim a bhí ag Gael Linn ag an am sin. D’aontaigh mé, gan smaoineamh, agus thosaigh eachtra nua dom ansin. Ní raibh aon eagla orm – ceapaim go raibh dúil san eachtraíocht agam, rud nár chaill mé riamh é! Ba é seo an chéad uair ar fhág mé mo chlann agus mo bhaile. Ní haon ionadh é, mar sin, go bhfuil cuimhne mhaith agam ar an am sin, cé gur tharla sé beagnach seasca bliain ó shin.
Rosmuc
Thaistil mé go Rosmuc le buachaill eile ar an aois céanna liom, gasúr séimh, dea-mhúinte. Thógamar traein amháin go Baile Átha Cliath, agus ar an lá ina dhiaidh sin, traein eile go Gaillimh. Bhí ionadaí de chuid Gael Linn ag fanacht linn i mBaile Átha Cliath, agus threoraigh sé an bheirt againn go lóistín le haghaidh na hoíche. An mhaidin dár gcionn, tar éis an bhricfeasta, ar aghaidh linn go dtí Stáisiún Heuston leis an ionadaí. Chabhraigh sé linn ár dtraein a fháil, agus shroicheamar Gaillimh timpeall am lóin. Bhí ionadaí eile ann chun cabhrú linn bus a fháil go Rosmuc – ár gceann scríbe. Bhí carr ag fanacht linn i Rosmuc, agus ionadaí eile ann chun muid a thiomáint go dtí ár dtithe. Bhí mo theach i gCill Bhriocán, i Rosmuc.
Cill Bhriocán
Chuir bean a’ tí Máire Bean Uí Ghriallais fáilte mhór romham, agus thosaigh m’eachtra Ghaeltachta láithreach bonn. Thug Bean Uí Ghriallais babhla anraith dom ar dtús ach ar an drochuair bhí sé chomh te sin gur dhóigh mé mo charball go dona leis. Bhí sé an-phianmhar le seachtain nó dhó! Bhí sé deacair a mhíniú as Gaeilge cad a tharla dom!  

Tar éis an turais fhada, bhí orm dul go dtí an leithreas. Threoraigh Máire amach as an teach mé go dtí teach an asail, ach bhí sé chomh dubh le pic taobh amuigh. Dá bhrí sin, bhuail mé mo ghlúin in aghaidh balla agus bhí mé gortaithe arís! Cé gur drochthús a bhí agam, d’fheabhsaigh cúrsaí tar éis sin – agus níor ghortaigh mé mé féin arís ach an oiread.

Ní raibh an teach seo cosúil le mo theach sa bhaile. Bhí na háiseanna an-bhunúsach. Ní raibh aon leictreachas ann, nó téamh lárnach nó fiú guthán. Bhí an leithreas beag i mbothán in aice an tí. Ní raibh seomra folctha ar chor ar bith. Ach is beag le rá na rudaí sin i gcomparáid leis an teanga. Ní raibh mórán Gaeilge agam, agus nuair a labhair Bean Uí Ghriallais liom ar dtús, níor thuig mé fiú focal amháin a bhí á rá aici. Diaidh ar ndiaidh, tháinig feabhas ar mo chuid Gaeilge, mar ní raibh an dara rogha agam – labhraítí ach amháin Gaeilge sa cheantar sin ag an am sin. Diaidh ar ndiaidh, chuaigh mé i dtaithí ar chúrsaí agus leis an tslí maireachtála freisin, agus bhí mé sásta go leor.

Scoil agus Cairde

Ní raibh aon bhus scoile ann agus bhí orm siúl go dtí an scoil agus ar ais gach lá. Bhí an scoil trí mhíle ar shiúl ón mbaile, agus cé go raibh sé deacair ar dtús, d’éirigh an tsiúlóid sin éasca tar éis tamaillín.  Cé go raibh sé deacair an múinteoir agus na daltaí a thuiscint ar dtús, tar éis míosa nó mar sin ní raibh aon fhadhb agam, agus bhí mé chomh compordach ag úsáid na Gaeilge agus a bhí mé leis an mBéarla. Déanta na fírinne, ní cuimhin liom mórán faoi mo laethanta ar scoil, mar níor tharla aon rud suntasach ann.

Bhí cúpla teaghlach eile sa cheantar agus páistí ann ar chomhaois liom. Aon uair a bhí deis agam, fuair mé cead ó Bean Uí Ghriallais dul amach ag imirt leo. Chaith mé go leor ama ina dtithe freisin. Bhí sé ró-chiúin dom i mo theach féin, gan ach Bean Uí Ghriallais féin ann.

Ceol

Bhí uirlisí ceoil sna tithe eile, agus bhí mé gafa leo. Bhí bosca ceoil i dteach amháin, agus feadóg stáin i dteach eile. Bhíodh na fir a’tí ag seinm ceoil ó am go ham, go háirithe nuair a bhíodh comharsana ar cuairt. D’fhoghlaim mé go leor amhrán tar éis dom breathnú orthu agus éisteacht leo. Ceol traidisiúnta a bhí i gceist, agus ba chosúil le spúinse me, ag sú isteach teanga agus cultúr na tíre – beagnach i ngan fhios dom féin!

Am dul abhaile!

Bhí mé chomh sásta sa Ghaeltacht gur bheag nach ndearna mé dearmad ar mo theaghlach féin! D’imigh mo thréimhse go tapa, agus bhí sé deacair dom filleadh abhaile ansin. Ach ní raibh fadhb ar bith liom leis an nGaeilge sa scoil tar éis sin, agus bhí grá buan agam dár dteanga agus dár gcultúr as sin amach, a bhuí le m’athair agus le Gael Linn.  

.

.

Léirmheas Scannáin: Oppenheimer!

Léirmheas Scannáin: Oppenheimer!

le | 2017/04/04 | Léirmheasanna

Léirmheas Scannáin: Oppenheimer!

Cheap mé go dtaitneodh an scannán ‘Oppenheimer’ go mór liom. Bhí foinse shaibhir tallainne páirteach sa scannán: an stiúrthóir and scríbhneoir cáiliúil Christopher Nolan, gnáthdhíorma aisteoirí– Cillian Murphy, Emily Blunt, Matt Damon agus Robert Downey Jr. san áireamh. Bhí ‘Oppenheimer’ ar chuid de na scannáin is mó a thug airgead isteach anuraidh – timpeall billiún dollar, méid a chuir an scannán seo sa tríú háit, taobh thiar de ‘Barbie’ agus ‘The Super Mario Bros. Movie’. Tá an scannán bunaithe ar leabhar a léigh Nolan faoi Robert J. Oppenheimer, darb ainm ‘American Prometheus’. Rinne Nolan staidéar domhain ar Oppenheimer agus chuaigh a scéal go mór i gcion air.

“Ba é an rud a theastaigh uaim a dhéanamh ná an lucht féachana a chur in aigne agus taithí an duine a shuigh i gceartlár an aistrithe is mó sa stair. Is é J. Robert Oppenheimer an duine is tábhachtaí a mhair riamh. Mhúnlaigh sé an domhan ina mairimid, bíodh sé maith nó olc,” a dúirt Nolan ag míniú cad a bhí ar intinn aige sa phróiseas cruthaitheach.

Gan dabht, duine tábhachtach ba ea Oppenheimer, a bhí mar stiúrthóir ar Shaotharlann Los Alamos le linn forbairt an bhuama adamhaigh ó 1943-1945, agus a thugtar “athair an bhuama adamhaigh” air.  Gan dabht ar bith, mar a dúirt Oppenheimer féin bhí ‘fuil ar a lámha’ nuair a scaoileadh buamaí adamhaigh ar Heroshima agus Nagasaki sa tSeapáin.

An Scannán

Ag tús an scannáin, feiceann tú an teideal: “Ghoid Proiméitéas ó na déithe agus thug sé don chine daonna é. Dá bharr sin, bhí sé ceangailte le carraig agus céasadh é ar feadh na síoraíochta.” Is ón miotaseolaíocht Gréigise a fuarthas an sliocht seo, agus is réamh-mhacalla é maidir le cad a tharlódh sa tSeapáin, a bhuíoch den obair a rinne Oppenheimer agus a fhoireann i Los Alamos.

Tugann an fhógraíocht le tuiscint gur scannán faoi Oppenheimer agus a ról i bhforbairt an bhuama adamhaigh i Los Alamos atá ann.  Cé go bhfaighimid sracfhéachaint ar an scéal sin ó am go ham – go príomha nuair a phléascann siad an chéad bhuama adamhaigh i New Mexico i 1945, níl an bhéim dírithe ar scéal an bhuama go láidir. Is é Los Alamos an cúlra ina n-insítear na trí phríomhscéal sa scannán: saol rómánsúil Oppenheimer, iarrachtaí naimhde Oppenheimer a imréiteach slándála a tharraingt siar tar éis an chogaidh, agus éisteachtaí Comhdhála na Stáit Aontaithe faoi iarrthóireacht Lewis Strauss do phost mar chomh-aire uachtaránachta, agus an tionchar a d’imir an nasc idir Strauss agus Oppenheimer ar an bpróiseas sin. Caithfidh mé a rá gur mealladh isteach mé ag súil le rud amháin ach gur tugadh rud eile dom, nach raibh mórán spéis agam ann.

Dá bhrí go raibh trí scéal á insint sa scannán, agus go raibh siad curtha in iúl dúinn ar nós míreanna mearaí, ó thaobh scéil, ó thaobh áit agus ó thaobh ama, cuireadh saghas fuiplaisce orm, agus bhí mé trína chéile uaireanta faoi cad a bhí ar siúl. Cailleadh ‘tempo’ agus inthuigtheacht freisin dá bhrí sin.  I mo thuairim, bheadh sé i bhfad níos fearr scéal amháin a insint – scéal Oppenheimer agus forbairt an bhuama adamhaigh, agus é a insint in ord ama. Leath den am, ní raibh cliú agam cén bhliain a bhí i gceist, nó cé a bhí i gceist ach an oiread. Bhí eolaithe cáiliúla le feiscint sa scannán nach raibh a fhios againn cé hiad go dtí níos déanaí.

Conclúid

I mo thuairim, ní scannán iontach é ‘Oppenheimer’ ach tá corr-rud maith ann. Is scannán é le déantóir scannán, ach teipeann sé leis an ngnáthdhuine. Chomh maith le gach rud thuasluaite, ní raibh an dóthain meas ná aird tugtha do na mílte sibhialtaigh neamhchiontacha ar ghalaigh na buamaí iad.   Dar ndóigh, tá go leor sa tSeapáin ag fulaingt fós de dheasca na mbuamaí sin. Is páirt mhór den scéal iad sin go léir, idir bheo agus mharbh. Is scannán gann ar an bhfírinne é aon scannán a mhaítear go bhfuil sé faoi Oppenheimer, nach bhfuil ach tagairt fhánach ann do na daoine bochta a n-imríodh forneart marfach uafásach orthu.

.

.

.

Boeing!

Boeing!

le | 2017/04/04 | Cúrsaí Reatha, Nuacht Idirnáisiúnta

Boeing

Bhí sceitimíní orainn agus gach rud curtha in áirithe agam dár laethanta saoire, na heitiltí san áireamh. An bhliain seo, rinne mo bhean chéile agus mé féin an cinneadh dul go Haváí chun ár laethanta breithe a cheiliúradh. Is aoibhinn linn an t-oileán mór mar bhí laethanta saoire iontacha againn ann cúpla uair roimhe. Níl Oileán Haváí chomh plódaithe le daoine agus atá na hoileáin eile sa Stát. Cé go dtaitníonn oileán Maui go mór linn freisin, ar an drochuair tá fadhbanna móra le réiteach ann tar éis an loiscthe mhóir a scrios Lahaina, Baile stairiúil an oileáin sin.  Ar aon nós, ní raibh an dúch fiú tirim fós ar ár dticéid nuair a tharla timpiste ar eitleán de chuid Boeing 737 Max 9.

Eitleán nua a bhí i gceist a bhí ag taistil ó Portland Oregon go dtí Los Angeles California. Bhí an t-eitleán ag dul suas san aer agus ag aird 5,000 méadar nuair a stróiceadh píosa ón gcabhail a d’fhág poll i gcábán na bpaisinéirí. Bhí siorradh mór aeir as an gcábán dá bhrí an brú aeir a bheith i bhfad ní ba mhó taobh istigh ná taobh amuigh den eitleán. Ar ámharaí an tsaoil, ní raibh aon phaisinéirí ina suí in aice leis an bpoll, mar sa chás sin, seans mór go gcaillfí iad amach tríd an pholl. Ní raibh a hairde cúrsála sroichte ag an eitleán – (10,000 méadar ar a laghad de ghnáth) – nó bheadh cúrsaí i bhfad níos measa agus an brú aeir taobh amuigh ach leath na méide ag 10,000 méadar agus atá sé ag 5,000 méadar. Tríd is tríd is míorúilt é nár cailleadh fiú duine amháin sa timpiste. Bhí foireann an eitleáin go hiontach ag déileáil leis an éigeandáil agus thug an píolóta an t-aerárthach ar ais go talamh go paiteanta.

Cad sa diabhal a tharla an t-aerárthach?

Chun an fhírinne a rá, ní hé seo an chéad uair a bhí an 737 MAX sa nuacht. Bhí dhá thimpiste eitleáin leis an 737 MAX 8 i 2018 agus 2019. Níor tháinig aon duine slán sna timpistí sin agus cailleadh 648 anam. Ar dtús dúirt Boeing gur earráid phíolóta ba chúis leis na timpistí ach tar éis fiosrúcháin de chuid rialtas na hAetóipe, na Fraince and na Stát Aontaithe, bhí sé ríshoiléir go raibh bunfhadhb ag baint leis an eitleán féin. Bhí a fhios go maith ag Boeing faoin bhfadhb sin agus in ionad é a réiteach, d’oibrigh siad thart air le bogearraí nua a úsáid, ach níor chuir siad a gcustaiméirí – na haerlínte – ar an eolas faoi sin ar chor ar bith. Ar an drochuair, tugadh fadhb nua isteach leis na bogearraí sin, a bhí ag brath ar ach ionchur ó bhraiteoir fána amháin – in ainneoin dhá cheann a bheith ann. Nuair a theip an braiteoir amháin sin, cheap na bogearraí go raibh an t-eitleán ag an bpointe loicthe agus chuir sé iallach ar an eitleán dul síos. Ní raibh a fhios ag na píolótaí cad a bhí ar siúl agus ní raibh siad ábalta cúrsaí a cheartú in am chun an timpiste a sheachaint. Tar éis na dtimpistí, coinníodh gach eitleán den chineál Boeing MAX 8 ar talamh go dtí deireadh 2020 nuair a chríochnaigh próiseas fada athdheimhniúcháin.

Dé dheasca na n-easnamh mór i Boeing ó thaobh na bainistíochta de, tugadh bata agus bóthar do Dennis Muilenburg, príomhfheidhmeannach ag an am. Ceapadh David Calhoun mar phríomhfheidhmeannach Boeing ansin, fear atá fós sa ról. Dúirt bord stiúrthóirí Boeing ag an am gur ceapadh Calhoun chun athruithe móra a chur i bhfeidhm maidir le sábháilteacht a dtáirgí agus a seirbhísí.

Céim ar gcúl

Is buile mhillteanach é an timpiste is déanaí do Calhoun agus Boeing. Tá a lán ceisteanna deacra fós le freagairt ag Boeing agus a sholáthraithe maidir leis an bpróiseas déantúsaíochta agus go háirithe faoi theannas na boltaí ar theip orthu an painéal a choimeád in áit mar pháirt den eitleán. Seans maith go ndéanfar sceilpín gabhair de Calhoun agus go n-éireoidh sé as a phost le linn an fhiosraithe. Is é mo thuairim go leanfaidh pátrún drochiompraíochta Boeing ar aghaidh, gan athruithe suntasacha sa phróiseas maoirseachta.

Eagraíocht brabúis is ea Boeing agus gan maoirseacht láidir ó na húdaráis rialála, go háirithe an tÚdarás Feidearálach Eitlíochta (FAA) sna Stáit Aontaithe agus an Ghníomhaireacht Eorpach um Shábháilteacht Eitlíochta (EASA) san AE, cuirfidh Boeing a bhrabús féin chun tosaigh i gcomparáid le sábháilteacht a bpaisinéirí! Tá súil agam go mbeidh na húdaráis céanna ag déanamh monatóireachta géire ar Boeing maidir le déantúsaíocht a n-aerárthaí as seo amach. Mura dtarlaíonn sin, beidh Boeing agus a n-aerárthaí ar ais sa nuacht roimh i bhfad.

Bhí an t-ádh dearg orainn maidir leis ár n-eitilt féin, mar d’athraigh United an saghas aerárthaigh ón 737 Max 9 go dtí Aerbus 320. Bhíomar an-sásta leis sin, mar tá ardchaighdeán sábháilteachta ag an aerárthach iontach seo!  As seo amach, beimid ag tabhairt níos mó airde den saghas aerárthaigh ina mbeimid ag taisteal air agus seachnóimid an Boeing 737 MAX, más féidir!

.

.

.

.

.

.

gaGaeilge
gaGaeilge en_USEnglish