Wordle ceannaithe ag an ‘New York Times’

Cheannaigh an ‘New York Times’ cluiche darb ainm ‘Wordle’ le déanaí. Díoladh Wordle leo ar phraghas seacht bhfigiúr! Cluiche tomhas focail atá ann, agus bíonn ort focal le cúig litir a thomhas i 6 iarracht. Le gach iarracht, feiceann tú aon litir san áit cheart (dath glas), aon litir atá ceart ach san áit mhícheart (dath buí), agus aon litir nach bhfuil san fhocal ar chor ar bith (dath liath). Tá sé chomh simplí sin!

Imrítear ar líne é, agus bíonn focal nua a thomhas gach lá. Bíonn tú in ann do thorthaí a roinnt le daoine eile, agus ansin ní thaispeántar ach amháin dathanna na litreacha i ngach tomhas déanta agat sa chluiche. Mar sin, ní bhíonn a fhios ag an duine ar roinn tú do thorthaí leis/léi cén focal atá i gceist, agus bíonn siad in ann an cluiche a imirt dóibh féin, más mian leo.

Bunús an Chluiche ‘Wordle’

Bhí a fhios ag Josh Wardle, innealtóir bogearraí in Brooklyn, Nua Eabhrac, gur thaitin cluichí focal go mór lena pháirtí, Palak Shah. Sa bhliain 2020, le linn na pandéime, chaith siad a lán ama ag imirt an ‘Spelling Bee’ agus an crosfhocal sa ‘New York Times’.

Mar bhronntanas do Phalak, dhear Josh cluiche focal di. Chuir sé an t-ainm Wordle air, mar bhí sé sin cosúil le Wardle, agus Ward athraithe go Word (focal). Ar dtús, ní raibh ach an bheirt acu ag imirt an chluiche. Nuair a roinn sé an cluiche lena ngaolta sa ghrúpa WhatsApp a bhí acu, bhí siad go léir róthógtha leis.  Mar sin, d’eisigh sé an cluiche ar líne. Ar an gcéad lá de mhí na Samhna, d’imir 90 duine. Dhá mhí tar éis sin ar an dara lá de mhí Eanáir, d’imir 300,000! Anois, tá an-tóir air ar fud an domhain.  Ba é an splanc inspioráide, dar le Josh, ná nach mbíonn ach focal amháin ar fáil gach lá. Ansin bíonn fonn mór ar dhaoine an chéad chluiche eile a imirt ach bíonn orthu fanacht go dtí an chéad lá eile.

Bhí Josh sásta go leor an cluiche a dhíol don ‘New York Times’, mar bhí tionchar mór ag an bpáipéar ar dhearadh an chluiche. Tá a lán daoine ag súil nach mbeidh orthu íoc as an gcluiche a imirt as seo amach!

Bunús an Chluiche ‘Foclach’

Forbróir gréasáin is í Linda Keating agus mar sin bhí sí in ann suíomh idirlín a dhearadh go tapa. Chlónáil Linda cód ón stór a rinne forbróir eile darb ainm ‘octokatherine’, agus a bhí bunaithe ar an gcluiche Wordle, agus d’úsáid sí an cód sin chun Foclach a fhorbairt. Tógadh liosta na bhfocal ón liosta le Michal Měchura: ‘michmech irish word frequency’ atá ar fáil ar líne.  Sa tslí sin, bhí Linda in ann an cluiche a fhorbairt tapa go leor!

Chuir Linda Foclach ar fáil den chéad uair i lár mhí Eanáir agus faoin am seo tá sé ag imirt i 90 tír, le suas go 40,000 imreoir! Ar dtús ní raibh an ghné laethúil ann, agus bhí daoine in ann imirt cluiche i ndiaidh cluiche. Ach fuair Linda aiseolas ag rá go mbeadh sé níos fearr gné laethúil a bheith ann, díreach cosúil le Wordle. Tar éis di modh laethúil a chur isteach chomh maith leis an modh cleachtadh a bhí ann roimh ré, tháinig fás fíorthobann ar an méid imreoirí!  

Cúpla focal ó Linda Keating

“Is aip beag bunúsach atá ann, agus sin an draíocht atá ag baint leis, agus sin an fáth a dtaitníonn sé le go leor daoine,” arsa Linda.  “Táim rud beag náirithe go bhfuil daoine ag cur na ceiste sin orm mar ní liomsa an cluiche, is le Josh Wardle an coincheap agus d’aistrigh mé é go Gaeilge.

“Ní liomsa na focail toisc gur thug daoine eile ar nós m’fhir iad agus na freagraí domsa. Is é an coincheap agus na focail an príomhrud leis an gcluiche,” a dúirt sí.

“Tá áit gur féidir le daoine cúpla punt a thabhairt don tionscnamh ionas nach bhfuil orm airgead a chailliúint, ar nós fón a cheannach ionas gur féidir liom téacsanna a fhreagairt mar nach raibh iPhone agam, agus freisin anailís a dhéanamh leis an chluiche a chur ar fáil agus na costais a chlúdach.”

Agus an rud is fearr: dúirt Linda nach mbeidh íocaíocht i gceist go deo le Foclach. Ar an drochuair, ní féidir an rud céanna a rá faoi Wordle! Anois, téigh go dtí foclach.com agus bí ag imirt!

“Ring out wild bells to the wild sky,

The flying cloud, the frosty lights;

The year is dying in the night,

Ring out, wild bells, and let him die.”

Bhí sé de nós ag m’athair an tús seo a chur le píosa na hathbhliana, bliain i ndiaidh bliana, agus tuigeadh dom nár chóir dom an nós sin a bhriseadh. Molaim do na cloig chéanna sin, cloig Tennyson, bás na bliana 2021 a chaoineadh, agus a chomóradh, agus súil againn nach bhfillfidh a leithéid de bhliain orainn go brách arís. Anois, níorbh í an bhliain ba mheasa riamh í, ach ag an am céanna, níorbh í an bhliain ab fhearr í, ach oiread, nó ba í an bhliain í a thug cruatan, anró, agus céasadh dár muintir í, i bhfoirm an ghalair uafásaigh sin – COVID-19. Cheapamar go léir go mbeadh deireadh curtha leis an sciúirse seo faoin am seo, ach ar an drochuair cé go bhfuil an formhór dúinn vacsaínithe, mar sin féin níl COVID críochnaithe linn fós. Rud eile nach gcríochnaíonn ná an Breatimeacht, agus na hargóintí faoin bPrótacal Thuaisceart Éireann fós ar siúl idir an Riocht Aontaithe agus an tAontas Eorpach (AE). Sin ach cúpla rud diúltach agus leanúnach atá ar siúl!  

Ach sin uilig ráite, agus admhaithe, caithfear a rá freisin, gurbh í an bhliain í a d’fhorbair, agus a neartaigh, spiorad an chomhaontaithe, agus na comharsanúlachta, i bpobal na tíre seo, bliain a d’aontaigh, agus a dhlúthaigh spiorad an phobail inár measc, an bhliain inar thosaigh Éire mar shuíochán neamhbhuan ar Chomhairle Slándála na Náisiún Aontaithe don téarma 2021–2022. Ar nóta eile ar fad, bhí bliain iontach againn mar gheall ar gach saghas spóirt, na Cluichí Oilimpeacha san áireamh. Bhuamar ceithre bhonn sna cluichí céanna, bonn óir agus bonn cré-umha sa dornálaíocht agus bonn óir agus bonn cré-umha sa rámhaíocht.  Bhí bliain mhaith againn maidir leis ár dteanga freisin – deich mbliana ó tosaíodh an plé ar Acht na dTeangacha Oifigiúla tháinig deireadh leis an bplé faoi bhille teanga nua sa Seanad agus rithfear é. Bhí go leor rudaí dearfacha eile a tharla i 2021, ach níl go leor spáis anseo gan ach roinnt bheag a lua.

Sea, clingigí libh, a chloga caointe, nó tá an bhliain seo, 2021, ar leaba a báis, tá sí ag séathlú léi i lár na hoíche, clingigí os ard, a chloga, agus ligigí di imeacht. Sea, ligigí di séathlú, agus ná bímis ródhian uirthi, nó ní bhíonn fiú saoi gan locht, agus breathnaigh mar a chuir an seandream é, fadó, ‘Ná mol, is ná dímhol daoi, nó ní bhíonn saoi gan locht’. Sea, agus féach mar a chuireadh na Rómhánaigh fadó é:-

De mortuis nil nisi bonum…

Mar sin, ná bímis ag sciolladóireacht uirthi feasta, ach chun bóthair linn arís le misneach agus le croí maith mór…..

“Ring out a slowly dying cause,

And ancient forms of party strife,

Ring in the nobler modes of life,

With sweeter manners, purer laws.”

Nach breá mar a chuireann an file é? Tá deis againn anois slán a fhágáil lenár lochta, agus leis an saol lochtach a chruthaigh muid dár bpobal, agus tá seans againn sibhialtacht úr, Útóipeach, a thógáil ina áit. Seans agaibh anois, a chloga, fáiltiú roimh an saol béasach, uasal, nua, seo. Sea, clingigí libh a chloga, agus comóirigí an t-athrú iontach sin.

“Ring out old shapes of foul disease,

Ring out the narrowing lust of gold,

Ring out the thousand wars of old,

Ring in the thousand years of peace.”

A chloga, déanaigí bhur ndícheall críoch a chur leis na galraí uafásacha úd a chránn agus a chéasann an daonnaí, agus glanaigí as a chroí amach, an t-ampla agus an dúil mhallaithe atá aige in ór agus i saibhreas an tsaoil seo. Sea, agus molaigí dó críoch a chur le cogaí agus le troid, agus ina n-áit, clingigí chugainn ré uasal, beannaithe, na síochána, an ré úd a chonaic Íseáia, fáidh, i bhfís fadó. Féach mar a chuir seisean síos ar an ré neamhaí chéanna sin :–

Agus buailfidh siad a gclaimhthe amach ina soic chéachta,

Agus a sleánna ina gcorráin.

Ní thógfaidh na ciníocha an claíomh in aghaidh a chéile feasta,

Nó ní chleachtfaidh siad cogadh níos mó.

Nach álainn go deo an fhís í sin, fís a scalann anuas chugainn trí dhorchadas oíche céasta na staire daonna. Sin í mian chroí an duine daonna, agus an tráth seo bliana, guímis arís an tseanghuí….

Glóir do Dhia sna hArda,

agus ar talamh síocháin do lucht a pháirte…..

.

Athbhliain faoi mhaise dár léitheoirí go léir.

De réir suirbhé déanta ag an gcomhlacht ‘Workhuman’, beidh daichead a dó faoin gcéad de na hoibrithe in Éirinn ag éirí as a bpoist taobh istigh de bhliain!  De réir an tsuirbhé sin, tá céatadán mór sna Stáit Aontaithe agus sa Bhreatain Mhór a bhfuil an plean céanna acu. Is údar imní é seo gan dabht agus ní tuairimíocht gan dealramh atá i gceist, ach an oiread, mar tá an t-éirí as sin ag tarlú cheana féin sna tíortha sin. Mar shampla, sna Stáit Aontaithe i mí mheán Fómhair amháin, d’éirigh 4.4 milliún oibrí as a bpoist!   

Cé hiad?

Tá trí ghrúpa a theastaíonn éirí as a bpoist. I slí amháin nó i slí eile, níl siad sásta faoi láthair agus tá siad ag iarraidh deiseanna níos fearr a fháil.  

Tá pá íseal acu agus mar sin, ní mhothaíonn siad aon dílseacht dá gcomhlachtaí. Tá siad in ann post nua a fháil a bhfuil coinníollacha oibre níos fearr ann.  

Deir cuid acu go bhfuil obair leadránach acu faoi láthair, agus nach bhfuil na daoine atá os a gcionn ag éisteacht leo. B’fhéidir go bhfuil deiseanna nua spreagúla ar fáil dóibh.

Go minic, bíonn an iomarca strus orthu mar bítear ag súil le go leor uathu i gcónaí. Bíonn sé deacair dóibh an chothromaíocht cheart a aimsiú idir an obair agus an teaghlach.

Cén fáth?

Cén fáth go bhfuil an méid sin oibrithe ag smaoineamh ar deiseanna nua anois? Seo seacht bhfáth go bhfuil daoine spreagtha anois chun athrú mór a dhéanamh ina saolta.

Ní raibh daoine in ann poist nua a fháil toisc na srianta a bhí i bhfeidhm le fada. Ach anois, tá cúrsaí oibre ag feabhsú agus deiseanna nua ag oscailt suas. Mar sin, tá na daoine a bhí ag feitheamh go foighneach ag lorg oibre nua anois. Tá go leor folúntais á fhógairt ag fostóirí faoi láthair agus is am maith é chun post a fháil.

Nuair a bhí daoine ag clutharú sa bhaile, rinne siad athbhreithniú ar a stíl mhaireachtála faoi scáth na pandéime. D’aithin siad chomh luachmhar is atá an saol agus nach fiú dóibh an iomarca ama a chaitheamh san oifig ag obair.

Tar éis beagnach dhá bhliain ag obair sa bhaile, bhí go leor daoine níos sásta a bheith ag obair ón mbaile. Bhí níos mó saoirse acu mar gheall ar leithdháileadh tascanna agus freagrachtaí, idir obair agus bhaile. Más gá gheobhaidh siad poist nua chun a bheith in ann obair ón mbaile.

Cé go raibh gairmréim rathúil ag daoine tar éis a bheith ag obair le cúig nó deich mbliana, d’aithin siad go raibh siad ag streachailt faoi chruatan míchuí. D’ardaigh sé sin an cheist – an fiú é? B’fhéidir in ionad an cosán dearg a leanúint, bheadh sé níos fearr bealach nua a leagan amach.

Go minic, caitheann daoine an lá ag feidhmiú gan smaoineamh, de dheasca sclábhaíocht na hoibre. Ach le linn na pandéime bhí an t-am acu smaoineamh ar a gconair ghairme agus bhí siad in ann plean níos fearr a chumadh agus cáilíochtaí nua, freagrachtaí nua, nó athruithe gairme a chur i bhfeidhm.

Níl plé ar phá agus coinníollacha oibre faoi their sa phobal níos mó agus go minic bíonn daoine in ann post nua a fháil le pá níos fearr.

Nuair a bhíonn ar dhaoine obair ón mbaile, faigheann siad amach uaireanta nach dtaitníonn an obair leo. B’fhéidir go raibh rudaí eile ar siúl san oifig a thaitin leo – comhráite neamhfhoirmiúla le comhghleacaithe ag an bhfuaraitheoir uisce mar shampla. Sa bhaile, gan seachrán airde mar sin, b’fhéidir go bhfuil an obair féin leadránach. Socraíonn go leor daoine go bhfuil sé in am tosú ar fhiontar nua, ina n-aonar nó i gcomhlacht eile.  

Conclúid

Gan dabht, tá athruithe móra ar siúl mar gheall ar chúrsaí oibre. Níl a fhios againn fós go díreach na sonraí ar fad ach tá sé an-soiléir go mbeidh coinníollacha fostaíochta difriúla againn as seo amach, agus ní móide go mbeidh cúrsaí oibre ag dul ar ais mar a bhí siad roimh na pandéime.  Ceapaim go mbeidh coinníollacha oibre níos solúbtha againn, agus go mbeimid in ann obair ón mbaile an chuid is mó den am. Leis sin, beidh stíl mhaireachtála níos fearr againn agus is rud maith é sin!

.

.

.

.

.

.

.