Litir ó Mheiriceá – Los Angeles ar lasadh!

Litir ó Mheiriceá – Los Angeles ar lasadh!

Nuair a shroicheamar California na blianta ó shin, ní raibh mótarbhealach nó saorbhealach feicthe againn riamh cheana ach amháin ar an teilifís. Bhí an débhealach ó Bhaile Átha Cliath go dtí an Nás an rud ba chosúla a bhí againn in Éirinn an tráth sin.

Bhí eagla an domhain orm rompu agus rinne mé mo dhícheall fanacht glan orthu. D’éirigh liom ar dtús, ach tháinig deireadh leis sin go tapa nuair a thiomáin mé suas caolbhealach isteach de thaisme. Ní raibh faic le déanamh ansin ach dul leis an sruth agus ansin bhíomar ar an saorbhealach! Bhí greim báis ar an roth stiúrtha agam agus mé cromtha anuas air. Bhí mé ag bárcadh allais! D’fhan mé sa lána mall agus lean mé ag tiomáint. Thuigeamar go mbeadh orainn tiomáint amach caolbhealach amach chomh luath agus ab fhéidir linn nó chríochnóimis suas i San Francisco.

Faoi dheireadh, d’éirigh liom éalú ón saorbhealach ag áit ar a dtugtar ‘Pacific Palisades’ air. Seans go n-aithneofá an t-ainm mar tá sé i mbéal an phobail ar fud na cruinne faoi láthair.

Sna laethanta luatha sin cheapamar go raibh muid i Neamh ar thalamh. Bhí an aimsir go breá gach lá agus bhí cultúr na caoithiúlachta i bhfeidhm. Ba ghearr a mhair sé, ar an drochuair, agus tháinig deireadh tobann lenár mí na meala lá amháin nuair a bhí crith talún ann. Bhí an teilifís ar siúl againn agus chuaigh an tuairisceoir nuachta i bhfolach faoin deasc nuachta gan mhoill. Bhí ár bhfoirgneamh ag luascadh anonn is anall ach d’fhan sé slán. Shílfeá nach stopfaí an croitheadh, ach faoi dheireadh stad sé.

Rinne sé go leor báistí ann le linn sa chéad gheimhreadh a bhíomar inár gcónaí i Los Angeles, agus dá bhrí sin bhí sciorrthaí talún agus láibe agus scriosadh roinnt tithe.

Cé gur tharla falscaithe inár laethanta tosaigh i gCalifornia a rinne damáiste suntasach, d’éirigh cúrsaí níos measa le himeacht ama. Tarlaíonn falscaithe níos minice agus iad níos contúirtí sa lá atá inniu ann ná riamh. Is dócha go bhfuil baint ag téamh domhanda leis sin. Bhíomar inár gcónaí ar imeall cainneoin ar feadh roinnt mhaith blianta, agus muid aineolach go hiomlán ar chontúirt dóiteáin. Cheannaíomar teach in aice na farraige fiche cúig bliana ó shin ionas go mbeimis níos gaire dár n-ionaid oibre, agus táimid ann fós. Níor thuigeamar ag an am go raibh buntáiste mór ag baint leis sin – is annamh a bhíonn falscaithe anseo, mar níl na sléibhte gar dúinn. Bhí falscaí uafásach sa chontae seo (San Diego) sa bhliain 2003, agus chaill roinnt mhaith de mo chomhghleacaithe a tithe san fhalscaí sin –  an ‘Cedar Fire’. Bhí ar mo mhac agus mé féin tiomáint in aice leis an bhfalscaí sin agus muid ag teacht abhaile tar éis turas bóthair. Chuir sé eagla an domhain orainn a bheith gar do lasracha a theagmhaigh leis an spéir féin. Bhí an t-aer te agus bhí boladh dó láidir ann. Bhíomar in ann cnagarnach challánach na tine a chloisteáil freisin. Nuair a fheiceann tú agus cloiseann tú falscaí chomh mór sin agus chomh gar duit, bíonn tuiscint nua agat faoi dhainséar, scála agus scóip falscaithe. Fanann tuiscint mar sin leat go deo.

Gan dabht, chonaic tú na falscaithe i ‘Pacific Palisades’ agus in ‘Altadena’ ar an teilifís, agus chuala tú an nuacht go léir faoi. Tá na falscaithe ag réabadh agus ag scriosadh gach rud ina bealach, beag, meánach nó mór agus tá na fobhailte sin díreach sa bhealach. Idir ‘Pacific Palisades’ agus ‘Altadena’, dódh níos mó ná 12,000 foirgneamh go dtí seo. Fuair 25 duine ar a laghad bás faoin am seo. Is tubaiste uafásach é ag cur isteach go mór ar go leor teaghlaigh, agus beidh sé an-deacair dóibh siúd le blianta fada as seo amach.

Tá dhá phríomhchúis leis na falscaithe uafásacha seo. Ar an gcéad dul síos, táimid buailte ag triomach le 8 mí anuas. Dá bhrí sin, tá an fásra go léir an-tirim. Ar an dara dul síos, tá gaotha tirime na bhfásach (‘Santa Anas’) ag séideadh ina ngála le seachtain anuas, ar ardluas suas go 160 km san uair. Le dálaí aeráide mar sin, ní thógann sé ach spréach amháin chun falscaí a lasadh agus is é sin díreach a tharla sna cásanna seo.

Bíonn sé deacair i gcónaí déileáil le tubaistí chomh mór sin de réir mar a tharlaíonn siad, agus cé go raibh foireann dóiteáin ar an láthair tapa go leor, agus cé go raibh aerárthaigh múchta tine ag ligean anuas dómhoillitheach, tháinig fadhbanna éagsúla chun solais go luath. Níl a dóthain acmhainní ar fáil ag an bhfoireann dóiteáin, dá bhrí leithdháileadh a buiséid a bheith ciorraithe bliain i ndiaidh bliana. Chomh maith leis sin, thriomaigh cuid de na hiodraint dóiteán níos faide suas na sléibhte, ionas nach raibh uisce ar fáil do chomhraiceoirí dóiteáin ag am criticiúil. Níl an córas uisce cónaithe deartha chun déileáil le héilimh chomh mór agus a cuireadh air. Déanfar go leor imscrúduithe chun na ceisteanna seo a phlé agus a thuiscint chun féachaint cad is féidir linn a dhéanamh chun cúrsaí a fheabhsú.

Faoi láthair, tá 8 bhfalscaí ar lasadh sa réigiún, agus tá na mílte comhraiceoirí dóiteáin ag obair go dian chun iad a mhúchadh. Tháinig comhraiceoirí dóiteáin ó gach cearn le cuidiú – ó Chalifornia, ó stáit eile sna Stáit Aontaithe, ó Cheanada agus ó Mheicsiceo. Tá FEMA (an tÚdarás Feidearálach um Bainistiú Éigeandála) ar an talamh ag tabhairt aire agus comhairle d’íospartaigh na tubaiste, agus ag cur airgid ar fáil dóibh. Tá na céadta póilíní (LAPD) agus gardaí náisiúnta ar patról sa cheantar, chun coireacht a chosc.

Is tréimhse an-deacair é dóibh siúd a bhfuil baill teaghlaigh nó cairde caillte acu. Níl sé éasca dóibh siúd atá gan dídean anois ach an oiread, go háirithe iad ar dódh amach as a gcuid tithe iad. Tá beagnach 100,000 duine faoi ordú aslonnaithe faoi láthair, agus an-deacair dóibh dídean a fháil anois. Tógfaidh sé go leor ama chun glanadh suas a dhéanamh, agus na blianta fada chun atógáil a dhéanamh.

Ach is é fírinne an scéil go bhfuil Deisceart California faoi bhagairt leanúnach maidir le tubaistí nádúrtha, creathanna talún san áireamh. Is dócha go n-éireoidh na falscaithe, na tuilte agus na sciorrthaí níos measa le himeacht ama. Leis sin, méadóidh na dúshláin romhainn agus beidh sé níos dainséaraí a bheith inár gcónaí anseo. Cé gur Neamh ar thalamh é formhór an ama, is Ifreann ar thalamh é uaireanta eile!

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

.

.

.

.

.

.

I bPonc Ceart sna sléibhte!

I bPonc Ceart sna sléibhte!

Ar dtús ní raibh cliú aige cá raibh sé ná cad a tharla dó. Rinne sé iarracht seasamh suas ach theip air. Bhí pian uafásach ina chos chlé agus cheap sé go raibh rud éigin briste. Bhreathnaigh sé thart ansin ach ní raibh mórán le feiceáil ón áit ina raibh sé. De réir dealramh, bhí sé i lár coill ghiúise. Gan dabht, bhí mearbhall air. Bhain sé de a mhála droma. Lig sé osna fhaoisimh as nuair a chonaic sé a fhón póca ag píceáil amach as póca oscailte sa mhála.

D’oscail sé an fón agus chuir sé scairt ghutháin ar a chara, Eric. Ach theip ar an nglaoch de dheasca easpa comhartha a bheith ann. Bhí a chleití síos leis agus é gan seans ar bith anois go dtabharfaí tarrtháil air. Cad faoin gcóras loingseoireacht satailíte? An oibreodh sé? Chuir sé ‘Google Maps’ ar siúl agus fuair sé suíomhchinntiú tapa go leor. Ach cé go raibh an córas loingseoireacht satailíte ag obair, ní raibh léarscáil na siúlóide íoslódáilithe aige roimh ré. Damnú! Bhí sé i bponc ceart anois.

Ansin, ba chuimhin leis cá raibh sé. Bhí sé ar Shliabh San Gorgonio i ndeisceart California. Tháinig cuimhní eile ag teacht ar ais chuige diaidh ar ndiaidh ansin. Bhí sé ar a laethanta saoire i gCalifornia, áit a raibh cónaí air le breis is fiche bliain. D’fhill sé go hÉirinn nuair a thosaigh cuairteanna bradacha Trump ag ciontú polaiteoirí, stáisiúin teilifíse, nuachtáin, meáin sóisialta, iriseoirí, agus eile, go héagórach. Leis sin, thrasnaigh Trump agus a lucht leanúna líne dhearg, mar níor chloígh siad le bunreacht Stáit Aontaithe Mheiriceá. Ní raibh Micheál sásta fanacht i dtír a bhí ag teacht salach ar a prionsabail dhaonlathaigh agus ina raibh a rialtas cosúil le deachtóireacht. 

Ach bhí cairde dílse ag Micheál i Meiriceá fós, agus sin an fáth a raibh sé ar thaobh sléibhe anois. Bhí aithne aige ar Eric le beagnach 30 bliain anuas, agus bhí siad an-mhór le chéile. Chuaigh siad ar thurais bhóthair le chéile chun dul ag siúlóireacht i sléibhte California. Thaistil siad go Neipeal freisin, áit a ndeachaigh siad ar shiúlóid go dtí bunchampa Everest. Déanta na fírinne, bheadh Eric ar an tsiúlóid seo freisin, ach gur buaileadh breoite é agus ní raibh sé in ann teacht. In ainneoin sin, chuaigh Micheál ar an tsiúlóid – bhí aiféala air faoin gcinneadh sin anois. 

De ghnáth, bheadh a fhios ag a bhean chéile cá mbeadh sé agus bheidís i dteagmháil le chéile an t-am go léir. Ach bhí sí fós in Éirinn mar níor tháinig sí ar an gcuairt seo go Meiriceá le Micheál. Cé go ndúirt sé léi go mbeadh Eric agus é féin ag dul ar shiúlóid le chéile, ní dúirt sé cén tsiúlóid a bheadh i gceist. Agus nuair a sheol Eric teachtaireacht chuige go raibh sé tar éis éirí tinn, níor inis Micheál dó go raibh sé i gceist aige dul ar an tsiúlóid ar aon nós.

An raibh cnámh briste aige? B’fhéidir nach raibh. Bhraith sé a chos go cúramach. Bhí rúitín leonta aige, ach bhí gach rud eile i gceart. Bhí níos mó ná lítear fágtha ina lamhnán uisce, agus bhí cúpla barra fuinnimh i bpóca sa mhála droma. Bhí ceapaire uibheacha i bpóca eile. Bhí fearas garchabhrach i bpóca eile fós sa mhála, agus bhí sé an-sásta é sin a fheiceáil. B’fhéidir go mbeadh rud éigean úsáideach ann a chabhródh leis.

Bhí bindealáin measctha, blaincéad éigeandála, téip dhuchta, iobúpróifein, pionsúirín, siosúr, ungadh antaiseipteach agus muilscin sa mhála. Thóg sé iobúpróifein láithreach. Ansin, rinne sé cléithín ar a chos. Chas sé bindealáin timpeall ar a chos agus a rúitín, agus ansin chas sé píosa mór théip dhuchta timpeall na mbindealán chun gach rud a choimeád in áit. Ar an dea-uair, bhí maidí siúlóireachta aige ina mhála droma. Bhí fána ghéar leis an talamh, agus bhí sé soiléir gur thit sé anuas ón gconair shiúlóireachta. D’fhan Micheál san áit ina raibh sé ar feadh tamaill. D’ith sé barra fuinnimh agus d’ól sé beagáinín uisce san idirlinn. Faoi dheireadh, rinne sé iarracht seasamh arís, agus chuir sé a mheáchan ar an gcos a bhí ar fónamh agus ar na maidí siúlóireachta. Níor leag sé a chos eile ar an talamh, agus bhí sé in ann a chothrom a choinneáil. Thóg sé cúpla céim go mall, ag baint triail as an socrú a bhí déanta aige. Bhí sé beagán pianmhar, ach bhí an scéal soláimhsithe. Thóg sé céim ar chéim é, ag déanamh a bhealaigh suas an fhána go mall. Chonaic sé cúpla craobhóg bheag briste ar na crainn, agus bhí a fhios aige go raibh sé ag dul sa treo ceart. Deich nóiméad ní ba dhéanaí, chonaic sé an chonair shiúlóireachta agus ba mhór an faoiseamh dó é. “Beidh mé ar rothaí anois, a mhic!” arsa Micheál leis féin. Bhí an ceart aige, cé gur thóg sé cúig huaire fhada dó a charr a shroicheadh. Níor chas sé le haon duine eile ar an tslí, ach an oiread.

Choimeád sé a eachtra dó féin, mar bhí náire air faoi cad a tharla. Gheall sé dó féin ceacht a fhoghlaim, ionas nach dtarlódh a leithéid dó arís. Go híorónta, bhí an ceacht ar eolas aige cheana féin, agus bhí sé tapa go leor seanmóirí ar an ábhar a thabhairt do shiúlóirí eile. Ach is gá beart a dhéanamh de réir do bhriathair agus chuige sin, scríobh sé liosta seiceála dó féin. As seo amach, ní rachadh sé ar aon siúlóid gan gach mír ar an liosta sin a bheith déanta roimh ré. Bhí an t-ádh dearg air gur tháinig sé slán an t-am seo, ach dhéanfadh sé cinnte nach dtarlódh a leithéid dó arís go deo na ndeor!

Aguisín – Liosta Seiceála

  1. Plean: Roinn do phlean siúil le duine eile (am tosaithe, an cosán, am fillte).
  2. Soláthairtí: Déan cinnte go bhfuil dóthain bia, uisce, éadaí agus fearas garchabhrach agat. Ná déan dearmad ar na maidí siúlóireachta.
  3. Eolas: Déan taighde ar na bealaí, an tír-raon, agus coinníollacha aimsire roimh ré. Íoslódáil an léarscáil ag baint leis an tsiúlóid, ionas go dtaispeánfadh an aip ar d’fhón (‘Google Maps’, ‘AllTrails’, nó a leithéid) do láthair ar an léarscáil nuair nach mbíonn comhartha fóin le fáil.
  4. Bain sult as an tsiúlóid agus d’ullmhúcháin déanta agat!

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

.

.

.

.

.

.

Na Cloig Bhuile Arís!

Na Cloig Bhuile Arís!

Réamhrá

Scríobh Peadar Bairéad (m’athair) alt fiche bliain ó shin ag fágáil slán ag bliain amháin agus ag cur fáilte roimh bhliain eile. Tá an t-alt sin chomh húr agus chomh hoiriúnach sa lá atá inniu ann agus a bhí sé nuair a scríobhadh é. B’fhéidir nach rud maith é sin, mar chinn orainn (an cine daonna) mórán dul chun cinn a dhéanamh san idirlinn, agus táimid ciaptha leis na fadhbanna ceannann céanna fós. Ach bíonn súil le muir agus tá dóchas go smior ionainn. Mar sin, ní stadfaimid riamh ár streachailt i dtreo domhan níos fearr – domhan ina bhfuil an tsíocháin i réim i gcónaí! Agus gan a thuilleadh moille, seo alt Pheadair féin.

Annual Lament

Tá tráth na gclog buile úd tagtha agus imithe uainn arís. Cad iad na cloig atá i gceist agam anseo, an ea?

Na cloig a bhuailtear le bás bliana amháin a chaoineadh, agus le breith bliana úire a chomóradh, agus ní gá dom a chur i gcuimhne dom’ léitheoirí go mbainimse úsáid, bliain i ndiaidh bliana, as línte oiriúnacha as an gcaoineadh breá cumhach, úd, a chum Alfred Lord Tennyson, i gcuimhne a charad, Arthur Hallum, sa bhliain 1841, le bás bliana a chaoineadh, mar sa dán sin, tharla go bhfuil ceathrúna breátha, ag fágáil slán leis an mbliain a bhí ag sleamhnú isteach in umar na staire, agus ag an am céanna, ag fáiltiú roimh an bhliain úr, agus roimh an saol sona séimh a chuirfeadh an bhliain úr chéanna sin ar fáil don chine daonna.  Agus ó tharla go mbeadh sé deacair véarsaí an dáin chéanna sin a shárú le “Ave atque Vale” a chur in iúl, ar an ócáid chumhach seo, shocraigh mé, mar sin, ar úsáid a bhaint as na véarsaí céanna sin, uair amháin eile, leis an ngnó sin a dhéanamh dom.

Atmosphere

Mar sin, breathnaigh mar a chruthaíonn Tennyson atmaisféar oiriúnach don ócáid, le bualadh na gclog buile céanna sin:

“Ring out wild bells to the wild sky,

The flying cloud, the frosty lights.

The year is dying in the night,

Ring out, wild bells, and let him die.”

Sea, clingigí libh a chloig chaointe, nó tá an bhliain ag síothlú i lár na hoíche seo, clingigí libh, agus lig di bás d’fháil. Sin í an teachtaireacht a sheolann an file chugainn, síos thar áirsí na mblianta.

B’fhéidir nárbh í an bhliain ba mheasa fós í, an bhliain sin a d’imigh uainn, ach ag an am céanna, d’fhéadfadh an bhliain úr a bheith i bhfad níos fearr fós. Níl dabht ar domhan, ach gur tharla roinnt mhaith rudaí i rith na bliana sin 2024, arbh fhearr an saol dá n-uireasa. Ní gá dom tagairt a dhéanamh do na tuilte, do na falscaithe, do na creathanna talún, do na cogaí, do na hionsaithe gnéis, do na drugaí, don mhugáil, don fhoréigean, ná do na hoilc eile uilig, a chráigh an cine daonna i rith na bliana atá anois seolta isteach i muileann an ama, an bhliain sin ár dTiarna, 2024.

The Tailor’s farewell!

Agus ó tharla go bhfuil an bhliain chéanna sin síothlaithe anois, is féidir linn sciolladóireacht a dhéanamh uirthi. Sa nath úd na Rómhánach “De Mortuis Nil Nisi Bonum”, níor cuireadh bac ar bith orainn ár rogha rud a rá fúithi, sea, agus is féidir linn beannacht an táilliúra lena shnáthaid bhriste a chur léi.

Ring out the want, the care, the sin,

The faithless coldness of the times.

Ring out, ring out my mournful rhymes,

But ring the fuller minstrel in.

Bíodh sin mar atá, ach is dócha go bhfuil a liosta féin ag chuile dhuine againn de na buanna, agus de na buntáistí, a bhaineamar féin as an mbliain atá anois imithe uainn, nó nach mbíonn dhá thaobh ar chuile scéal. Nach féidir linn uilig smaoineamh ar na caismirtí a socraíodh, ar na fadhbanna a scaoileadh, ar an ocras a sásaíodh, ar an tart a múchadh, ar an bhfaoiseamh a tugadh, agus ar na coireanna a maitheadh le linn na bliana. 

The Thousand Years Of Peace

Ach sin uilig ráite, nach bhfuil chuile dhuine againn ag guí Dé, go mbeidh an bhliain úr seo 2025, i bhfad Éireann níos fearr fós dúinn, ná an fear atá ag éalú uainn.

Ring out old shapes of foul disease,

Ring out the narrowing lust of gold,

Ring out the thousand wars of old,

Ring in the thousand years of peace.

Sea, nach bhfuil chuile dhaonnaí, geall leis, ar thóir na síochána? Agus nach cuimhin linn uilig fís álainn, chorraitheach, Ísáia fáidh, agus nárbh é a chan go fileata faoi laethanta úd na síochána a bhí le teacht. Caithfidh gur mhair sé féin i ré a bhí corraithe go leor, ach faoi anáil Dé, d’éirigh leis féidearthacht eile a leagan os ár gcomhair, mar chine, ré nuair a chuirfí deireadh go deo le troid, agus le cogaíocht; le hár agus le heasaontas; sea agus le trioblóid agus le foréigean. Ní bheadh cogaí, nó fiú a ráflaí ann a thuilleadh, dhéanfaí dearmad de scileanna cogaíochta, agus ní dhéanfaí airm a dhearadh, nó a dhéanamh, i measc daoine feasta…

“Agus buailfidh siad a gclaimhte amach ina soic chéachta,

Agus a sleánna ina gcorráin,

Ní thógfaidh na ciníocha an claíomh in aghaidh a chéile feasta,

Ná ní chleachtfaidís cogadh arís go brách.”

Nach álainn go deo an fhís í sin, a scalann anuas chugainn trí dhorchadas oíche na staire daonna? Sin é mian chroí an duine daonna, agus an tráth seo bliana, guímid arís an tseanghuí, guí úd na nAingeal…

“Glóir do Dhia sna hArda, agus ar talamh, síocháin do lucht a pháirte”.

Utopia not here yet

Ach níl an ré sin buailte linn fós. Níl deireadh fós le cogaí, nó le ráflaí cogaidh, nó níl an ruaig curtha againn ar an ngorta, nó ar na plánna uilig a chéasann, agus a chránn an cine s’againne, ach más ea féin, tá an Réalta Eolais úd ar an spéir, le sinn a threorú, agus a bhrostú, i dtreo Fhís Ísiáia fáidh. Sin an ród atá romhainn, sin an bóthar atá le bualadh againn sa bhliain seo 2025, agus nach é sin an bóthar a thabharfaidh go Tír Tairngire sinn?

Agus muid anois ag seoladh linn isteach sa bhliain úr sin, níl le déanamh agamsa ach athbhliain faoi bhláth, is faoi mhaise, a ghuí oraibh uilig, agus gura seacht fearr a bheas muid uilig bliain ó anocht.

Ring out the old, ring in the new,

Ring happy bells across the snow,

The year is going, let him go.

Ring out the false, ring in the true.

 

Go mbeirimid beo ar an am seo arís.

Stór focal: cumhach, nostalgic; umar, trough; Ave atque Vale, hail and farewell; ag síothlú, dying; sciolladóireacht, scolding; caismirtí, conflicts; faoi anáil Dé, by Divine inspiration; Réalta Eolais, guiding star; Tír Tairngire, the Promised Land 

 .

Nollaig Shona Daoibh!

Nollaig Shona Daoibh!

Bhí áit speisialta i gcroí m’athair (Peadar Bairéad) ag an Nollaig, agus b’fhéile draíochtúil í dó, gan dabht. Spreag sé cuimhní óna óige in Iorras na nIontas i dteannta a mhuintire agus a gcomharsan, san áit ab fhearr dó ar domhan, ag ceiliúradh an chreidimh a bhí chomh tábhachtach agus chomh láidir agus chomh lárnach dó agus dóibh ag an am sin. In ainneoin nach raibh acu ach ón lámh go dtí an béal, agus b’fhéidir dá bhrí sin, bhí pobal na háite an-mhór le chéile agus bhí siad ró-fhial ar fad.

Chuir an Nollaig na páistí go léir faoi dhraíocht, agus is as an draíocht sin a d’eascair fís na Nollag ag Peadar. Fiú agus é fásta agus ag dul in aois, níor chaill sé an fhís shoineanta sin a bhí aige mar pháiste.

Seo, ina fhocail féin, gearrchuntas ar Mhaidin Lá Nollag nuair a bhí Peadar ina ghasúr sna 1920idí, thall in Iorras na nIontas i gContae Mhaigh Eo.

Maidin Lá Nollag

D’fhéadfadh muid dearmad a dhéanamh tamall ar na Stocaí Nollag. Bheadh spórt againn leosan i ndiaidh an Aifrinn… Ach’ First things First’… mar a déarfá.

Ach bhí chuile dhuine ag fáil réidh don Aifreann faoi seo.  Ní raibh aon chaint ar bhricfeasta, nó bhí chuile dhuine againn ag dul ar Aifreann ina throscadh.  Nár dheas caoin é solas an lampa pairifín an mhaidin bheannaithe sin?

 Bhí sé in am bheith ag triall ar an Séipéal anois, mar bhí muintir an bhaile ar a gcois, cheana féin, agus iad ag triall ar an séipéal ina mbuíonta beaga tostacha, agus bhí sé in am dúinne an cleas céanna a dhéanamh.  Ní cuimhin liom báisteach nó sneachta riamh ar mhaidin Nollag; sioc, cinnte; agus spéir lom a bhí lán de réaltóga geala lonracha.  Bhí naofacht agus diagacht rúnda ag baint leis an bhfuacht agus leis na réaltóga.  Bhí láithreacht Dé le mothú iontu.

Chasadh mná an bhaile orainn.  Iad sona, sásta, ag filleadh abhaile ón Aifreann luath, le dul i mbun cócaireachta.  Gé a bhíodh againne don Nollaig, an t-am sin.  Ní raibh an turcaí i mbéal an phobail, an uair úd.  Ní raibh aon chultúr iasachta imithe i bhfeidhm orainn, an tráth sin.  Nós trasatlantach is ea nós an turcaí, nach raibh glactha leis fós in Iorras.

Agus i gcás an tséipéil sin, sa Gheata Mór, ní raibh suíocháin ann ach do shiopadóirí, do mhúinteoirí, agus do dhaoine deisiúla eile an pharóiste, ach d’fhanadh an chosmhuintir ar a gcosa!  Ach nár chuma.  Ba é Teach Dé é, agus fáilte is fiche aige i gcónaí roimh chuile dhuine, pé bocht saibhir é.  Ní raibh de sholas sa séipéal sin ach solas na gcoinnle, na coinnle sin a thug solas bog, buí, órga, dúinn, solas a raibh boige, cineáltas, agus teas, ann, solas a raibh draíocht na sástachta ag baint leis. Deireadh an Aifrinn, agus breacadh an lae, ag teacht i bhfochair a chéile. Bhuel, sin mar is cuimhin liomsa é.

Bheadh an chuid eile den lá faoin tor againn, faoi mar a deireadh Peig Sayers fadó.  Féasta, agus spórt go hoíche againn, agus bí cinnte freisin, go mbeadh a ghuinnín gé féin ag beirt againn, i ndiaidh dúinn slán a fhágáil le gé mhór na Nollag, mar, faraor géar, ní bhíodh ar ghé ar bith ach an dá sciathán! 

Agus nach mbeadh lá fada, tuirsiúil romhainn leis an Dreoilín, an lá dár gcionn?

Nár mhéanar a bheith beo, ach nár neamhaí bheith óg, na laethanta úd fadó, in Iorras thiar, agus go mbeirimid beo ag an am seo arís!

Nollaig na hÓige

Um Nollaig, is na réaltaí ag rince,

Mar a rinc siad i mBeithil fadó,

Filleann chugam smaointe ina dtáinte,

Mar aingil ag canadh a dtráth.

 

An choinneal mhór ghorm ar lasadh

I bhfuinneog na cistineach glé,

Le teaghlach na Maighdine a mhealladh

Trí shioc is trí shneachta na ré.

 

Mo Mham i mbun cácaí is cístí,

Ag fuint is ag bácáil gan stró,

Agus sinne ag spraoi is ag comhrá,

Sa teach beag ceann tuí úd fadó.

 

An tine mhór ghorach dom mhealladh,

Le teas is le bladhairí go hard,

Dom shuaimhniú, dom chiúnú, dom spreagadh,

Lena físeanna geala gan chrá.

 

An dtiocfadh San Nioclás ar chuairt chugainn,

San oíche is an réalt Nollag thuas,

Nó an dtiocfadh an Naí is a Mhamaí,

Nuair a luífeadh an teaghlach faoi shuan?

 

Filleann chugam cuimhní na hóige,

Anocht fhéin, is an aois uaim ar strae,

Is molann an gasúr im chroíse

An leanbh a luigh sa mhainséar.

 

Nollaig shona, agus athbhliain faoi shéan is faoi mhaise, dár léitheoirí uilig.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

.

.

.

.

.

.

An tSiria!

An tSiria!

 “Bíonn deicheanna de bhlianta nuair nach dtarlaíonn dada; agus bíonn seachtainí ina dtarlaíonn deicheanna de bhlianta.” – Vladimir Lenin, bunaitheoir Pháirtí Chumannach na Rúise.

Tháinig deireadh tobann go dtí an cogadh cathartha a bhí ar siúl sa tSiria ón mbliain 2011 – Earrach na nArabach, am a bhí léirsithe agus agóidí ar siúl sa domhan Arabach, an tSiria san áireamh. Sheas an deachtóir Bashar al-Assad an fód an t-am sin. Bhí arm láidir aige agus le cabhair ón Liobáin (agus go háirithe fórsaí Hezbollah), ón Rúis agus ón Iaráin, chuir sé an t-éirí amach faoi chois go brúidiúil. Tuairiscítear gur maraíodh níos mó ná leathmhilliún Siriach agus gur ruaigeadh na milliúin as a gcuid tithe le linn an chogaidh, agus go bhfuil sé milliún teifeach i dtíortha eile dá bharr sin.

Ní raibh an bua aige in aghaidh na reibiliúnach an uair seo. Cén fáth?

Lag Trá Comhghuaillíochtaí!

Bhí gach rud difriúil an t-am seo. Ghearr fórsaí na reibiliúnach tríd an tír mar scian trí im, agus ba ar éigean a chuir an t-arm oifigiúil ina gcoinne in aon chor. Is é an grúpa is mó i measc na reibiliúnach ná “Hayat Tahrir al-Sham” (HTS), grúpa míleatach Ioslamaíoch a bhfuil Abu Mohammad al-Jolani i gceannas air. Cé go bhfuil na grúpaí sin ann ó thús an chogaidh, d’aithin siad laigí ar thaobh Uachtarán Bashar al-Assad, agus go háirithe i gcúpla tír thábhachtach a bhí i gcomhghuaillíocht leis – An Rúis agus an Iaráin. Thapaigh HTS an deis stairiúil sin, agus d’éirigh go hiontach leo. Ach cén fáth nach raibh dé ná deatach ar an Rúis agus an Iaráin an t-am seo?

An Rúis

Chonaic an domhan cá ndeachaigh an deachtóir gránna Bashar al-Assad nuair a d’fhill an feall ar an bhfeallaire. Rinne sé mar a dhéanfadh aon mheatachán sceimhlithe agus theith sé chomh luath agus ab fhéidir leis. Agus cá ndeachaigh sé ach go Moscó, áit ina bhfuil sé slán sábháilte, faoi choimirce an uachtaráin – Vladimir Putin. Beidh siad in ann comhbhrón a dhéanamh le chéile faoi cad a tharla sa tSiria. Bhain na caillteanais ollmhóra ní hamháin do al-Assad, ach do Putin freisin. Mar a dúirt iar-aire gnóthaí eachtracha na hÚcráine Dmytro Kuleba: “Chaith Putin faoin mbus Bashar al-Assad, ionas go mbeadh sé in ann fad a chur leis a chogadh san Úcráin. Tá ganntanas acmhainní air, agus níl sé chomh láidir agus a ligeann sé air féin!” Bhí cúpla focal le rá fiú ag Donald Trump, a dúirt: “Toisc go bhfuil an Rúis chomh cheangailte suas san Úcráin, agus toisc gur chaill sí níos mó ná 600,000 saighdiúir ann, ní raibh sé de chumas aici stad a chur leis an máirseáil tríd an tSiria, tír a chosain siad le blianta anuas.”

Níl aon dabht ach gur léirigh an bua a fuair fórsaí na reibiliúnach ar réimeas al-Assad nach bhfuil ar bun ag Putin taobh amuigh den Rúis ach buaileam sciath.

An Iaráin

Le míonna beaga anuas, níorbh fhéidir leis an Iaráin bac a chur ar oibríochtaí Iosrael. Maraíodh ceannaire polaitiúil Hamas, Ismail Haniyeh, i dTehran. Rinne Iosrael ionsaithe ar timpeall 20 targaid mhíleata san Iaráin. Tar éis feachtas míleata ina n-aghaidh, tá Hamas agus Hezbollah buailte go dona ag Iosrael, agus a gcumhacht mhíleata déghrádaithe. Bhí an Iaráin ag tabhairt tacaíochta do Hamas agus Hezbollah mar bíonn siad ag troid ar a son. Bhí an Iaráin agus Hezbollah ag úsáid na Siria chun airm agus soláthairtí a iompar go dtí an Liobáin. Níl an rogha sin ar fáil acu níos mó, agus mar sin tá an Ais Fhrithbheartaíochta (an Iaráin, an tSiria suas go dtí seo, Hezbollah, Hamas, na Houthi ón Éimin agus cúpla grúpa eile san Iaráic) thíos chomh dona sin, go gceapfá go bhfuil sí marbh. Feicfimid linn.

An tSiria

Cad atá i ndán don tSiria féin? Tá HTS ag iarraidh rialtas idirthréimhseach a chur in áit, le Mohammed al-Bashir mar thaoiseach. Bhí sé ina thaoiseach ar chríocha HTS in iarthuaisceart na tíre roimhe seo. Beidh go leor deacrachtaí ag an taoiseach agus ag HTS cobhsaíocht a bhaint amach don tír.

Tá grúpaí eitneacha éagsúla sa tír: Arabaigh, Coirdigh, Turcánaigh, Asairigh, Airméanaigh, Ciscisigh, Druze, Alawítigh, Yazidigh agus teifigh Phalaistíneacha. Chomh maith leis sin, tá reiligiúin éagsúla ann: Moslamaigh (idir Sunni agus Shia), Alawítigh, Críostaithe, Yazídigh, Ismailigh agus Giúdachas.

Tá drochbhail ar gheilleagar na tíre mar iarsma den chogadh cathartha. Tá an geilleagar ag crapadh le breis is 13 bliain anuas – aon séú chomh mór faoi láthair agus a bhí sé roimh an gcogadh.

Tá breis is leath de dhaonra na tíre díláithrithe, agus meastar go bhfuil cúnamh ag teastáil ó 16.7 milliún duine. Is dídeanaithe nó iarrthóirí tearmainn thart ar 6.3 milliún, agus tá go leor daoine ag iarraidh filleadh abhaile anois.

Is tír straitéiseach í an tSiria sa Mheánoirthear, agus tá teorainneacha aici leis an Tuirc ó thuaidh, an Iaráic san oirthear, an Iordáin ó dheas, agus Iosrael agus an Liobáin san iardheisceart. Beidh an tír in ann tionchar mór a bheith aici ar chothromaíocht na cumhachta sa Mheánoirthear, agus gan dabht beidh leas dílsithe ag go leor tíortha eile sa tSiria dá bhrí sin.

Lámh shocair?

Suas go dtí seo, ní fhaca mé ach cúpla tír atá páirteach sa tSiria – Stáit Aontaithe Mheiriceá agus Iosrael. Ach in ionad cabhair a thabhairt don tír, bhíodar ag buamáil targaidí míleata go trom ann. Cén saghas cabhair í sin? Ní chuireann iompar mar sin an teachtaireacht cheart in iúl don tSiria, nó fiú don domhan mór.  

Ach is féidir tacaíocht a thabhairt don tSiria tríd an ngéibheann. Ba cheart do na tíortha a bhfuil smachtbhannaí acu ar an tSiria iad a mhaolú go luath, agus maoiniú a ghealladh di chun a hinfreastruchtúr a atógáil. Tá géarchéim dhaonnúil sa tír freisin, agus tá cabhair dhaonnúil ag teastáil go géar. Chomh maith leis sin, bheadh sé oiriúnach do na Náisiúin Aontaithe fórsa coimeádta síochána a thabhairt isteach mar bheart eatramhach, go dtí go mbeidh téarnamh marthanach agus cobhsaíocht pholaitíochta le feiceáil sa tír.

Cé gur ábhar dóchais é gur cloíodh réimeas uafásach al-Assad, níl deireadh déanta fós, agus níl ach suíochán leochaileach sa tSiria faoi láthair. Bímis ag súil nach é sin an ciúnas roimh anfa, ach tá sé róluath a rá fós.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

.

.

.

.

.

.

gaGaeilge