O.J. Simpson imithe ar shlí na fírinne

O.J. Simpson imithe ar shlí na fírinne

le | 2024/04/24 | Tuairisc Bháis

O.J. Simpson imithe ar shlí na fírinne

Beagnach 30 bliain ó shin, bhí daoine ar fud an domhain greamaithe dá dteilifís, ag breathnú ar an ‘slow speed chase’ ar shaorbhealaí California Theas, agus O.J. Simpson ag iarraidh éalú ó na póilíní. B’in tús scéal mór a chuirfeadh muintir Stáit Aontaithe Mheiriceá faoi dhraíocht le bliain go leith ar a laghad. Fuair an fear cáiliúil agus mícháiliúil seo bás le hailse ar an 10 Aibreán. Cérbh é an fear sin, agus cén fáth ar tharraing sé an méid sin airde?

O.J.

Rugadh Orenthal James Simpson ar 9 Iúil, 1947 i San Francisco. Thug a aintín an t-ainm Orenthal dó, arbh ainm aisteoir Francach é a thaitin léi. Ag dhá bhliain d’aois, tháinig raicíteas air, rud a d’fhág sé bórach, agus lena chosa dírithe isteach. Níorbh acmhainn dá mháthair teanntáin choise a cheannach dó. Cheangail sí péire bróg le chéile le barra iarainn, agus bhí ar O.J. iad a chaitheamh ar feadh cúpla uair an chloig beagnach gach lá, go dtí go raibh sé cúig bliana d’aois. Thóg a mháthair é agus triúr páistí eile aisti féin, a raibh cónaí orthu i gceantar garbh (Potrero Hill) i San Francisco. Páiste achrannach ba ea é, agus chuaigh sé isteach i ndrong shráide nuair a bhí sé ach trí bliana déag d’aois.

.

“Níor sháraigh mé daoine riamh,” a dúirt sé in agallamh le Playboy i 1976. “Níor bhuail mé ach na boic a raibh sé tuillte acu -ar a laghad uair sa tseachtain, go hiondúil oíche Dé hAoine nó Dé Sathairn. Mura raibh troid ann, ní deireadh seachtaine a bhíodh ann.”

D’imir O.J. peil Mheiriceánach sa mheánscoil, agus nuair a sháraigh sé cúpla curiarracht, tharraing sé aird na spotálaithe tallainne. As sin amach, chuaigh O.J. ó neart go neart. Bhí sé ar cheann de na cúlaithe reatha ab fhearr riamh sa Sraith Náisiúnta Peile (NFL) sna Stáit Aontaithe, agus bhuaigh sé laoch na himeartha (LNI) sa bhliain 1973. D’imir sé do na ‘Buffalo Bills’ agus na ‘San Francisco 49ers’.

Bhí O.J. ina réalta scannáin freisin, fiú nuair a bhí sé ag imirt don NFL. Bhí ról mór aige sa tríológ ‘The Naked Gun’(1988,1991,1994), mar bhleachtaire.

Dúnmharfóir?

In ainneoin a bheith chomh cáiliúil mar pheileadóir agus mar aisteoir, is mar an duine ba mhó a bhí faoin amhras i gcás cúirte a bhfuil cuimhne air sa lá atá inniu ann. Má tá tú os cionn aoise áirithe, is dócha ná a mhalairt go bhfaca tú na póilíní sa tóir ar O.J. ar an teilifís, agus é i gcarr á thiomáint ag a chara, Al Cowlings. Bhí gunna ag O.J., dírithe air féin. Ghabh na póilíní é nuair a shroicheadar a theach. Cúisíodh O.J. as dúnmharú a iarbhean chéile Nicole Brown agus a cara Ron Goldman.

Triail na hAoise

Bhí foireann dlíodóirí ag O.J. a bhí chomh láidir sin gur tugadh ‘The Dream Team’ orthu. Ba iad Robert Kardasian, Robert Shapiro agus Johnnie Cochran baill na foirne sin. Cé go raibh fianaise fhóiréinseach dobhréagnaithe a chuir O.J. ag láthair na coireachta, rinne ionchúisitheoir darb ainm Christopher Darden earráid thubaisteach sa chás cúirte. Tharla na dúnmharaithe ag árasán Nicole Brown, agus tháinig na póilíní ar loirg coise fuilsmeartha ag an láthair sin a bhí ar aon mhéid le loirg coise O.J. féin. Léirigh fianaise DNA ar chúpla braon fola ó láthair na coire go raibh O.J. ag an láthair freisin. Agus fuarthas lámhainn amháin ag an láthair agus an lámhainn eile den péire ag teach O.J., iad smeartha lena chuid fola agus le fuil na beirte íospartach.

In ainneoin na fianaise dosheachanta sin, thit an cás as a chéile nuair a d’iarr Darden ar O.J. na lámhainní a chur air. Ní raibh ach trí fhocal le rá ag O.J. le linn na trialach, agus dúirt sé iad ansin – “tá siad róbheag!” Nuair a bhí Johnnie Cochrane ag déanamh a ráiteas ag deireadh na trialach, is é a dúirt sé ná: “If it doesn’t fit, you must acquit!” Fuarthas neamhchiontach O.J. i ngach cúis.

Karma?

Ach trí bliana ina dhiaidh sin i 1998, sa chúirt shibhialta, rinneadh cinneadh go raibh Simpson freagrach as bás Brown agus Goodman. Gearradh fíneáil $33.5 milliún air. Dúirt O.J. nach raibh an t-airgead aige agus níor íoc sé ach timpeall $300,000 den fhíneáil in iomlán.

Bhí caibidil eile fágtha i scéal O.J., áfach, nuair a cúisíodh é as robáil armtha agus fuadach i Las Vegas in 2007. Cuireadh pianbhreith 33 bliain sa phríosún air. Ach scaoileadh saor é in 2017 ar parúl, tar éis dó naoi mbliana a chaitheamh sa phríosún.

Fuair O.J. Simpson bás mar laoch tite nach raibh gean an phobail air a thuilleadh, agus is deireadh brónach é sin – suaimhneas síoraí dá anam!

.

.

Léirmheas Scannáin: American Fiction

Léirmheas Scannáin: American Fiction

le | 2024/04/17 | Léirmheasanna

Fuair an scannán ‘American Fiction’ duais Oscar sa chatagóir ‘An Script Scannáin is Fearr Cóiriú.’ Tá sé rud beag íorónta, mar is scannán faoi scríbhneoir é an scannán féin. Tá script an scannáin bunaithe ar úrscéal foilsithe i 2001, dar teideal ‘Erasure’, scríofa ag Percival Everett. Is aoir nimhneach atá ann, ag déanamh cur síos ar an mbrú a chuireann an domhan litríochta ar dhaoine nach den chine geal iad cloí le steiréitíopaí cine a léiríonn iad ar bhealach mífhabhrach.

Tá Erroll McDonald, leas-uachtarán agus eagarthóir feidhmiúcháin, ar cheann den líon beag eagarthóirí dubha mór le rá i dtionscal na foilsitheoireachta. Dúirt sé go bhfuil go leor de na téamaí i leabhar Everett díreach chomh húr inniu agus a bhí siad i 2001. Dúirt sé freisin go raibh sé ró-eolach faoin mbealach a roghnaíonn eagarthóirí agus foilsitheoirí geala scéalta a threisíonn steiréitíopaí faoi dhaoine dubha, seachas scéalta a léireodh iad mar ghnáthdhaoine, cosúil le gach uile dhuine eile.

An Plota

Scríbhneoir acadúil agus Ollamh sna daonnachtaí is é Thelonious ‘Monk’ Ellison (Jeffrey Wright). Ach níl sé sásta sa ról agus cuireann sé a thuairimí conspóideacha in iúl dá mhic léinn go neamhbhalbh, beag beann ar na hiarmhairtí. Déantar gearáin le húdaráis na hOllscoile faoi na rudaí gránna a dúirt Monk sa rang, agus socraíonn a bhainisteoirí saoire gan pá a thabhairt dó. Téann Monk abhaile go Bostún, agus mar is scríbhneoir é, freastalaíonn sé ar fhéile leabhar atá ar siúl ann. Ritheann cúpla rud le Monk agus é ag freastal ar an bhféile. Ar an gcéad dul síos, níl a scríbhinní ag teacht leis atá á lorg ag an margadh leabhar ó scríbhneoirí dubha cosúil leis. Agus cad atá á lorg ag an margadh leabhar? Daoine dubha i róil steiréitipiciúla agus droch-chaint na sráide á labhairt acu ina dteanga choiteann. Is léir é seo ón úrscéal ‘We’s Lives in Da Ghetto,’ úrscéal scríofa ag an sár-réalta Sintara Golden (Issa Rae). Nuair a léann Sintara amach sliocht as a leabhar, feiceann Monk na mná bána meánaosta sa lucht féachana ag sméideadh mar chomhartha aontaithe.

Tuigeann Monk freisin, in ainneoin go bhfuil drogall air dul i dteagmháil lena theaghlach, go bhfuil siad ag streachailt ar go leor bealaí agus go bhfuil sé tábhachtach dó a bheith ann agus cabhair a thabhairt dóibh in am a ngátar – go háirithe ós rud é go bhfuil galar Alzheimer ar a mháthair, Agnes (Leslie Uggams).

Chun a mhíshástacht agus a fhrustrachas a léiriú, suíonn Monk síos oíche amháin agus tosaíonn sé ag scríobh leabhair. Is é teideal an leabhar ná ‘My Pafology’, scéal faoi dhronga agus gunnaí, agus drochdhaoine dubha. Scríobhann sé an leabhar faoin ainm cleite ‘Stagg R. Leigh.’ Mar nach bhfuil Monk in ann a aghaidh a thaispeáint mar Stagg agus é i dteagmháil le foilsitheoirí éagsúla, ligeann sé air féin gur coirpeach é atá ag éalú ón dlí, nach bhfuil in ann freastal ar chruinnithe go pearsanta. Ansin, tarlaíonn rud nach raibh sé ag súil leis ar chor ar bith. Nuair a sheoltar an lámhscríbhinn amach, tugann ceann de na foilsitheoirí móra tairiscint dó atá deacair a dhiúltú – $750,000! Cé nach dteastaíonn uaidh é a ghlacadh, níl an dara rogha aige, mar tá cúram leighis de dhíth ag a mháthair. Ansin ainmnítear a leabhar do mhórdhuais agus bíonn an-rath go deo air.

Conclúid

Oibríonn an scéal ar dhá leibhéal, ar dtús mar léirmheas ar na brúnna curtha ar dhaoine dubha ag obair sna healaíona. Ag an am céanna, feiceann tú saol Monk agus a theaghlach go soiléir. Is ollamh é féin, is cliniceoir í a dheirfiúr agus is máinlia plaisteach é a dheartháir – ag tabhairt droim láimhe leis na steiréitíopaí cine á scaipeadh ag na meáin. Cruthaíonn an dá leibhéal sin atá in éadan a chéile an t-uafás teannais sa scannán. Agus taispeánann sé go soiléir freisin nach bhfuil bunús dá laghad leis na steiréitíopaí a gcreideann roinnt mhaith daoine iontu.

Tá an aisteoireacht thar barr sa scannán, agus Jeffrey Wright dochreidte i ról Monk. Braitheann tú a fhrustrachas agus a phian an t-am go léir, fiú amháin agus go háirithe b’fhéidir, nuair a bhíonn an-rath aige mar údar.

Mholfainn an scannán seo gan cheist. Scalann sé solas uilíoch ar ábhar tromchúiseach, ach pléitear an t-ábhar ar bhealach spraíúil agus siamsúil.

.

.

.

Stoirm Pholaitíochta

Stoirm Pholaitíochta

le | 2024/04/10 | Cúrsaí Reatha, Nuacht Idirnáisiúnta, Nuacht Náisiúnta, Polaitíocht

Stoirm Pholaitíochta

Is comhtharlúint é go raibh colún agam le déanaí dar teideal ‘Saint gan Staonadh’, ag plé ar mhí-úsáid chumhachta i réimsí éagsúla – réimse na polaitíochta san áireamh. Léigh mé nuacht le déanaí a chuir idir iontas agus déistin orm – bhí ceannaire an DUP, Sir Jeffrey Donaldson, éirithe as a phost, agus é cúisithe as líomhaintí gnéis ‘stairiúla’. An chéad smaoineamh a bhí agam ná ‘dochreidte’! Ach ansin, tháinig ábhar mo cholún ar ais dom, agus ansin cheap mé go mb’fhéidir nach raibh sé chomh dochreidte sin tar éis an tsaoil. Tarlaíonn rudaí cosúil leis sin go minic sna Stáit Aontaithe, agus de ghnáth, tar éis do pholaiteoirí na cúisimh a shéanadh, faoi dheireadh ciontaítear iad den chuid is mó. Cé nach bhfuil cuma rómhaith ar chás Jeffrey Donaldson, fágaimis don chúirt obair amach an ciontach é. Beag beann ar sin, beidh ar pholaiteoirí sa Tuaisceart dul i ngleic le tírdhreach nua polaitíochta gan mhoill, agus b’fhéidir fís nua a chumadh sa phróiseas sin. Beidh cobhsaíocht pholaitíochta idir dhá cheann na meá, agus deacair go leor anois a thuaradh céard a tharlóidh. San idirlinn, cé hé Jeffrey Donaldson, agus cad iad na himpleachtaí ag baint le ceannaireacht nua an DUP?

Jeffrey Donaldson

I 1968, mar urlabhraí an bhinse tosaigh i Rialtas na Breataine, thug Enoch Powell óráid chonspóideach faoi ‘Aibhneacha Fola’, ag gríosú a lucht leanúna chun fuatha in aghaidh daoine de chine daite. De dheasca a óráide, tugadh bata is bóthar dó mar urlabhraí, ach d’fhan sé mar bhall den Pháirtí Coimeádach, nach raibh fáilte roimhe, go dtí 1974. I mí Dheireadh Fómhair 1974, fuair Powell dídean sa Pháirtí Aontachtach Uladh (UUP) agus na dílseoirí ag cur síos air mar fháidh agus ansin toghadh é mar MP sa Dún Theas. Dúirt Powell in óráid amháin go dteipeann gach gairmréim pholaitiúil sa deireadh – rud a bhí ar eolas go maith aige féin.

Maraíodh col ceathrar Jeffrey, Samuel Donaldson, i bpléasc de chuid an IRA i 1970, nuair a bhí sé ag obair don Chonstáblacht Ríoga Uladh (RUC). Spreag sé sin Jeffrey Donaldson chun saoil pholaitiúil.

Chuir Jeffrey Donaldson tús lena ghairmréim pholaitiúil féin timpeall 40 bliain ó shin mar ghníomhaire toghlaigh do Enoch Powell ó 1983 go 1985. I 1985, thosaigh sé ag obair mar chúntóir pearsanta d’iarcheannaire Pháirtí Aontachtach Uladh James Molyneaux.

I 1997, nuair a d‘éirigh an tUasal Molyneaux as a phost, d’éirigh le Jeffrey Donaldson suíochán i nGleann an Lagáin a ghlacadh. I 2003, i measc a fhreasúra in aghaidh Chomhaontú Aoine an Chéasta agus ceannaireacht David Trimble, d’fhág sé an UUP agus chláraigh sé leis an DUP in éineacht le hArlene Foster. Ceapadh é mar cheannaire an DUP i 2021, tar éis do Edwin Poots éirí as an bpost gan ach trí seachtaine aige sa ról.

Mar cheannaire an DUP, rinne Jeffrey Donaldson baghcat dhá bhliain ar institiúidí polaitiúla Thuaisceart Éireann i Stormont, mar agóid faoi shocruithe trádála iar-Brexit. Tar éis idirbheartaíochtaí fada, d’aontaigh an DUP filleadh ar Stormont i mí Feabhra, 2024, tar éis comhaontú nua a fháil agus sraith dearbhuithe maidir le seasamh bunreachtúil Thuaisceart Éireann laistigh den Riocht Aontaithe. Tharla na líomhaintí tromchúiseacha do Jeffrey Donaldson agus é i mbarr a réime. Maidir lena bhí le rá ag a mheantóir, Enoch Powell – go dteipeann gach gairmréim pholaitiúil sa deireadh – is cosúil go dtiocfaidh an tuar faoin tairngreacht i gcás Jeffrey Donaldson.

Cad a dhéanfar anois?

Nuair a tháinig na líomhaintí chun solais, chuir oifigigh pháirtí an DUP Jeffrey Donaldson ar fionraí ón bpáirtí agus ceapadh an leascheannaire Gavin Robinson d’aon ghuth mar cheannaire eatramhach. Is é an tUasal Robinson an MP do Bhéal Feirste Thoir agus rinneadh leascheannaire an DUP de i mí an Mheithimh 2023. Is iar-Ardmhéara Bhéal Feirste é agus toghadh don pharlaimint den chéad uair é in 2015. Tá a sheasamh polaitiúil beagnach mar an gcéanna le seasamh Jeffrey Donaldson, agus reáchtáil sé feachtas rathúil ceannaireachta dó i 2021.

Dar le Sinn Féin agus an DUP, níl aon riosca do chobhsaíocht pholaitíochta an Tuaiscirt. Cé nach gcreidim go bhfuil sé sin fíor, tuigim gurb é sin an rud is fearr dóibh a rá. Tá an t-éiceachóras pholaitiúil leochaileach anois, agus éasca a bhriseadh. Níl an dúch tirim fós ar chinneadh Jeffrey Donaldson stad a chur le baghcat Stormont, cinneadh nach raibh tacú láidir aige sa DUP. Seans maith go dtapódh iad atá in aghaidh na cinniúna sin an deis é a athoscailt agus céim ar gcúl a thabhairt. Ar an taobh eile den argóint, tá brú mór ar an DUP gan dul ar ais go córas mífheidhmiúil sa Tuaisceart, córas ina mbíonn gach duine thíos leis, a lucht leanúna san áireamh.

Bímis go léir ag súil go mbeidh ciall agus guaim bheag ag gach páirtí polaitiúil sa Tuaisceart agus go háirithe ag an DUP in uair na cinniúna seo, agus sa tslí sin go bhfanfaidh an tsíocháin i réim. Mar is eol dúinn go léir, ní féidir linn go deo talamh slán a dhéanamh den staid pholaitiúil, go háirithe sa Tuaisceart!

.

Nicholas Winton!

Nicholas Winton!

le | 2024/04/03 | Léirmheasanna, Pearsanta, Tuairim

Nicholas Winton!

Tá dlúthchara againn darb ainm Debbie. Sa bhliain 1939, bhí a máthair Marianne Schorsch ach cúig bliana déag d’aois nuair a cuireadh ar bord traenach speisialta (kindertransport) í agus í i mbaol báis ó na Naitsithe. Ba é Sasanach darb ainm Nicholas Winton a d’eagraigh an turas éalaithe do Marianne agus na céadta páistí eile, chun iad a shábháil ó na Naitsithe. Cé go bhfuil Marianne ar shlí na fírinne anois, bhí aithne ag mo bhean chéile agus mé féin ar an mbean shéimh sin le blianta anuas.

Cuireadh speisialta

An tseachtain seo caite, thug Debbie cuireadh dúinn dul chuig an bpictiúrlann agus an scannán ‘One Life’ a fheiceáil le chéile, scannán faoi Nicholas Winton agus an ‘kindertransport’. Ghlacamar leis an gcuireadh gan smaoineamh, agus chuaigh an scannán i bhfeidhm go mór orainn.

One Life

Baincéir agus daonchara ba é an Nicholas Winton, a rugadh i Londain i 1909. Ba de shliocht Giúdach é, agus tháinig a thuismitheoirí féin ar imirce go Sasana ón nGearmáin ag tús an fichiú haois.

Ag tús an scannáin, feiceann tú Winton (Anthony Hopkins) sa bhliain 1987, mar sheanfhear. Tá sé ag iarraidh fáil réidh leis an tranglam ina oifig bhaile. Tá cás leathair sa chófra ach níl aon fhonn air é a oscailt. Táimid fiosrach ina thaobh, nuair a scuabtar siar muid go tobann go Prág i 1939. Feicimid Winton óg ann (Johnny Flynn) agus anchaoi na bpáistí sa chathair ag bogadh a chroí, ionas go ndéanann sé cinneadh cuidiú leo. Tá dream beag Sasanach i bPrág cheana féin, ag iarraidh cabhair a thabhairt do theifigh pholaitiúla éalú go Sasana. Cuireann Winton ina luí orthu cabhair a thabhairt dó, agus síorthroid in éadan an mhaorlathais atá ann. Bíonn orthu páipéarachas le cur i gcríoch agus víosaí a fháil do na páistí. Ansin, bíonn taistil le heagrú, agus teaghlaigh óstacha a fháil dóibh. Agus ar ndóigh, bíonn orthu airgead a bhailiú chun íoc as gach rud. Déanann Winton agus an fhoireann i bPrág gaisce. Ach ní hamháin iadsan! Bíonn máthair Winton (Helena Bonham Carter) gníomhach freisin agus ní thógann sí ‘níl’ mar fhreagra ó na hoifigigh a bhfuil an chumhacht acu na próisis a ghiorrú! Tá béim láidir ar Winton agus na páistí, agus mar sin níl léiriú mór ar chruálacht an réimis Naitsíoch, ach go hindíreach, nuair a fheiceann tú na Naitsithe ag fáil réidh leis an naoú traein a d’eagraigh Winton. Níor éirigh leis an traein imeacht, mar chuir na Naitsithe deireadh leis sin. Mhothaigh Winton ciontach as sin an chuid is mó dá shaol, mar bhí a fhios aige gur cailleadh formhór na bpáistí.

Ag léim ar aghaidh caoga bliain, feiceann tú Winton mar sheanfhear arís. Go dtí sin, níor labhair Winton faoina pháirt i dtarrtháil na leanaí. Níl a fhios ag a bhean chéile Grete faoi, go dtí go bhfeiceann sí an seanleabhar sa chás leathair. Tá sé líonta le grianghraif, litreacha ó na teaghlaigh agus ainmneacha na bpáistí. Tógann sí an leabhar do Elisabeth Maxwell, taighdeoir Uileloscadh, agus bean chéile Robert Maxwell. Nuair a chloiseann Robert faoi Winton, foilsíonn sé alt ina nuachtán ‘Sunday People’, a bhfuil an clár speisialta ‘That’s Life’ mar thoradh air. Tógann na meáin “Britain’s Schindler” ar Winton, ag tagairt don fhear gnó Gearmánach Oskar Schindler, a shábháil 1,200 Giúdach ón Uileloscadh.

In eagrán suntasach de 1988 de chlár teilifíse an BBC ‘That’s Life’, suíonn Winton sa lucht féachana nuair a thosaíonn an t-óstach teilifíse, Esther Rantzen, ag caint faoina tharrtháil ar leanaí Seiceacha i 1939. Agus an ceamara ag brú os cionn an lucht féachana, tosaíonn aíonna ag seasamh suas – is iad seo cuid de na leanaí (aosta anois) ar tharrtháil Winton iad. Is é seo an chéad uair a fheiceann siad Winton le caoga bliain anuas. Faoi dheireadh, tuigeann Winton an tábhacht ag baint leis atá déanta aige. Faoi dheireadh freisin, bíonn sé in ann déileáil leis an gciontacht agus leis an mbrón a d’iompair sé le caoga bliain anuas faoin naoú traein.

Onóracha

Fuair Nicholas Winton litir bhuíochais ó Ezer Weizman, nach maireann, iar-uachtarán Stát Iosrael. Rinneadh saoránach oinigh de Phrág de freisin. Sa bhliain 2002, rinne an Bhanríon Eilís II ridire de Winton as a chuid seirbhísí don chine daonna. D’ainmnigh Rialtas na Breataine é mar Laoch Uileloscadh na Breataine i 2010. Tá dealbh tiomnaithe dó taobh amuigh de phríomhstáisiún traenach Phrág a nochtadh i 2009. Ar deireadh, bhronn Poblacht na Seice Ord an Leoin Bháin ar Winton i 2014 as a tharrtháil ar na leanaí Seiceacha.  

An Traein Winton

Ar 1 Meán Fómhair 2009 thóg traein speisialta an bhunbhealaigh kindertransport. Chuaigh Winton, in éineacht le marthanóirí agus a dteaghlaigh ar an turas céanna agus a rinne siad seachtó bliain roimhe seo i 1939. Bhí Marianne agus Debbie ar an traein seo agus b’ócáid an-speisialta dóibh í. Is cuimhin le Debbie an ócáid sin, a thug tuiscint nua di faoi cad a tharla. Thuig sí rud eile freisin: Fiú i nduibheagán an éadóchais, níl deireadh caillte fós. Is í féin cruthúnas beo beathach ar sin!

.

.

Tuairisc ó Mheiriceá – An Searmanas Seamróige!

Tuairisc ó Mheiriceá – An Searmanas Seamróige!

le | 2024/03/27 | Cúrsaí Reatha, Nuacht Idirnáisiúnta, Nuacht Náisiúnta, Polaitíocht

Tuairisc ó Mheiriceá – An Searmanas Seamróige!

Bhí go leor daoine in Éirinn ag éileamh go gcuirfí an cruinniú idir an Taoiseach Leo Varadkar agus Uachtarán na Stát Aontaithe Joe Biden ar ceal mar agóid i gcoinne na tacaíochta á tabhairt ag Stáit Aontaithe Mheiriceá (SAM) d’Iosrael i rith a hionsaithe uafásaigh in Gaza. Maraíodh níos mó ná 30,000 duine ann, agus formhór dóibh ina sibhialtaigh. Maraítear timpeall 250 duine ar an meán gach lá sa Stráice – sé huaire níos mó ná sa chogadh in Úcráin. Ní féidir aon leithscéal a dhéanamh don ár agus argain atá ar siúl in Gaza – an tUileloscadh san áireamh. Is gá stop a chur leis gan mhoill. Is náire saolta é seo, agus tá milleán indíreach ar SAM, mar is áisitheoir iad. Chomh maith le cúnamh airgeadais agus míleata, cuireann SAM tacaíocht pholaitiúil ar scála mór ar fáil d’Iosrael freisin. D’úsáid SAM a gceart crosta i 83 rún ó Chomhairle Slándála na Náisiún Aontaithe. Bhí 42 dóibh sin in aghaidh cáineadh a dhéanamh in aghaidh Iosrael agus an ceann is déanaí (ar an 18 Deireadh Fómhair 2023) in aghaidh sosa dhaonnúil sa Stráice Gaza.

Tar éis a mhachnamh a dhéanamh, bheartaigh Varadkar ar an gcuairt a dhéanamh go Washington, in ionad droim láimhe a thabhairt do Biden. Bhí rún daingean aige seasamh láidir a chur in iúl do Biden, ag cáineadh polasaithe an rualoiscthe atá á gcur i bhfeidhm ag Iosrael, agus go bhfuil sé do-ghlactha don domhan thiar tacaíocht a thabhairt d’Iosrael maidir leis na polasaithe céanna.

An Searmanas Seamróige

D’fhreastal Varadkar ar na himeachtaí ag ceiliúradh Lá Fhéile Pádraig. Cuid thábhachtach den cheiliúradh is é cuairt an Taoisigh ar an Teach Bán chun comhrá a dhéanamh le hUachtarán na Stát Aontaithe, duine le duine. Is mór an phribhléid é sin, agus níl aon tír eile agus go háirithe tír bheag, in ann seans mar sin a bheith aici, bliain i ndiaidh bliana. Dá bhrí chomh tábhachtach is atá sé, bhí mé an-sásta nár chuir Varadkar an cruinniú bliantúil sin ar ceal. Chomh maith leis sin, nach bhfuil sé níos fearr comhrá deacair a bheith againn, in ionad baghcat a dhéanamh?

Bhí comhrá príobháideach ag an mbeirt ar dtús, ag plé go leor ábhar. Thug Biden agus Varadkar óráidí ansin. Dúirt Varadkar go neamhbhalbh gurb í an fhadhb atá ag muintir na hÉireann ná go bhfuil SAM ag tabhairt tacaíochta míleata do na hIosraelaigh fós, in ainneoin cad atá a dhéanamh ag fórsaí míleata Iosrael (IDF) in Gaza. Ag an am céanna, ghlac sé go raibh SAM ag obair go dian ag iarraidh sos comhraic a chur i bhfeidhm in Gaza. Is suimiúil é gur aontaigh Biden le gach rud a dúirt Varadkar, ach ní briathra a dhearbhaíonn ach gníomh, agus tagann focail agus gníomhartha Biden salach ar a chéile, suas go dtí seo.

Seo cúpla sliocht as óráid Varadkar:

“Beagnach 250 bliain ó shin, bhí Éireannaigh libh sa Chogadh Saoirse Mheiriceá. 100 bliain ó shin go díreach, ba iad na Stáit Aontaithe ar an gcéad tír a thug aitheantas foirmiúil do Stát nua-neamhspleách na hÉireann agus a bhunaigh caidreamh taidhleoireachta.”

“Agus anocht, déanaimis go léir machnamh ar fhocail an Uachtaráin Kennedy nuair a d’impigh sé orainn ‘obair na síochána is tábhachtaí’ a dhéanamh chun na daoine laga agus na daoine beaga a chosaint, mar a dúirt sé i bParlaimint na hÉireann: ‘ó Chorcaigh go dtí an Congó, ó Ghaillimh go Stráice Gaza’.

“A Uachtaráin, mar is eol duit, tá muintir na hÉireann an-bhuartha faoin tubaiste atá ag titim amach roimh ár súile in Gaza. Agus mé ag taisteal an domhain, cuireann ceannairí ceist orm go minic cén fáth atá an oiread sin comhbhá ag na hÉireannaigh do mhuintir na Palaistíne. Tá an freagra simplí: feicimid ár stair ina súile. Scéal díláithrithe agus díshealbhaithe, féiniúlacht náisiúnta a ceistíodh agus a diúltaíodh, eisimirce éigeantach, leithcheal, agus anois – ocras.

Mar sin tacaímid le d’obair agus obair do riaracháin, chun sos cogaidh dhaonnúil a bhaint amach agus chun spás a chruthú do shíocháin bhuan.

Tá bia, leigheas agus foscadh ag teastáil go géar ag muintir Gaza. Ach go háirithe is gá dóibh go stopadh na buamaí. Caithfidh sé seo stopadh. Ar an dá thaobh. Na gialla tógtha ar ais abhaile. Agus faoiseamh daonnúil ceadaithe teacht isteach.

Ní mór d’Iosrael a chinneadh géarchúiseach a fhreaschur maidir le hionradh talún i Rafah.

Agus tar éis 100 bliain d’fhoréigean, mar a dúirt tú, is í an t-aon slí slándála chun cinn ná dhá stát síochánta agus ceannasach a bheith ann, taobh le taobh.

Tá Éire réidh le stát Palaistíneach a aithint le comhpháirtithe den mheon céanna ag an am ceart ó thaobh na síochána de.

A Uachtaráin, feicimid stair Iosrael inár súile freisin. Diaspóra a raibh a chroí in Éirinn glúin i ndiaidh glúine. Náisiúnstát athshaolaithe. Agus athbheochan na teanga.

Creidim gur féidir a bheith ar son Iosrael agus ar son na Palaistíne agus creidim go gcreideann tusa mar an gcéanna.

Toisc go bhfuil stádas comhionann ag saol linbh Palaistíneach agus atá ag saol linbh Iosraelach.

Agus go bhfuil uaillmhian mhuintir na Palaistíne a dtír dhúchais féin a bheith acu, Stát lán-chuimsitheach i dtír a sinsir, ar comhchéim le stát a bheith ag muintir Iosrael.

Creidim freisin go bhfuil ceachtanna ar féidir a bhaint as ár bpróiseas síochána féin in Éirinn. Coincheap cothrom measa agus tábhacht an chaidrimh go háirithe.

Agus freisin ról ríthábhachtach Mheiriceá, a thug cathaoirleach dár gcainteanna síochána, an Seanadóir George Mitchell. Bhí rúnaíocht bhuan ann bunaithe ar mhuinín agus ar mhaoirseacht Mheiriceá.”

Conclúid

Insíonn óráid an Taoisigh a scéal féin, agus ceapaim go n-aontaímid go léir leis a bhí le rá aige le Biden. Ceapaim go bhfuil rudaí ag dul sa treo ceart ach ar luas seilide. Ach ceapaim freisin nár comhtharlúint é go bhfuil níos mó ag tarlú i ndiaidh an chruinnithe eatarthu ná mar a bhí roimhe. Is lóchrann beag dóchais é sin, agus b’fhéidir go bhfuil seainsín beag ann go mbeidh sos cogaidh in Gaza roimh i bhfad.

Mar fhocal scor, tá sé fógartha ag Varadkar go mbeidh sé ag éirí as a ról mar Thaoiseach agus mar cheannaire ar Fhine Gael. “Tar éis seacht mbliana, ní mé an duine is fearr don phost níos mó,” a dúirt sé.  Go n-éirí do shaothar leat, a Leo!  

.

gaGaeilge
gaGaeilge en_USEnglish