Tuairisc ó Mheiriceá – An Searmanas Seamróige!

Tuairisc ó Mheiriceá – An Searmanas Seamróige!

le | 2024/03/27 | Cúrsaí Reatha, Nuacht Idirnáisiúnta, Nuacht Náisiúnta, Polaitíocht

Tuairisc ó Mheiriceá – An Searmanas Seamróige!

Bhí go leor daoine in Éirinn ag éileamh go gcuirfí an cruinniú idir an Taoiseach Leo Varadkar agus Uachtarán na Stát Aontaithe Joe Biden ar ceal mar agóid i gcoinne na tacaíochta á tabhairt ag Stáit Aontaithe Mheiriceá (SAM) d’Iosrael i rith a hionsaithe uafásaigh in Gaza. Maraíodh níos mó ná 30,000 duine ann, agus formhór dóibh ina sibhialtaigh. Maraítear timpeall 250 duine ar an meán gach lá sa Stráice – sé huaire níos mó ná sa chogadh in Úcráin. Ní féidir aon leithscéal a dhéanamh don ár agus argain atá ar siúl in Gaza – an tUileloscadh san áireamh. Is gá stop a chur leis gan mhoill. Is náire saolta é seo, agus tá milleán indíreach ar SAM, mar is áisitheoir iad. Chomh maith le cúnamh airgeadais agus míleata, cuireann SAM tacaíocht pholaitiúil ar scála mór ar fáil d’Iosrael freisin. D’úsáid SAM a gceart crosta i 83 rún ó Chomhairle Slándála na Náisiún Aontaithe. Bhí 42 dóibh sin in aghaidh cáineadh a dhéanamh in aghaidh Iosrael agus an ceann is déanaí (ar an 18 Deireadh Fómhair 2023) in aghaidh sosa dhaonnúil sa Stráice Gaza.

Tar éis a mhachnamh a dhéanamh, bheartaigh Varadkar ar an gcuairt a dhéanamh go Washington, in ionad droim láimhe a thabhairt do Biden. Bhí rún daingean aige seasamh láidir a chur in iúl do Biden, ag cáineadh polasaithe an rualoiscthe atá á gcur i bhfeidhm ag Iosrael, agus go bhfuil sé do-ghlactha don domhan thiar tacaíocht a thabhairt d’Iosrael maidir leis na polasaithe céanna.

An Searmanas Seamróige

D’fhreastal Varadkar ar na himeachtaí ag ceiliúradh Lá Fhéile Pádraig. Cuid thábhachtach den cheiliúradh is é cuairt an Taoisigh ar an Teach Bán chun comhrá a dhéanamh le hUachtarán na Stát Aontaithe, duine le duine. Is mór an phribhléid é sin, agus níl aon tír eile agus go háirithe tír bheag, in ann seans mar sin a bheith aici, bliain i ndiaidh bliana. Dá bhrí chomh tábhachtach is atá sé, bhí mé an-sásta nár chuir Varadkar an cruinniú bliantúil sin ar ceal. Chomh maith leis sin, nach bhfuil sé níos fearr comhrá deacair a bheith againn, in ionad baghcat a dhéanamh?

Bhí comhrá príobháideach ag an mbeirt ar dtús, ag plé go leor ábhar. Thug Biden agus Varadkar óráidí ansin. Dúirt Varadkar go neamhbhalbh gurb í an fhadhb atá ag muintir na hÉireann ná go bhfuil SAM ag tabhairt tacaíochta míleata do na hIosraelaigh fós, in ainneoin cad atá a dhéanamh ag fórsaí míleata Iosrael (IDF) in Gaza. Ag an am céanna, ghlac sé go raibh SAM ag obair go dian ag iarraidh sos comhraic a chur i bhfeidhm in Gaza. Is suimiúil é gur aontaigh Biden le gach rud a dúirt Varadkar, ach ní briathra a dhearbhaíonn ach gníomh, agus tagann focail agus gníomhartha Biden salach ar a chéile, suas go dtí seo.

Seo cúpla sliocht as óráid Varadkar:

“Beagnach 250 bliain ó shin, bhí Éireannaigh libh sa Chogadh Saoirse Mheiriceá. 100 bliain ó shin go díreach, ba iad na Stáit Aontaithe ar an gcéad tír a thug aitheantas foirmiúil do Stát nua-neamhspleách na hÉireann agus a bhunaigh caidreamh taidhleoireachta.”

“Agus anocht, déanaimis go léir machnamh ar fhocail an Uachtaráin Kennedy nuair a d’impigh sé orainn ‘obair na síochána is tábhachtaí’ a dhéanamh chun na daoine laga agus na daoine beaga a chosaint, mar a dúirt sé i bParlaimint na hÉireann: ‘ó Chorcaigh go dtí an Congó, ó Ghaillimh go Stráice Gaza’.

“A Uachtaráin, mar is eol duit, tá muintir na hÉireann an-bhuartha faoin tubaiste atá ag titim amach roimh ár súile in Gaza. Agus mé ag taisteal an domhain, cuireann ceannairí ceist orm go minic cén fáth atá an oiread sin comhbhá ag na hÉireannaigh do mhuintir na Palaistíne. Tá an freagra simplí: feicimid ár stair ina súile. Scéal díláithrithe agus díshealbhaithe, féiniúlacht náisiúnta a ceistíodh agus a diúltaíodh, eisimirce éigeantach, leithcheal, agus anois – ocras.

Mar sin tacaímid le d’obair agus obair do riaracháin, chun sos cogaidh dhaonnúil a bhaint amach agus chun spás a chruthú do shíocháin bhuan.

Tá bia, leigheas agus foscadh ag teastáil go géar ag muintir Gaza. Ach go háirithe is gá dóibh go stopadh na buamaí. Caithfidh sé seo stopadh. Ar an dá thaobh. Na gialla tógtha ar ais abhaile. Agus faoiseamh daonnúil ceadaithe teacht isteach.

Ní mór d’Iosrael a chinneadh géarchúiseach a fhreaschur maidir le hionradh talún i Rafah.

Agus tar éis 100 bliain d’fhoréigean, mar a dúirt tú, is í an t-aon slí slándála chun cinn ná dhá stát síochánta agus ceannasach a bheith ann, taobh le taobh.

Tá Éire réidh le stát Palaistíneach a aithint le comhpháirtithe den mheon céanna ag an am ceart ó thaobh na síochána de.

A Uachtaráin, feicimid stair Iosrael inár súile freisin. Diaspóra a raibh a chroí in Éirinn glúin i ndiaidh glúine. Náisiúnstát athshaolaithe. Agus athbheochan na teanga.

Creidim gur féidir a bheith ar son Iosrael agus ar son na Palaistíne agus creidim go gcreideann tusa mar an gcéanna.

Toisc go bhfuil stádas comhionann ag saol linbh Palaistíneach agus atá ag saol linbh Iosraelach.

Agus go bhfuil uaillmhian mhuintir na Palaistíne a dtír dhúchais féin a bheith acu, Stát lán-chuimsitheach i dtír a sinsir, ar comhchéim le stát a bheith ag muintir Iosrael.

Creidim freisin go bhfuil ceachtanna ar féidir a bhaint as ár bpróiseas síochána féin in Éirinn. Coincheap cothrom measa agus tábhacht an chaidrimh go háirithe.

Agus freisin ról ríthábhachtach Mheiriceá, a thug cathaoirleach dár gcainteanna síochána, an Seanadóir George Mitchell. Bhí rúnaíocht bhuan ann bunaithe ar mhuinín agus ar mhaoirseacht Mheiriceá.”

Conclúid

Insíonn óráid an Taoisigh a scéal féin, agus ceapaim go n-aontaímid go léir leis a bhí le rá aige le Biden. Ceapaim go bhfuil rudaí ag dul sa treo ceart ach ar luas seilide. Ach ceapaim freisin nár comhtharlúint é go bhfuil níos mó ag tarlú i ndiaidh an chruinnithe eatarthu ná mar a bhí roimhe. Is lóchrann beag dóchais é sin, agus b’fhéidir go bhfuil seainsín beag ann go mbeidh sos cogaidh in Gaza roimh i bhfad.

Mar fhocal scor, tá sé fógartha ag Varadkar go mbeidh sé ag éirí as a ról mar Thaoiseach agus mar cheannaire ar Fhine Gael. “Tar éis seacht mbliana, ní mé an duine is fearr don phost níos mó,” a dúirt sé.  Go n-éirí do shaothar leat, a Leo!  

.

Go raibh míle maith agaibh!

Go raibh míle maith agaibh!

le | 2024/03/20 | Cúrsaí Reatha, Nuacht Idirnáisiúnta, Nuacht Náisiúnta

Go raibh míle maith agaibh!

Bhí mé an-bhródúil as mo chomhthíreach Cillian Murphy aréir, nuair a bhuaigh sé Oscar don Aisteoir Fireann is Fearr ag Gradaim an Acadaimh in Los Angeles – is é Cillian an chéad fhear riamh a rugadh in Éirinn a rinne an t-éacht seo. Nílim in ann fiú a shamhlú cé chomh bródúil is atá muintir Chorcaí as, agus muintir Chorca Dhuibhne freisin, áit ina bhfuil teach saoire ag a theaghlach.

Bhuaigh an scannán Oppenheimer seacht gcinn de na 13 ghradam a ainmníodh dó! Fuair Christopher Nolan dhá ghradam, ceann amháin don Stiúrthóir is Fearr agus an ceann eile don Scannán is Fearr. Fuair Robert Downey Jr. gradam don Aisteoir Fireann Tacaíochta is Fearr.  Níl dabht ar bith faoin gcomhghuallaíocht idir Cillian agus Chris Nolan, agus iad ag obair le chéile go minic le blianta fada anuas. Thosaigh siad ag obair le chéile ar an scannán ‘Batman Begins’ sa bhliain 2005, agus lean siad ar aghaidh le sraith scannán rathúil: ‘The Dark Knight’ (2008), ‘Inception’ (2010), ‘The Dark Knight Rises’ (2012), ‘Dunkirk’ (2017) agus ‘Oppenheimer’ (2023).  Fuair Cillian an phríomhpháirt in Oppenheimer, agus deirtear gur iarr Chris Nolan air an ról a ghlacadh, tar éis dó Cillian a fheiceáil sa tsraith theilifíse ‘Peaky Blinders’.

Bhí iomaíocht dhian idir na haisteoirí a bhí ainmnithe don ghradam Aisteoir Fireann is Fearr. Bhí Bradley Cooper, Colman Domingo, Paul Giamatti agus Jeffrey Wright ainmnithe don ghradam sin freisin, agus príomhpháirteanna acu sna scannáin ‘Maestro’, ‘Rustin’, ‘The Holdovers’ agus ‘American Fiction’, faoi seach. Ach ba é Cillian rogha na coitianta ón tús, agus d’fhíoraigh sé an tairngreacht sin go héasca!

Óráid ghlactha Oscar

Ní hé ‘Oppenheimer’ an scannán is fearr liom, go háirithe mar gheall ar an scéal agus an plota. Ach caithfidh mé a admháil gur mórshaothar scannánaíochta é.  Leis an gceart a dhéanamh, bhí gach gradam tuillte ag an scannán. Agus chuaigh óráid ghlactha Cillian i bhfeidhm go mór orm – níos mó ná an scannán féin!

Seo mar a dúirt sé: “Tá mé beagáinín trína chéile. Mo bhuíochas leis an Acadamh. A Chris Nolan agus a Emma Thomas, is é seo an turas is fiáine agus is spleodraí, agus is sásúla ó thaobh cruthaitheacha de, ar thug sibh libh mé le fiche bliain anuas. Táim go mór faoi chomaoin agaibh, níos mó ná mar is féidir liom a rá – go raibh míle maith agaibh! Fuair mé tacaíocht chun leanúint ar aghaidh uaibhse – gach ball den chriú, gach ball den fhoireann aisteoirí. Do mo chomh-ainmnithigh, fanaim faoi gheasa agaibh i ndáiríre. Ba mhaith liom buíochas a ghabháil le m’fhoireann iontach. Focal buíochais do Craig Bankey, Brendan Murphy, Mary Murphy, Yvonne McGuinness – mo pháirtí sa saol agus san ealaín, mo bheirt mhac Malachy agus Aran, atá ina suí thuas ansin, grá mo chroí sibh; agus is Éireannach an-bhródúil mé i mo sheasamh anseo anocht. Rinneamar scannán faoin bhfear a chruthaigh an buama adamhach. Tá muid go léir inár gcónaí i ndomhan Oppenheimer anois. Ba mhaith liom é seo a thiomnú do na síochánaithe i ngach áit. Go raibh míle maith agaibh!”

Cúpla Focal

Nach iontach an óráid í sin? Ceapaim go raibh gach Éireannach ar domhan an-bhródúil as Cillian, ní hamháin mar gheall ar an Oscar a bhuaigh sé, ach as an óráid bhreá sin a thug sé go muiníneach. Tá sé de nós le fada an lá ag láithreoirí Briotanacha a rá gur Briotanaigh iad Éireannaigh rathúla a bhuann gradaim – Éireannaigh cosúil le Paul Mescal, Michael Fassbinder agus ar ndóigh, Cillian Murphy. Mar is dual, tharla sé arís ar ITV nuair a thagair Jonathan Ross do Chillian mar réalta Briotanach. Ach tar éis óráide Cillian, bhí ar Ross leithscéal a ghabháil agus a admháil gur Éireannach é Cillian. Ní ligeann Éireannaigh rudaí mar sin a tharlú níos mó, ceapaim!  Mar a dúirt Breandán Ó Murchú, athair Chillian, faoina mhac, ar an seó ‘An Saol Ó Dheas’ leis an láithreoir cáiliúil Helen Ní Shé: “Is dócha go bhfuil muinín aige as féin. Ní dóigh liom go mbíonn air aon chur i gcéill a dhéanamh. Is féidir leis labhairt amach go muiníneach, rud ná bíodh coitianta ach oiread. Bhímisne difriúil, is dóigh liom. Cheapamar, mar shampla, fadó ó shin, dá mbeadh blas éigin difriúil cainte ag daoine – na Sasanaigh nuair a thagaidís mar shampla – cheapamar go raibh rud éigin ar leith ag baint leis sin, go rabhadar níos fearr ná sinn.

Ach na hÉireannaigh anois, na daoine óga, tá siad sásta a’ bualadh amach ansin agus a’ labhairt amach go muiníneach agus tá siad go léir á dhéanamh agus is rud an-mhaith é sin.”

Is díol suntais é freisin gur labhair Cillian cúpla focal tábhachta ag deireadh a hóráide, nuair a dúirt sé, as Gaeilge: “Go raibh míle maith agaibh!” Chuir sé sin sméar mhullaigh ar oíche iontach dúinn go léir, ar an ardán is mó ar domhan, b’fhéidir! Níl an dara rogha agam féin anois, ach na focail dheireanacha seo a scríobh:  Go raibh míle maith agat, a Chillian!

.

.

Eisimircigh

Eisimircigh

le | 2024/02/28 | Cúrsaí Reatha, Nuacht Náisiúnta

Eisimircigh

Bíonn plé poiblí diúltach le feiceáil ar an inimirce na laethanta seo.  Nuair a chuirtear foirgneamh ar leataobh chun dídean a thabhairt d’inimircigh, táthar ann a cheapann gur smaoineamh maith é an foirgneamh sin a dhó go talamh.  Nach uafásach é sin? Go háirithe nuair a chuimhníonn tú siar ar ár stair féin.  Mar shampla, tá go leor eolais faoin eisimirce ónár dtír féin le fáil ar an suíomh: https://www.ucc.ie/en/emigre/history/. Nuair a bhí John F. Kennedy ar a chuairt Uachtaránachta go hÉirinn i Meitheamh, 1963, dúirt sé:  Easpórtálann formhór na dtíortha ola nó iarann, cruach nó ór, nó barr éigin eile, ach níl ag Éirinn ach easpórtáil amháin agus sin iad a muintir.”

Is í Éire an tír is mó san Eoraip atá buailte leis an eisimirce le dhá chéad bliain anuas. San iomlán, chuaigh tuairim is deich milliún duine ar imirce ó oileán na hÉireann as 1800 amach. Sna hochtóidí sa chéad seo caite, d’fhág níos mó ná leathmhilliún Éireannaigh (~16%) a dtír féin. D’fhág 70,000 duine sa bhliain 1989 amháin – cúpla bliain roimh theacht an Tíogair Cheiltigh. Ansin, tharla tobchliseadh an gheilleagair sa bhliain 2008, agus d’fhág 630,000 eile an tír idir 2008 agus 2015.

Mar sin féin, tá ár n-eisimircigh beagnach ligthe i ndearmad anois, ceapaim, agus in ionad sin tá an bhéim go láidir ar an inimirce – idir dhleathach agus mhídhleathach. Is trua mhór é sin, i mo thuairim, agus ceapaim féin gur rud maith é an dá rud a bheith ar intinn againn i gcónaí – an inimirce agus an eisimirce. Seachas sin, ní fhoghlaimeoimid cad ba cheart dúinn a dhéanamh maidir le polasaithe inimirce, nuair atá sé ar eolas againn cheana féin ónár stair féin.

I bhfad roimh ré an Tíogair Cheiltigh, bhí go leor daoine ag teacht thar an teorann ó dheas i Meicsiceo go Meiriceá ag lorg saol nua ann – agus tá fós. Tá sé mar chnámh spairne le fada an lá anseo idir na páirtithe polaitiúla. Aontaíonn gach duine go bhfuil fadhb mhór le réiteach, ach tá difríochtaí móra idir an cur chuige atá ag na Daonlathaithe agus na Poblachtaigh i Meiriceá. Chonaiceamar an cur chuige brúidiúil a bhí ag Trump ar son na bPoblachtach, agus 5,500 páiste scartha óna dtuismitheoirí de dheasca a pholasaí inimirce. Cuireadh i bpríosún cuid mhór de na tuismitheoirí, agus díbríodh an chuid eile dá bhfód dúchais.  Tugadh na páistí faoi choimeád cosanta ag an rialtas. Drochiompair náireach é sin, agus sárú ar chearta an duine, gan dabht.   Tá na céadta páistí gan a dtuismitheoirí fós, de dheasca an pholasaí bhrúidiúil sin. Níl cúrsaí chomh dona in Éirinn maidir le hinimircigh, ach níl siad thar moladh beirte, ag an am céanna. Mura gcuirtear srian ar an bhfuath agus ar an míshásamh atá á gcothú ag antoiscigh in aghaidh na n-inimirceach, tá baol mór ann go n-éireoidh cúrsaí níos measa agus go marófar daoine roimh i bhfad. Cén saghas réitigh é sin?  Tá dualgas ar an rialtas cúrsaí slándála a chur faoi smacht gan mhoill.  

Ár scéal

Tá go leor Éireannaigh ar eisimircigh iad – mo bhean chéile agus mé féin san áireamh. Ní raibh a fhios againn sa bhliain 1986, nuair a chuamar go Meiriceá ar dtús go bhfanfaimid ann feasta. Thug m’fhostóir in Éirinn ag an am – IBM Ireland – post gearrthéarmach dom i gCalifornia. Dhá bhliain a bhí i gceist, ach tar éis bliana, iarradh orm teacht abhaile. Chun an fhírinne a rá, ní rabhamar réidh teacht abhaile ag an am. Bhí Sinéad i mbun oibre ar thráchtas a PhD san ollscoil (UCLA). Mar sin, fuair mé post eile le comhlacht eile. Bhí go maith agus ní raibh go holc! D’imigh bliain amháin agus ansin bliain eile, agus diaidh ar ndiaidh beagnach i ngan fhios dúinn, chuireamar fréamhacha trialacha fúinn. Le himeacht ama, d’fhás na fréamhacha níos láidre agus ansin bhí páiste againn. Cheannaíomar ár gcéad teach! Chríochnaigh Sinéad a cuid staidéir, bhain sí amach céim PhD sa tseandálaíocht agus ansin fuair sí post. Bhain mé féin amach céim mháistreachta san innealtóireacht leictreach. Bhí sé ríshoiléir do gach duine eile nach rabhamar ag teacht ar ais go hÉirinn lá ar bith feasta. Faoi dheireadh, d’éirigh sé soiléir dúinn freisin go gcaithfimis ár saol oibre i Meiriceá. Ná bain leis mura bhfuil sé briste, mar a déarfá. Bhíomar in ann dul ar cuairt go hÉirinn gach samhradh ar feadh míosa agus faoi dheireadh bhíomar in ann teach a cheannach i gContae Chill Chainnigh. Mar go bhfuil an bheirt againn ar scor anois, táimid in ann seal maith a chaitheamh in Éirinn gach bliain.  Bhí sé deacair go leor dul tríd an bpróiseas inimirce, ach chaith an rialtas go cothrom linn. Ní dhearnadh aon leithcheal orainn riamh i Meiriceá ach an oiread, agus bhí na deiseanna céanna againn agus a bhí ag aon duine eile. Creidim go láidir gur thug Meiriceá deiseanna iontacha dúinn, agus ina chúiteamh sin thugamar i bhfad níos mó airgid don rialtas ná mar a fuaireamar uaidh.

Is fuil an gheilleagair í an inimirce, i ndáiríre, agus san iomlán neartaíonn inimircigh a dtír nua i roinnt slite. Ní hé sin a rá gur cheart teorainneacha oscailte a bheith ag aon tír, ach is ceart ní hamháin polasaithe réasúnta a bheith ann ach pobal fáilteach freisin, a gcaitheann go féaráilte le daoine ag iarraidh teacht i dtír, agus le hinimircigh a bhfuil cónaí orthu in Éirinn cheana féin.

.

.

.

SBF!

SBF!

le | 2023/12/13 | Cúrsaí Reatha, Nuacht Idirnáisiúnta

SBF!

Tá ionadh orm nach bhfuil níos mó scríofa as Gaeilge faoi Sam Bankman-Fried, a dtugtar SBF air go gairid, agus atá ar dhuine de na calaoiseoirí is measa riamh! Mar is dearmad suntasach é sin, seo m’iarracht an fhadhb sin a chur ina ceart!  

Cé hé SBF?

Rugadh Sam Bankman-Fried i gCalifornia sna Stáit Aontaithe do bheirt ollamh ó Scoil Dlí Stanford i 1992. Tar éis dó freastal ar mheánscoil i gCalifornia, bhain sé céim amach san fhisic agus sa mhatamaitic ó Institiúid Teicneolaíochta Massachusetts i 2014.

Chuir sé tús lena ghairm bheatha i 2013 mar intéirneach ag Jane Street Capital –gnólacht trádála a bhfuil saineolas aige faoi chistí trádáilte ar an malartán – an áit a bhfuair sé a chéad taithí oibre. Chuaigh sé ag obair go lánaimseartha leis an gcomhlacht céanna tar éis dó a chéim a bhaint amach. I mí na Samhna 2017, chomhbhunaigh sé an gnólacht trádála cainníochtúil Alameda Research le Tara Mac Aulay ón Ionad um Altrúchas Éifeachtach, áit ar oibrigh sé go hachomair mar stiúrthóir forbartha. Is é atá i gceist le haltrúchas éifeachtach, bunaithe ag beirt fhealsúnaí in Ollscoil Oxford i 2009, ná fealsúnacht ina dtuileann daoine an oiread airgid agus is féidir leo, ionas go mbeidh siad in ann níos mó airgid a bhronnadh ar charthanacht.  Bhí tionchar nach beach ag an bhfealsúnacht sin ar SBF, go háirithe tar éis dó bualadh leis a gcomhbhunaitheoir, William MacAskill. Deirtear gur chuir MacAskill ina luí ar an matamaiticeoir éirimiúil SBF, a thionchar a uasmhéadú trí phost atá ar phá ard a fháil agus cuid mhór de a thabhairt uaidh.   B’in an fáth gur roghnaigh SBF post buan le Jane Street Capital ar Shráid Wall.  Bhronn sé leath a phá do charthanacht fad is a bhí sé ann.

Sa bhliain 2019, bhunaigh SBF an malartú cryptea-airgeadra darb ainm FTX.  Bhog Bankman-Fried ceanncheathrú a dhá chomhlacht go dtí na Bahámaí ag deireadh 2021 agus bhog sé é féin agus roinnt dá bhaill fhoirne isteach in árasán dín a cheannaigh sé ar $35 milliún. Faoin am seo, bhí SBF ar cheann de na daoine ba shaibhre ar domhan, agus an ceann ba shaibhre níb óige ná tríocha agus glanfhiúchas $26.5 billiún aige! Bhí luacháil FTX timpeall $40 billiún ag an am.  

Peacaí SBF!

I mí Lúnasa 2019, d’fhógair FTX dá bhfoireann eisceacht a chur i gcód an mhalartaithe, ionas go ligfí do Alameda Research iarmhéid diúltach suas go dtí $65 billiún a bheith ina cuntas trádála. Dála an scéil, bhí páirtí SBF, bean darb ainm Caroline Ellison, ag obair in Alameda ag an am sin.  Níos déanaí i 2022, tugadh ardú céime di, go príomhoifigeach feidhmiúcháin!

Ní raibh cead ag aon chustaiméir eile iarmhéid diúltach a choinneáil. Chiallaigh an t-iarmhéid diúltach sin go mbeadh Alameda in ann airgead custaiméirí FTX a fháil ar iasacht, i ngan fhios do na custaiméirí céanna.

Thug SBF agus FTX buntáiste eile do Alameda freisin. Chomhlíon FTX aon trádáil curtha isteach ag Alameda níos tapúla ná do chustaiméirí eile. Thug sé sin buntáiste mór do Alameda, mar sa ghnó sin, is ionann am agus airgead!  

Fuair SBF airgead ar iasacht phearsanta ó Alameda freisin – timpeall $1 billiún!  Agus fuair sé $2.3 billiún ar iasacht dá chomhlacht ‘Paper Bird’! Fuair fostaithe FTX Nishad Singh ($542 milliún) agus Ryan Salame ($55 milliún) airgead ar iasacht freisin ó Alameda.

Chomh maith leis sin, chruthaigh SBF agus FTX a gcryptea-airgeadra féin, darb ainm FTT. Choimeád siad an chuid is mó de mar chomhthaobhacht i FTX agus nuair a fuair Alameda iasachtaí ó FTX, go minic úsáideadh licíní FTT.  Toisc go raibh formhór na licíní FTT ag FTX agus Alameda, ní raibh fíor-ráta malairte ag FTT, mar ní bheadh FTX nó Alameda in ann mórán licíní FTT a dhíol, gan an ráta céanna a laghdú. Mar sin, ní comhthaobhacht réalaíoch a bhí ina sealúchais licíní FTT, go háirithe dá mbeadh orthu na sealúchais sin a dhíol!  

Cliseadh tubaisteach!

I mí na Samhna, 2022, d’fhoilsigh an suíomh ‘Coindesk’ tuairisc ag maíomh go raibh Alameda ag brath go láidir ar FTT. Dá bhrí sin, dúirt an comhlacht Binance, a bhí in iomaíocht le FTX, agus a raibh dóthain mhaith licíní FTT acu, go raibh siad chun iad go léir a dhíol. Thosaigh sé sin dúrud scaolldíol FTT, agus thit a luach go dona. Bhí easpa airgid ag FTX, agus ní raibh Alameda in ann a raibh ar iasacht acu uathu a aisíoc dóibh. Bhí $8 mbilliún ar iarraidh ag FTX agus bhí orthu a dhearbhú go raibh siad bancbhriste.

Gabhadh SBF sna Bahámaí agus eiseachadadh é go dtí na Stáit Aontaithe. Cuireadh seacht gcúis choiriúla ina leith, calaois leictreonach agus sciúradh airgid san áireamh. Fuarthas ciontach i ngach cúiseamh é. Gabhadh fostaithe eile FTX agus Alameda freisin, Caroline Ellison san áireamh. Thug na fostaithe sin fianaise in aghaidh SBF, ionas go bhfaighidís trócaire ina gcásanna féin.

Conclúid!

Is scéal forálach é seo, gan dabht. B’fhéidir gur thosaigh SBF lán le dea-rúin, ag iarraidh ‘altrúchas éifeachtach’ a chleachtadh chun cuidiú le daoine eile. Ach roimh i bhfad, ní raibh le feiceáil ach a chreachadóireacht leithleasach. Agus faoi dheireadh, mar a tharlaíonn i gcónaí, thit an tóin as an iomlán.  Beidh SBF ar ais os comhair na cúirte i Mí an Mhárta seo chugainn, nuair a d’fhéadfaí téarma príosúnachta suas go céad bliain a ghearradh air.  

Véarsa beag mar fhocal scoir:

Turnamh impireachta SBF

Do threascair an saol is shéid an ghaoth mar smál

Bankman-Fried, Ellison, ‘s an méid sin a bhí ‘na bpáirt;

tá FTX ‘na féar, is féach Alameda mar tá,

Dúiseoidh SBF i gcillín príosúin gach lá.

.

.

Todhchaí an Mheánoirthir – Idir dhá cheann na meá!

Todhchaí an Mheánoirthir – Idir dhá cheann na meá!

le | 2023/11/07 | Cúrsaí Reatha, Nuacht Idirnáisiúnta

Todhchaí an Mheánoirthir – Idir dhá cheann na meá!

Bhí rialtas Iosrael i bponc, tar éis an uafáis a tharla le déanaí nuair a ionsaigh míleataigh Phalaistíneacha ar Iosrael. Ag am scríofa an ailt seo, tá níos mó ná 1,400 maraithe in Iosrael agus níos mó ná 8,000 maraithe i Gaza ó thosaigh an choimhlint ar 7 Deireadh Fómhair.  Bhí rogha an dá dhíogha ag na hIosraelaigh: ionradh mór a dhéanamh ar Hamas i Gaza, gunnaí ag dianlámhach; nó cur chuige níos stuama, níos tomhaiste a ghlacadh.

Cúlra

Tá formhór na bPalaistíneach ina gcónaí sna críocha Phalaistíneach faoi fhorghabháil. Ghabh na hIosraelaigh na críocha sin sa chogadh sé lá sa bhliain 1967. Gabhadh Arda Golan ón tSiria, an Stráice Gaza agus Leithinis Shíonái ón Éigipt, agus An Bhruach Thiar agus Iarúsailéim ón Iordáin. Thug Iosrael Leithinis Shíonái ar ais don Éigipt i 1982. Tharraing siad amach as an Stráice Gaza i 2005.  Le blianta fada anuas, déantar leithcheal ar bhonn cine ar na Palaistínigh sna críocha faoi fhorghabháil. An rud is uafásaí is iad na lonnaíochtaí mídhleathacha ar an mBruach Thiar agus in Oirthear Iarúsaléim. Ó 2012 go 2022, mhéadaigh líon na n-áitritheoirí Iosraelacha sa Bhruach Thiar agus in Iarúsailéim Thoir, ó 520,000 go breis agus 700,000. Tá na lonnaitheoirí seo ina gcónaí go mídhleathach (de réir dlí idirnáisiúnta) i 279 lonnaíocht Iosraelach ar fud an Bhruaigh Thiar, le 14 dóibh agus 229,000 áitritheoir san Iarúsailéim Thoir. Urphoist atá i gceist le 147 de na lonnaíochtaí, atá mídhleathach fiú faoi dhlí Iosrael.

Tá dlús curtha i mbliana le hiarrachtaí Iosrael lonnaíochtaí Giúdacha a leathnú sa Bhruach Thiar, rud a léiríonn clár oibre rialtas na heite deise in Iosrael agus a spreagadh cáineadh idirnáisiúnta ar chleachtas a sháraíonn an dlí idirnáisiúnta.

Deir na Palaistínigh go bhfuil na lonnaíochtaí ag teacht isteach ar chríocha a bheidh mar pháirt a stát féin lá amháin. Chomh maith leis sin, cruthaíonn na lonnaíochtaí córas dlí dhá shraith sa chríoch – sraith amháin rialacha d’Iosraelaigh agus ceann eile do na Palaistínigh a bhfuil cónaí orthu faoi riail mhíleata.

Cruthaíonn cur chuige na hIosraelaigh go leor teannas idir na Palaistínigh agus na hIosraelaigh, agus go háirithe nuair atá rialtas Iosrael ag tabhairt neamhaird do na Palaistínigh agus a n-éilimh a dtír féin a bheith acu.

Freagra don Ionsaí Hamas

Tá fórsaí cosanta Iosrael (IDF) tar éis ionradh talún a sheoladh. Dúirt Príomh-aire Iosrael, Benjamin Netanyahu “Níl muid ach ag tús an chogaidh in aghaidh Hamas.  Goillfidh cad a dhéanfaimid dár naimhde sna laethanta amach romhainn go mór orthu do na glúnta atá le teacht.”

Díreach tar éis ionsaithe Hamas, bhí ionsaithe aeir leanúnacha á ndéanamh ag fórsaí Iosrael ar Gaza agus tá muintir an cheantair in easpa bia, uisce agus earraí leighis.  Tá ionradh talún ar siúl ach níl mórán nuacht in ann teacht amach, mar scriosadh na córais chumarsáide i Gaza mar pháirt den ionsaí. Is trua mhór é nár chloígh Iosrael le comhairle na saineolaithe.

Comhairle cúpla saineolaí

Tá cúpla saineolaí an Mheánoirthir a bhfuil meas mór agam orthu tar éis a mholtaí a chur in iúl. Is iriseoir é Thomas Friedman don ‘New York Times’ a bhfuil duaiseanna buaite aige – trí dhuais Pulitzer san áireamh! Seo cúpla focal a scríobh sé le déanaí faoi cad atá ar siúl sa Mheánoirthear, ag tagairt do chuairt an Uachtaráin Biden go hIosrael:

“Tá ardmheas agam ar an gcaoi ar bhain an tUachtarán Joe Biden úsáid as a chomhbhá agus a láithreacht fhisiciúil in Iosrael chun a chur ina luí ar Iosraelaigh nach bhfuil siad ina n-aonar ina gcogadh i gcoinne Hamas, agus ag an am céanna lámh a shíneadh amach chuig Palaistínigh measartha. D’impigh Biden go láidir ar cheannaireacht Iosrael sos a ghlacadh agus smaoineamh ar thrí chéim chun tosaigh – ní hamháin ar cad ba cheart dóibh a dhéanamh i Stráice Gaza chun Hamas a scriosadh, ach faoi cad ba cheart a dhéanamh ina dhiaidh sin freisin chun suíocháin agus seasmhacht pholaitiúil a bhaint amach.”

Staraí, Ollamh le stair san Ollscoil Eabhrach Iarúsailéim agus scríbhneoir cáiliúil (a scríobh ‘Sapiens’ agus ‘Homo Deus’) is ea Yuval Noah Hariri. Seo cúpla focal uaidh:

“Deir rialtas Iosrael go bhfuil sé ag iarraidh Hamas a dhí-armáil, agus tá gach ceart aige é sin a dhéanamh chun a shaoránaigh a chosaint. Tá dí-armáil Hamas ríthábhachtach freisin ionas go mbeidh seans ann le síocháin a bhaint amach mar, seachas sin, a fhad a fhanfaidh siad armtha, beidh Hamas in ann cosc a chur air sin. Fiú má éiríonn le hIosrael é sin a dhéanamh, níl ansin ach éacht míleata, ní plean polaitiúil é. Sa ghearrthéarma, an bhfuil aon phlean ag Iosrael an beart síochána idir Iosrael agus an Araib Shádach a tharrtháil? San fhadtéarma, an bhfuil aon phlean ag Iosrael síocháin chuimsitheach a bhaint amach leis na Palaistínigh agus chun normalú a dhéanamh ar a caidreamh leis an domhan?”

Conclúid

Chuaigh rialtas Iosrael i gcoinne chomhairle na saineolaithe thuasluaite, a bhí á rá gurb é seo an t-am dó féinsmacht thar na bearta a léiriú. Bhí Hamas ag siúl le freagairt bhorb agus foréigneach ó Iosrael, rud a tharla agus a chuirfidh deireadh le haon seans a bheith ag Iosrael comhaontais a bhunú le tíortha Arabacha sa réigiún.  Gan dabht, tá an Iaráin sásta é sin a fheiceáil, agus Iosrael sáinnithe i gcogadh gan deireadh.

Bheadh sé níos fearr cur chuige nua agus níos spriocdhírithe in aghaidh Hamas a chumadh a luaithe agus is féidir, agus daoine neamhchiontacha a chosaint sa Stráice Gaza. Mar pháirt den straitéis sin, ba ghá stop a chur ar lonnaíochtaí a thógáil sa Bhruach Thiar agus in Iarúsailéim Thoir láithreach.  Ní dócha go dtarlóidh na moltaí seo inniu nó amárach, agus san idirlinn déanfar sléacht ar shibhialtaigh neamhchiontacha ina sluaite.

.

Plus ça change…

Plus ça change…

le | 2023/10/17 | Cúrsaí Reatha, Nuacht Idirnáisiúnta, Nuacht Náisiúnta

Plus ça change…

Dá mhéad a athraíonn cúrsaí is amhlaidh go bhfanann siad mar an gcéanna, nó mar a deirtear sa Fhraincis: “Plus ça change, plus c’est la même chose!” Cé go bhfuil an ráiteas sin fíor sa tslí nach n-athraíonn nádúr daonna, níl sé fíor sa tslí go bhfuil athruithe ag tarlú anois nach bhfacthas a leithéid riamh cheana.  Tá géarchéimeanna eisiacha ar siúl anois agus ní féidir linn dul sa seans go dteipfeadh orainn réitigh a aimsiú dóibh. Mar shampla, tá téamh domhanda ar siúl, de dheasca truailliú an atmaisféir, agus ní féidir linn neamhaird a thabhairt ar an bhfadhb sin níos mó. Go minic, tosaíonn athruithe, idir mhaith agus olc, in áit amháin, agus ansin scaipeann siad go háiteanna eile. Thosaigh téamh domhanda go príomha sna Stáit Aontaithe le hiomadú carranna, agus ansin nuair a d’éirigh tíortha eile níos saibhre, lean siad a sampla.

San alt a scríobhas an tseachtain seo caite, chuaigh mé siar ar bhóithrín na smaointe, ag cuimhneamh ar chúpla cáineadh a chuir mo mháthair in iúl dom ar a céad turas go California. Bhí an ceart ar fad aici maidir leis na fadhbanna ar dhírigh sí m’aird orthu, agus d’fhan a léargas grinn liom ó shin i leith. Is é an rud is iontaí faoi sin ná gur tharla an chuid is mó de na fadhbanna céanna in Éirinn níos déanaí, ag tosú i réimeas an Tíogar Ceilteach agus ag leanúint ar aghaidh go dtí an la atá inniu ann. Is maith is cuimhin liom fear an bheáir in “Tynan’s Bridge House Bar”, b’fhéidir gurb é an t-úinéir é, ag rá liom nuair a chuala sé go raibh mé i mo chónaí i gCalifornia, “Tógaimid ach amháin na rudaí maithe ó na Stáit Aontaithe, a mhic!” Ní raibh freagra borb ar bharr mo theanga agam, ach tá an freagra agam anois. “Lean ar aghaidh ag brionglóid, a mhic!” Dá mbuailfinn leis an leaid sin arís, bheadh a lán le rá agam dó agus mholfainn dó an t-alt seo a léamh!  Ar aon nós, seo cúpla sampla de na fadhbanna a chonaic mé ar dtús i Meiriceá, ach atá le feiceáil in Éirinn sa lá atá inniu ann.

Géarchéim Tithíochta

Dá aistí an chuma atá air tá sé fíor go bhfuil fadhbanna áirithe a éiríonn níos measa nuair a éiríonn tíortha níos saibhre. Is í an ghéarchéim tithíochta ceann amháin dóibh. Nuair a éiríonn tíortha níos saibhre, méadaíonn praghsanna tí. Idir 1996 agus 2006, mhéadaigh praghsanna in Éirinn faoi cheathair!  Bhí an tír roinnte ansin idir an saibhir agus an daibhir, ar bhonn úinéireacht tí. Ní raibh sé éasca do dhaoine agus go háirithe do cheannaitheoirí céaduaire teach nua a cheannach. Uaireanta, ní raibh sé ar a n-acmhainn teach a cheannach ar chor ar bith, agus dá bhrí sin, fágadh gan dídean iad agus bhí orthu codladh ar na sráideanna.

Bochtaineacht agus Inimirce

Suas go dtí am an Tíogair Cheiltigh, bhíodh na tonnta Éireannach ag dul ar imirce le gach cúlú eacnamaíochta dona sa tír. Ní bhíodh mórán ag iarraidh teacht isteach sa tír. Tháinig athrú ar chúrsaí go huile agus go hiomlán le teacht an Tíogair, agus thosaigh na tonnta ag gluaiseacht sa treo eile – isteach sa tír, teifigh agus lucht iarrtha tearmainn san áireamh, a raibh sé i ndán do go leor acu blianta a chaitheamh in Ionaid Soláthair Dhírigh. Tháinig go leor daoine i dtír ó thíortha eile san Aontas Eorpach freisin, agus iad ag lorg oibre. Chuir an líon sin brú mór ar infreastruchtúr na tíre, infreastruchtúr nach raibh iontach maith sa chéad áit. D’éirigh cúrsaí tithíochta níos measa, agus bhí brú breise ar Fheidhmeannacht na Seirbhíse Sláinte freisin.

Cúram Sláinte

Tá a fhios ag madraí an bhaile go bhfuil fadhbanna móra ag Feidhmeannacht na Seirbhísí Sláinte (HSE). Is cúis náire é go bhfuil na hospidéil róphlódaithe i gcónaí agus é mar sin le fada an lá, gan réiteach fiúntach le feiceáil fós. Cúpla mí ó shin, bhí timpeall 85,000 duine ag fanacht le leapacha d’othair chónaitheacha agus beagnach 500,000 duine ag fanacht le coinne ag clinic na n-othar seachtrach!

Eipidéim Drugaí

Chonaic gach duine an cheannlíne le déanaí: “Luach €157 milliún ar an gcócaon sa ghabháil drugaí ‘is mó i stair an stáit’”. Tháinig na drugaí ó chairtéil i Meiriceá Theas agus tháinig dronga coireachta eagraithe as Éirinn agus an Bhreatain le chéile chun na drugaí a roinnt agus a dháileadh, cuid acu in Éirinn. Tá fadhb mhór cócaoin in Éirinn anois – fiú sa Ghaeltacht. Seo ceannlíne a bhí i dTuairisc le déanaí: “Fear 50 bliain d’aois gafa agus luach €105,000 cócaon faighte ag na Gardaí”. Sin ach cúpla sampla, ach gan dabht tá an t-airgead ag daoine an cócaon a cheannach, agus tá an fhadhb seo ní hamháin sna cathracha, ach ar fud na tíre.

Foréigean agus Gunnaí

I gcomparáid leis na Stáit Aontaithe, níl fadhb mhór ann maidir le gunnaí nó foréigean. Ach is gá súil ghéar a choinneáil air, mar mhéadaigh an ráta dúnmharaithe faoi dhó an bhliain seo caite.

Conclúid

Ceapaim go n-éiríonn fadhbanna áirithe i dtíortha saibhre. Táthar ann fós a shéanann go bhfuil tír shaibhir againn, ach léigh mé san iris ‘Forbes Magazine’ le déanaí gurb í Éire an tír is saibhre in aghaidh an duine, ar an domhan mór! Níl na Stáit Aontaithe ach in áit 9!!!

Ar an drochuair, go bhfios dom, níl mórán déanta le fada ag ár rialtas chun dul i ngleic leis na fadhbanna thuasluaite. Ach tá athruithe móra ag teacht sa sféar polaitíochta agus Mary Lou McDonald agus Sinn Féin in áit mhaith ó thaobh an chéad olltoghchán eile de. Má thoghtar isteach iad, b’fhéidir go mbeidh siad in ann céim ar aghaidh a thabhairt, ó thaobh na bhfadhbanna móra sin. Murach sin, cá bhfios ach lá amháin go mbeidh gunnaí ar fáil go héasca sa tír seo freisin!

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

    

.

gaGaeilge
gaGaeilge en_USEnglish