Leaindeálamar in Éirinn cúpla seachtain ó shin chun freastal ar bhainis ár nia i Neidín i gContae Chiarraí. De ghnáth, filleann mo bhean chéile agus mé féin ar ais abhaile ó Mheiriceá gach bliain i mí Iúil agus caithimid cúpla mí in Éirinn ar a laghad. Tá sé an-suimiúil a bheith anseo beagáinín níos luaithe an bhliain seo. Níl an samhradh faoi lán seoil go fóill, mar tá an t-earrach ag fanacht thar fhad na fáilte. Níl sráideanna Chill Chainnigh tiubh le turasóirí fós, seachas cúpla mochóirí, ach beidh siad ag teacht ina sluaite roimh i bhfad. Ach tá sluaite na n-eachtrannach ag méadú i gContae Chiarraí cheana féin, agus Mórchuaird Chiarraí ag cur thar maoil le busanna móra turasóireachta de ló is d’oíche. Chaitheamar trí lá i Neidín, mar sa lá atá inniu ann, sin an méid ama a thógann sé bainis agus na himeachtaí ag baint leis a cheiliúradh.

An Lá Roimhe

Bhí AirBnb curtha in áirithe do sheisear dúinn don ócáid. Teach ceithre sheomra leapa a bhí againn, le cistin, seomra suí agus cúpla seomra folctha. Bhí sé foirfe dúinn ó thaobh spás de, agus ní raibh na láithreacha ag baint leis an mbainis i bhfad uainn sa charr. Chasamar le chéile ar dtús agus d’itheamar béile i Davitt’s i lár Neidín. Ansin, chuamar go dtí ár dteach chun díphacáil agus ár scíth a ligean. Tar éis tamaillín, fuaireamar cuireadh chun dinnéir ón lánúin a bhí geallta dá chéile mar ní raibh roinnt daoine in ann teacht de dheasca éigeandála. De ghnáth, bíonn béile ag grúpa beag -an lánúin agus a dtuismitheoirí san áireamh- an oíche roimh an mbainis, agus ní rabhamar ag súil leis an gcuireadh sin ar chor ar bith. D’fhreastail beirt ar an mbéile, ach bhí an chuid eile dúinn lán go béal agus tuirseach, agus d’fhanamar sa bhaile.

Lá na Bainise

Tar éis maidin a bheith againn ar ár sáimhín só agus lón deas ite againn, bhí turas álainn againn sa charr ó Neidín go dtí Eaglais Naomh Phádraig i dTathuile, in aice le Snaidhm ar leithinis Uíbh Ráthaigh, an leithinis is mó in iardheisceart na hÉireann. Bhíomar ar Shlí an Atlantaigh Fhiáin in aice na farraige agus an-fheiceáil againn ar an bhfarraige agus ar na sléibhte. Bhí ceangail ag teaghlach na mná a bhí le pósadh leis an gceantar agus leis an eaglais féin (bhí ceiliúradh bainis a máthar agus a deirféar ann), agus bhí an lánúin sásta cloí leis an nós teaghlaigh sin. Suíomh álainn tuaithe a bhí ann, agus bhí an eaglais lán go béal le linn shearmanas an phósta. Bhí sagart iontach againn le hacmhainn ghrinn aige, a chothaigh atmaisféar réchúiseach ionainn go léir. D’fhéach an lánúin nuaphósta agus a dteaghlaigh go hiontach agus iad go léir gléasta go hálainn don ócáid, agus tógadh an t-uafás grianghraif le linn agus tar éis an tsearmanais.

Bhí sos beag againn roimh an mbainis, a thosaigh ag a ceathair a chlog ag Mainéar Dromquinna i Neidín. Bhí an ghrian ag lonrú ar an ionad fáiltithe taobh amuigh agus taobh thiar den mhainéar, agus bhí deochanna agus méaróga bia ar fáil – caibhéar ar chraicir san áireamh. Bhí faiche pioctha néata a raibh fána ann ón mainéar síos go dtí an chladaigh, agus radharc álainn ó dheas againn ar leithinis Bhéara. Chuamar (b’fhéidir 120 duine) isteach sa phroinnseomra timpeall a chúig a chlog le haghaidh an dinnéir. Cuireadh trinsiúr greadóg ar gach bord, agus gach saghas bia le fáil ann – rogha iontach cáiseanna agus glasraí, prosciutto, ológa agus tapenade, san áireamh. Tugadh na hóráidí ag an am sin, roimh an bpríomhchúírsa, agus bhí siad greannmhar agus dáiríre ag an am céanna. Go háirithe, thug an bhrídeog agus an grúm ardmholadh ó chroí dá dtuismitheoirí, agus chuireadar in iúl an grá a bhí acu dá chéile.

Bhí dhá rogha againn maidir leis an bpríomhchúrsa: haileabó nó stéig. Is aoibhinn liom iasc, agus bhí an haileabó thar barr. Bhí stéig ag mo bhean chéile, agus thug sí beagáinín dom. Leáigh sé i mo bhéal agus bhí sé chomh blasta le haon stéig a bhí agam riamh! Bhí fíon idir dhearg agus gheal ar fáil le linn an bhéile freisin.

Ansin bhí milseoga sómasacha againn – babhla mór ar gach tábla agus milseoga difriúla iad go léir. Bhíomar ag dul ó bhord go bord chun blas dóibh go léir a fháil agus chun dreas cainte a dhéanamh leis na daoine a bhí suite ag na boird eile sa phroinnseomra.

Thosaigh an ceol timpeall a naoi a chlog agus chuir an banna féasta ceoil ar fáil. Sheinneadar gach saghas seánra ceoil agus bhíomar ag damhsa gan srian go dtí go rabhamar spíonta – rud a tharla dúinn a bhí beagáinín níos sine níos luaithe. Mar sin féin, bhí sé tar éis a dó a chlog ar maidin nuair a chuamar a chodladh. Maidir leis an lánúin nuaphósta agus daoine eile ar chomhaois leo, bhí sé ag druidim ar a chúig a chlog ar maidin nuair a d’éirigh siad as!

An Tríú Lá

Bhí gairdín beorach curtha in áirithe dúinn ar an tríú lá, ag tosú ag a ceathair a chlog agus ag críochnú ag a naoi. Bhí beárbaiciú iontach eagraithe dúinn le béilí beaga, burgair, sicín agus sceallóga ar fáil.

Bhí amhránaí den chéad scoth ag canadh amhrán tar éis dúinn cluiche ceannais iomána na Mumhan idir Luimneach agus An Clár a fheiceáil ar an teilifís. Cluiche iontach a bhí ann – sa chéad leath ar aon nós, agus bhí na foirne ar comhscór ag tús na dara leithe. Ach mar is gnách i gcás Luimnigh, chuaigh siad chun cinn sa dara leath agus ní raibh mórán seans ag An gClár teacht suas leo arís.

Bhíomar go léir tuirseach traochta faoi 9 pm. B’iontach an t-eispéireas dúinn a bheith mar aíonna ag freastal ar an ócáid chinniúnach seo leis na daoine tábhachtacha inár saolta.

.

D’imigh m’athair Peadar Bairéad ar shlí na fírinne coicís roimh an Nollaig, ceithre bliana ó shin. Am speisialta ba ea Séasúr na Nollag dó, ó thaobh creidimh agus traidisiúin de. Bhíodh Nollaigí iontacha aige agus é ag fás aníos in Iorras i gContae Mhaigh Eo – ócáidí draíochtacha iad go léir. Ar ámharaí an tsaoil, chuir sé peann ar phár agus roinn sé a chuimhní féin linn faoi Nollaigí le linn laethanta a óige. Seo píosa a scríobh sé inar chuir in iúl dúinn cuid dá chuimhní sin:

Nuair a smaoiním anois ar Nollaigí fadó, tagann na cuimhní chugam go mall, doiléir, i dtosach, ach tar éis tréimhse bheag a chaitheamh ag iascaireacht i loch domhain na mblianta, tagann na cuimhní céanna ar ais chugam ansin ina rabharta cruinn, soiléir. Rabharta cuimhní a chuireann an t-anam ag rince ar leac sa chroí istigh ionam.

Tar liom, mar sin, siar go deireadh na bhfichidí, go tír álainn ghlé m’óige, go hIorras na nIontas. Is iad na cuimhní a shnámhann isteach chugam anois, ar thonn úd na gcuimhní, nó páirceanna loma, sceirdiúla. Ar scáileán na cuimhne, feicim coinlíní geala aníos trí chré dhubh, bhriosc, Iorrais, mar a gcaithimisne, gasúir, ár laethe réamhNollaigeacha ag tóraíocht an dreoilín – agus caithfidh mé a admháil anois, nach mbíodh mórán dreoilíní le fáil againn sna páirceanna sceirdiúla céanna sin. Ba é a cheapainnse fhéin nó go dtéadh dreoilíní Iorrais i bhfolach, an tráth sin bliana, ar eagla na heagla! Bhíodh éanacha eile flúirseach go maith, druideanna, gealbhain, céirseacha, agus a leithéid. Annamh mar sin, a d’éiríodh linne teacht ar dhreoilín, in am do Lá ’le Stiofáin, agus ar deireadh thiar, ní bhíodh de rogha againn ach dul amach le laindéar, oíche Lae Nollag, le breith ar shean-ghealbhan codlatach, sa bhundlaoi.

Gealbhan nó Dreoilín?

Is soiléir a thagann cuimhní an ullmhúcháin do Lá an Dreoilín chugam anois. Aighthe fidil á ndéanamh agus á ndathú. Bataí, boscaí, agus buataisí á gcuardach. Amhráin, ranna, agus damhsaí á gcleachtadh. Ó, sea, agus gúnaí, hataí, agus bibeanna ár ndeirfiúracha, á dtógáil ar iasacht, do Lá draíochta an Dreoilín!

Bhímis ar ar gcois le moiche na maidine, agus bóthar buailte againn sula mbeadh deis ag gasúir eile na háite, airgead, uibheacha, nó ollmhaitheas, na comharsanachta a bhailiú chucu fhéin, mar chreach Nollaigiúil. Bhíodh tús bóthair againne orthu, agus bhímis sásta i gcónaí lenár gcreach, i ndeireadh an lae thiar. Nach ait an scéal é, ach i scannán sin an Dreoilín, ní airímse aon fhuacht, nó sioc, nó sneachta, riamh. Boige, úire, agus Earrachas, a shníonn chugam isteach ar thonn na cuimhne anois, i gcás an Dreoilín chéanna sin.

Ach scaoilimis tharainn é mar scéal, agus fillimis ar Nollaigí sin na cuimhne, Nollaigí na mbrionglóidí, mar b’orthu a tharraing mé an scéal, i dtosach báire. Nuair a smaoiním anois orthu, smaoiním i dtosach ar Shéasúr na Nollag. Thosaigh an séasúr sin, dúinne, ar an gcéad lá de Mhí na Nollag. Ar an lá sin, thosaíomar ar shean-nós Iorrasach, nós na n-Áibhéanna. Chreideamarna go mbeadh a mhian le fáil ag an té a déarfadh cúig mhíle “Áibhé” idir sin is Lá Nollag. Bhímis á rá mar sin i ngach áit, ar scoil, is sa bhaile, ar bhóthar is ar bhealach, sea, agus thugaimis an mhian sin, mar bhronntanas do Mham, Oíche Nollag, agus í tuirseach, traochta, tar éis cheannach agus ghléasadh na Nollag dúinne.

Cuimhní ag filleadh

Cuimhní eile a thagann chugam anois is ea:-

•  Aonach Mór na Nollag i mBéal an Mhuirthead, ar an 15ú Nollaig.

•  Margadh Mór na Nollag, ar an Satharn roimh Nollaig, ’chuile bhliain.

•  Tine Mhór na Nollag, b’in an tine mhór a lastaí Oíche Nollag.

•  Cácaí na Nollag, na cácaí a dhéanadh Mam a fhuint is a bhruith don Nollaig, cácaí ina mbíodh rísíní, spíosraí, agus deasa eile, lenár gcroí a thógáil, i séasúr beannaithe na Nollag.

•  Teas na cistine, maisiúcháin, carthanacht, agus thar aon rud eile, coinneal mhór daite na Nollag.

•  Bhí nós beag eile againne, páistí, in Iorras freisin, an t-am sin. Gheobhadh muid boscaí beaga stáin, agus dhéanaimis iad a ghlanadh is a sciúradh, ansin thugadh Mam giota beag taois dúinn as a cáca mór Nollag, agus chuireadh muidinne na giotaí sin á mbácáil dúinn fhéin sa ghríosach. Sa tslí sin, bhíodh ár gcácaí beaga Nollag fhéin againn!

Nollaig Shona d’ár Léitheoirí uilig!

.