Ceacht Giotáir agus Féinchomhlíonadh!

Ceacht Giotáir agus Féinchomhlíonadh!

Ceacht Giotáir

Le linn na paindéime COVID-19, thosaigh mé ag foghlaim an ghiotáir ar líne. Ní ranganna beo a bhí i gceist, ach ranganna réamhthaifeadtha ar líne. Thaitin siad go mór liom, agus rinne mé staidéar agus cleachtadh go díograiseach ar feadh cúpla bliain. Ansin, rith sé liom go raibh mé beagnach críochnaithe leis an gcúrsa, agus nach raibh a fhios agam cad a dhéanfainn ansin chun níos mó a fhoghlaim. Sheol mé r-phost chuig múinteoir an ranga, an Dochtúir McAllister, ag lorg a chomhairle ar an ábhar. Ba é an rud a dúirt sé ná go mbeadh sé i mo cheantar i gceann cúpla seachtain, agus go mbeadh sé sásta casadh liom agus rang a bheith againn le chéile. Cé go raibh mé neirbhíseach faoi, ghlac mé leis an moladh sin. Cúpla seachtain ina dhiaidh sin, chasamar le chéile agus thosaíomar an rang.

Cheap mé go raibh gach seans go mbeimid ag seinm amhráin le chéile arís is arís eile, go dtí go mbeinn in ann é a sheinm go han-mhaith. Ach ní hé sin a tharla, ar chor ar bith. Níor iarr sé orm amhrán a sheinm ach cúpla uair, agus é ag seinm giotár rithime mar thionlacan. Ansin, stadamar agus seo mar dúirt sé liom:

“Tá tú in ann amhráin a fhoghlaim agus a sheinm, agus mar sin ní gá dúinn am a chaitheamh sa tslí sin. Tá sé in am duit teicnicí a fhoghlaim, ionas go mbeidh sé níos éasca duit feabhsú agus an chéad leibhéal eile a bhaint amach.” Ansin, thaispeáin sé dom nach raibh mo lámh chlé sa treoshuíomh ceart ar an gclár stiallóg, ach bhí sé claonta. Bhí an ceart aige, agus cé go raibh sé éasca dó é sin a fheiceáil, níor thug mé é sin faoi deara roimhe sin.

“Tá do mhatáin rótheann, a Mhichíl, agus is rud deacair saoráid stíle a bheith agat gan matáin ligthe a bheith agat. Mar sin is túisce scíste ná seinm!” arsa an Dochtúir McAllister.

Léargas

Tharraing sé sin m’aird ar an toirt, mar bhí mo bhean chéile tar éis an ruda chéanna a rá liom le déanaí. Bhíomar tar éis cúpla seachtain a chaitheamh ar thuras bus – rud a raibh mé neirbhíseach faoi roimh ré, toisc go dtagann tinneas taistil orm éasca go leor. Ar an dea-uair, ní raibh mórán faidhbe agam leis an tráth seo. Ach thug mo bhean chéile rud faoi deara nuair a bhí an bus ag luascadh anonn is anall. “Bíonn tú ag troid in aghaidh gluaiseachta an bhus, agus tú ar tinneall in ionad scaoileadh leis go réchúiseach. Tá matáin teannta agat ní hamháin ar an mbus, ach an t-am go léir, agus ní rud maith é sin. Caithfidh tú rud éigin a dhéanamh faoi sin!” a dúirt sí.

Bhí an bheirt acu -mo bhean chéile agus mo mhúinteoir giotáir ag rá go soiléir go raibh fadhb agam leis an strus, ach cad faoin spéir a d’fhéadfainn a dhéanamh faoi?

Moladh

D’iarr mé ar ChatGPT (Intleacht Shaorga) cad é an bealach is fearr dom teannas fisiciúil agus strus meabhrach a mhaolú, agus seo an freagra a fuair mé ar ais (agus atá curtha in eagar agam):

An bealach is fearr duit chun teannas fisiciúil agus strus meabhrach a mhaolú ná anáil dhomhain chomhtháite le gluaiseacht a dhéanamh – mar shampla, ióga, tai chi, nó siúlóid aireach (mindful walking).

  • Cén fáth? Comhcheanglaítear gluaiseacht réidh le hanáil rialaithe – rud a scaoileann teannas na matán agus a laghdaíonn leibhéil struis san intinn.
  • Conas é a dhéanamh? Roghnaigh gníomhaíocht a thugann rithim nádúrtha d’análú agus do ghluaiseacht – rud a chuirfidh ar do chumas do chorp agus d’intinn a nascadh le chéile i staid scíthe agus cothromaíochta.

Dá mbeadh ort ceann amháin a roghnú, is é siúlóid aireach an rogha is simplí agus is éifeachtaí.

Seanfhear Craiceáilte

Lá amháin, nuair a bhí an t-infheisteoir cáiliúil Marc Andreessen, ag tiomáint i Palo Alto i Silicon Valley, ba bheag nár bhuail sé seanfhear craiceáilte a bhí ag trasnú an bhóthair. Ag amharc siar air, thug sé faoi deara an geansaí muineál turtair agus jíons gorma a bhí á chaitheamh ag an bhfear. “A Chríost na bhflaitheas, ba bheag nár bhuail mé Steve Jobs!” arsa Andreessen leis féin. Bhí an ceart aige. Bhí Jobs ag siúl gar dá chomhlacht Apple. Bhí clú agus cáil air sa cheantar maidir leis na siúlóidí fada a thógfadh sé. Chreid sé go raibh buntáistí móra ag baint leo – chun aclaíocht agus machnamh a dhéanamh, chun fadhbanna a réiteach, agus fiú chun cruinnithe gnó a bheith aige. Bhí an ceart aige agus aontaíonn na saineolaithe go bhfuil na buntáistí sin ag baint le siúlóidí.

Tá súil agam nach smaoineoidh tú gur fear craiceáilte mé, agus mé amuigh ag siúl gach lá cosúil le Steve Jobs, nó Forrest Gump! Ach in ainneoin an riosca sin, leanfaidh mé ar aghaidh leis na siúlóidí céanna, mar tá siad an déanamh maitheas dom cheana féin, gan dabht. Faigheann na siúlóidí réidh le strus fisiciúil agus intinne, agus má tá strus d’aon saghas ort féin, cuir ort do chuid bróga agus téigh ar shiúlóid!

 

 

 

 

 

 

Fibriliú Atriach – cuid 2!

Fibriliú Atriach – cuid 2!

Bhí mé chomh cróga le leon suas go dtí an lá roimh an obráid. Ach bhuail fírinne an scéil mé ansin, agus thuig mé den chéad uair gur obráid chroí a bhí i gceist. Thuig mé na focail níos luaithe ach níor thuig mé iad go pearsanta agus ag baint liom féin. Bheadh an obráid sin éasca do dhuine eile, ach anois thuig mé i gceart nach duine eile a bhí i gceist. B’fhéidir go bhfaighinn bás a dúirt mé liom féin. Ná bí amaideach, a dúirt guth eile i mo cheann. Is mionobráid atá i gceist, agus beidh mé ar ais abhaile tráthnóna amárach. Maith go leor, arsa an guth eile, má théann gach rud gan fadhb, ach b’fhéidir go mbeadh fadhb, agus cad a tharlódh ansin? Bhí an guth eile réidh leis. Tá tú chomh sábháilte le bille bainc, a mhic! Déanann Dochtúir Gibson an obráid ceannann céanna lá i ndiaidh lae, agus ní raibh fadhb mhór ag a othair riamh. Agus rud eile, d’inis sé duit faoin teicníc mháinliachta nua níos sábháilte fós atá á cleachtadh aige faoi láthair. Bíonn an obráid níos gairide, agus bíonn daoine ar ais ar a seanléim níos tapúla freisin. Tuigim arsa an chéad ghuth, ach nach féidir liom aon riosca a sheachaint agus leanúint ar aghaidh le mo réim cógas? Ach tá rioscaí ag baint leis an treo sin freisin. Tá do fibriliú atriach ag éirí níos measa le himeacht ama, agus is riocht a chiorraíonn do shaol é cheana féin. Ní hamháin sin, ach is dóichí ná a mhalairt nach mbeidh an dara rogha agat ach an obráid a fháil sna blianta tá amach romhainn. Sa chás sin seans maith nach n-éireodh chomh maith leis an obráid nuair a bheadh an galar níos measa ort.

 

Tuigim cad atá á rá agat a ghuth chiallmhar, agus cé go bhfuil mé fós buartha faoi, is é an rud ceart ach an obráid a fháil gan mhoill.

Leis sin chuaigh mé a chodladh agus ar maidin d’ullmhaigh mé chun dul isteach san ospidéal. Bhí lá troscaidh agam roimh an obráid de bharr go mbeinn ag dul faoi ainéistéiseach ginearálta.

Dúradh liom teacht isteach ag a haon déag a chlog. Tar éis leathuair sa seomra feithimh tógadh isteach sa seomra réamhrobráide. Chuir mé orm fallaing mháinliachta, agus ansin bhí orm fanacht. Bhí mo bhean chéile liom agus bhíomar in ann caint agus comhrá le chéile. Ar an drochuair, áfach, bhí cúpla cás deacair ag an máinlia a chuir moill ar m’obráid. Lá fada a bhí ann, agus ag a cúig a chlog tháinig an máinlia agus dúirt sé go raibh brón air go raibh moill ar mo chás, agus go mbeadh sé chun an obráid a dhéanamh ar aon nós, agus go bhfanfainn san ospidéal thar oíche. Bhí mo bhean chéile in ann dul abhaile mar sin, agus chuirfeadh an máinlia glaoch uirthi tar éis na hobráide.

Bhí mé stiúgtha leis an ocras agus spalptha leis an tart, ach ní raibh mé in ann bia nó deoch a bheith agam. Tar éis tamaill, chuir an ainéistéiseolaí é féin in aithne dom, agus chuir sé cúpla cheist orm chun cinntiú go raibh gach rud i gceart. D’inis sé dom faoin bpróiseas maidir leis an ainéistéiseach, agus go n-ionsáfaí tiúb i mo scornach chun cuidiú le m’análú le linn na hobráide.

Faoi dheireadh, timpeall a seacht a chlog san oíche, tógadh isteach mé san obrádlann agus ansin ar an mbord obráide. Bhí meaisíní móra ar gach taobh agus múr scáileán ag léiriú tomhas agus íomhánna de gach saghas. Bhí lucht leighis sa seomra freisin, agus bhí siad go léir an-ghnóthach ag déanamh tascanna éagsúla. Chuir duine amháin braiteoirí ar m’ucht agus ar mo dhroim. Ansin, cuireadh i mo luí mé. Bhí an ainéistéiseolaí suite ar mo chúl. Ní raibh an máinlia ann fós.

An chéad rud eile, bhí mé ar air sa seomra réamhobráide, agus i mo dhúiseacht. Dúirt altra liom go ndeachaigh gach rud go maith, agus go raibh mo chroí sa rithim cheart anois – rud a chonaic mé ar scáileáin in aice mo leaba. Tugadh go foirgneamh eile mé ar thralaí, agus isteach i seomra deas a raibh radharc deas uaidh de chathair San Diego. Bhí orm fanacht i mo luí ar feadh ceithre huaire, chun a chinntiú nach mbeadh aon fhadhb le m’artaire féimearach ag cur fola. Thug altra uisce agus bia dom (brioscaí). D’ith mé gach rud a bhí ann agus d’ól mé go leor uisce. Ní raibh mé in ann dul a chodladh de dheasca pian bheag a bhí orm i m’ucht. Thug an t-altra cógas dom chun mo phian a mhaolú, agus roimh i bhfad bhí mé in ann codladh.

Go moch ar maidin, d’ordaigh mé bricfeasta mór, agus d’alp mé siar é gan mhoill. Ansin, sheol mé téacs chuig mo bhean chéile, agus ansin chuir mé scairt gutháin uirthi. Bhí sí an-sásta scéal a fháil uaim, agus dúirt sí gur chuir an máinlia scairt uirthi tar éis na hobráide, ag rá go raibh sé sásta leis an obráid, agus go raibh mise ag téarnamh.

Tháinig mo bhean chéile go dtí an t-ospidéal, agus faoin am lón bhíomar seiceálaithe amach agus ar ár slí abhaile. Bhí ordaithe iarobráide faighte agam, agus ba é an príomhordú ná é a ghlacadh go réidh ar feadh seachtaine – gan aon aclaíocht a dhéanamh seachas siúl, agus gan aon rud trom a thógáil. Lean mé na treoracha gan aon cheist, agus ní raibh aon fhadhb agam. Thosaigh mé ar ghnáthimeachtaí an tsaoil ansin, aclaíocht san áireamh. Ní raibh fadhb ar bith agam ach a mhalairt ar fad. Bhraith mé níos fearr ná riamh, agus bhí mé in ann gach rud agus níos mó a dhéanamh tar éis na hobráide ná mar a bhí roimhe. Tá sé ag druidim le dhá mhí ón obráid agus é seo á scríobh agam, agus tá mé ag dul ó neart go neart ó thaobh fuinnimh de. Má bhíonn aon neamhrialtacht i rithim do chroí, mholfainn duit dul go dtí an dochtúir gan mhoill. Agus má bhíonn fibriliú ort, bí cinnte ceist a chur ar an speisialtóir maidir le heisidiú. D’fhéadfadh an obráid sin do shaol a athrú go radacach agus do shláinte a thabhairt ar ais duit. Agus ná bí buartha faoi, is fiú an tairbhe an trioblóid, gan dabht ar bith!

 

 

 

 

 

 

 

 

Fibriliú Atriach – cuid 2!

Fibriliú Atriach – cuid 1!

Nóiméad amháin, mhothaigh mé go maith. Ansin, gan aon rabhadh, bhí sé amhail is gur rug lámh láidir greim docht ar mo chroí agus thosaigh á chroitheadh agus á fháisceadh go fiáin. Bhí fadhb mhór agam! Chuamar go dtí Ospidéal Ginearálta Naomh Lúcás i gCill Chainnigh gan mhoill, mo bhean chéile ag tiomáint. Bhí go leor daoine eile ag feitheamh sa rannóg éigeandála, agus gach saghas ruda mícheart leo. Thóg sé ceithre huaire sula bhfaca mé an dochtúir agus bhí mo chroí socraithe síos faoin am sin. Bhí ardbhrú fola orm an chéad uair a sheiceáil an dochtúir mo bhrú fola, ach nuair a sheiceáil sé arís é, bhí sé ag an ngnáthleibhéal. Dúirt mé go raibh mé faoi strus, mar fuair m’athair bás le déanaí, agus ní raibh sé éasca dom déileáil leis sin. Dúirt an dochtúir liom gurb í sin an fhadhb, agus go raibh sé tábhachtach dom cleachtaí análaithe a dhéanamh gach lá, agus go gcuideodh sé liom strus an tsaoil a dhíbirt. Sin an méid!  Abhaile linn arís!

Dar liomsa, bhí an scéal gan réiteach fós, mar ní raibh a fhios agam cad a bhí mícheart liom. Rinne mé mar a mhol an dochtúir, rud a dhéanaim fós gach lá. Bhí go maith agus ní raibh go holc! Thángamar ar ais go California an tseachtain ina dhiaidh sin, agus leanamar ar aghaidh lenár ngnáthchúraimí. Thug sé muinín gan bhonn dom ar feadh tamaill, agus bhí mé ag ceapadh go raibh an ceart ag an dochtúir agus gur strus amháin a bhí ann. Ba ar éigean a bhí sé ligthe i ndearmad agam nuair a tharla sé arís. Bhí mé in ann dul go dtí mo dhochtúir an lá céanna, agus thóg sé leictreacardagram (ECG). Dúirt sé go raibh buille croí ag teacht róluath ó am go ham ach nach raibh fadhb leis sin. Chuaigh mé abhaile, ach níor mhothaigh mé i gceart. Rinne mé coinne eile le mo dhochtúir, agus thóg sé leictreacardagram eile. “Ó!’’ a dúirt sé. “Gabh mo leithscéal nach bhfaca mé é seo an uair dheireanach, ach tá fibriliú atriach ort nó ‘A-Fib’!”

“Sin a cheap mé, a dhochtúir!” arsa mise. “Tá fibriliú atriach i mo theaghlach agus ní haon ionadh go bhfuil sé orm anois.” Cuireadh ar aghaidh mé chuig cairdeolaí ansin. Rinne an cairdeolaí gach saghas teastais ar mo chroí – ECG, íomhá athshondais mhaighnéadach (MRI), macallagram (Béarla: echocardiogram) agus tástáil strus ar meaisín reatha. Bhí A-Fib orm fós, agus d’ordaigh an cairdeolaí cógas chun stop a chur leis an neamhrialtacht i rithim mo chroí. Thóg sé níos mó ná seachtain, ach faoi dheireadh chuaigh rithim mo chroí ar ais go rithim chuais, nó rithim rialta. Ansin, rinne an dochtúir amach oideas do chúpla cógas, antaithéachtach (Béarla: anticoagulant) san áireamh. Dúirt sé go raibh riosca i bhfad níos airde stróc a fháil ag daoine a raibh A-Fib orthu.

Lean mé ar aghaidh mar sin ar feadh cúpla bliain, nuair a tharla eipeasóid A-Fib arís. Rinne an dochtúir amach oideas do chógas, agus nuair a thóg mé é stad sé an A-Fib. Dúirt sé liom an cógas sin a thabhairt aon uair a bheadh A-Fib orm. Ar dtús, ní raibh ach eipeasóid A-Fib orm ach cúpla uair sa bhliain. Ach de réir a chéile, tharla an A-Fib níos minice. Cé go raibh mé in ann stad a chur leis, ní raibh sé go deas a bheith in A-Fib. Bhraith mé míchompordach agus imníoch aon uair a bhíodh A-Fib orm, agus thóg sé trí nó ceithre huaire don chógas stad a chur leis.

Faoi dheireadh, dúirt an cairdeolaí go raibh sé in am dom casadh leis an leictrifiseolaí (Béarla: electrophysiologist). Is speisialtóir é leictrifiseolaí, le saineolas aige nó aici faoin gcóras leictreach sa chroí. Rialaíonn an córas sin ráta bhuille croí chomh maith le crapadh agus ligean matán an croí. Nuair a bhíonn A-Fib ort, bíonn fadhb leis an gciorcad leictreach sa chroí, ionas nach mbuaileann do chroí go rialta mar is gnáth. Mar sin, ní oibríonn an croí chomh maith agus ba cheart dó a dhéanamh, ó thaobh imshruthú na fola de. Bíonn gearranáil agus tuirse ort dá bhrí sin, chomh maith leis an míchompord san ucht.

Chonaic mé an leictrifiseolaí gan mhoill, agus rinne sé athbhreithniú ar thorthaí na tástála a bhí déanta agam leis an gcairdeolaí. Fear macánta, deisbhéalach is é Dochtúir Gibson, agus dúirt sé gur féidir liom leanúint ar aghaidh leis an gcógas, más mian liom. Ach dúirt sé go raibh rogha eile agam freisin, is é sin eisídiú (‘ablation’ as Béarla) a fháil. Mhínigh sé dom ansin cad a bhí i gceist leis an ngnáthamh leighis sin. Bheinn faoi ainéistéiseach ginearálta le linn na hobráide. Chuirfí cataitéar isteach san artaire féimearach, agus ansin suas an artaire agus isteach i mo chroí. D’úsáidfí bíoga fuinnimh leichtrigh (Béarla: pulses of elecrical energy) chun an fíochán galrach (Béarla: diseased tissue) sa chóras leictreach an chroí a mharú. Bheadh seans maith ansin go mbeadh an A-Fib imithe go hiomlán nó ar feadh tamaill mhaith ar a laghad. “Tá an t-eolas agat anois, agus caithfidh tusa an cinneadh a dhéanamh!” arsa an Dochtúir Gibson liom. “Níl aon deifir ort – smaoinigh air, agus tar ar ais dom le do chinneadh ansin.” Ní raibh orm machnamh a dhéanamh. “Má tá seans maith agam fáil réidh leis an ngalar sin, fiú ar feadh tamaill, b’fhiú an tairbhe an trioblóid. Cé chomh luath agus is féidir an obráid a dhéanamh?” arsa mise.

..

Ceolchoirm Dhochreidte sa Hollywood Bowl!

Ceolchoirm Dhochreidte sa Hollywood Bowl!

Go díreach ag an am ceart, fuair mo bhean chéile agus mé féin faoiseamh ó chrácamas an tsaoil, agus go háirithe ón imní a bhí orainn maidir leis an toghchán mór tábhachtach a bhí romhainn amach sna Stáit Aontaithe. D’fhreastalaíomar ar cheolchoirm rac san ionad íocónach sin i Los Angeles darb ainm an ‘Hollywood Bowl’. David Gilmour agus a bhanna tacaíochta a bhí ar an stáitse. Tá sé thart ar 50 bliain anois ón chéad uair ar éist mé le ‘Dark Side of the Moon’, albam buanchlúiteach an bhanna Pink Floyd, ina raibh Gilmour mar phríomhghiotáraí air. Chuaigh an t-albam sin go mór i gcion orm, agus níor tháinig dúire air le himeacht ama. A mhalairt ar fad, mhéadaigh tionchar an albaim orm bliain i ndiaidh bliana, mar a scaoil sé a rúin dom leis an saol mór. Buillí chroí (saolú), ticeáil an chloig, rithim anála, tionchar an airgid, aosú, néaltrú agus faoi dheireadh an bás dosheachanta – sin iad na téamaí doimhne ag sníomh tríd an albam seo – téamaí tábhachtacha dúinn go léir. Athraíonn agus braitheann ár léargas ar an áit a bhfuilimid inár saolta féin, agus beart sárchliste is ea é sin. Tá buaine ag baint leis an albam seo, mar atá ag gach sárshaothar ealaíne. Mar sin, ní haon ionadh é go rabhamar ar bís faoin gceolchoirm seo. D’ainneoin a rabhthas ag dúil leis bhí sé ní b’fhearr ná mar a shíleamar a bheadh, agus ní beag sin!

Roimh ré

Lá na ceolchoirme, thiomáineamar ar feadh cúpla uair go dtí Hollywood ó Chontae San Diego, agus sheiceálamar isteach in óstán a bhí curtha in áirithe againn le míonna anuas. Bhí sé gar don ‘Babhla’ agus bhíomar in ann siúl go dtí an cheolchoirm. Bhí na sluaite ag déanamh an rud céanna, agus bhí sé éasca agus sábháilte. Bhí go leor póilíní i láthair, agus mar gur Samhain a bhí ann, bhí go leor daoine faoi fheisteas, mise san áireamh (‘The Riddler’ ó Batman). Bhíomar ann luath go leor agus bhí an t-am againn grán rósta agus buidéal fíona a fháil. Ansin, threoraigh oifigeach chuig ár suíocháin muid, agus bhuaileamar fúinn. Bhí comhrá deas againn lenár gcomharsana agus ansin, thosaigh an cheolchoirm.

An Cheolchoirm

Thosaigh Gilmour agus a bhanna le ‘5 A.M.’ as a n-albam ‘Rattle That Lock’ (2015), agus ansin ‘Black Cat’ agus ‘Luck and Strange’ as a n-albam nua ‘Luck and Strange’. Píosaí ceol uirlise tochtmhara a bhí iontu, agus réitigh siad an bealach do na clasaicí a bhíomar go léir ag tnúth go mór leo. Ansin, tháinig an pota óir – trí amhrán so-aitheanta ón albam ‘Dark Side of the Moon’ – ‘Breathe (In the Air),’ ‘Time,’ agus ‘Breath (Reprise)’. Fiú tar éis na ndeichniúr de bhlianta, níor chaill siad a ndraíocht spioradálta, agus do na daoine ar aois áirithe, muidne san áireamh, chuir an ceol siar ar bhóithrín na smaointe muid, agus bhíomar óg soineanta arís. Thit tost urraime orainn go léir, agus muid ag éisteacht le nótaí osnadúrtha ag faoileoireacht agus ag sitheadh san aer, nótaí ar mheall Gilmour iad óna ghiotár agus nach mbeadh ar chumas aon ghiotáraí eile ar domhan a tharraingt as. B’fhéidir gur fhág Dia geata Neimhe ar oscailt agus go raibh leoithne de cheol tarchéimnitheach a nAingeal féin ag séideadh anuas tharainn sa Bhabhla. Ar aon nós, bhíomar gafa agus i saghas eacstaise Diaga!

Ní dhéanfaidh mé cur síos ar gach amhrán eile sa cheolchoirm, ach ar chúpla ceann eile ar díol suntais iad. B’aoibhinn liom an seitliosta – meascán cumasach d’amhráin, idir shean agus nua. Bhí Gilmour i mbarr a mhaitheasa mar amhránaí freisin, rud a bhí an-soiléir nuair a chan sé an tseoid d’amhrán ‘Wish you were here’ – an teidealrian ar an albam den ainm céanna, eisithe sa bhliain 1975. Chuir doimhneacht nua i nglór Gilmour fuaim thathagach leis a stíl amhránaíochta. Cosúil le fíon den scoth, éiríonn Gilmour níos fearr le himeacht ama, idir amhránaíocht agus ghiotáraíocht. Is máistir é ní hamháin ar a ghiotár leictreach – go háirithe an ‘Black Strat’ (Fender Stratocaster Dubh), ach ar a ghiotár acústach freisin – Martin D-35, agus sheinn sé an dá cheann acu le fonn ar ‘Wish you were here’. 

Chan Romany Gilmour (iníon David) traic ón albam ‘nua ‘Luck and Strange’’, darb ainm ‘Between Two Points’.  Thóg David an dara háit san amhrán agus lig sé an spotsolas a shoilsiú ar a iníon, a bhfuil sárghlór aici féin. Bhraitheamar an dlúthchaidreamh idir David agus Romany agus iad ag comhoibriú le chéile ar an stáitse.

Chan Romany, Louise Marshall, Hattie agus Charlie Webb an t-amhrán iontach ‘The Great Gig in the Sky’, as an albam ‘Dark Side of the Moon’. Bhí siad bailithe le chéile timpeall mórphianó a bhí á sheinm ag Louise. Ba í Louise an príomhamhránaí, leis an triúr eile mar amhránaithe tionlacain. Bhí sleamhnú giotáir á seinm ag David Gilmour sa chúlra. Ní shamhlófá go mbeadh aon amhránaí in ann na nótaí arda a chanadh chomh maith le Clare Torry, a chan an bunleagan. I mo thuairim, bhí an leagan seo níos fearr ná an bunleagan – agus ní beag sin!

Encore!

Ag an deireadh, d’fhill Gilmour agus a bhanna ar ais chun encore a dhéanamh. Nuair a chualamar an chéad nóta íocónach den aintiún ‘Comfortably Numb’, sheasamar go léir suas mar ómós do Gilmour agus a bhanna.

Thug Gilmour an-taispeántas uaidh, agus sheinn sé an dá aonréad giotár amhail is gurbh é sin lá an tSléibhe. Bhuail sé gach nóta go foirfe agus go cruinn díreach, ionas go raibh a ghiotár ag sian, ag geonaíl agus ag sianaíl amhail is gur guth ainmhí a bhí ann, agus an beithíoch fiáin, mothúchánach ar leis an nguth sin á chur faoi smacht aige. Ba chlabhsúr cuí ar an gceolchoirm é, agus bhíomar go léir, idir cheoltóirí agus a lucht éisteachta, spíonta agus sásta.

 

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

Litir ó Mheiriceá – Toghchán Mór i Meiriceá!

Litir ó Mheiriceá – Toghchán Mór i Meiriceá!

Litir ó Mheiriceá - Toghchán Mór i Meiriceá!

Agus an colún seo á scríobh agam, tá toghchán na hUachtaránachta ar siúl i Meiriceá. Rinne mé staidéar domhain ar an gcóras rialtais atá anseo sna Stáit Aontaithe, sular chaith mé mo vóta féin. Roinnfidh mé achoimre de anseo, chomh maith le cúpla impleacht ag baint leis, a d’fhéadfadh a bheith an-tábhachtach, go háirithe má bhuann Trump an Uachtaránacht.

Montesquieu

Cé nár mhaith le go leor Meiriceánaigh é a admháil, ba é fealsamh ón Fhrainc darbh ainm Charles-Louis de Secondat, Baron de Montesquieu, a raibh an tionchar is mó aige ar bhunreacht na Stát Aontaithe. Smaoinigh Montesquieu ar struchtúr rialtais nua, a mhol sé mar ‘trias politica’nó scaradh cumhachtaí ina leabhar cáiliúil “De l’Esprit des lois” (Maidir le Brí Dlíthe) foilsithe sa bhliain 1748. Sa leabhar sin, mhínigh sé go mbeadh sé níos fearr cumhachtaí rialtais a scaradh amach i dtrí pháirt: cumhacht reachtach, cumhacht bhreithiúnach agus cumhacht feidhmiúcháin. Leis an struchtúr sin, bheadh idir shrianta agus cheartúcháin sa chóras, ionas nach mbeadh aon pháirt amháin in ann an ceann is fearr a fháil ar aon pháirt eile. Chuir bunaitheoirí bhunreacht Mheiriceá an prionsabal sin i bhfeidhm nuair a dhear siad an rialtas feidearálach, ina bhfuil brainse reachtach (Comhdháil na Stáit Aontaithe idir Theach na nIonadaithe agus Seanad), brainse breithiúnach (An Chúirt Uachtarach agus Cúirteanna Feidearálacha na Stáit Aontaithe) agus brainse feidhmiúcháin (Uachtarán na Stáit Aontaithe agus a riarachán).

Na Toghcháin Fheidearálacha eile

Fuair mé mo bhallóid cúpla seachtain ó shin, agus caithfidh mé a rá go raibh obair le déanamh agam chun mo roghanna a shocrú. Chomh maith le toghchán na hUachtaránachta a bhfuil clú agus cáil air, tá go leor toghcháin eile ar siúl ag an am céanna. Tá córas céimlathach sna Stáit Aontaithe, agus leibhéil iomadúla ann (Feidearálach, Stáit, Contae, Cathair). Ach fiú maidir leis na toghcháin fheidearálacha, tá gach suíochán i dTeach na nIonadaithe (435) agus 33 (as 100) suíochán sa Seanad ar an mballóid ar bhonn náisiúnta. Chomh maith le vóta ar son an Uachtaráin, beidh mé in ann mo vóta a chaitheamh ar son Seanadóra i gCalifornia agus ar son Ionadaí (i dTeach na nIonadaithe) i mo cheantar Comhdhála.

Córas Dhá Pháirtí

Is córas d pháirtí (an Páirtí Daonlathach agus an Páirtí Poblachtánach) é an córas rialtais sna Stáit Aontaithe, rud a tharla de thaisme agus ní d’aon ghnó. Sa Seanad agus i dTeach na nIonadaithe araon, bíonn níos mó cumhachta ag an bPáirtí leis an tromlach. Rud tábhachtach é sin, mar ní ritear aon reachtaíocht gan faomhadh an dá Theach (idir Theach na nIonadaithe agus an Seanad), agus faoi dheireadh faomhadh an Uachtaráin. Sin an fáth go bhfuil sé deacair reachtaíocht a rith sna Stáit Aontaithe. Cheapfá dá mbeadh an Uachtaránacht agus an tromlach sa dá Theach ag Páirtí amháin (mar a tharlaíonn ó am go ham agus a d’fhéadfadh tarlú sa toghchán seo), go mbeadh sé éasca ansin reachtaíocht a rith. Ach fiú sa chás sin, níl sé ró-éasca. nach bhfuil ach tromlach simplí (níos mó ná leathchuid) ag teastáil i dTeach na nIonadaithe, de ghnáth is gá ollthromlach (60 Seanadóir as 100) a bheith i bhfabhar reachtaíocht sa Seanad roimh a shéala formheasa a chur uirthi. Ní minic a bhíonn, ar a laghad, 60 Seanadóir as Páirtí amháin suite sa Seanad. Mar sin, bíonn na Seanadóirí as Páirtí an mhionlaigh sa Seanad in ann athruithe suntasacha a éileamh i reachtaíocht roimh a mbeannacht a thabhairt di. Tá próiseas foirmiúil ann chun athruithe mar sin a phlé, in iarracht comhaontú a fháil sa Chomhdháil ar an reachtaíocht a bhí molta. Má shroicheann an Comhdháíl comhaontú ar reachtaíocht athraithe, is gá an reachtaíocht nua sin a chur tríd an bpróiseas faofa arís ón tús. Má ghlactar leis an reachtaíocht nua sin sa dá Theach, deis fós ag an Uachtarán í a chrosadh. Cé gur féidir leis an Chomhdháil cros Uachtaránachta a shárú, tá sé sin an-deacair a dhéanamh, agus is annamh a tharlaíonn sé.

Impleachtaí?

De réir na bpobalbhreitheanna, na trí rás fheidearálacha gob ar ghob, idir an dá Theach sa Chomhdháil agus an Uachtaránacht. Is toghchán ait é an toghchán Uachtaránachta, mar is féidir le hiarrthóir amháin an bua a fháil fiú má fhaigheann an t-iarrthóir eile tromlach na vótaí. Is féidir é sin a tharlú, mar úsáidtear próiseas roghnaithe darb ainm coláiste toghcháin. Próiseas casta atá i gceist nach bhfuil go hiomlán ionadaíoch, ar an drochuair. Níl spás agam an próiseas casta seo a phlé anseo, ach tá an próiseas seo luaite i mbunreacht na tíre, agus dá bhrí sin tá sé an-deacair é a athrú (rinneadh timpeall 700 iarracht é a athrú suas go dtí seo). Mar iarmhairt an phróisis sin, fiú uisce na gcos mo vóta Uachtaránachta anseo i gCalifornia agus beidh na daoine sna Stáit chinniúnacha ag roghnú an Uachtaráin don tír ar fad. Sin iad na Stáit i gceist: Arizona, Georgia, Michigan, Pennsylvania, Wisconsin, North Carolina agus Nevada. Ach caithfidh mé mo vóta ar son Kamala Harris, beag beann ar thionchar mo vóta ar an toradh.

Ach, agus is é seo mo phointe lárnach, tá mé in ann mo vóta a chaitheamh ar son Seanadóra sa Seanad agus ar son Ionadaí i dTeach na nIonadaithe. Agus déanfaidh mo vóta difríocht maidir leo siúd. Tá Adam Schiff (Daonlathach) ag seasamh in aghaidh Steve Garvey (Poblachtánach) sa toghchán Seanadóireachta i gCalifornia, agus de réir na bpobalbhreitheanna seans maith go mbeidh an bua ag Schiff. Cabhróidh mé leis sin ar aon nós agus caithfidh mé mo vóta ar a shon. Dála an scéil, is fuath le Trump Schiff (‘shifty Schiff’ a dtugann sé air) agus leis sin, tá mo dhóthain údair agam vótáil ar son Schiff!

Maidir le Teach na nIonadaithe, tá mé sa 49iú ceantar Comhdhála, ina bhfuil an tIonadaí in oifig faoi láthair, Mike Levin (Daonlathach), in iomaíocht le Matt Gunderson (Poblachtánach). Cé go bhfuil Mike Levin chun cinn sna pobalbhreitheanna, tá Matt Gunderson ag feabhsú a rátáil. Caithfidh mé mo vóta ar son Levin, agus gan dabht vóta tábhachtach é seo. Cén fáth? Bhuel, mbeadh na Daonlathaithe in ann formhór a bhaint amach i dTeach na nIonadaithe, bheidís in ann bac a chur ar reachtaíocht nach n-aontaíonn an Páirtí Daonlathach leis – is cuma an bhfuil Trump in oifig mar Uachtarán nó an bhfuil formhór sa Seanad ag na Poblachtánaigh. móide go mbeidh 60 Seanadóir Poblachtánaigh sa Seanad, agus mar sin, beidh na Daonlathaithe in ann bac a chur ar reachtaíocht sa Seanad freisin, más gá.

Conclúid

Cé nach bhfuil guth agam sa toghchán Uachtaránachta, tá guth agam maidir le Seanadóir sa Seanad agus le hIonadaí i dTeach na nIonadaithe, agus déanann sé difríocht mhór cén líon Daonlathaithe atá sa Seanad agus i dTeach na nIonadaithe. Mar sin, tá guth indíreach agam faoin méid cumhachta a bheadh at Trump, dá mbeadh an bua aige. Bainfidh mé lántairbhe as mo vóta mar sin, in iarracht an daonlathas a chaomhnú sa tír seo. Agus do dhaoine in Éirinn, déarfaidh mé é seo: dá dtoghfaí Trump mar Uachtarán Mheiriceá, ní hé sin le rá go mbeidh cumhacht neamhshrianta aige – ní bheidh! Cé gur rud frustrachas go minic dúinn i Meiriceá athruithe a bhrú ar aghaidh sa rialtas feidearálach, dá mbeadh Trump in oifig agus é ag iarraidh a bheith ina dheachtóir, ba rud maith é sin. Bheadh sé deacair, fiú do Trump, athruithe a chur i bhfeidhm, beag beann ar cén Páirtí atá i gcumhacht sa Seanad agus i dTeach na nIonadaithe! Ach bímis ag súil nach mbeidh an deis sin aige sa chéad áit, cé go mbeadh fadhbanna eile le réiteach ansin!

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

Teachtaireacht as na Flaithis in Utah?

Teachtaireacht as na Flaithis in Utah?

duine piseogach mé, ach bhraith sé amhail is gur thit teachtaireacht anuas as na flaithis. Tharla sé go tobann. Bhíomar mo bhean chéile, mé féin agus beirt chara linn- tar éis cuairt a thabhairt ar ionad cuairteoirí na Mormannach i St. George, Utah, i Meiriceá nuair a tharla sé. Ach roimhe sin…

Cúlra

Tá dlúthbhaint ag Utah leis an reiligiún Mormannachas, ar a dtugtar go hoifigiúil Eaglais Íosa Naoimh na Laethanta Deireanacha (LDS). Bhunaigh Joseph Smith an reiligiún sa bhliain 1830. De réir theagasc LDS, tháinig an t-aingeal Moroni chuige ar 21 Meán Fómhair, 1823, agus dúirt sé leis go raibh sé roghnaithe chun eaglais Dé ar an Domhan a athchóiriú. Dúirt Moroni le Smith freisin go raibh táibléid óir curtha aige in iarthar Nua-Eabhrac, agus go raibh scríbhinní na bhfáithe ársa orthu. Deirtear go ndearna Smith na táibléid a aisghabháil ceithre bliana ina dhiaidh sin agus gur aistrigh sé iad go Béarla ó theanga anaithnid. Ba é toradh a shaothar sin ná scrioptúr naofa na heaglaise LDS – “The Book of Mormon”.

Ceapadh gur reibiliúnaigh iad na Mormannaigh, agus mar sin rinneadh géarleanúint orthu i Missouri agus ansin in Illinois. Sa bhliain 1844, cúisíodh Smith as tréas agus cuireadh i bpríosún é. Mharaigh drong frith-Mhormannach é sa phríosúin. Tháinig Brigham Young i gcomharbas ar Smith mar uachtarán na heaglaise i 1846. Chuaigh Young agus a lucht leanúna ar thuras mór go Utah chun éalú ón ngéarleanúint, agus ba é Utah croílár na heaglaise LDS, ó shin i leith. Tá éagsúlacht creidimh in Utah sa lá atá inniu ann, agus Mormannaigh mar 40% don daonra de 3.5 milliún.

Bhí an tSiúr Davis mar threoraí againn san ionad cuairteoirí, agus roinn sí eolas linn faoi na Mormannaigh. Bhí scannán le feiceáil, agus póstaeir le léamh mar pháirt den chuairt. Bhí sé an-suimiúil dúinn foghlaim faoi na Mormannaigh agus a reiligiún. Bean chairdiúil ba í an tSiúr Davis agus d’fhreagair sí ár gceisteanna go foighneach.

Teachtaireacht?

Tar éis ár gcuairt don ionad cuairteoirí, thóg duine dár n-aíonna cúpla grianghraf dínn inár veain. Bhí muid páirceáilte trasna na sráide ón ionad. D’oscail mé m’fhuinneog agus shín mo lámh amach tríd an bhfuinneog le haghaidh grianghraif. Ansin bhrúigh mé an lasc chun an fhuinneog a ardú. Thosaigh sé ag obair i gceart ar dtús, ach ansin bhí torann ard cosúil le fuaim lámhaigh agus léim gloine na fuinneoige suas ar luas lasrach agus ansin thit sí anuas arís. Bhí an fhuinneog oscailte go hiomlán ansin, agus níor oibrigh an lasc a thuilleadh. Teachtaireacht as na flaithis b’fhéidir?

Meicneoir?

Bhí sé tar éis 5 p.m. ag an am agus bhí sé deacair meicneoir a fháil toisc go raibh formhór na ngaráistí dúnta faoin am sin. Ach bhí ceann amháin a bheadh ar oscailt go dtí 5:30. Chuir mé glaoch air, agus labhair mé le duine darb ainm Jake. Mhínigh mé go rabhamar páirceáilte taobh amuigh den ionad cuairteoirí na Mormannach agus go rabhamar i bponc de dheasca fuinneog na veain. Thoilighan veain a thabhairt isteach cé gur chiallaigh sé sin go mbeadh ar na meicneoirí ragobair a dhéanamh chun an fhadhb a réiteach.

Thiomáineamar díreach chuig an ngaráiste, agus thug siad an veain isteach láithreach. Thóg an próiseas iomlán thart ar 45 nóiméad agus bhí ar an bhfoireann fanacht ag obair níos mó ná leathuair tar éis am dúnta. Tharla sé go raibh mótar na fuinneoige caite, agus ní raibh ceann eile ar fáil dóibh ar bhonn práinne. Bheidís in ann an fhuinneog a ardú agus a dhaingniú in áit le scriú agus ceangail phlaistigh – rud a chuirfeadh ar ár gcumas leanúint lenár dturas agus mótar nua a fháil tar éis an turas bóthair. D’aontaíomar leis an réiteach sin. A bhuíochas le Jake agus a fhoireann, bhíomar ar ár mbealach arís go luath agus d’fhan an fhuinneog dúnta don chuid eile den turas. Ba é an t-aon fhadhb bheag a bhí againn go raibh sé beagáinín torannach agus muid ag tiomáint, mar bhí bearna bheag ag barr na fuinneoige – ach níor chuir sé sin isteach ná amach orainn.

Iompú?

Bhí mé chomh tógtha le sraith na n-imeachtaí aisteacha gur thosaigh an triúr eile ag spochadh asam ar feadh tamaill. “A Mhichíl, an bhfuil sé i gceist agat iompú ar Mormannachas?” a dúirt duine amháin. “‘Sea”, arsa mo bhean chéile, beidh sé ag iarraidh athlonnú go St. George go luath.” Agus leanadar ar aghaidh mar sin ag magadh fúm. An raibh an ceart acu – an ea?

An bhfuil tusa ag magadh fúm freisin? Bhuel, i ndáiríre, dá mba dhuine piseogach mé, seans go ndéanfainn machnamh, ag iarraidh a fháil amach an d’fhéadfadh imeachtaí aisteacha an lae a bheith ceangailte i slí éigean leis an Mormannachas. Ach ní mar sin atá mé. Bhí mótar na fuinneoige sa veain ar an dé deiridh, gan dabht, agus is comhtharlú é gur bhris sé taobh amuigh den ionad. Agus cad faoin ngaráiste a choimeád Jake ar oscailt dúinn tar éis am dúnta? Bhuel, b’fhéidir gur duine eiseamláireach é Jake, nó b’fhéidir nuair a chuala go rabhamar taobh amuigh den ionad cuairteoirí a reiligiúin féin, gur spreagadh é chun gaisce a lae a dhéanamh. Ar aon nós, níl sé i gceist agam athlonnú go Utah inniu ná amárach!

.

gaGaeilge