I mBéal an Phobail
Peadar Bairéad
Go Maire ár nDaonlathas slán
B’in nath a chloistí, blianta ó shoin, ach tá faitíos orm, gurb annamh a chloisfeá a leithéid sa lá atá inniu ann. Tá an meas a bhíodh ag daoine ar an nDaonlathas s’againne dulta go mór i léig, san idirlinn. Nuair a bunaíodh ár Stát, i dtús na bhFichidí, caithfear a thabhairt faoi deara, gur bheag ní i bhfolirm Meáin a bhí sa timpeall ag an am. Ní raibh raidió nó teilifís gurbh fhiú trácht orthu, nó fiú nár bheag ní i bhfoirm nuachtáin a bhí le fáil coitianta i measc na cosmhuintire, ag an am. Ach, bíodh gur mar sin a bhí, caithfear a rá gur thuig an chosmhuintir fís an daonlathais go cruinn, soiléir. Tuigeadh go raibh ceart ag an bpobal Teachta a thoghadh, ina dtoghlach fhéin, lena gcás a chur i láthair na Dála Náisiúnta, ach bíodh gur thuigeadar sin go hálainn, ag an am gcéanna, tuigeadh dóibh uilig, gurb é leas an phobail frí chéile an chloch ba mhó ar phaidrín Dáil Éireann.
Léiríonn sin uilig an cineál Daonlathais a bhí bunaithe againn sa tír seo. Ar an gcéad dul síos, deineadh an tír uilig a roinnt ina Toghlaigh, agus ag brath ar dhaonra chuile thoghlaigh acu sin, bhí cead acu uiimhir áirithe Teachtaí Dála, óna trí go dtí a cúig, a thoghadh, le freastal ar dhaonra an Toghlaigh sin, agus lena gcás a chur, go ciallmhar, cneasta, cruinn, os comhair na Dála ar fad. Bhí cead ag na Teachtaí, ar choinníollacha áirithe, na hAirí Rialtais a cheistiú, le fios fátha gach scéil a fháil uathu agus sa tslí sin, dheintí modh oibre an Rialtais a léiriú do vótóirí uilig na tíre. Sa cheistiúchán sin, thugtaí cead don Teachta ceist a chur, agus mura mbeadh sé sásta leis an bhfreagra, bheadh cead aige an dara ceist a chur, le soiléiriú a fháil ar an gcéad fhreagra, agus b’in sin.
Ionradh na Meán
Le himeacht aimsire, deineadh na meáin chumarsáide a fhorbairt, a fhairsingiú, agus a leathnú, sa tslí go bhfuil anois againn, córas forleathan curarsáide, le pobal a chur ar an eolas faoi chúrsaí iomadúla na tíre seo. Bhí sin uilig go breá, ach ag pointe áirithe, ar chúis amháin nó ar chúis eile, thoiligh na Teachtaí Dála agus Airí an Rialtais fiú, teacht os comhair lucht na meán, lena gceisteanna siúd a fhreagairt, agus murab ionann is an chaoi a raibh cúrsaí leagtha amach sa Dáil, bhí cead anois ag lucht na meán iad a cheistiú, agus a chroscheistiú, faoi mar ba choirpigh os comhair cúirte iad, agus sa tslí sin, ghlac siad chucu fhéin na cearta a bhronn an pobal vótála ar a dTeachtaí Dála, sé sin, tuigeadh dóibh go raibh chuile cheart acu ár n-ionadaithe tofa a cheistiú, agus níorbh é sin amháin é, ach d’éilíodar freagraí uathu, frreagraí a réiteodh lena ndearcadh polaitíochta fhéin, go minic.
An raibh aon bhealach eile le deighleáil leis an scéal seo? Déarfainn fhéin go raibh. Ar an gcéad dul síos, céard faoi ghraithí uilig na Dála a theilifísiú? Agus ar an dara dul síos, nár chóir glacadh leis, mar phrionsabal, nach raibh dulagas ar ár n-ionadaithe a n-iompar a mhíniú, i bhfóram ar bith, taobh amuigh de Dháil Éireann. Ach nach mbeadh socrú dá leithéid i gcoinne saoirse cainte? Táid ann adéarfadh nach mbeadh, toisc go raibh an scéal ar aon chéim leis an mbac a bhíonn ar na meáin breithiúna a cheistiú, faoi ghraithí a gcúirteanna.
Tuige sin? adéarfadh duine, b’fhéidir.
Toisc gurb iad ár dTeachtaí Dála a dhéanann, agus a leasaíonn ár ndlíthe, agus mar sin, chrosfaí ar lucht na meán a ladar a chur isteach i ngnó na Dála trí na Teachtaí a cheistiú nó a chroscheistiú, taobh amuigh de Dháil Éireann. Bheadh chuile chead acu, dár ndóigh, cúrsai polaitíochta a phlé, chomh fada is a d’fhan siad glan amach ónár n-ionadaithe polaitíochta, nó má leantar leis an scéal, faoi mar atá anois, nach mbeadh gnó na Dála forghafa ag iriseoirí gan aon ro-mhoill.
Nár chóir don ngréasaí fanacht i mbun a chip fhéin!
.
.
.
Gaeilge 
English