Gaelú nó Galldú!

Gaelú nó Galldú!

le | 2024/09/25 | Cúrsaí Reatha, Polaitíocht, Tuairim

Gaelú nó Galldú!

Rich countries’ problems!

Bíonn na meáin go léir plódaithe le nuacht agus bréagnuacht na laethanta seo faoi na heachtrannaigh atá anseo cheana féin, gan trácht ar na heachtrannaigh a bheidh ag iarraidh teacht isteach sa tír go luath. Mar sin féin, is gá dúinn an grán a scaradh ón lóchán, smaoineamh dúinn féin agus an rud ceart a dhéanamh maidir leis na heachtrannaigh inár measc.

Ní gá a rá, go mbíonn a chúis féin ag chuile dhuine acu leis an turas sin go hÉirinn a dhéanamh. I gcás duine amháin, is ag iarraidh tearmainn a bhíonn sé. I gcás duine eile, is ag lorg oibre a bhíonn sé, agus i gcás daoine eile fós, is ar thóir oideachais agus traenála a bhíonn siad.

Cé go bhfuil ‘céad míle fáilte’ againn roimh na turasóirí a thagann ar cuairt go hÉirinn, níl an scéal céanna le hinsint i gcónaí maidir leis na heachtrannaigh a bhfuil cónaí orthu sa tír. Nuair a thosaigh siad ag teacht go hÉirinn timpeall 30 bliain ó shin, ní raibh rófhonn orainn ar dtús an t-oileáinín s’againne a roinnt le daoine ón taobh amuigh. Ag an am céanna, fáiltíodh romhainn féin thar lear le sinsearacht, agus dá bhrí sin, nuair a thuigeamar céard é go díreach a bhí ag titim amach, tuigeadh dúinn, go raibh dualgas orainn ár ndícheall a dhéanamh freastal ar an riachtanas sin. Rinne Éire comhaontaithe le hOifig Ard-Choimisinéir na Náisiún Aontaithe le haghaidh Dídeanaithe, agus leis an Aontas Eorpach, freastal ar sciar daoine ó thíortha eile a bhfuil tearmann ag teastáil uathu. Chomh maith leo siúd, shocraíomar ar lucht an oideachais agus na traenála a ligean isteach agus ar líon áirithe oibrithe a ghlacadh isteach freisin in aghaidh na bliana.

Demographic change

Lean na himircigh ag sníomh isteach chugainn bliain i ndiaidh bliana go dtí go bhfuil, faoi láthair, olluimhir imirceach socraithe inár measc (timpeall 12%). Ní haon mhaith feasta bheith ag fiafraí ar chóir dúinn na daoine sin a ligean isteach sa tír seo, nó tá siad linn cheana féin, agus níl le déanamh anois ach chuile bhuntáiste a bhaint as cúrsaí faoi mar atá.

Ní féidir a shéanadh go bhfuil buntáistí do-áirithe ag gabháil leis an inimirce seo uilig. Cuireann sé oibrithe riachtanacha ar fáil dár gcóras eacnamaíochta, nuair nach bhféadfaimis féin freastal ar an trá sin. Sea, agus coinníonn sin rothaí an gheilleagair ag meilt leo ar luas, rud a chabhraíonn linn saol níos fearr a chur ar fáil dár ndaonra uilig, idir Éireannaigh agus Eachtrannaigh.

I gcás na scoláirí de, chuirtí fáilte i gcónaí roimh a leithéid inár measc, nó bhí meas agus cion ag ár sinsear ar an léann, le sinsearacht. I gcás na ndaoine a bhí ag lorg tearmainn, ar an drochuair, níor tugadh aire na huibhe circe dóibh i gcónaí, scaipeadh (agus scaiptear fós) bréagaisnéis diúltach fúthu go minic agus bhí leithcheal á dhéanamh uaireanta ar chuid acu freisin. Chun an tarcaisne a chur i gceann na héagóra, ní raibh córas róshásúil againn ar dtús chun iad a phróiseáil agus dídean fónta a sholáthar dóibh.

The Right thing to do

Is amhlaidh a chaithfidh muid breathnú romhainn, agus socruithe a dhéanamh le fáiltiú roimh na strainséirí seo uilig, a roghnaigh an tírín s’againne, mar bhaile nua dóibh féin, agus dá sliocht. Gan dabht ar domhan, rachaidh cuid de na himircigh seo ar ais abhaile arís dá dtíortha féin, ach fanfaidh roinnt mhaith acu freisin, agus má tá muidne ciallmhar agus cliste, déanfaidh muid chuile iarracht ar na daoine sin a mhealladh isteach sa phobal s’againne. Ní hé anois, toisc nach bhfuil an dara rogha againn ach sin a dhéanamh, ní hea muise, ach toisc gurb é ár leas é sin a dhéanamh.

More Irish than the Irish themselves!

Conas is féidir é sin a dhéanamh, an ea?

Bhuel, is féidir é a dhéanamh trínár saol iomlán a roinnt leo, agus bheith istigh a thabhairt dóibh, i ngach gné den saol céanna sin. Is féidir linn ár gcóras don lucht iarrtha tearmainn a fheabhsú. Cé go bhfuil cur chun cinn á dhéanamh ag an rialtas, tá go leor feabhsuithe eile a d’fhéadfaí a dhéanamh. Bíodh fáilte roimh eachtrannaigh san Arm, sa Gharda Síochána, agus sna Fórsaí Cosanta, trí chéile. Chomh maith leis sin, ba chóir iad a spreagadh le páirt a ghlacadh sa Chóras Oideachais, sa Chóras Dlí agus Cirt, i gCúrsaí Cultúir agus Teanga, agus i gCúrsaí Spóirt, san áireamh. Ná bíodh gné ar bith den saol náisiúnta dúnta ina gcoinne. Má tá siadsan sásta glacadh linne mar phobal, ansin, nár chóir dúinne glacadh leosan mar Éireannaigh? Má tá muid sásta sin a dhéanamh, seans go n–éireoidh siadsan níos Gaelaí ná na Gaeil féin, faoi mar a tharla le dreamanna eile a tháinig chugainn, anallód. Nára fada uainn an lá sin.

.

.

Tuairim ó Mheiriceá – Díospóireacht – Téic 2!

Tuairim ó Mheiriceá – Díospóireacht – Téic 2!

le | 2024/09/18 | Cúrsaí Reatha, Nuacht Idirnáisiúnta, Tuairim

Tuairim ó Mheiriceá – Díospóireacht – Téic 2!

Réamhrá

Chonaic mé an chéad díospóireacht uachtaránachta i mbliana, idir Donald Trump agus Joe Biden. Scríobh mé alt faoin díospóireacht thubaisteach sin, inar scríobh mé: “I mo thuairim, an rud is fearr a d’fhéadfadh Joe Biden a dhéanamh anois ná tarraingt amach as an rás gan mhoill – ach beag an baol.”

Thit cúpla rud amach ina dhiaidh sin, ar tuar dóchais iad. Ar an gcéad dul síos, tharraing Joe Biden amach as an rás uachtaránachta. Ar dtús, sheas sé an fód ag rá gurb é féin an t-aon duine amháin a d’fhéadfadh Trump a shárú. Ach bhí sé soiléir nár aontaigh daoine eile leis sin, fiú amháin daoine ina pháirtí féin – na Daonlathaithe, agus go háirithe Nancy Pelosi – iar-Spéicéir Theach na nIonadaithe. Tá an-údarás le tuairim Nancy Pelosi, go háirithe sa chás seo. Tá sí beagáinín níos sine ná Biden ag 82 bliain d’aois, agus chomh maith leis sin, d’éirigh sí as a post féin mar Spéicéir le déanaí, ag rá nach mbeadh sí ag iarraidh an ról a fháil arís, tar éis di dhá théarma de ceithre bliana a bheith sa phost (2007-2011 agus 2019-2023). Faoi dheireadh, ghéill Biden d’fhírinne a cháis agus tharraing sé amach. Ansin, tharla an dara rud suntasach, agus thug na Daonlathaithe go léir tacaíocht do Kamala Harris mar iarrthóir uachtaránachta gan aon chomórtas. Roghnaigh sí Tim Walz mar chomhiarrthóir leas–uachtaránachta agus thosaíodar feachtas bríomhar gan mhoill. Thiomsaigh a bhfeachtas $361 milliún i mí Lúnasa, beagnach trí huaire níos mó ná feachtas Trump ($130 milliún). Laghdaigh an bhearna eatarthu sna pobalbhreitheanna go dtí go raibh siad gob ar ghob. Agus ansin tar éis cúpla sonra a oibriú amach, d’aontaigh Trump agus Harris díospóireacht uachtaránachta a bheith acu ar fhad uair go leith.

An Díospóireacht

Ní raibh aon chosúlacht idir an díospóireacht seo agus an ceann deireanach. Ag tús na díospóireachta, shiúil Harris anall chuig Trump agus chroith sí lámh leis. Sa tslí sin, rinne sí pointe tábhachtach nach raibh faitíos uirthi roimhe, ach a mhalairt. Réitigh an comhartha sin an bealach faoi choinne a bhí le teacht thuas ar an stáitse in Philadelphia, Pennsylvania. Seo ceithre thátal a bhain mé as an díospóireacht.

1 Lagaithe Trump

Thug Harris laigí bunúsacha Trump chun solais go soiléir, rud nach raibh ar chumas Biden a dhéanamh sa chéad díospóireacht, lena n-áirítear:

• Taifead coiriúil Trump. Nuair a dúirt Trump gur coirpigh iad formhór na n-imirceach ag teacht isteach sa tír, thug Harris an freagra seo: “Nach greannmhar go ndéarfása é sin. Ag teacht ó dhuine a ionchúisíodh as coireanna slándála náisiúnta, coireanna eacnamaíocha, cur isteach neamhdhleathach ar thoghcháin, a fuarthas ciontach i leith ionsaí gnéis, agus a bheidh os comhair na cúirte i mí na Samhna ag a phianbhreith choiriúil féin.”
• Ról Trump maidir le hionsaí Eanáir 6, 2021. Dúirt Trump: “Ní raibh baint ar bith agam leis sin seachas gur iarr siad orm óráid a thabhairt.” Dúirt Harris: “Do gach duine ag féachaint, a chuimhníonn cad a tharla ar 6 Eanáir, deirim, Ní gá dúinn dul ar ais. Ná rachaimid ar ais. Nílimid ag dul ar ais. Tá sé in am an leathanach a chasadh.”
• Seasamh Trump ar ghinmhilleadh. Dúirt Trump go bhfuil na Daonlathaithe ar son linbh nuabheirthe a mharú. Ach dúirt an modhnóir Davis nach raibh sé sin fíor. Nuair a d’iarr modhnóir ar Trump an síneodh sé cosc náisiúnta ar ghinmhilleadh, níor fhreagair sé an cheist. Chuir Harris brú air é a fhreagairt, ach dhiúltaigh sé arís.

2 Bréaga Trump

D’inis Trump lán mála bréag, agus seo ach cúpla sampla:

• Tá na Daonlathaithe ar son linbh nuabheirthe a mharú.
• Tá na Daonlathaithe ag tabhairt vótaí d’inimircigh neamhdhleathaigh.
• Tá eachtrannaigh gan doiciméad ag gabháil bailte, ag gabháil foirgneamh.
• In Springfield Ohio tá na hinimircigh ag ithe na gcat agus na madraí.

3 Cás paiseanta maidir le ginmhilleadh

Dúirt Harris go dtacaíonn sí le Roe v. Wade a athbhunú. “Tá sé maslach do mhná Mheiriceá. … Bíonn ar dhaoine oibre, mná oibre atá ag obair post nó dhó, a bhfuil orthu cúram leanaí a fháil gur ar éigean d’acmhainn dóibh, taisteal go stát eile ar eitleán, a bheith ina suí in aice le strainséirí, chun an cúram sláinte a theastaíonn uathu a fháil – ar éigean d’acmhainn dóibh. Agus tá sé neamhscrupallach iad a chur tríd sin.”

4 Príomhthéama Trump – Inimircigh gan doiciméad agus a gcoireanna

Dar leis na Poblachtaigh, is é polasaithe na nDaonlathaithe maidir le hinimirce a laige is mó, agus chuir Trump an bhéim ar chúrsaí inimirce chomh minic agus ab fhéidir. D’inis Trump bréag i ndiaidh bréaga ar an ábhar, agus luaigh mé ceann cheana inar mhaígh sé go raibh inimircigh ag ithe na bpeataí in Springfied. Seo cúpla sampla eile a bhí le rá aige faoin imirce.

“Thug siad (na Daonlathaithe) cead do choirpigh,” a dúirt Trump, ag maíomh gan aon fhianaise go raibh “na milliúin” coirpeach ann. “Thug siad cead do sceimhlitheoirí. Cheadaigh siad coirpigh shráide coitianta. Thug siad deis do dhaoine teacht isteach, do mhangairí drugaí teacht isteach inár dtír.” Dúirt Trump ag pointe eile: “Is é an droch-inimirce an rud is measa a d’fhéadfadh tarlú dár ngeilleagar. Tá siad agus tá sí (Harris) ag scriosadh ár dtíre lena bpolasaí. Tá sé sin craiceáilte.”

Conclúid

Dar le formhór na n-anailísithe, bhí an bua ag Harris sa díospóireacht. Aontaím leis sin, ach ní hionann sin agus a rá go mbeidh an bua aici sa toghchán. Bhuaigh Hilary ar Trump sa trí dhíospóireacht a bhí eatarthu in 2016, dar leis na hanailísithe agus dar leis an bpobal – ach in ainneoin sin, bhí an bua ag Trump sa toghchán uachtaránachta. Agus cé go bhfuil eolas ag gach duine faoi Trump agus a chur chuige, níl mórán eolais ag go leor daoine faoi Harris agus na difríochtaí idir polasaithe Biden agus a polasaithe féin. Rinne Harris sárjab sa díospóireacht agus sin céim mhaith, ach tá go leor le déanamh aici fós, agus níl mórán ama fágtha aici chun é a dhéanamh. Mar fhocal scor dearfach, phostáil Taylor Swift a tacaíocht ar son Harris dá lucht leanúna (283 milliún) ar Instagram, tar éis na díospóireachta. Ní drochrud é sin!

.

Léirmheas Leabhair – The Plot!

Léirmheas Leabhair – The Plot!

le | 2024/09/11 | Léirmheasanna

Léirmheas Leabhair – The Plot!

Réamhrá

Léigh mé leabhar suntasach ar na mallaibh darb ainm ‘The Plot’, scríofa ag Jean Hanff Korelitz agus foilsithe i 2021. Tá seacht leabhar eile scríofa aici, agus spreag ceann amháin ‘You should have Known’ an mionsraith ‘The Undoing’ ar HBO/MAX (ardán sruthaithe). Is as Nua Eabhrac í ó dhúchas, ach bhí cónaí uirthi in áiteanna eile, Princeton New Jersey agus an Riocht Aontaithe san áireamh. Chas sí le Paul Muldoon den chéad uair i Londain. Chas sí leis arís an bhliain ina dhiaidh sin i Yorkshire, nuair a d’fhreastail sé ar chúrsa filíochta ina raibh Muldoon mar mhúinteoir ann. Is file cáiliúil é Muldoon, ó Chontae Ard Macha ó dhúchas. Is minic a chuirtear Muldoon i gcomparáid le Séamus Heaney, comhfhile Thuaisceart Éireann, agus cara agus meantóir le Muldoon.

The Plot

Scríbhneoir ba ea Jake nach raibh ina chéad leabhar ach rith searraigh. Rinne sé iarracht i ndiaidh iarrachta leabhar eile a scríobh a n-éireodh chomh maith leis a chéad leabhar, ach theip air. Ansin rinne sé an chéad rud eile a d’fhéadfadh sé smaoineamh air – mhúin sé rang scríbhneoireachta.

Mhaigh scoláire amháin ina rang go raibh an plota is fearr aige riamh agus gur féidir le haon duine leabhar iontach a scríobh bunaithe ar an bplota sin. Uair amháin, roinn an fear sin – darb ainm Evan Parker – cad a bhí ar intinn aige mar phlota. Ar an drochuair, níor scríobh Evan an leabhar sin. Nuair a rinne Jake taighde faoi Evan níos déanaí, fuair sé amach go raibh sé marbh.

Mar sin, shocraigh Jake an leabhar a scríobh agus rinne sé é. Tharla rud dochreidte ansin – bhí an-éileamh ar an leabhar a scríobh sé dar teideal ‘The Crib’. Bheadh Steven Spielberg mar stiúrthóir ar an scannán bunaithe ar ar leabhar. Ansin, chas Jake le bean darb ainm Anna, thit siad i ngrá agus tar éis tamaill phósadar. Gan dabht, bhí Jake ar mhuin na muice anois agus an saol ina shuí ar a thóin aige. Ach thosaigh an caisleán cártaí ag guagadh nuair a fuair Jake r-phost anaithnid ag rá: is gadaí tú! Chuir an r-phost an-imní ar Jake, agus bhí eagla air go mbéarfaí air mar chaimiléir déanta a ghoid plota an leabhair – ceann de na coireanna is measa a d’fhéadfadh údar a dhéanamh. Cad ba cheart do Jake a dhéanamh? Ar dtús, bhí sé ag súil nach bhfaigheadh sé aon teachtaireachtaí eile – ach ag brionglóid a bhí sé. Níor stad na teachtaireachtaí ar chor ar bith, agus diaidh ar ndiaidh d’éirigh cúrsaí níos measa agus faoi dheireadh ba ghá do Jake dlíodóirí a fhoilsitheora a tharraingt isteach.

Tá snáithe eile sa scéal seo i bhfoirm caibidlí ón leabhar samhailteach a scríobh Jake (‘The Crib’), atá fite fuaite le caibidlí ‘The Plot’. Tá dhá réadúlacht chomhthreomhara ag bogadh ar aghaidh le chéile, agus tú ag fáil níos mó eolais ón dá ceann an t-am go léir. Ciúta liteartha an-éifeachtach é sin, a chuireann leis an teannas agus an plota go mór. Ar aon nós, thuig Jake nach raibh an dara rogha aige ach a fháil amach cé a sheol na teachtaireachtaí chuige, agus cén fáth. Níor thóg sé a lán ama do Jake agus é ag obair mar bhleachtaire agus ag dul ó áit go háit, a fháil amach rudaí aisteacha. An rud ab aistí a fuair sé amach ná nár shamhlaigh Evan an plota ar chor ar bith. Ní nochtfaidh mé aon rud eile ar eagla go mhillfinn an scéal, ach is féidir liom a rá go bhfuil cúpla cor agus casadh eile fágtha duit fós sa scéal.

Moltaí

Níl ‘The Plot’ ar nós leabhar James Patterson nó Lee Child. Bogann an scéal ar aghaidh níos moille agus tá na caibidlí níos faide. Ach tá níos mó ná scéinséir i gceist anseo freisin. Tá téamaí á plé ag an údar atá tábhachtach sa lá atá inniu ann. Mar shampla, an féidir plota a ghoid ar chor ar bith – cad iad na rialacha ag baint leis sin? Níl sé éasca an cheist sin a fhreagairt i ré an idirlín agus na meán sóisialta gan trácht ar Intleacht Shaorga.

Bhí sé an-suimiúil an tslí ar shnigh an t-údar sleachta ón leabhar samhailteach ‘The Crib’ tríd an leabhar seo freisin, ag roinnt an plota a bhí ag Evan ar dtús báire.

Mholfainn duit ‘The Plot’ a léamh, ní hamháin mar scéinséir, cé gur scéinséir maith é, ach mar phíosa litríochta freisin, a théann níos doimhne ná úrscéal bleachtaireachta ó thaobh forbairt na gcarachtar agus a phléann le téamaí tábhachtacha an aimsir seo.

.

Dírbheathaisnéis 10 -M’Uncail John!

Dírbheathaisnéis 10 -M’Uncail John!

le | 2024/09/04 | Dírbheathaisnéis

Dírbheathaisnéis 10 -M’Uncail John!

Ní go minic a thagadh ár ngaolta ar cuairt mar ní raibh cónaí orthu gar dúinn. Turas fada a bhíodh ann dóibh sna seascaidí agus seachtóidí sa chéad seo caite. Bhí ár ngaolta ar thaobh mo mháthar ina gcónaí i mBaile Átha Cliath, agus ár ngaolta ar thaobh m’athar ina gcónaí ar an Muirthead i gContae Mhaigh Eo. Ní raibh aon mhótarbhealach sa tír ag an am sin, agus bhí na bóithre ar dhrochchaighdeán.

Ach ó am go ham, thagadh gaolta céad chéime nach mbeadh fuacht ná faitíos orthu an chuairt sin a dhéanamh. Bhíodh orthu fanacht linn ar feadh tamaill, go háirithe agus iad ag teacht ón Muirthead, mar thógadh an taisteal sin lá amháin ag teacht chugainn agus lá eile ag dul abhaile dóibh. Nuair a chloisimis (mo dheartháir, mo dheirfiúr agus mé féin) go mbeadh gaolta ag teacht ar cuairt chugainn, bhíodh sceitimíní orainn na laethanta roimhe. Bhíodh milseoga peacúla ar fáil, brioscaí de gach saghas agus béilí blasta gach lá, mar bhíodh mo Mham ag iarraidh a dícheall a dhéanamh sa chistin. Chomh maith leis sin, bhíodh na cuairteoirí i gcónaí ag tabhairt bronntanas dúinn, milseáin san áireamh. D’ithimis na milseáin ar an toirt, agus bhímis ar na ribí amach is amach agus muid lán de shiúcra. Bhímis dána ansin, ag rith anseo is ansiúd, ag gáire, ag béicíl agus a leithéid. Níorbh fhada gur caití amach muid as an teach, ionas go mbeadh na daoine fásta in ann caint agus comhrá le chéile. Tar éis sin, ní bhímis in ann mórán ama a chaitheamh lenár ngaolta, mar chomh luath agus a d’fheiceadh mo Mham muid ag teacht, thugadh sé an doras dúinn gan mhoill. Ní dhéanadh na cuairteoirí aon iarracht am breise a chaitheamh linn ach an oiread – le heisceacht amháin!

Ár n-uncail John

Nuair a chloisimis go mbeadh ár n-uncail John agus a bhean chéile Evelyn ag teacht ar cuairt chugainn, is ar éigean a bhímis in ann néal codlata a dhéanamh. Bhí siad féin gan leanbh agus ceapaim go gcaithidís linn amhail dá mba a leanaí féin a bhí ionainn. Thagaidís agus bronntanais leo do gach duine sa chlann, agus bhíodh ní hamháin milseáin ach bréagáin agus greannáin acu dúinn, na páistí. Ní chaití amach muid, ach an oiread, mar thugadh John agus Evelyn a n-aird dúinn, ag cur ceisteanna orainn, ag éisteacht le cad a bhí á rá againn, agus ag caitheamh ama linn. Thaitin an bheirt acu go mór linn, mar mhothaímis go raibh spéis acu ionainn. Le formhór na ngaolta eile, mhothaímis nach raibh spéis dá laghad acu ionainn, ach gur pian sa tóin muid.

Níl dabht ar bith ach gurb é Uncail John an gaol ba mhó a thaitin leis an triúr againn, idir mo dheartháir, mo dheirfiúr agus mé féin. Cé gur fear mór a bhí ann – níos mó ná 6 troigh in airde agus é déanta dá réir – fear séimh, gealgháireach agus de ghlór domhain a bhí ann, gan drochrud le rá aige faoi dhuine ar bith riamh. Ba é an deartháir ba shine ag m’athair, agus bhí meas mór ag m’athair ar John, gan dabht ar bith.

An tSiúlóid

Bhíodh sé de nós ag Uncail John muidne (na páistí) a thabhairt ar shiúlóid go lár na cathrach uair amháin gach cuairt. Ach ní siúlóid leadránach a bhíodh i gceist, agus mar sin bhímis ar bís faoin tsiúlóid chéanna chomh luath is a thagaidís ar cuairt chugainn. Níor leagadh Uncail John síos dúinn cén bealach a thabhairt tríd an gcathair, ach thugadh sé an rogha sin dúinne. Deirimse leat, bhíodh plean iontach againn gach uair. Thugaimis cuairt ar gach siopa bréagán agus gach siopa leabhar i lár Chill Chainnigh, ag féachaint isteach gach fuinneog shiopa ab fhéidir linn. Nuair a fheicfeadh ceann dúinn bréagán nó leabhar suimiúil, dhírímis méar air, agus deirimis rud cosúil le: “A Uncail John, nach deas an bréagán/leabhar é sin?” Ní bhíodh gá aon rud eile a rá agus cúpla nóiméad ina dhiaidh sin, thagadh Uncail John amach as an siopa, agus an bréagán/leabhar ina leathláimh aige.

Nuair a d’iarradh Uncail John orainn fanacht leis taobh amuigh den phub nó siopa geallghlacadóra, ní bhíodh fadhb ar bith againn leis sin. Comhaontú folaigh a bhíodh i gceist, agus bhíodh sé de chiall againn dada a rá faoi sin sa bhaile. Bhíodh Uncail John ar a laethanta saoire, agus cé a dhiúltódh dó píosa spraoi a bheith aigesean freisin? Mar a deir an seanfhocal: An té atá saor caitheadh sé an chéad chloch! Faoi dheireadh na siúlóide iontaí sin, bhíodh féiríní deasa ag an triúr (ceathrar? ) againn, agus meangadh mór gáire ar chaon duine againn, Uncail John san áireamh.

Ní dhéanfaimid dearmad ar ár n-uncail iontach Uncail John riamh, a ndeachaigh a chuid flaithiúlachta go croí ionainn. Is dea-shampla é dúinn, an sárfhear seo nach ndearna neamhshuim dínn mar pháistí riamh, ach a mhalairt i gcónaí. Cé go ndéanaim mo dhícheall aithris a dhéanamh air, níl sé éasca, mar bhain Uncail John amach an caighdeán ab airde, ní hamháin mar uncail ach mar dhuine daonna. Braithimid uainn go mór tú, ár nUncail John!

.

Intleacht Shaorga Ghiniúnach!

Bás Matthew Perry!

Bás Matthew Perry!

le | 2024/08/27 | Cúrsaí Reatha, Nuacht Idirnáisiúnta

Bás Matthew Perry!

 

Ó am go ham, tarraingítear ár n–aird ar thragóid éigin ag baint le handúil sna drugaí nó alcóil. Le déanaí, tháinig fiosrúchán faoi bhás an aisteora cháiliúil Matthew Perry (Chandler Bing sa dráma grinn suímh ‘Friends’ a craoladh ó 1994-2004) chun críche. D’eisigh Perry cuimhní cinn bliain roimh a bhás, darb ainm ‘Friends, Lovers and the Big Terrible Thing’ ina raibh sonraí uafásacha faoina streachailt chun andúil a shárú. Ag an am, dúirt sé go raibh sé saor ó dhrugaí le bliain go leith anuas. Níos lú ná bliain ina dhiaidh sin, bhí sé marbh. Ar dtús, dúirt an cróinéir gur timpisteach a bhádh ina thobán te, mar thoradh ar mheascán de dhrugaí a bhí tógtha aige agus galar croí a bhí air. Ach osclaíodh fiosrúchán nua i mí na Bealtaine, 2024 chun a fháil amach cén fáth go raibh an oiread sin den druga céataimín (Ketamine as Béarla) ina fhuil. Bhí Perry ag baint úsáide as teiripe insileadh céatamín chun dianchóireáil a dhéanamh ar dhúlagar agus imní, ach bhí an seisiún deireanach aige níos mó ná seachtain roimh a bhás.

An Dochtúir agus an Bhanríon Céataimín

Bhí an méid céanna céatamín i bhfuil Perry agus a mbeadh agus é in úsáid mar ainéistéiseach ginearálta. Cá as ar tháinig sé? Tuairiscíodh sa ‘Los Angeles Times i mí an Mheithimh gur éirigh le himscrúdaitheoirí fostaithe ag an Roinn Póilíní Los Angeles, an Riarachán Forfheidhmithe Drugaí Feidearálach agus Seirbhís Phoist na Stáit Aontaithe daoine áirithe a cheangail le soláthar céataimín. Scéal dochreidte ba ea é, agus cúisíodh cúigear maidir le bás Perry. Nuair a d’iarr Perry ar a dhochtúir rialta níos mó céataimín a ordú dó, dhiúltaigh sé é a dhéanamh. Ansin d’aimsigh Perry dochtúir eile nach mbeadh fadhb aige leis sin- an Dochtúir Salvador Plasencia. Líomhnaíonn ionchúisitheoirí gur bhain Plasencia úsáid as éadóchas agus andúil Perry, chun airgead a fháil. Bhí dochtúir eile, Dochtúir Mark Chavez, ag cabhrú le Plasencia, agus ag fáil céatamín dó go mídhleathach. Ní raibh scrupall ar bith iontu, agus sheol Plasencia téacs chuig Chavez, ag rá: “Ní fheadar cé mhéad a íocfaidh an dúramán seo.” Níl aon dabht ach go raibh Plasencia agus Chavez den tuairim gur tálaí airgid a bhí i Perry. Agus bhí an ceart acu, maidir leis an airgead ar aon nós. D’íoc Perry $55,000 in airgead tirim as dosaen fial céataimín an mhí dheireanach dá shaol. Ach ní chosnaíonn fial céataimín ach $20 de ghnáth! Cén saghas dochtúra a dhíolann drugaí ar phraghas scannalach d’othar a bhfuil fadhb andúile aige? Cén saghas dochtúra a thagann i dtír ar ghalar a othar féin? Cén saghas dochtúra a bhíonn chomh santach sin go maródh sé a othar féin? Ní dochtúir an duine sin, i mo thuairim, ach mangaire drugaí nach cuma leis ach faoin airgead.

Bhí gréasán coiriúil eile ag obair freisin, agus ag soláthar drugaí do Perry. Bhí mangaire drugaí agus dáileoir céataimín darb ainm Jasveen Sangha agus ar a dtugtar ‘an Bhanríon Céataimín’ uirthi, ag soláthar céataimín do Perry trí mhangaire drugaí eile, darb ainm Erik Fleming. Bhí aithne ag Perry ar Fleming mar roimh dó a bheith ina mhangaire drugaí, bhí Fleming ina stiúrthóir scannán in Hollywood. Thug Fleming 50 fial céataimín do chúntóir pearsanta Perry, fear darb ainm Kenneth Iwamasa. Thugadh Iwamasa instealltaí céataimín do Perry gach lá – thug sé 27 instealladh dó sna cúig lá suas go bás Perry, agus 3 instealladh dó ar lá a bhás. Ní raibh Iwamasa cáilithe instealltaí céataimín a thabhairt do Perry, ach thaispeáin Placensia dó conas é a dhéanamh.

Cúisíodh an cúigear (Plasencia, Chavez, Sangha, Fleming agus Iwamasa) as coireanna éagsúla ag baint le dáileadh céataimín agus le bás Perry. Phléadáil Plasencia agus Sangha neamhchiontach, ach phléadaíl Chavez, Fleming agus Iwamasa ciontach.

Pianbhreitheanna?

Cad atá i ndán don chúigear, maidir le pianbhreitheanna? I gcás iadsan a phléadáil ciontach, ghearrfadh téarma príosúin suas go 10 mbliain ar Chavez, suas go 15 bliain ar Iwamasa agus suas go 25 bliain ar Fleming. I gcás Sangha agus Plasencia, má chiontaítear iad as gach cúiseamh ina n-aghaidh, is dóichí ná a mhalairt go gcaithfidh an bheirt acu a saol i bpríosún.

Conclúid

Druga andúile is é céataimín, a úsáidtear mar ainéistéiseach agus mar theiripe le haghaidh dúlagar. Is substaint rialaithe é agus druga neamhdhleathach. Fuair Perry é mar theiripe ar dtús, ach ansin d’éirigh sé tugtha do chéataimín. Ba rogha uafásach é druga andúile mar seo a thabhairt d’andúileach, agus bhí a fhios ag gach duine gurb andúileach é Perry. Ní ba mheasa ná sin, in ionad cabhair a thabhairt dó, bhain a dhochtúir, a chara agus a chúntóir pearsanta buntáiste as a ghalar, agus mharaigh siad é faoi dheireadh. Tá súil agam go gcaithfidh gach duine den chúigear coirpeach sin tamall fada i bpríosúin as a gcoireanna uafásacha. B’fhéidir go gcuirfidh sé sin teachtaireacht shoiléir in iúl do choirpigh eile ag smaoineamh ar rud mar sin a dhéanamh.

.

.

.

gaGaeilge
gaGaeilge en_USEnglish