Dírbheathaisnéis 12 – Jackie Robinson!

Sa chaibidil dheireanach, bhí mé ag scríobh faoi laethanta saoire an tsamhraidh, agus cad a bhíodh á dhéanamh agam le linn na samhraí iontacha sin a shíneadh amach beagnach go deo ag an am. Ach ar an drochuair, ní thugann gach rud maith ach a sheal, agus faoi dheireadh bhíodh orm filleadh ar scoil. Bhíodh an t-athrú sin deacair go leor, mar ní hamháin dul ar ais ag freastal ar ranganna a bhíodh i gceist, ach bhíodh orm freisin mo chip agus mo mheanaí a bhailiú agus slán a fhágáil do mo theach is mo theaghlach go dtí na chéad laethanta saoire eile. Tar éis an tsamhraidh, bhíodh cónaí orm sa scoil ar feadh trí mhí go dtí go mbeadh sos maith agam um Nollaig. Bhíodh rud beag féinsmachta de dhíth orm tar slán as a bheith faoi ghlas chomh fada sin. Ach éagsúil le formhór na ndaltaí, a raibh orthu fanacht sa scoil gach deireadh seachtaine, bhíodh faoiseamh cúpla lá agam gach seachtain sa bhaile, rud ab aoibhinn liom.

Ba shaol uaigneach a bhíodh agam ar scoil, áfach. Leaid leochaileach a raibh asma orm a bhí ionam, agus mar sin ní raibh spóirt mhachaire ag teacht liom. D’fhás comrádaíocht mhaith idir na himreoirí peile agus iománaíochta, ach ní raibh an deis sin agam. D’imrínn liathróid láimhe agus cé nach raibh líon rómhór daltaí á n-imirt, bhí cúpla imreoir rialta eile ann agus a ndearna mé cairde dóibh dá bhrí sin.

B’aoibhinn liom saol an léinn, agus bhínn ag staidéar nó ag léamh gach seans a bhíodh agam. Sheas mé amach mar b’fhearr le beagnach gach dalta eile sa scoil a bheith taobh amuigh, ag imirt le chéile. Bhí cúpla dalta eile a raibh suim acu sna rudaí céanna liomsa, agus bhíomar an-mhór le chéile ón tús. Aithníonn ciaróg ciaróg eile, mar a deir an seanfhocal, agus bhí sé fíor i mo chás, gan dabht.

Mo chillín sa Suanlios

Sa chéad bhliain ar scoil bhí mé i suanlios beag Naomh Columba. Intreoir séimh a bhí ann, mar ní raibh ach deichniúr dínn, agus bhí maoirseoir againn – fear óg a bhí ag staidéar sa chliarscoil, darb ainm Jackie Robinson. Bhí mo chillín in aice an dorais, agus ní raibh mórán príomháideachais agam, ach ba chuma liom. Ba mise ar an dara bhuachaill ba bhige sa suanlios, agus bhíodh na daltaí eile ag pleidhcíocht le chéile roimh dúinn dul a chodladh gach oíche. De ghnáth ní bhínn páirteach sna cluichí sin, cé go mbíodh an buachaill ba bhige, Seán Ó’Cúiv, i lár an aicsin gach uair.  Bhí asma orm agus ní raibh mé róláidir, dá bhrí sin. Nuair a chloiseadh Jackie an screadach ag teacht amach an doras go dtí an seomra ina raibh sé féin, thagadh sé isteach agus shocraíodh sé síos muid. Ansin, mhúchadh sé an solas. Théimis a chodladh ar an toirt, mar bhíodh tuirse orainn tar éis na ranganna, an staidéir agus tar éis a bheith ag imirt agus ag rith aon seans a bhíodh againn.

Mar nach mbínn ag pleidhcíocht leis na buachaillí eile, tharraing mé a n-aird orm, agus bhídís ag cur ceisteanna orm ag iarraidh a thuiscint cén fáth nach raibh mé páirteach leo sna cluichí a bhíodh acu san oíche. Ní raibh mé ag iarraidh go mbeadh cuma an lagracháin orm, agus rinne mé leithscéal eile go raibh tuirseach orm nó rud éigin mar sin. Ach níor chreid na buachaillí focal de, agus thosaíodar ag caitheamh anuas orm gach oíche. Uair amháin, chonaic Jackie mé ag caochadh na súl chun cúl a choinneáil ar na deora. Bhí focal aige liom go discréideach, agus d’iarr sé orm cad a bhí ar siúl. D’inis mé dó go raibh na buachaillí eile sa suanlios ag seasamh le chéile i m’aghaidh, agus ag caitheamh maslaí liom agus ag tabhairt ainmneacha gránna orm. Sméid sé a cheann agus d’imigh leis. Is cuimhin liom fós gur stad na maslaí agus na hainmneacha roimh i bhfad. Thosaigh na buachaillí eile ag déanamh comhrá liom, agus tar éis tamaillín bhí mé ar mo chompord sa suanlios, agus ag gáire agus ag caint le gach buachaill ann.

An chéad uair eile a bhí torann ard sa suanlios, rith Jackie isteach chun stop a chur leis. D’fhéach sé go heolach orm, agus dúirt sé: “Agus tusa freisin, a Mhichíl – ar ais go dtí do chillín agus tóg do philiúr leat!” Leath meangadh mór gáire ar a aghaidh, agus amach an doras leis. Ba dhuine de na leaideanna mé anois, agus bhí mé an-bhródúil as sin.

Níl a fhios agam fós cad a rinne Jackie sa chúlra, ach tá sé soiléir go raibh cúpla focal aige le gach ceann de na leaideanna. Mar go raibh meas mór ag gach duine againn ar Jackie, d’éisteamar lena raibh le rá aige dúinn. Rinne sé an gnó i ngan fhios dom, ach ag an am céanna thuig mé go ndearna sé an gnó. D’fhoghlaim mé ceacht iontach atá ráite go maith ag ár sinsear: is iomaí slí chun beithíoch a fheannadh. Gan dabht, is í taidhleoireacht an tslí is fearr chun a dheimhniú go mbeadh suíocháin ann. Bhí saol níos fearr agam ar scoil tar éis sin, agus táim an-bhuíoch i gcónaí do Jackie as a ndearna sé dom.