Cruinneas sa Ghaeilge!

Ní raibh cliú ar bith agam cad a bhí romhainn, mar ní rabhamar i nGleann Cholm Cille riamh roimhe sin. Roinn mé mo chéad imprisean den cheantar seo leat an tseachtain seo caite, agus anois ba mhaith liom cúpla focal a scríobh faoin gcúrsa ar fhreastal mé air i nGleann Cholm Cille.

Nuair a shroicheamar Oideas Gael i nGleann Cholm Cille ar an Satharn, chuir bean den fhoireann fáilte romhainn agus threoraigh sí muid go dtí ár lóistín ar imeall an bhaile. Lóistín leaba agus bricfeasta a bhí ann agus bhí seomra mór dúbailte againn (mé féin agus mo bhean chéile) le seomra folctha en-suite.  Is trua é nach raibh lánlóistín ar fáil, cosúil leis an lóistín a bhí againn i nGleann Fhinne an tseachtain roimhe, ach sin a bhfuil.

D’fhreastail céad is fiche daoine ar an gcruinne ionduchtaithe ag a seacht a chlog Dé Satharn, agus mhínigh ceann de na heagarthóirí gach rud dúinn maidir le hOideas Gael agus na cúrsaí a bheadh ar fáil dúinn. Go háirithe, dúirt sé go mbeadh ranganna Ghaeilge ar fáil dúinn ar sheacht leibhéal agus cúrsa speisialta eile darb ainm ‘Cruinneas sa Ghaeilge’. Tá an cúrsa seo dírithe ar dhaoine a bhfuil caighdeán ard Gaeilge labhartha acu, a bhfuil roinnt eolais acu cheana ar ghramadach na teanga ach ar mian leo eolas níos fearr a fháil uirthi. Bíonn an bhéim ar scríobh agus ar léamh na teanga ach le gníomhaíochtaí cainte i gceist chomh maith. Ní raibh an dara rogha agam ach freastal ar an gcúrsa seo!

Bhí na seacht rang eile níos ginearálta agus an bhéim ar Ghaeilge labhartha. Shínigh mo bhean chéile suas le ceann dóibh agus thaitin an cúrsa go mór léi.  Bhí sceideal gnóthach againn, agus ranganna ar siúl gach lá (Luan go hAoine) óna deich a chlog ar maidin go dtí am lóin at a haon, agus arís óna trí go dtí a cúig a chlog sa tráthnóna.

Bhí deichniúr i mo rang, agus bhí múinteoir iontach againn darb ainm Dubhán. Bhí aithne agam air cheana féin, mar mhúin sé an t-ardrang dúinn i nGleann Fhinne an tseachtain roimhe. Fear an-eolach ar ábhar na Gaeilge is ea Dubhán, agus tá PhD idir lámha aige in Ollscoil Uladh, ar na laoithe Fiannaíochta. Is scríbhneoir cruthaitheach é freisin, agus tá cnuasach filíochta foilsithe aige darb ainm ‘IDEO Locator’. Leag Dubhán amach an cúrsa bunaithe ar an téacsleabhar a scríobh Éamonn Ó Dónaill MA, ‘Gramadach gan Stró’.  Mhúin Éamonn an cúrsa céanna blianta ó shin, ag úsáid a leabhar féin.

B’aoibhinn liom an cur chuige a bhí ag Dubhán. Níor thosaigh sé le caibidil 1, caibidil 2 agus mar sin tríd an leabhar, leathanach i ndiaidh leathanaigh. In ionad sin, roghnaigh sé ábhair shuimiúla, agus ansin mhúin sé ceachtanna ag plé na n-ábhar sin agus ag úsáid an leabhair chun léargas a thabhairt dúinn. Rinneamar obair bhaile as an leabhar freisin, chun na pointí a chur ina luí orainn.

Seo a leanas cúpla sampla den ábhair.

Aidiachtaí sa Tuiseal Ginideach: Ní raibh a fhios agam roimh an rang seo go bhfuil trí dhíochlaonadh den aidiachtaí! D’fhoghlaimíomar fúthu agus faoi na rialacha ag baint leo.

Uimhreacha: Thum Dubhán go domhain isteach san ábhar seo, agus d’fhoghlaimíomar rudaí mar seo: ‘tús na chéad seachtaine’, ach ‘tús an dara seachtain’; ‘deireadh na haon bhliana fada móire’ agus ‘luach an dá theach déag’.  

Ainm briathartha – tuiseal ginideach: De ghnáth bíonn an tuiseal ginideach seo mar an gcéanna leis an aidiacht briathartha. Mar shampla: ‘ag caitheamh tobac’, ach ‘lucht caite tobac’, ‘ag glanadh na leithreas’, ach ‘fear glanta na leithreas’.

Foirm an ainmnigh in ionad an ghinidigh: ábhar deacair é seo – nuair a thagann dhá (nó níos mó) fhocal le chéile sa tuiseal ginideach cad iad na hathruithe is gá a dhéanamh dá bhrí sin? Is gá foghlaim faoin Aonad Brí (Cinnte agus Éiginnte) ar dtús, chun a thuiscint na rialacha ag baint leis. Sampla: ‘ag plé fhadhbanna mhac Sheáin’.

Leaganacha cainte: mar shampla – ‘Ní chreidim a dheise a bhí an teach’; ‘níl fear dá láidre nach lagaíonn an aois é’; ‘dá chliste tú, tá mise níos cliste’; ‘tá an fear ag dul i laige’.

Níl spás agam ábhair eile a lua, ach thóg na samplaí thuasluaite blas beag duit den chúrsa. Bhí seachtain iontach againn ag foghlaim an t-am go léir, agus gan dabht beidh mé ar ais chun freastal ar chúrsa eile roimh i bhfad. Má tá suim agat feabhas a chuir ar do chuid Gaeilge, molaim go hard na cúrsaí a chuireann Oideas Gael ar siúl i nGleann Cholm Cille agus bíonn cúrsaí ar fáil ar líne freisin!

.

.

.

.

.

.